TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

CHƯƠNG 2. ĐẶC TÍNH ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT

CHIỀU
2.2. Một số ĐCĐ 1 chiều khác.
 MỤC TIÊU

Sau khi học xong nội dung này, sinh viên có khả năng:
1.Phân biệt hình dạng, chức năng của một số ĐCĐ 1 chiều cơ bản.

2.Phân tích ưu, nhược điểm, nêu được ứng dụng của các ĐC.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

Định
a. Đặc tính cơ động cơ điện một chiều kích từ nối tiếp.
nghĩa
Đặc điểm: ?
+ cuộn kích từ có tiết diện lớn, điện trở nhỏ, số vòng dây ít, chế tạo dễ dàng
+ Ikt = Iư
+

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

a. Đặc tính cơ động cơ điện một chiều kích từ nối tiếp.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

a. Đặc tính cơ động cơ điện một chiều kích từ nối tiếp.

 ĐCĐ 1 chiều kích từ nối tiếp có khả năng quá tải lớn về mômen. Nhờ cuộn
kích từ nối tiếp nên ở vùng dòng điện lớn hơn định mức thì từ thông ĐC
lớn hơn định mức, do đó, mômen của nó tăng nhanh so với sự tăng dòng
điện.
 Như vậy, với mức độ quá dòng điện như nhau thì ĐCĐ 1 chiều kích từ nối
tiếp có khả năng quá tải về mômen và khởi động tốt hơn ĐCĐ 1 chiều kích
từ độc lập nên ĐCĐ 1 chiều kích từ nối tiếp thích hợp cho những truyền
động làm việc thường có quá tải lớn và yêu cầu mômen khởi động lớn như
máy nâng vận chuyển, máy cán thép…
INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

a. Đặc tính cơ động cơ điện một chiều kích từ nối tiếp.

Có mấy
trạng thái
hãm?

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

b. Động cơ bước.
• Động cơ bước có thể coi là tổng hợp của hai loại động
cơ: động cơ một chiều không tiếp xúc và động cơ đồng
bộ giảm tốc công suất nhỏ.
• Chúng thực chất là một động cơ đồng bộ dùng để biến đổi các tín hiệu điều
khiển dưới dạng các xung điện rời rạc kế tiếp nhau thành các chuyển động
góc quay hoặc các chuyển động của rotor có khả năng cố định rotor vào các
vị trí cần thiết.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

b. Động cơ bước.
• Tổng số góc quay của rotor tương ứng với số lần chuyển mạch.
• Chiều quay và tốc độ quay của rotor phụ thuộc vào thứ tự chuyển đổi và tần
số chuyển đổi.
• Khi một xung điện áp đặt vào cuộn dây stato (phần ứng) của động cơ bước
thì rotor (phần cảm) của động cơ sẽ quay đi một góc nhất định, góc ấy là một
bước quay của động cơ. Khi các xung điện áp đặt vào các cuộn dây phần ứng
thay đổi liên tục thì rotor sẽ quay liên tục.
• Thực chất chuyển động đó vẫn là theo các bước rời rạc.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

b. Động cơ bước.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

b. Động cơ bước.
• Giống như động cơ đồng bộ giảm tốc công suất nhỏ, động cơ bước có các bối dây
tạo thành các pha trên stato, đồng thời trên cả rotor và stato đều có các răng để tạo
thành các cặp cực nam châm điện. Nhưng động cơ đồng bộ giảm tốc có các cuộn
kích thích và cần phải có dòng điện kích thích để khởi động, còn động cơ bước
không cần yếu tố này.
• Mặt khác, trên stato của động cơ đồng bộ giảm tốc, ngoài cuộn dây phụ (để kích
thích) thì cuộn dây chính thường là ba pha hoặc hai pha được nuôi bằng nguồn
xoay chiều tạo ra từ trường quay liên tục với vận tốc góc.
• Vì vậy sau khi hoàn thành việc khởi động, rotor quay với vận tốc đồng bộ (nhỏ
hơn vận tốc của từ trường quay). Trong khi đó, stato của động cơ bước chỉ có một
loại cuộn dây pha và chúng có vai trò như nhau.
INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

 Phân loại động cơ bước.

*** Phân loại theo rotor của động cơ bước
– Loại 1: Động cơ bước có rotor được tác động bằng dây quấn hoặc nam
châm vĩnh cữu.
– Loại 2: Động cơ bước có rotor không được tác động nhưng có phần từ cảm
ứng, phản kháng – còn gọi là động cơ bước thay đổi từ trở.
– Loại 3: Động cơ bước có cấu tạo rotor kết hợp cả 2 loại trên. (ĐC bước loại
hỗn hợp)

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

 Phân loại động cơ bước.

