İŞ SAĞLIĞI VE

GÜVENLİĞİNE GENEL
BAKIŞ VE GÜVENLİK
KÜLTÜRÜ

1
 ÖĞRENME HEDEFLERİ

Bu dersin sonunda katılımcılar;

 İş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini
sıralar.
 Güvenlik kültürünü tanımlar ve faydalarını
açıklar.
 Güvenlik kültürünün oluşturulmasının ve
sürdürülmesinin gerekliliği sonucunu çıkarır.

2
NEDEN İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ?

3
ÜLKE EKONOMİSİ AÇISINDAN MALİYET

İş kazası ve meslek hastalıklarının ülkelere

olan maliyeti GSMH nın %2,5 ila %6 sı
arasında değişmektedir.

4
 İSTATİSTİKLER

Ülkemizde :
Bir senede meydana gelen iş kazası sayısı
80 bin civarındadır.
Ölümlü kaza sayısı ise 1000-1600 arasında
değişmektedir.
Sürekli maluliyetle neticelenen kaza sayısı
3500-4000 civarındadır.

5
İSTATİSTİKLER
Ülkemizde meydana gelen iş kazası ve
meslek hastalıkları nedeniyle ortaya
çıkan işgünü kaybı oldukça yüksektir.

SSK verilerine göre, ülkemizde 2006

yılında 574 meslek hastalığı ve 79.027 iş
kazası meydana gelmiş, bunun
sonucunda 1601 kişi ölmüş, 2267 kişi
sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

6
İş sağlığı ve iş güvenliği alanında;

“önlemek ödemekten daha ucuz ve

insancıldır”
ilkesi benimsenmelidir.

7
8
GENEL SAĞLIK KAVRAMI

yalnız
Dünya Sağlık Örgütü sağlığı;”
hastalık ve sakatlığın olmaması
değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal
yönden tam bir iyilik hali” olarak
tanımlamaktadır.

9
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
TANIM: İş yerlerinde işin yürütülmesi
sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan
sağlığa zarar verebilecek koşullardan
korunmak amacıyla yapılan SİSTEMLİ VE
BİLİMSEL ÇALIŞMALARA “ İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ”
denilmektedir.

10
İş Sağlığı ve Güvenliği

Çok bilimli bir yaklaşımdır.

Koruyucu amaçlıdır.
Bütün çalışanları kapsamalıdır.

11
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı:

Çalışanları Korumak
Üretim Güvenliğini Sağlamak
İşletme Güvenliğini Sağlamak

12
YÖNETMELİKLERLE GELEN
YENİLİKLER

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili durumun

sürekli iyileştirilmesi,
İş yerlerinde genel bir önleme politikasının
geliştirilmesi,
İşin her aşamasında risk değerlendirmesi
yaklaşımı ile tehlikelerin tespiti ve buna
göre alınacak tedbirlerin belirlenmesi,

13
YÖNETMELİKLERLE GELEN
YENİLİKLER
Aynı işyerini kullanan farklı işverenlerin
iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak
işbirliği yapması,

Çalışanların işyerinde karşılaşabilecek

riskler konusunda bilgilendirilmesi,

14
YÖNETMELİKLERLE GELEN
YENİLİKLER

Çalışanların görüşlerinin alınması,

İşyerinde sağlık ve güvenlik görevlisi ve
sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi
bulundurulması.

15
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri

Amerikalı yazar W. HEİNRİCH

herhangi bir alanda yürütülecek
İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği
çalışmalarının ON PRENSİP
üzerinde yapılmasını önermektedir.

16
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
1. Prensip
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin asıl
çalışma alanı
TEHLİKELİ DURUM ve
TEHLİKELİ DAVRANIŞ ’IN
ortadan kaldırılmasına yönelik
olmalıdır.

17
TEHLİKELİ DURUMLAR
UYGUN OLMAYAN KORUYUCULAR
KORUYUCUSUZ ÇALIŞMA
KUSURLU ALET, MAKİNE,TECHİZAT KULLANMA
GÜVENSİZ YAPILMIŞ ALET VE MAKİNALAR

18
 TEHLİKELİ DURUMLAR
YETERSİZ- BAKIMSIZ BİNA, ALET VE MAKİNELER

YETERSİZ YADA FAZLA AYDINLATMA

YETERSİZ HAVALANDIRMA

GÜVENSİZ YÖNTEM VE ŞARTLAR

19
TEHLİKELİ HAREKETLER

GÜVENSİZ ÇALIŞMA

GEREKSİZ HIZLI ÇALIŞMA

UYGUN OLMAYAN GÜVEN DONANIMI

ALET VE MAKİNELERİ TEHLİKELİ ŞEKİLDE

KULLANMA

20
 TEHLİKELİ HAREKETLER

 GÜVENSİZ YÜKLEME, TAŞIMA,

İSTİFLEME

 GÜVENSİZ DURUM ALMA

 TEHLİKELİ YERLERDE ÇALIŞMA

 ŞAŞIRMA, KIZGINLIK, ÜZGÜNLÜK,
TELAŞ, ŞAKALAŞMA VB.

