İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

ORTAK DERSLER
YABANCI ÖĞRENCİLER İÇİN

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÅP TARİHİ I

DOÇ. DR. ABDURRAHMAN BOZKURT

 6. AVRUPADA’Kİ GELİŞMELER VE
OSMANLI DEVLETİ

•6.1. Sanayi İnkılabı İle Birlikte Yaşanan Teknolojik Gelişmeler

•6.2. 19. Yüzyıl Sonlarında Yaşanan Askeri Gelişmeler

•6.3. Milliyetçilik Fikrinin Yeniden Yorumlanması

•6.4. Sömürgecilik

•6.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi ve Bloklaşmalar

•6.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan Kurtulma Arayışları

2
 Giriş
Portekiz:

•Hindistan’ın batısı, Seylan, Malaya’nın güneyi ve Endonezya

•Kızıldeniz’de Aden

•Basra’da Hürmüz

• Çin’de Macau

•İspanya:

•Brezilya dışında Güney ve Orta Amerika’nın büyük bir bölümü

•Filipinler

3
1700 yılında Portekiz ve Sömürgeleri

4
1792 yılında İspanya ve Sömürgeleri

5
 Hollanda, İngiltere ve Fransa
Sömürgeleri

•1588’de Yenilmez Armada’nın İngiltere-Hollanda

donanmalarına yenilmesi

•Hollanda: Seylan, Portekiz’in çekilmesi üzerine Endonezya,

Afrika’nın batısında Altın Sahili, Guinea, Cape Colony

•İngiltere: Hindistan'da Bombay, Kalküta (Bengal Körfezi), Sind,

Pencap, Birminya’nın himayesi , Assam ve Malaya ve Singapur

6
 Hollanda, İngiltere ve Fransa
Sömürgeleri
İngiliz Sömürgeleri:

•Kuzey Amerika’da 13 koloni

•1756-1763 Yedi Yıl Savaşları: Fransa’nın Amerika’daki ve Hindistan’daki
sömürgelerinin büyük bir bölümünü İngiltere’ye bırakması; Fransa’nın Kuzey
Afrika’ya yönelik planları
•1798 Malta, 1878 Kıbrıs,1882 Mısır’ın işgali
•Seylan ve Cape Colony’nin Hollandalılar tarafından İngiltere’ye bırakılması

Fransız Sömürgeleri:

• Kaliküt, Pondişeri, Şandarnagor, Senegal, Madagaskar, Kanada, Luisiana

7
Büyük Devletler ve Sömürge Sahaları
İngiltere

Fransa

Portekiz

İspanya

Hollanda

ABD

Rusya

Osmanlı Devleti
1800 yılı

8
 6.1. Sanayi İnkılabı İle Birlikte Yaşanan
Teknolojik Gelişmeler

•1880’lerde yeni üretim sistemleri

•Yeni enerji kaynaklarının üretime uygulanması

•Üretim, iletişim ve ulaşım araçlarının daha kullanışlı hale gelmesi

9
 6.2. 19. Yüzyıl Sonlarında Yaşanan
Askeri Gelişmeler

•Almanya’nın 1892 Fransa-Rusya Antlaşması sonrasında 1898-1900

kanunlarıyla donanmasını güçlendirme kararı
•1904 İngiltere’nin dretnot inşası

•Almanya’nın Kiel Kanalı’nı derinleştirerek dretnot inşası

•İngiltere’nin kara ordusunu güçlendirmesi

•Almanya’da 1906-7 Donanma kanunları

•Modern savaş araç/malzemeleri

10
 6.3. Milliyetçilik Fikrinin Yeniden
Yorumlanması
•Devletin gücünü artırma

•İtibarını yükseltme

•Yayılmasını hızlandırma

•Almanya’da Pengermenistler

•Rusya’da Panslavistler

•Fransa’da İntikamcılar

•İtalya’da İrredantistler

•İngiltere’de İmparatorlukçular

11
 6.4. Sömürgecilik

•Almanya’nın sanayi ve ticarette gelişmesi-İngiltere’nin olumsuz etkilenmesi

•Almanya’nın Hollanda, Belçika, İtalya, Rusya ve Sırbistan’da madeni eşya ve

kimya alanında baskın hale gelmesi

•Sermaye için yeni yatırım alanlarına ihtiyaç duyulması

•Almanya, ABD ve Japonya’nın arayış içerisinde olması

• Madencilik ve enerji alanlarında ihtiyaçlar

12
•Çin’de Ming Hanedanının Hindiçin’de Annam Krallığının
parçalanması

•1826 İngiltere’nin Birminya ve Singapur’u ele geçirmesi

•1862-1863 Fransa’nın Vietnam ve Kamboçya’yı işgali

•Fransa’nın Siam(Tayland) ve Laos planı-İngiltere’nin itirazı

•Siam’ın Laos’u Fransa’ya bırakması (1893)

13
•1896 İngiltere-Fransa uzlaşması

•Siam topraklarının büyük bir bölümünün İngiltere ile Fransa arasında

paylaşılması

•Fransa: Tahiti, Kaledonya

•İngiltere: Fiji

14
•Yeni Gine’nin Hollanda ve Almanya arasında paylaşılması

•Borneo ve Aden’in: Hollanda, Almanya, İngiltere ve az da olsa

Fransa arasında paylaşılması

•Samoa adasının Almanya ve ABD arasında paylaşılması

15
Asya’da Sömürgecilik
Rusya

Japonya

Fransa

ABD

Hollanda

Portekiz

İngiltere

İngiliz himayesi altındaki

Hindistan
1910

16
Uzakdoğu ve Pasifik Okyanusunda
Sömürgecilik Faaliyetleri
İngiltere

Fransa

Hollanda

ABD

Portekiz

Japonya

Almanya

1914

17
•Portekiz: Angola, Mozambik ve Guine

•Fransa: Cezayir, Senegal ve Gabon

•İngiltere: Güneydoğu Afrika, Altın Sahili (Gana)

•Liberya, Fas ve Etiyopya (Habeşistan) sözde bağımsız.

