GERAKAN JISIM

DAN HAKISAN
LEONG KAI WEN UPNM 23
 Gerakan jisim ialah pergerakan bahan atau regolit
seperti tanih, batuan dan lumpur menuruni cerun
akibat tarikan graviti bumi. 由于地球引力的
作用，土壤、岩石和泥浆等物质或风
化物沿着斜坡向下运动

GERAKAN JISIM Berlaku secara tiba-tiba ( cepat ) atau dalam tempoh

masa yang lama.

DAN HAKISAN Biasa berlaku di kawasan cerun bukit. 常发生于

山坡地区
TANAH
Air bertindak sebagai bahan pelincir dan
mempercepatkan pergerakan jisim. 水起到润滑
剂的作用并加速了崩坏作用。

Gradien kecerunan memainkan peranan penting

dalam menentukan pergerakan jisim.
 GERAKAN JISIM DAN HAKISAN

ALIRAN LAMBAT ALIRAN CEPAT

ALIRAN TANAH
KESOTAN TANIH
GELANGSARAN
KESOTAN TALUS
GELONGSORAN /
KESOTAN BATU GELUNCURAN TANIH /
TANAH RUNTUH
KESOTAN BATU GLASIER
ROBOHAN
GELANGSARAN TANAH
RUNTUHAN
 Merupakan pergerakan jisim yang
berlaku dalam tempoh masa yang
lebih panjang disebabkan gradien
kecerunannya yang kurang. 由于
其渐变梯度较小而在较长
时间内发生的质量运动

JENIS
Kesotan Tanih
PERGERAKAN Merupakan pergerakan tanih yang
menuruni cerun secara perlahan
JISIM disebabkan oleh kecerunan cerun
yang semakin landai ( 2° hingga 4°
) . 由于斜坡坡度的增加，
导致土壤的下坡运动缓
慢
Tarikan daya graviti menjadi
lemah.
Aliran Lambat 缓慢流动
Kehadiran air hujan yang turun tanpa henti untuk tempoh yang lama
meresap ke permukaan tanih sehingga mencapai tahap tepu dan
JENIS
seterusnya melonggarkan lapisan tanih. 长时间不间断落下的雨水
渗入土壤表面，直至达到饱和水平，进而松动土壤层
PERGERAKAN
Kandungan air yang tepu bertindak sebagai bahan pelincir.
含水量起到润滑剂的作用
饱和的 JISIM
Isi padu beban bergantung kepada sama ada proses luluhawa yang
berlaku adalah pesat atau tidak di kawasan berkenaan. 负载量取决
于该地区发生的风化过程是否迅速

Kesan pergerakan ini tidak dapat dilihat dengan mata kasar tetapi
bukti-bukti dapat dilihat berdasarkan pokok, tiang telefon, dan tiang
lampu yang condong ke arah kaki bukit. 这种运动的效果是肉眼看
不到的，但根据向山脚下倾斜的树木、电线杆和灯柱可以证明 Kesotan Tanih
 JENIS
PERGERAKAN
Merujuk proses pergerakan puin
JISIM kasar yang menuruni cerun yang
sederhana curam. 指粗糙的岩石
块在中等陡峭的斜坡上下移的过程

Talus merupakan puin yang

lebih kasar seperti batu kelikir,
serpihan batu, dan batu tongkol.
Kesotan Talus 更粗糙的石块，如砾石、岩石碎片
和鹅卵石
 Kesotan Talus
JENIS
Tindakan fros di puncak gunung menyebabkan
PERGERAKAN batuan yang terluluhawa bergerak satu demi satu
menuruni kaki bukit. 山顶霜冻的作用使风
JISIM 化的岩石一个接一个地向山脚下移动

Terdapat ciri kelambatan apabila runtuhan

batuannya berlaku satu demi satu dan jarak masa
antara runtuhan pertama dan runtuhan kedua
mengambil masa yang lama. 当岩石崩塌相
继发生时，第一次崩塌和第二次崩塌
之间的时间间隔较长，存在缓慢的特
征

Serpihan batu yang runtuh akan berkumpul di kaki

gunung dan dikenal sebagai kon talus. 坍塌的
岩石碎片将聚集在山脚下
Melibatkan pergerakan batu tongkol seperti Jenis Pergerakan Jisim
granit , batuan syal dan lain-lain yang bersaiz
besar. 涉及花岗岩、页岩和其他大型
块状岩石的运动