 KİŞİSEL KORUYUCULARI
KULLANMAMAK
21
KAZA ZİNCİRİ
İnsan bünyesinin tabiat şartları
karşısında zayıf olması
Şahsi özürler (Dikkatsizlik, pervasızlık,
asabiyet, dalgınlık, önemsemezlik,
ihmalkarlık vs.)

22
KAZA ZİNCİRİ
TEHLİKELİ HAREKET , TEHLİKELİ
ŞARTLAR
Kaza olayı,
Ölüm,Yaralanma (Zarar, hasar)

23
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
2. Prensip
İş kazalarının %98 i insan kusurundan
kaynaklanıyor.
(Tehlikeli durum ve/ya da tehlikeli
davranış)

%2 si kaçınılmaz durumlardan
kaynaklanmaktadır.

24
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
3. Prensip
Kazanın sonucu meydana gelecek zararın
büyüklüğü önceden kestirilemez.

25
 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
4. Prensip
Ağır yaralanma ya da ölümle neticelenen
her kazanın temelinde
1 ağır yaralanma ya da ölüm
29 hafif yaralanma
300 yaralanmasız olay
vardır.

26
KAZA GELİYORUM DER Mİ ?

1
ölüm ya da ağır yaralama

29
hafif yaralama

300
yaralanmasız olay

27
 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
5. Prensip
Tehlikeli davranışların nedenleri:
1-Şahsi kusurlar
(Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi)

2-Eğitim yetersizliği (Bilgi,ustalık, alışkanlık)

28
 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
5. Prensip
Tehlikeli davranışların nedenleri:

3-Fiziki yetersizlik
(Bünyenin yapılan işe uygun olmaması)
4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre

29
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
6. Prensip
Kazalardan korunmak için:
1-Mühendislik ve revizyon
2-Eğitim
3-Ergonomi kurallarından yararlanma,
4-Teşvik tedbirleri uygulama
5-Disiplin tedbirlerini uygulama
çalışmalarının yapılması

30
İŞVERENİN ÜÇ ANA GÖREVİ

En güvenli ve sağlıklı teknolojiyi UYGULAMAK

Çalışanları EĞİTMEK

Çalışanları DENETLEMEK

31
 Yargıtay Kararı
İşverenin denetim, gözetim ve kontrol
sorumluluğu da bulunmaktadır. Her
işveren işyerinde, İş Kanunu gereği,
işyerinde işçi sağlığını ve iş güvenliğini
sağlamak için gerekli olan her türlü
önlemi almak ve araç ve gereçleri
noksansız bulundurmakla yükümlüdür.
978)

32
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimlerinin Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik

Eğitimin Amacı
Madde 8 — Eğitimin amacı, işyerlerinde
sağlıklı ve güvenli bir ortam temin etmek,
iş kazalarını ve meslek hastalıklarını
azaltmak, çalışanları yasal hak ve
sorumlulukları konusunda bilgilendirmek,

33
Eğitimin Amacı
Onların karşı karşıya bulundukları
mesleki riskler ile bu risklere karşı
alınması gerekli tedbirleri ÖĞRETMEK VE İŞ
SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİLİNCİ OLUŞTURARAK
UYGUN DAVRANIŞ KAZANDIRMAKTIR.

34
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
7. Prensip
Kazalardan korunma yöntemleri ile
üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları
benzerlik ve paralellik arz eder.

35
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
8. Prensip
İş Güvenliği çalışmalarına işletmenin
ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ DE katılmalı ve
sorumluluğa ortak olmalıdır.

36
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
9. Prensip
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda
FORMEN VE USTABAŞI gibi ilk kademe
yöneticileri ÇOK ÖNEMLİDİR.

37
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel
Prensipleri
10. Prensip
İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede
İNSANİ DUYGULAR YÖN VERMELİDİR
ANCAK,
İş Güvenliği tedbirlerinin
1-Üretimin artması,
2-Masrafların azalması sonucu maliyetlerin
düşmesine yardımcı olduğu

UNUTULMAMALIDIR
38
39
İş Sağlığı ve İş Güvenliğinin Önemi

İş Sağlığı
İnsan Sağlığıdır!!

