Chương 3

PHƯƠNG PHÁP LUẬN TƯ DUY HỆ THỐNG

* 1
 NỘI DUNG TRÌNH BÀY

1. Vài nét khái quát về Tư duy

cơ giới

2. Khái niệm tư duy hệ thống

3. Đặc điểm tư duy hệ thống

* 2
 1. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ TƯ DUY CƠ GIỚI
• Tư duy cơ giới bắt nguồn từ nền văn minh Hy
Tư duy cơ Lạp cổ đại và được phát triển mạnh mẽ từ thế
giới là tư duy kỷ XVII và từng chiếm vị trí gần như tuyệt đối
một chiều, trong nhiều thế kỷ.
hiểu bộ phận • Các phương pháp mà tư duy cơ giới sử dụng
để hiểu toàn đã giúp khoa học và công nghệ đạt được nhiều
thể (đồng thành tựu to lớn.
nhất tổng • Sang thế kỷ XXI, khoa học gắn liền với tư duy
cộng bộ cơ giới gặp nhiều khó khăn trong việc chiếm
phận với lĩnh và lý giải nhiều vấn đề phức tạp của thực
tế như sự hình thành và phát triển của vũ trụ,
toàn thể), sự lên xuống thất thường của thị trường tài
tuyệt đối hóa chính ... ► Tư duy cơ giới đã mất dần vị trí độc
quy luật tôn duy nhất
nhân quả.
3
 1. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ TƯ DUY CƠ GIỚI
• Tư duy cơ giới quan niệm tự nhiên như một bộ
Tư duy cơ
máy mà ta có thể nhận thức được bằng
giới là tư duy
phương pháp khoa học, bằng phép suy luận
một chiều, diễn dịch.
hiểu bộ phận • Tư duy cơ giới xét đoán sự vật, hiện tượng
để hiểu toàn trong các quan hệ nhân quả tất định, xem
thể (đồng nhân - quả là một chiều và mỗi nguyên nhân
nhất tổng độc lập với các nguyên nhân khác.
cộng bộ • Tư duy cơ giới thường quy các quan hệ trong
phận với thực tế về các dạng đơn giản, gắn liền với
toàn thể), quan điểm phân tích: hiểu được toàn thể phải
tuyệt đối hóa hiểu chi tiết từng thành phần.
quy luật • Với cách nhìn một chiều, tư duy cơ giới đã và
nhân quả. đang gây nguy hại nhiều mặt cho đời sống của
con người (học tập, sản xuất, môi trường ...). 4
1. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ TƯ DUY CƠ GIỚI

Tư duy cơ giới là tư duy một chiều, hiểu bộ phận để hiểu

toàn thể (đồng nhất tổng cộng bộ phận với toàn thể), tuyệt
đối hóa quy luật nhân quả.

5
2. KHÁI NIỆM TƯ DUY HỆ THỐNG

Tư duy hệ thống là phương pháp

tư duy hướng đến mở rộng tầm
nhìn để hiểu mối liên hệ tồn tại
giữa mọi sự vật, nhận thức
được nguyên nhân sâu sa ẩn
dưới bề nổi của những hiện
tượng tưởng chừng như riêng rẽ.

6
 2. KHÁI NIỆM TƯ DUY HỆ THỐNG

1. Giúp con người thấy được NGUYÊN NHÂN VÀ

bức tranh chính xác hơn MỐI QUAN HỆ
của hiện thực được nhìn
từ nhiều góc độ.
2. Khuyến khích con người TẦM NHÌN RỘNG,
suy nghĩ sâu sắc hơn về GIẢI PHÁP BỀN VỮNG
vấn đề và đưa ra những
giải pháp với tầm nhìn xa
rộng và bền vững.
3. Tư duy hệ thống là ĐỔI MỚI VÀ SÁNG TẠO
tư duy động.
 2. KHÁI NIỆM TƯ DUY HỆ THỐNG

Systems thinking involves a holistic

approach, taking into account as
many different factors as possible
to avoid interpreting problems from
a single point of view.
Willy Christian Kriz (2010). A Systemic-Constructivist Approach to the
Facilitation and Debriefing of Simulations and Games. University of Applied
Sciences Vorarlberg, Austria

8
 2. KHÁI NIỆM TƯ DUY HỆ THỐNG

Tư duy hệ thống vận dụng các luận điểm

của khoa học hệ thống nói chung vào các
giai đoạn của quá trình thực hiện giải
quyết vấn đề và ra quyết định để góp
phần làm tăng hiệu quả tư duy sáng tạo
và năng lực đổi mới của con người.

9
*
 2. KHÁI NIỆM TƯ DUY HỆ THỐNG

 * 10
 CÂU HỎI THẢO LUẬN NHÓM
• Lập nhóm từ 3-5 sinh viên.
• Thảo luận chủ đề:
Hãy tìm một ví dụ trong thực tiễn
cuộc sống (sản xuất, môi trường,
quản trị v.v…) hoặc thực tiễn học
tập thể hiện cách xem xét, giải
quyết vấn đề theo tư duy cơ giới.
Cũng cùng ví dụ đó, hãy đề ra
cách xem xét, giải quyết vấn đề
này bằng tư duy hệ thống.