Berlaku dengan amat perlahan. Kesotan Batu

 Kesotan Batu Glasier 冰川坍塌

Melibatkan pergerakan bahan kasar bersama sedikit

tanah atau lumpur. 涉及粗糙物质连同少量土壤或泥
浆的移动

Giat berlaku di cerun landai. 活跃在斜坡上

Pencairan salji bertindak sebagai pelincir pada awal

musim panas. 融雪在初夏起润滑剂作用 Jenis Pergerakan Jisim
Contoh Kesotan Batu Glasier Di Argentina
 Merupakan pergerakan jisim tanah yang
menuruni cerun dengan lambat dan berlaku
JENIS di kawasan yang bermusim. 土质缓慢下坡
的移动和发生在季节性的区域
PERGERAKAN Melibatkan bahan tanah dan batu tongkol di
JISIM cerun landai di kawasan beriklim sejuk. 涉及
寒冷气候下斜坡上的土壤和鹅软石

Gelangsaran Tanah
 Merupakan pergerakan jisim
seperti aliran lumpur, tanah
runtuh, dan batu runtuh yang
berlaku secara tiba-tiba dan
begitu cepat tanpa dapat
dijangka. 泥石流、山体滑
坡和岩石崩塌等质量运动
突然发生，速度如此之快，
出乎意料
JENIS Aliran Tanah
Merupakan pergerakan tanah
PERGERAKAN yang tepu dengan air. 含水量饱
和的搬运

JISIM Lapisan regolit terdiri daripada

tanih, lumpur, dan kelodak yang
tebal menuruni cerun bukit akibat
tarikan graviti yang kuat
disebabkan kecerunan yang
curam, iaitu pada sudut 5° hingga
40°. 风化层由厚厚的土壤、泥
浆和淤泥组成，由于坡度陡峭，
Aliran Cepat 快速流动 受到强大的引力作用，沿山坡
而下，坡度为 5° 至 40°
 JENIS
Aliran lumpur berlaku terhadap semua jenis iklim dan lebih dominan
di kawasan kering yang terdapat bahan terluluhawa yang banyak. 泥
PERGERAKAN
JISIM
石流在每个季节都会发生以及在拥有风化物质的干燥地区更为
常见

Kejadian hujan lebat dalam tempoh yang lama yang meresap ke dalam
liang-liang regolit yang tebal sehingga mencapai takat tepu. 长时间暴
雨会渗入风化层的孔隙直到达到饱和点

Air hujan bertindak sebagai bahan pelembap dan menambah berat

bahan regolit serta bertindak sebagai bahan pelincir untuk regolit ini
bergerak menuruni cerun dalam bentuk banjir lumpur. Contohnya,
kejadian banjir lumpur di Pos Dipang, Perak dan Kuala Sentul Maran,
Pahang. 雨水起到湿润作用以及增加了风化层物质的重量并且作 Aliran Tanah
为风化层以泥石流的形式沿着斜坡移动
Banjir lumpur di Jepun
 Berlaku di cerun kawasan
tundra akibat pengearuh beku
cair melalui tindakan ibun. 由
于霜冻作用导致冻融的
影响，出现在苔原地区
的斜坡上
Lapisan tanih dan batuan menjadi
JENIS tepu dengan air yang membeku
sehingga melonggarkan batuan
PERGERAKAN akibat resapan air di celah-celah
rekahan. 由于裂缝中渗水，土
JISIM 层和岩石因被水浸透冻结直到
岩石松动
Apabila pencairan salji berlaku
lapisan atas akan cair dan lapisan
bawah masih membeku dan ini
memudahkan pergerakan dan
ditambah pula dengan salji yang
mencair bertindak sebagai pelincir.
当雪融化时，顶层会融化，但是
Gelangsaran 底部仍然冻结因为有利于移动，
再加上雪起到了润滑作用
Tanah Runtuh Di Genting Highlands
 JENIS
Merupakan pergerakan regolit tanih dan bongkah batuan
dalam isi padu yang besar secara cepat dan tiba-tiba di PERGERAKAN
kawasan cerun curam dan hampir tegak. 土壤和大块岩石
在陡峭且几乎垂直的斜坡上快速而突然地移动 JISIM
Gelongsoran tanah terjadi disebabkan hujan yang turun
dengan lebat dan meresapi tanih hingga menjadi tepu dan
lapisan ini menjadi tidak stabil. 山体滑坡是由于大雨浸透土壤
直至饱和并且该层变得不稳定而发生的