40
41
BİR İNSANIN ÖLÜMÜNE NEDEN OLMAK, BÜTÜN
İNSANLIĞIN ÖLÜMÜNE NEDEN OLMAK GİBİDİR.

BİR İNSANIN KURTULUŞUNA SEBEP

OLMAK BÜTÜN İNSANLIĞI KURTARMAK
GİBİDİR !!!!

42
İş Kazasının Tanımı

(ILO’nun tarifi)
Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve
kontrol altına alınamamış olan etrafa
zarar verebilecek nitelikteki olaydır.

43
 İş Kazasının Tanımı
(Dünya Sağlık Örgütünün tarifi)
Önceden planlanmamış kişisel
yaralanmalara, maddi zarara ve üretimin
durmasına sebep olan olaydır.

44
 İş Kazasının Tanımı
SSK 11. Maddesine göre iş kazası
İşkazası, aşağıdaki hâl ve durumlardan birinde
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya
sonradan bedence veya ruhça ârızaya uğratan
olaydır:

Sigortalının:

a-İşyerinde bulunduğu sırada,

b-İşveren tarafından yürütülmekte olan iş

dolayısıyla,
45
 SSK 11. Maddesine göre iş kazası

c-İşveren tarafından görev ile başka bir yere

gönderildiğinde asıl işini yapmaksızın geçen
zamanda,

d-Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt

vermek için ayrılan zamanlarda,

e-İşveren tarafından sağlanan taşıtla işyerine

toplu olarak götürülüp getirilmesi sırasında.

46
47
İş Kazası ve meslek hastalığının en aza
indirilmesi için aşağıda belirtilen
hususlarda çalışma yapılması
gereklidir.
1. Güvenli bir işyeri
2. Güvenli tesis, makine , alet
3. Güvenli hammadde, malzeme
4. Uygun işyeri ortamı

48
İş Kazası ve meslek hastalığının en aza
indirilmesi için aşağıda belirtilen
hususlarda çalışma yapılması gereklidir.

5. Uygun Koruyucu malzeme

6. Uygun personel seçimi
7. Eğitim
8. Gözetim, denetim

49
 İşyerinde Genel Olarak Yapılması
Gereken Çalışmalar:
 Risk analizi ve değerlendirmesi
yapılması
 İşin kişiye uygun hale getirilmesi
(Ergonomiden istifade edilmesi)
 Teknik gelişmelerin sağladığı imkanlardan
istifade edilmesi

50
İşyerinde Genel Olarak Yapılması
Gereken Çalışmalar:

Tehlikeli olanların tehlikesiz ya da daha

az tehlikeli olanla değiştirilmesi

Teknolojinin, iş organizasyonunun,
çalışma şartlarının, sosyal ilişkilerin ve
çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin
etkilerini kapsayan genel bir önleme
politikasının geliştirilmesi,

51
İşyerinde Genel Olarak Yapılması
Gereken Çalışmalar:

 Toplu korunma önlemlerine, kişisel

korunma önlemlerine göre daha çok
öncelik verilmesi,

 Görev verirken, işçinin sağlık ve

güvenlik yönünden uygunluğunu göz
önüne alınmalı,

52
İşyerinde Genel Olarak Yapılması
Gereken Çalışmalar:

güvenliğine
İşveren, işçilerin iş sağlığı ve
etkisi konusunda işçiler ya
da temsilcileri ile istişarede bulunmalı,

yerlere
Ciddi tehlike bulunduğu bilinen özel
sadece yeterli bilgi ve talimat
verilen işçilerin girebilmesi için uygun
önlemler almalıdır.

53
 İşyerinde Genel Olarak Yapılması
Gereken Çalışmalar:
 İş sağlığı ve güvenliği ile iş hijyeni
konusunda alınacak önlemler hiç bir şekilde
işçilere mali yük getirmemelidir.
 İlk yardım,

 Yangınla mücadele gibi konularda

 Çalışanların bilgilendirilmesi, katılımlarının
sağlanması ve eğitilmesi,
 Çalışmaların ve çalışanların denetlenmesi
gereklidir.
54
İş Sağlığı ve Güvenliğinde İlgili Taraflar

 İş Veren

 İşçi

 Devlet

55
 İş Sağlığı ve Güvenliğinde İlgili
Tarafların Yapacağı Faaliyetler

 Taraflar arasında karşılıklı uzlaşma olmalıdır,

 Taraflar birbirlerine güvenmelidir.

56
 İş Sağlığı ve Güvenliğinde İlgili
Tarafların Yapacağı Faaliyetler

 İş sağlığı ve güvenliğini bir işletme kültürü

haline getirmelidirler,

 Sürekli iyileştirmeyi prensip dinmelidirler.

