GELİŞİMİN İLKELERİ

ÖĞR.GÖR.CEM SAMUT
Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür.

Bireyin gelişimi, kalıtımdan getirdiği özellikler(saç rengi, göz rengi,

cinsiyet, beden biçimi) ile çevreden edindiği bilgi, beceri ve tutumların
etkileşmesiyle şekillenir.

Kalıtım yoluyla getirilen zekâ kapasitesinin tam olarak kullanılabilmesi

için, bireyin bilişsel gelişimini besleyen bir çevre içinde etkileşimde
bulunması, zengin yaşantılar kazanması gerekmektedir.
Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir.

Gelişim canlıyla birlikte başlar, sürekli devam eder.Gelişimde her aşama

kendinden öncekine dayalı,kendinden sonraki aşamaya
hazırlayıcıdır(temeldir). Ancak bu gelişim aşamaları birbirinden kesin
çizgilerle ayrılmış değildir. Birbiriyle iç içe girmiş olabilir.

Somut işlemler dönemini yaşayan bir çocuğun bir sonraki aşama olan
soyut işlemler döneminin alt yapısı kurulmuş olur.
Gelişim nöbetleşe devam eder.

Çeşitli dönemlerde gelişim alanları nöbetleşerek ön plana geçebilir. Bir

gelişim alanının çok hızlandığı dönemlerde,diğerleri duraklama
gösterebilir.

Yürümenin ön plana çıktığı dönemde, konuşma duraklama eğilimi

gösterebilir.
Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur.

Önce başın hareketi kontrol edilir. Daha sonra göğüs, karın, bacaklar ve
ayağın kontrolü sağlanır. Ayrıca, önce beden ve iç organların, daha sonra
dışa doğru olan kolların gelişimi sağlanır.
 Gelişim, genelden özele doğrudur.

Çocuklar önce tüm vücuduyla hareket eder, büyük kaslarını kullanır.

Daha sonra belli etkinlikle ilgili organını kullanabilir hale gelir.

Örneğin, çocuk top oynarken önce bütün vücuduyla topu tutar. Daha
sonra küçük kasları geliştikçe sadece elleriyle hatta parmaklarıyla topu
tutabilir hale gelir.
Gelişimde kritik dönemler vardır.

Organizmanın bazı gelişim alanlarında, öğrenmeye ya da gelişmeye

eğilimli olduğu belli bir zaman dilimi vardır. Bu dönemde organizma
çevre etkilerine daha çok duyarlıdır ve daha hızlı öğrenir.

Okul öncesi dönem, zihinsel gelişim ve dil gelişimi için kritik dönemdir.
Gelişim bir bütündür.

Gelişimin bütün alanları bir bütün halindedir, birbiriyle etkileşim

içindedir. Bir gelişim alanındaki olumlu ya da olumsuz bir özellik diğer
gelişim alanlarını da aynı yönde etkiler.

Fiziksel bakımdan güzel bir çocuk, başkalarının yoğun ilgisini çeker,

sevilir. Sevilen çocuğun duygusal gelişimi olumludur. Kendine güven
duyar. Başkalarını sevebilir ve olumlu ilişkiler kurabilir. Bu nedenle,
sosyal gelişimi de olumlu bir şekilde etkilenir.
Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.

Her bireyin gelişim hızı aynı değildir. Gelişme,olgunlaşma ve

öğrenmenin etkileşiminin bir ürünüdür. Olgunlaşmayı büyük ölçüde
kalıtım,öğrenmeyi ise çevre etkileşimleriyle kazanılan yaşantılar
belirlemektedir. Her bireyin biyolojik kalıtsal mirası ve etkileşimde
bulunduğu çevrenin farklı olması nedeniyle, gelişimin de farklı olması
doğaldır.
Gelişimin hızı, dönemlere göre değişir.

Bebeklik çağındaki gelişim ergenlik çağındaki gelişime göre daha

hızlıdır.

Kimi çocuklar 10 aylıkken, kimileri de 13 aylıkken yürüyebilirler.

 Yeni doğum yapan Hatice, bebeğinin başının diğer organlarına göre
büyük olduğunu fark eder ve kaygılanarak bebeğini bir doktora
götürür. Doktor korkulacak bir şey olmadığını belirtir.Bebeğin
başının diğer organlarına göre büyük olması aşağıdaki gelişim
ilkelerinden hangisiyle ilişkilidir?

A) Gelişim baştan ayağa doğru olur.

B) Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır.
C) Gelişim içten dışa doğru gerçekleşir.
D) Gelişimde kritik dönemler vardır.
E) Gelişim genelden özele doğrudur.
Atatürk’ün “Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur.”Sözü
gelişim ilkelerinden hangisine örnek olarak verilebilir?

A) Gelişimde belli yönelimler vardır.

B) Gelişim bir bütündür.
C) Bilişsel gelişim fiziksel gelişimi etkiler.
D) Gelişim hızı dönemlere göre değişir.
E) Gelişim nöbetleşe devam eder.