Daya tarikan graviti kuat akibat cerun curam menyebabkan

tanah jatuh menuruni cerun secara cepat, besar-besaran, dan Gelongsoran / Gelencuran Tanih / Tanah Runtuh
mendadak. 由于陡坡造成的强大重力牵引导致土壤快速、大量、 山体滑坡
突然地从斜坡上落下。
 Robohan 塌陷
JENIS Merupakan geluncuran yang melibatkan
bongkah batuan di cerun curam yang cekung di
PERGERAKAN cerun gunung atau bukit. 涉及山坡或山坡上凹
陷的陡坡岩石块的滑行
JISIM
Berlaku apabila lapisan batuan yang lebih berat
terletak di atas lapisan batuan yang lebih
lembut. 当发生于重的岩层位于较软的岩层之
上

Bebanan batuan yang berat di atasnya

menyebabkan lapisan batuan lembut di
bawahnya runtuh dan seterusnya mendorong
lapisan batuan keras dan berat di atasnya turut
bergerak menuruni cerun tersebut. 上方的重岩
石荷载导致其下方的软岩层坍塌，进而推动其
上方的硬而重的岩层也顺着斜坡移动
 Runtuhan
Jenis Pergerakan Jisim
Berlaku di kawasan yang sangat curam dan bersudut
melebihi 40° dan ada kalanya 90° seperti di tebing
tinggi, cerun bukit kesan tarahan, dan pemotongan
bukit akibat aktiviti manusia seperti pembinaan jalan
raya dan pembinaan petempatan di lereng bukit. 发
生在角度超过 40° ，有时超过 90° 非常陡峭的
地区，例如高悬崖、侵蚀造成的山坡 ，以及由
于人类活动，例如道路建设和山坡上的定居点
建设造成的山体切割

Berlaku dalam jangka masa yang sangat cepat kerana

tarikan graviti yang kuat.

Melibatkan lapisan tanih dan batuan. 涉及土壤层

和岩层
 Kecerunan
Pergerakan jisim berkait rapat dengan tarikan graviti, kecerunan
cerun amat mempengaruhi kejadian ini. 质量运动与引力密切
相关，斜斜率极大地影响了这件事

Kawasan yang landai ( < 5° ) menyebabkan daya gravitinya

kurang berbanding di kawasan cerun bersudut 5° – 40°
FAKTOR-FAKTOR mempunyai tarikan graviti lebih kuat. 倾斜区域（ <5° ）导致
其引力小于具有更强的引力角度为 5-40 的区域
MEMPENGARUHI Bahan Regolit Yang Tebal
PERGERAKAN Proses penyediaan beban, iaitu bahan regolit oleh tindakan
luluhawa di kawasan cerun mempengaruhi kejadian ini. 负载准
JISIM 备过程，即通过斜坡区域风化作用的风化材料会影响此事件

Kawasan cerun yang kurang bahan regolitnya akan

menyebabkan pergerakan jisim berlaku dalam skala yang kecil
manakala kawasan cerun yang banyak atau tebal bahan
regolitnya akan menyebabkan pergerakan ini berlaku dalam
skala yang besar. 缺乏风化材料的斜坡区域会导致小规模的质
量运动，而风化材料多或厚的斜坡区域会导致这种运动大规
模发生
 Hujan
Hujan yang lebat dan berpanjangan meresap ke dalam bahan regolit dan
menambah berat bahan regolit di atas cerun dan ini menambahkan lagi
tarikan graviti. 长时间的大雨会渗入风化层材料中，增加斜坡上风化
层材料的重量，从而增加重力

Air hujan sebagai bahan pelincir untuk melicinkan permukaan batu

hampar yang terletaknya bahan regolit tersebut. 雨水作为润滑剂，可以
平滑风化层材料所在的粗糙岩石表面

Litupan Tumbuhan-Tumbuhan
Tumbuh-tumbuhan sebagai pelindung semula jadi yang paling berkesan
untuk kestabilan cerun bukit dan sebagai penghalang titisan air hujan
daripada terus ke permukaan tanah melalui proses “ cegatan silaranya ”.
植
物是山坡稳定的最有效天然保护者，也是雨水通过“隔绝”过程直接
进入土壤表面的屏障
FAKTOR-FAKTOR
Akar-akar pokok sebagai pengikat dan mencengkam tanah.
剂并抓住土壤
树根作为粘合
MEMPENGARUHI
Pokok di kawasan cerun ditebang dan dihapuskan menyebabkan air hujan
terus turun ke permukaan tanah dan daya ikatan dan cengkaman akar
PERGERAKAN
terhadap regolit hilang. 斜坡地区的树木被砍伐和清除导致雨水直接下
降到土壤表面，根部丧失对风化层的粘合力和抓地力
JISIM
 Gegaran Tektonik
Kawasan tropika lembap seperti pulau-pulau di Indonesia,
Papua-Irian Jaya, Filipina dan lain-lain kawasan yang tidak
stabil dari segi tektonik yang melibatkan gegaran gempa
bumi dan letusan gunung berapi menggalakkan berlaku
pergerakan jisim. 潮湿的热带地区，如印度尼西亚的岛屿，
Papua-Irian Jaya ，菲律宾和其他涉及地震和火山爆发的构
造不稳定地区促进了质量运动