57
 Devletin Sorumluluğu

Bütün Çalışanların, İnsan haysiyetine uygun

Şartlarda kendilerini geliştirebileceği
güvenli iş ortamlarının oluşturulmasında
yasal düzenlemeleri yapmaktır.

58
 Devletin Sorumluluğu
Güvenlik kültürü ve bilincini tüm
topluma yaygınlaştırmak,

İş sağlığı ve güvenliği konusunda

mevzuat çalışması yapmak ve kanun ile
mevzuatların uygulamalarını yaptırmak,
takip etmek

59
 Devletin Sorumluluğu

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili

işletmelerde eğitim hizmetleri vermek,
Danışmanlık yapmak.
Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği
standartlarını AB standartlarına
uydurmak.

60
 İş Vereninin Sorumluluğu

İş veren işle ilgili her konuda işçilerin sağlık

ve güvenliğini korumakla yükümlüdür. Bu
kapsamda aşağıdaki yükümlülükleri yerine
getirmelidir:

1. Risklerin önlenmesi, kaynağında

mücadele edilmesi,

2. İşin kişilere uygun hale getirilmesi,

61
 İş Vereninin Sorumluluğu

3. İşçilerin kişisel koruyucu donanımları

uygun şekilde kullanmaları için her türlü
önlemi almak
4. Teknik gelişimlere uyum sağlanması,
5. Toplu ve kişisel korunma önlemlerine
öncelik verilmesi
6. İşçilere uygun talimatların verilmesidir.

62
İş Vereninin Sorumluluğu

7. İşçilerin bilgilendirilmesi,
8. İşçilerin görüşlerinin alınması
9. İşçilerin eğitimi

63
Çalışanın Sorumluluğu

İşveren tarafından alınan her türlü tedbire

riayet etmek ve talimatlara uymak, Bu
kapsamda;
1. Makine, cihaz v.d. Ekipmanları doğru
şekilde kullanmak,
2. Kendilerine verilen kişisel koruyucu
donanımı doğru kullanmak ve muhafaza
etmek,

64
Çalışanın Sorumluluğu
3. İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili her türlü olumsuz durumu işverene
bildirmek,
4. İşveren, sağlık ve güvenlik işçi
temsilcisi ve diğer çalışanlarla iş sağlığı
ve güvenliği konusunda iş birliği yapmak
güvensiz durumlardan kaçınmak

65
 Çalışanın Sorumluluğu
5. Sağlıklı ve güvenli bir çalışma
ortamının tesisi için iş yerinde
düzenlenecek iş sağlığı ve güvenliği
eğitimlerine katılmaktır.

66
 İşyerinde Risk Önleme Kültürü

İşletmede bulunan risklerden

doğabilecek olumsuz etkilerin (İş kazası ve
meslek hastalığı) önlenmesi için güvenlik
kültürü, üretim süreçleri ve yapılanmada
işletme kaynaklarının verimli bir
doğrultuya yönlendirilmesidir.

67
 Risk Yönetiminin Ana Unsurları

 İşyerlerinde ortaya çıkabilecek

tehlike kaynaklarının belirlenmesi,
 Bu tehlikelerden ortaya çıkabilecek
risklerin belirlenmesi,
 Bu risklerin işletme üzerindeki
etkilerinin belirlenmesi,

68
Risk Yönetiminin Ana Unsurları
Bu risklerin önlenmesi ya da kabul
edilebilir düzeye indirilmesi için
gereken eylemlerin belirlenmesi,
Bu işlemler sonucunda elde edilenlerin,
işletmelerin genel yönetiminde ve
ileriye yönelik planlamalarında
kullanılmasıdır.

69
Tehlike ve Risk Tanımı
TEHLİKE: Çalışma ortamında ölüm,
hastalık, yaralanma ya da hasara neden
olabilecek potansiyel durum ya da
kaynaktır.

RİSK: Tehlikenin yol açabileceği zararın

derecesi ile gerçekleşme olasılığının
bileşkesidir.

70
 Risk Değerlendirmesi
İşyerlerinde mevcut olan ya da dışarıdan
gelebilecek tehlikelerin çalışanlar, işyeri ya
da işin yürütümünde kullanılan makine,
araç-gereç ve ekipmanlarda oluşturabileceği
zararların belirlenmesi için uygulanan
süreçtir.

71
 Risk Değerlendirmesi
 Bu süreçte;
 İşyerindeki tüm tehlikeler belirlenmeli,
 Riskler analiz edilmeli (Risklerin
etkileri ölçülmeli),
 Risklerin kontrolü için alınacak
önlemler seçilmelidir.

72