Ligjërata nga lënda

“Hyrje në ekonomi”
Java 7

16 nëntor 2023
 Ligjërata – Java 7

MEKANIZMI I VEPRIMIT TË TREGUT - KONKURRENCA

OFERTA DHE KËRKESA

EKUILIBRIMI I TREGUT NËN VEPRIMIN E ÇMIMEVE

Literatura: Libri “Ekonomia”, fq. 109-117.

 Konkurrenca dhe llojet e konkurrencës

• Konkurrenca si mekanizëm universal mundëson koordinimin e veprimeve

ekonomike të subjekteve në treg.

• Mekanizëm i garës ndërmjet subjekteve ekonomike në treg.

• Konkurrenca realizohet pëmes instrumentit të ofertës dhe kërkesës.

• Sanksionet dhe shpërblimet

• Mekanizmi kryesor në sistemin e ekonomisë së tregut

 Konkurrenca dhe llojet e konkurrencës

• Sipas lirisë së veprimit të pjesëmarrësve në treg, konkurrencën e ndajmë në:

1. Konkurrencë plotësisht e lirë (e përsosur)

2. Konkurrencë e kufizuar (e papërsosur)

3. Konkurrencë plotësisht e kufizuar

• Sipas sjelljes pjesëmarrësve në treg, konkurrencën e klasifikojmë në:

a) Konkurrencë lojale (korrekte apo të drejtë)

b) Konkurrencë jolojale (jokorrekte apo të padrejtë)

 Strategjitë kryesore të konkurrencës

• Strategjitë e konkurrencës në të cilat bazohet zhvillimi i tregut janë:

1. Konkurrenca e çmimeve

2. Depërtimi

3. Fuqia monopoliste
 Oferta dhe kërkesa

• Oferta dhe kërkesa janë konceptet më fundamentale të ekonomisë.

• Instrumente të pazëvendësueshme të konkurrencës në treg.

• Janë instrumente bashkëvepruese dhe janë të paqëndrueshme dhe

jofunksionale nëse veprojnë si të ndara (vetmuara).

• Oferta dhe kërkesa zakonisht shprehen në një format grafik linear, me:
o Sasinë (ndryshoren e pavarur) në boshtin horizontal; dhe
o Çmimin (ndryshoren e varur) në boshtin vertikal.
 Oferta dhe ligji i ofertës

• Oferta – sasia e mallrave dhe shërbimeve që shitësit janë të gatshëm ta ofrojnë

në treg me një çmim të caktuar dhe moment të caktuar.

• Kërkesa e përcakton ofertën nëpërmjet çmimeve.

• Çmimet dhe oferta janë në proporcion (përpjestim) të drejtë.

• Ligji i ofertës: Rritja e çmimeve ndikon në rritjen e ofertës dhe anasjelltas, ulja
e çmimeve ndikon në uljen e ofertës.
 Çmimi Sasia
Oferta dhe ligji i ofertës 1.00€ 3

Çmimi 1.50 5
2.00 7
2.50 9
D
€2.50
1. Rritja e
C
çmimit ...
2.00
B tës
1.50 fer
o
e
A
o rja
1.00 k
La

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sasia

2. ... Rritje ne sasinë

e ofruar
 Oferta dhe ligji i ofertës

• Faktorët që përcaktojnë ofertën:

 Prodhimi shoqëror
 Eksporti dhe importi
 Çmimet e inputeve (kostot e prodhimit)
 Teknologjia
 Pritjet e ofruesve
 Numri i ofruesve

• Elasticiteti i ofertës – ndjeshmëria e ofertës në raport me ndryshimin e

çmimeve.

• Veprimi i çmimeve në ofertë nuk është i njejtë për të gjitha të mirat materiale:
 Te prodhimet industriale  oferta është plotësisht elastike.

 Te prodhimet bujqësore  oferta është joelastike.

 Kërkesa dhe ligji i kërkesës

• Kërkesa – sasia e mallrave dhe shërbimeve që blerësit janë të gatshëm ta

blejnë në treg me një çmim të caktuar dhe moment të caktuar.

• Sasia e parave që kanë blerësit në dispozicion për blerjen e mallrave dhe

shërbimeve që ju nevojiten.

• Çmimet dhe kërkesa janë në proporcion (përpjestim) të zhdrejtë.

• Ligji i kërkesës: Rritja e çmimeve ndikon në uljen e kërkesës dhe anasjelltas,

ulja e çmimeve ndikon në rritjen e kërkesës.
 Çmimi Sasia
Kërkesa dhe ligji i kërkesës 1.00€ 8
1.50 6
Çmimi 2.00 4
2.50 2

€2.50 A

1. Rënia e La B
2.00
çmimit ... ko
rja C
1.50 e
kë
rk D
es
1.00 ës

0.50

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sasia

2. ... Rritje në sasinë

e kërkuar
 Kërkesa dhe ligji i kërkesës

• Faktorët që përcaktojnë kërkesën:

 Të ardhurat e blerësve
 Çmimet e mallrave apo shërbimeve
 Shijet dhe preferencat e konsumatorëve
 Pritjet e konsumatorëve
 Numri i blerësve

• Elasticiteti i kërkesës – ndjeshmëria e kërkesës në raport me ndryshimin e

çmimeve.
 Kërkesa plotësisht elastike – te produktet luksoze

 Kërkesa joelastike – te produktet e domosdoshme

 Kërkesa alternative (ngrohja përmes rrymës elektrike në raport me ngrohjen

përmes lëndëve të ngurta (druri, thëngjilli).
 Ekuilibrimi i tregut nën veprimin e çmimeve

• Ekuilibrimi i tregut – barazpesha (afatshkurtër) ndërmjet ofertës dhe kërkesës.

• Tregu barazpeshon (ekuilibron) kërkesën dhe ofertën përmes mekanizmit të

çmimeve:
 Çmimet rriten nëse oferta është më e ulët se kërkesa,
 Çmimet ulen nëse kërkesa është më e ulët se oferta.

• Ndjeshmëria e ndryshimit të çmimeve në ofertë dhe kërkesë (elasticiteti).

• Shtegtimi i kapitalit – kalimi i kapitalit nga një degë (industri) në degën tjetër.
Ekuilibrimi i tregut nën veprimin e çmimeve

Kërkesa Oferta

Çmimi Sasia Çmimi Sasia

1.00 € 13 1.00 € 1
1.50 10 1.50 4
2.00 7 2.00 7
2.50 4 2.50 10
 Ekuilibrimi i tregut nën veprimin e çmimeve

Çmimi

Oferta

Çmimi ekuilibër E Ekuilibri

€2.00

Sasia Kërkesa
ekuilibër

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Sasia
 Ju faleminderit!

Pyetje dhe sqarime shtesë!