Haiwan
Haiwan yang meragut rumput di kawasan bercerun boleh
melemahkan regolit di kawasan cerun, terutamanya apabila
haiwan seperti lembu, kerbau, dan kambing bergerak dalam
kawasan yang besar. 在斜坡上吃草的动物会削弱斜坡上的风化
层，尤其是当牛、水牛和山羊等动物大面积移动时

FAKTOR-FAKTOR Kesan pijakan tapak kaki binatang memecahkan batuan dan

MEMPENGARUHI melonggarkan struktur tanih yang akhirnya memudahkan
resapan air hujan. 动物的脚印会破坏岩石并松动土壤结构，
PERGERAKAN JISIM 最终促进雨水的渗入
 Pertanian

Manusia meneroka cerun bukit untuk kegiatan pertanian,

kawasan hutan terpaksa ditebang menyebabkan permukaan
cerun menjadi gondol dan akar pokok tidak dapat
mencengkam tanah. 人类探索山坡进行农业活动，
森林地区不得不被砍伐，导致斜坡表面变的
光秃以及树根抓不住土壤

Menggalakkan kejadian aliran lumpur dan tanah runtuh.

促进泥石流和山体滑坡的发生

FAKTOR-FAKTOR Penggunaan jentera pembajak merosakkan struktur tanih

dan menjadikan tanih longgar dan lebih mudah bergerak ke
MEMPENGARUHI bawah cerun. 犁耕机械的使用会破坏土壤结构，
PERGERAKAN JISIM 使土壤松散，更容易沿着斜坡向下移动
( TINDAKAN MANUSIA )
Pembinaan Jalan Raya

Pembinaan jalan raya di kawasan cerun bukit juga mendorong

berlakunya gelongsoran tanih. 在山坡地区修建道路也
会引发山体滑坡

Cerun bukit yang dipotong dan ditarah menyebabkan lebih

banyak air meresap ke dalam tanah. 山坡被砍和被夷平
导致更多的水渗入土壤里

Pembinaan tembok konkrit di cerun dapat menggantikan

rumput atau tumbuh-tumbuhan dan menyebabkan aliran dalam
tanih berkumpul di belakang tembok menjadikan struktur tanih FAKTOR-FAKTOR
di cerun tidak stabil dan mudah runtuh. 在斜坡上建造混凝 MEMPENGARUHI
土墙可以取代草或植被，并导致土壤中的水流聚集
在墙后，使斜坡上的土壤结构不稳定，容易倒塌 PERGERAKAN JISIM
( TINDAKAN MANUSIA )
 Petempatan

Dalam pembinaan bangunan / petempatan di cerun, cerucuk

konkrit ditanam menyebabkan air meresap ke dalam tanih
dengan lebih mudah. 在斜坡上建造建筑物 / 住
区时，种植混凝土桩使水更容易渗入土壤

Melemahkan struktur tanih apabila terlalu banyak digenangi

air. 当水被淹没过多时，会削弱土壤结构

Berat beban bangunan yang dibina mungkin tidak mampu

ditampung oleh tanih cerun yang akhirnya menyebabkan
FAKTOR-FAKTOR tanih mengalami kesotan secara perlahan-lahan / runtuh
secara tiba-tiba. 倾斜的土壤可能无法承受建筑
MEMPENGARUHI 物的荷载重量，最终导致土壤缓慢移动 /
PERGERAKAN JISIM 突然塌陷
( TINDAKAN MANUSIA )
Pengkuarian FAKTOR-FAKTOR
MEMPENGARUHI
Aktiviti pecah batu dan kuari di kawasan cerun bukit untuk
mendapatkan batu granit, dan marmar. 在山坡地区 PERGERAKAN
进行碎石和采石活动用来获得花岗岩和大 JISIM
理石

