Sesaun 3

UNIVERSIDADE DA PAZ
FACULDADE CIENCIAS SOCIAIS E HUMANAS
Dosente: Duarte Braganca,M.AP.
MATERIA
“Dalen Tetun Nasional”
SUB TOPIKU
Prosesu Dezenvolvimentu Dalen Tetun Hosi
Rai-Li’ur
Objetivu Jeral
Hatene kona-ba konseitu Dezenvolvimentu
Tetun Hosi Kontestu Linguístiku
Objetivu Espesifiku:
1. Hatene konaba Fonlójia, Morfolójia, Sintase,
Semántiku
2. Hatene Diferensia Fonolójia, Morfolójia,
Sintase, Semántiku ho seluk tan
• Kriteriu Dezempenu
• 1. Deskreve kona-ba Fonolojia
• 2. Deskreve kona-ba Morfolojia
• 3. Deskreve kona-ba Sintase
• 4. Deskreve Kona-ba Semantiku
• 5. Deskreve Diferensia entre parte 4 refere
• Strutura
• 1. Halo Roll Playing
• 2. Aprezentasaun ba konteudu lisaun
• 3. Atividade
• 4. Avaliasaun
• 5. Konfirmasaun
• 6. Konkluzaun
• 1. Halo Roll Playing
 2. Aprezentasaun ba konteudu lisaun

a. Fonolojia: Nuudar ramu Linguistika nian ida

ne’ebe estuda sistema sonoru dalen nian.
Fonetika nu’udar siénsia ne’ebé estuda
karateristika fisika artikulatoriu no
prespetivu produsaun no prosesaun son hosi
ko’alia no mós fornese métodu ba nia
deskrisaun no klasifikasaun.
• B. Morfolojia: Nu’udar parte ida husi
gramatika ne’ebe estuda liafuan no
nia formasaun, iha klase ka kategoria
liafuan gramatika nian ne’ebé
pertense ba.
c. Sintase: Nu’udar parte ida husi
Gramátika ne’ebe estuda
konstituante fraze nian no nia
ordenasaun. Area envolvimentu mak
hanesan:
fraze, forma fraze nian, nst.
d.. Semántiku: Nu’udar parte ida husi
Gramátika ne’ebé estuda signifikadu
Liafuan nian ho modifikasaun sentidu
nian .
Area mak hanesan: relasaun semantika
entre liafuan denotasaun no konotasaun
nst.
• 3. Atividade
• ita bo’ot sira forma grupu 4 halo diskusaun
topiku 4 tuir mai ne’e:
• 1. Makdalen Tetun Terik (grupu I)
• 2. Makdalen Makasa’e (grupu II)
• 3. Makdalen Bunak (grupu III)
• 4. Makdalen Mambae (grupu IV).
• 4. Avaliasaun
• Ita bot sira prepara surat tahan ida
tanba ha’u hakarak fo kuiz ba imi.
Tempu 5 minutu tenki halibur ona
resposta.

•
• 5. Konfirmasaun
Finalidade hosi aula ida-ne’e atu komfirma fali katak:
1. Iha kalae Diferensia entre pronunsia popular
hosi etniku hirak ne’e kompara ho dalen tetun
ofisial?
2. Halo took analiza tuir ita nia hanoin Aspetu
semantiku ?

•
• Hatan:
• 1. iha
• 2. iha
• 6. Konkluzaun

• Ita bot sira hatene ona Intrudusaun Jeral no

Definisaun husi peritu sira kona ba Konseitu
dalen nian, fiar katak ita hotu hatene ona
saida mak dalen ka lian.
• Obrigadu Barak