*** Phân loại theo cực của động cơ bước

– Loại 1: động cơ bước đơn cực, có thể bao gồm cả động cơ bước loại nam
châm vĩnh cửu hoặc động cơ bước loại hỗn hợp. Nhưng ở các cuộn dây luôn có
đầu trung tâm được nối ra từ chính giữa mỗi cuộn dây.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

 Phân loại động cơ bước.

*** Phân loại theo cực của động cơ bước

– Loại 2: động cơ bước lưỡng cực, có thể bao gồm cả động cơ bước loại nam
châm vĩnh cửu hoặc động cơ bước loại biến từ trở. Nhưng ở các cuộn dây sẽ
không có đầu dây nối ra từ trung tâm.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

 Phân loại động cơ bước.

*** Phân loại theo số pha của động cơ bước

– Loại 1: động cơ bước 2 pha, là loại động cơ bước 4 dây, động cơ bước 6 dây
hoặc động cơ bước 8 dây.
– Loại 2: động cơ bước 3 pha, là loại động cơ bước 3 dây hoặc động cơ bước 4
dây.
– Loại 3: động cơ bước 5 pha, là loại động cơ bước có 5 dây hoặc động cơ
bước 10 dây.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

 Ứng dụng của động cơ bước

• Động cơ bước được ứng dụng nhiều trong ngành Tự động hoá, chúng được ứng
dụng trong các thiết bị cần điều khiển chính xác. Ví dụ: Điều khiển robot, điều
khiển tiêu cự trong các hệ quang học, điều khiển định vị trong các hệ quan trắc,
điểu khiển bắt, bám mục tiêu trong các khí tài quan sát, điều khiển lập trình
trong các thiết bị gia công cắt gọt, điều khiển các cơ cấu lái phương và chiều
trong máy bay...
• Trong công nghệ máy tính, động cơ bước được sử dụng cho các loại ổ đĩa cứng,
ổ đĩa mềm, máy in...
• Động cơ bước được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng điều khiển và đo
lường.
INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

Ứng dụng của động cơ bước trong thiết bị cắt gọt

(CNC)

Ứng dụng của động cơ bước trong thiết bị điều

khiển robot
INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo
• Động cơ servo hay còn gọi là motor servo được thiết kế
cho những hệ thống hồi tiếp vòng kín. Tín hiệu ra của
động cơ được nối với một mạch điều khiển.

• Khi động cơ quay, vận tốc và vị trí sẽ được hồi tiếp về mạch điều khiển
này. Nếu có bầt kỳ lý do nào ngăn cản chuyển động quay của động cơ, cơ
cấu hồi tiếp sẽ nhận thấy tín hiệu ra chưa đạt được vị trí mong muốn.
Mạch điều khiển tiếp tục chỉnh sai lệch cho động cơ đạt được điểm chính
xác.
INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN
 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo
•Ưu điểm: Kiểm soát tốc độ chính
xác, đặc điểm tốc độ mô-men xoắn
rất khó, nguyên tắc điều khiển đơn
giản, dễ sử dụng, giá rẻ.
•Nhược điểm: Chổi than cho giới
hạn tốc độ, sức đề kháng bổ sung,dẫn
đến các hạt mài mòn (môi trường
không có bụi không thích hợp)

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 2.2. MỘT SỐ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU KHÁC

c. Động cơ secvo
Thiết bị vận chuyển là các linh kiện
tuyệt đối không thể thiếu trong nhiều
lĩnh vực. Khi các ngành công nghiệp
trở nên tinh vi và tự động hóa. Một
trong các ứng dụng điển hình là việc
di chuyển các thiết bị trong nhà kho
qua hệ thống băng tải. Động cơ servo
giúp điều khiển tốc độ nhanh chậm
theo mục đích sử dụng.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN

 TÓM TẮT

 Phân biệt được ứng dụng của các ĐCĐ

 Mỗi động cơ có đặc điêm riêng nên khi sử dụng cần chú ý lựa chọn cho phù hợp.

 Động cơ bước chuyên ứng dụng trong các động cơ, máy móc có kích cỡ nhỏ. Có
trụ đỡ bền và có vị trí ổn định hơn cho dù có bất kỳ tác động nào xảy ra, kể các
lực tải trọng động.
Động cơ servo là sự bổ khuyết tuyệt vời hơn trong việc ứng dụng vào các động
cơ có tốc độ cao tới hơn 2000 RPM hay để trợ lực, giúp duy trì gia tốc liên tục ở
mức độ cao.

INE202 - TRUYỀN ĐỘNG ĐIỆN