Bahan letupan digunakan untuk memecahkan batuan di

cerun. 炸药用来炸碎斜坡上的岩石

Litupan ini menyebabkan struktur tanih dan batuan di

sekitarnya longgar dan mudah runtuh. 这种覆盖导致 FAKTOR-FAKTOR
土壤结构和周围的岩石松散和容易倒塌
MEMPENGARUHI
PERGERAKAN JISIM
( TINDAKAN MANUSIA )
 Perlombongan

Kawasan bukit banyak mengandungi sumber

mineral berharga seperti bijih timah, tembaga dan
emas menjadi tumpuan aktiviti perlombongan. 丘
陵地区蕴藏着许多珍贵的矿产资源，
如：锡、铜和金，是采矿活动的重
点

Penggunaan pancutan air pam hidrolik dalam

FAKTOR-FAKTOR aktiviti perlombongan bijih timah menyebabkan
gelongsoran tanih berlaku. 在锡矿开采活动
MEMPENGARUHI 中使用液压泵喷泉会导致发生山体
PERGERAKAN JISIM 滑坡
( TINDAKAN MANUSIA )
 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PERGERAKAN JISIM

Penanaman Pokok

Mengurangkan golongsoran tanah dengan menanam pokok, rumput,

dan tumbuhan tutup bumi di cerun bukit untuk menstabilkan cerun.
通过在山坡上植树、种草和地被植物以稳定斜坡来
减少山体滑坡

Dapat mencengkam tanah dan melalui akar tumbuh-tumbuhan dan

silara pokok berupaya menghalang titisan hujan turun terus ke tanah.
能够通过植物的根部抓住土壤以及树冠能够防止雨
滴直接落到地面

Tanam tumbuhan tutup bumi di cerun bukit untuk menstabilkan cerun.

在山坡上种植覆土作物 以稳定坡度
LANGKAH-LANGKAH Penyimenan
MENGURANGKAN Menyimen cerun yang curam dengan dilengkapi
PERGERAKAN JISIM saluran air yang dipasang di bahagian cerun yang
disimen ini membolehkan air yang bertakung di
kawasan cerun dapat dialir keluar. 通过安装在
斜坡的水泥，在斜坡的胶结部分设置
水道，使斜坡区域的积水流出

Permukaan cerun bukit disimen dan dibuat lubang

bagi mengawal aliran dan susupan air ke dalam
tanah. 山坡表面被水泥覆盖，并打孔以
控制水流和渗入地下

Contohnya, di Bukit Permai, Ampang Jaya, Selangor.

 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PERGERAKAN JISIM

Sistem Perparitan
Membina sistem perparitan di setiap teres di lereng bukit yang
curam mengikut konturnya untuk mengurangkan halaju
pergerakan air di cerun dan disalurkan ke tangga-tangga batu
menuruni cerun. 在陡峭山坡上的每个梯田按其等
高线建造排水系统，以减少水在斜坡上的运动
速度，并被引导到下坡的石阶上

Air yang mengalir di dalam parit secara tidak langsung

membantu mengurangkan proses resapan air oleh tanih di cerun
bukit. 在沟渠中流动的水间接有助于减少山坡
上土壤渗水的过程
 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PERGERAKAN JISIM

Teres

Bukit diteres untuk menghalang larian air permukaan daripada

memasuki tanah. 山上呈梯田状，以防止地表水径
流进入土壤

Aktiviti pertanian secara berteres di kawasan cerun bukit dapat

mengelakkan hakisan tanih, tanah runtuh dan aliran lumpur.
山坡地区梯田农业活动可以防止水土流失、山
体滑坡和泥石流
LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PERGERAKAN JISIM

Sungkup Plastik
Sungkup plastik ialah proses menutup permukaan
tanah menggunakan plastik.

Berfungsi menghalang air hujan daripada terus

meresap masuk ke dalam tanah di kawasan cerun
tersebut. 防止雨水继续渗入斜坡区域的土
壤中

Apabila tanih kurang berat, tarikan graviti juga kurang

dan ini dapat mengelakkan berlakunya pergerakan
jisim.
LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN
PERGERAKAN JISIM
Kempen Kesedaran Dan Pendidikan Alam Sekitar

Kempen kesedaran alam sekitar dapat

mengedarkan Masyarakat tentang pentingnya
pengurusan kawasan cerun dengan berkesan. 环
境意识活动可以向社区宣传有效管理
斜坡区域的重要性

Melalui media massa, media cetak, ceramah dan

sebagainya. 通过大众媒体、平面媒体、
讲座等