16.7.

TEMELLERİN TASARIMI İÇİN GENEL KURALLAR

Amaç; Deprem etkisi altında bina temel tasarımının amacı, temel taşıma gücünün aşılmaması ve zemin yer
değiştirmelerinin izin verilebilir sınırlar altında kalmasının sağlanmasıdır.

Temel Tasarımında Taşıma Gücü İlkesi : Et ≤ Rt

Et : Tasarım etkileri (statik+dinamik)
Rt : İlgili göçme mekanizmasına karşılık gelen tasarım dayanımı

Tasarım Etkileri :
16.7. TEMELLERİN TASARIMI İÇİN GENEL KURALLAR

Tasarım Dayanımları :
16.8. YÜZEYSEL TEMELLER

• Tasarım ilkeleri tekil, sürekli (şerit) ve radye (plak) temelleri kapsamaktadır.

• Depremde aşırı boşluk suyu basıncı artışı meydana gelebilecek zeminlerde, toplam gerilme analizlerinde drenajsız
kayma dayanımı üzerinde olası etkiler, efektif gerilme analizlerinde ise boşluk suyu basıncı dikkate alınmalıdır.

Yüzeysel Temellerin Taşıma Gücü : qo ≤ qt

qo : Temel seviyesinde etkiyen düşey yük, kesme ve moment etkilerinin oluşturduğu temel taban basıncıdır.
qt : Tasarım dayanımı Rt ’nin temel taşıma gücüne ilişkin karşılığıdır.
qk : Temel taşıma gücünün karakteristik dayanımı

sc , sq , sγ ; temel şekli katsayıları

dc , dq , dγ ; derinlik katsayıları
ic , iq , iγ ; yükleme eğikliği katsayıları
gc , gq , gγ ; temel zemini eğimi katsayıları
bc , bq , bγ ; temel taban eğimi katsayıları
16.8. YÜZEYSEL TEMELLER

• Deprem etkisinde yumuşak killer ve suya doygun gevşek-orta sıkı kohezyonsuz zeminlerde, çevrimsel
yüklemeler altında boşluk suyu basıncı artışları ile, olası dayanım ve rijitlik kaybı dikkate alınarak temel altı
yer değiştirmeleri genel kabul gören geoteknik mühendisliği yaklaşımları ile hesaplanacaktır.
• Yüksek binalarda ZA ve ZB sınıfı dışındaki zeminlerde ve Deprem Tasarım Sınıfı DTS = 1, 1a, 2, 2a olan diğer
binalarda ise ZA, ZB ve ZC sınıfı dışındaki zeminlerde, yüzeysel temeller altında oluşabilecek doğrusal
olmayan zemin davranışı hesaba katılarak kalıcı şekil değiştirmeler hesaplanacaktır.

• (a) DTS = 1, 1a, 2, 2a için HN > 70 m olan binalar;

• (b) DTS = 3, 3a için HN > 91 m olan binalar;
• (c) DTS = 4, 4a için HN >105 m olan binalar.
16.8. YÜZEYSEL TEMELLER

Yüzeysel Temellerin Yatayda Kayması :

Vth : temel tabanında etkiyen tasarım yatay kuvveti
Rth : tasarım sürtünme direnci
Rpt : tasarım pasif direnci
Rpk : karakteristik pasif direnç

Ptv : temel tabanına etkiyen tasarım düşey basınç kuvveti

δ : temel tabanı ile zemin arasındaki sürtünme açısı
Ac : temel altında basınç gerilmelerinin oluştuğu toplam alan

• Yeraltı su seviyesi altındaki temellerde, depremde tasarım sürtünme direnci, zeminin drenajsız kayma
dayanımı esas alınarak hesaplanacaktır.
16.8. YÜZEYSEL TEMELLER

Temel Bağ Kirişleri :

16.8. YÜZEYSEL TEMELLER

Temel Bağ Kirişleri : Bağ kirişinin kesit tasarımında gözönüne alınacak eksenel kuvvet Nb

Nb = 0.10 SDS Nk

Nk : bağ kirişinin bağlandığı kolon veya perdedeki en büyük eksenel kuvvet

SDS : kısa periyot tasarım spektral ivme katsayısı

• Kesit hesabında; Basınç + Çekme

• minimum boyutu 300 mm × 300 mm
• donatı oranı en az % 0.5
• etriye çapı 8 mm
• etriye aralığı 200 mm

Bağ kirişleri yerine betonarme döşemeler de kullanılabilir. t≥150 mm

16.9. KAZIKLI TEMELLER

Kapsam; yerinde dökme ve çakma kazıklar

Taşıma gücü;
(a) Statik yükleme deney sonuçlarından elde edilen veriler kullanılarak hesaplanabilir.
(b) Zemin araştırmalarından elde edilen zemin özellikleri kullanılarak hesaplanabilir.
(c) Statik yükleme deneyleri ile geçerliliği sağlanmış dinamik yükleme deneylerinden elde edilen sonuçlar
kullanılarak hesaplanabilir.

Kazıklı Temeller İçin Dayanım Katsayıları

• her bina altında en az bir adet yükleme deneyi ve proje sahasında kullanılan kazıkların en az %1’i üzerinde
yükleme deneyi yapılması durumunda kullanılabilir.
• Bu minimum sayılardan daha fazla deney yapılması halinde, bölgesel deneyimlerin ışığında dayanım
katsayılarında en fazla 0.10 kadar azaltma yapılabilir.
16.9. KAZIKLI TEMELLER

Kazıkların Düşey Taşıma Gücü :

Ptv : kazığa etkiyen düşey tasarım kuvveti

Qtv : kazığın düşey tasarım dayanımı

Qks : kazığın karakteristik çevre sürtünmesi direnci

Qku : karakteristik uç direnci
Qktv : karakteristik toplam kazık taşıma gücünü

• Grup davranışı gösterecek kazıklı temeller

• Deprem Tasarım Sınıfı DTS = 1, 1a, 2, 2a olan binaların kazıklı temellerinde en az 2 adet statik yükleme
deneyi
16.9. KAZIKLI TEMELLER

Kazıkların Yanal Taşıma Gücü :

Pty : kazığa etkiyen yanal tasarım kuvveti

Qty : kazığın yanal tasarım dayanımı

Doğrusal olmayan yük-yerdeğiştirme davranışı göstermesi beklenen yanal yüklü kazıkların tasarımında izin
verilebilir yerdeğiştirmelerin ve kazık kesitinin taşıma gücünün aşılmadığı hesapla gösterilecektir.