•İç kesimlere girilemiyor.

•Afrika’da kaybolan Livingston’u arayan Henry Stanley’in raporu:

18
•Belçika Kralı II. Leopold tarafından Afrika’nın Açılması ve
Sömürgeleştirilmesi İçin Uluslararası Birliğin kurulması

•Belçika'nın Kongo'yu işgal arzusu; Fransa ve Portekiz’in hak iddiası

•İngiltere’nin Kongo havzasına yerleşme isteği

•1884-1885 Berlin Kongresi:

•Sözlü değil edimli işgal

•Uluslararası Afrika Birliği tarafından Özgür Kongo Devleti’nin kurulması

•Kongo ve Nijer ırmaklarının müştereken kullanımı

19
Afrika’da Sömürgecilik
Bağımsız Devletler

İngiltere

Fransa

Belçika

Almanya

İtalya

İspanya

Portekiz
1914

20
 İngiltere’nin Süper Güç Haline Gelmesi

•1884 İngiliz Somalisi

•Cape-Kızıldeniz hattı planı

•1885 Sudan’da Mehdi isyanı

•1886 Nijerya

•Doğu’da Uganda-Kenya

•1894 Cape Colony’den kuzeye doğru hareket

21
1725 Yılında İngiltere ve Sömürgeleri

22
1763 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

23
1882 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

24
1898 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

25
1914 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

26
1920 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

27
1922 yılında İngiltere ve Sömürgeleri

28
 Fransa

•1881 Tunus

•Büyük Sahara’nın güneyi

•Fildişi

•Guine

•Fransız Kongosu

•Cibuti (Fransız Somalisi)

•Madagaskar planı-Yerlilerin tepkisi ve 1896’da hakimiyet

29
1914 yılında Fransa ve Sömürgeleri

30
 Almanya

•Togo

•Kamerun

•Güneybatı Afrika

•Alman Doğu Afrikası (Tanganika).

31
Almanya ve Sömürgeleri (Mavi renkli ve
işaretli sahalar)

32
İtalya ve Sömürgeleri

•İtalya

•Trablusgarp

•Eritre (Assab ve Massama)

•İtalya Somalisi

1914

33
 19. Yüzyıl Sonlarına Doğru İngiltere

•Mısır-Cape hattı planı

•Mehdi isyanına Fransız desteği

•1898 Fransa’nın Kongo’dan Nil havzasına asker çıkarması (Faşoda

Olayı)

•Boer İsyanı

34
Fransa’nın Kongo’dan Nil havzasına
asker çıkarması

(Faşoda Olayı)

35
Boer İsyanı

Transvaal’in ele geçirilmesi

36
6.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi
ve Bloklaşmalar

Rusya'nın Asya’da genişlemesi

37
 6.5. Rusya ile Almanya’nın Yükselişi
ve Bloklaşmalar

•1871 sonrası Bismarck’ın ittifaklar dizisi

•Alman İmparatorluğunun barış içerisinde gelişmesini sağlayacak

koruyucu bir kalkan

•Genişlemeden öte birlik

•Fransa’ya saldırmak yerine onu dostlarından mahrum bırakmak

(1888’de II. Willhem’in tahta çıkması ve Bismarck’ın tasfiye edilmesi

ile bu politikalar değişecektir.)

38
•1879 Almanya-Avusturya Macaristan İttifakı

•1881 Üç İmparator Ligi (Almanya- Avusturya Macaristan-Rusya)

•Bismarck’ın, Mısır’ın İngilizler tarafından işgalini desteklemesi

•Fransa’nın yalnızlığa ve siyasi yalıtılmışlığa mahkum edilmesi

•1882 Almanya-Avusturya Macaristan-İtalya Antlaşması-İttifak Devletleri

•Antlaşmanın hiç bir şekilde İngiltere’ye karşı işlememesi

39
•1891 Fransa-Rusya Antlaşması

•1892-94 Fransa-Rusya Antlaşmaları

•1900 Fransa-İtalya Antlaşması

1904 İngiltere- Fransa Antlaşması (Entente Cordiale)

•1907 İngiliz-Rus Antlaşması

•Reval Görüşmeleri (9 Haziran 1908)

40
6.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan
Kurtulma Arayışları

Almanya-Osmanlı ilişkilerinin İngiltere’yi rahatsız etmesi

Almanya’nın İngiltere’ye sömürge yolları üzerinde darbe vurma planı
II. Willhem’in 1889-98 Osmanlı ziyaretleri; Müslüman dostluğu vurgusu
Bosna-Hersek (1908)/ I. Dünya Savaşı’nın Provası
Trablusgarp Savaşı
Balkan Savaşları

Edirne’nin geri alınması; Meriç Nehri’nin sınır olarak kabul edilmesi

41
6.6. Osmanlı Devleti’nin Yalnızlıktan
Kurtulma Arayışları

1914 Elçiler Konferansı: 12 Ada’nın İtalya’ya, İmroz, Bozcaada

hariç Ege Adalarının Yunanistan’a bırakılması
1913 L. V. Sanders Hadisesi
Ermeni Islahatı Meselesi
Osmanlı Devleti’nin İtilaf Devletlerine ve Almanya’ya ittifak teklifi

42
auzef.istanbul.edu.tr

43