Tom vd Broek, Ilse Heemstra,

De Tachtigers Rosa Frank en Luce vd Herberg

De Tachtigers
• Einde 19e eeuw ‘1880-
1894’
• Culturele vernieuwing
• Begin moderne wereld
• Verfrissend
Onze stellingen
• De Tachtigers richtten zich vooral op schoonheid. Het is een esthetische
beweging, waarin het moraliserende of nuttige in de kunst werd afgewezen.
Dit is het zgn. l'art pour l'art-principe.
• De Tachtigers zochten naar een nieuwe taal en beeldspraak die verwantschap
tonen met het impressionisme.
• Het gedicht is een geschikte vorm voor de Tachtigers. Zintuigelijke
waarneming staat – in navolging van het impressionisme in de schilderkunst
– voorop.
 Levensmotto

• L’art pour l’art = de kunst om de kunst

• Grote gelijkenissen met estheticisme

• "kunst is de allerindividueelste expressie

van de allerindividueelste emotie“

• Individualisme
 Kunst 

Literatuur op impressionisme gebaseerd
Eigen werkelijkheid
 Stipjes en streepjes

De Sterrennacht, Vincent van

Gogh
1889

De Japanse Brug, Claude

Monet
1899
Nederland in 1880-90
• 3,8 – 4,5 miljoen inwoners
• Rottendam, Den haag, en
Amsterdam

Amsterdam in 1880-90
• Groeide snel
• Scheepsbouw, textiel, en
voedselverwerking
• Arbeidsomstandigheden en
armoede
Europa in 1880-94
● Driebond
● Wilhelm I
● Wilhelm II
Politiek
• Monarchie
• Staten-Generaal

• Gelijke stemrechten (voor mannen)

• Economische groei
• Koloniën
• Neutraal
Icoon – Karl Marx

• Politiek

• Gelijke samenleving

• Kerstman
Icoon - Lord Byron

• Romantische dichter en schrijver.

• Veel schandalen

• Pete Davidson
Icoon – Queen Victoria

• Victoriaans
Conservatief

Zelfvoldaan

Fatsoennromen

Nuchterheid

Humorloosheid

• Elsa
 Mode
• Verandering
• Comfortabel: zachtere
stoffen, minder korsetten
en simpelere kleuren
• Ook de kunst kwam
voor in de kleding

• The Rational Dress

Society
Architectuur
● Victoriaans
● Detail
● Hongaars parlement
● Imre Steindel
● Amsterdam Centraal
● Rijksmuseum
Muziek
• Muziek voor de muziek

• Johann Strauss II - Die Fledermaus

Overture

• Opkomst operette

• Muziek verspreiden
Muziek
Lezen in die tijd
● Wie las?
● De Nieuwe Gids
● Er was nog geen leerplicht
● Boeken waren kostbaar
Literatuur Individuele vrijheid en zelfexpressie

Herman Gorter Lord Byron Mark Twain

• Taalgevoel • Romanticus • Amerikaans humorist

• Neologisme
• Sensitivisme
• ‘de allerindividueelste
expressie van de
allerindividueelste emotie’
• Volgens de regels
• Scherpzinnig en satire
• Neologisme
• Tom Sawyer, Huckleberry
Finn
• Scherpzinnig en satire
• Individuele vrijheid en
avontuur
Schrijver van Mei
● Herman Gorter 1864-1927
● Verloor vader op vroege leeftijd
● Politicus en dichter
● Mei 1886-1889
● Een nieuwe lente en een nieuw geluid
● Verzen
 Deel 1 - geboorte
• Citaat 1
• Geboorte mei
• Moeder maan en vader zon
• April wordt begraven
• Ze begint tocht door Holland
• Ze loopt door weilanden
• Komt in een dorpje
• Mei valt in slaap
Deel 2 - leven
● Muziek en ziel
● Balder
● Rijk boven wolken
● Citaat 2
Deel 3 - dood
● Juni is al geboren
● laatste hele dag
● bosnimf
● laatste uren
● begraven naast April

Zoo als die bloem van zomerrood, papaver,

Rimpelt zijn rood, verwelkend, en zijn staaf er,
Zijn teren stengel langzaam buigt omlaag –
Zo boog ook Mei langzaam haar hoofd omlaag
Personages
● Mei
● Balder
● Nimf
● Dichter
● Zon (vader)
● Maan (moeder)
● Wodan – odin
● 12 ridders
● April
● Spinster
● juni
Symboliek
● Mei – de lente, tijdelijk
● Balder – de lente, eeuwig

● Niet te overbruggen

… alle dingen
Boden ze mij wel aan voor enen kus.
Maar ‘t kussen gaf mij hartepijn en dus
Vluchtte ik vaak, maar niemand was dan boos
Ik dee en elk dee al wat ik verkoos
Stelling 1
● De Tachtigers richtten zich vooral op schoonheid. Het is een
esthetische beweging, waarin het moraliserende of nuttige in de kunst
werd afgewezen. Dit is het zgn. l'art pour l'art-principe.
Stelling 2
• De Tachtigers zochten naar een nieuwe taal en beeldspraak die verwantschap
tonen met het impressionisme.
Stelling 3
• Het gedicht is een geschikte vorm voor de Tachtigers.
Zintuigelijke waarneming staat – in navolging van het impressionisme in
de schilderkunst – voorop.
April
Ellen Deckwitz
12 boeken
April is de hoofdpersoon
Conclusie
● Mei vandaag
● Mei past goed in de tachtigers want…
Bronnen
● https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/gerrit-komrij
● https://www.literatuurgeschiedenis.org/20e-eeuw/symbolisme-in-de-poezie-rond-1900#:~:text=Betrek%2
0in%20je%20antwoord%20een,is%20dat%20een%20veelvoorkomend%20thema

● http://www.literatuurgeschiedenis.org
● https://www.literatuurgeschiedenis.org/19e-eeuw/de-beweging-van-tachtig
● https://www.onlinebibliotheek.nl/catalogus/438626206/april-ellen-deckwitz
● https://www.google.com/search?client=safari&rls=en&q=schrijvers+in+de+tachtigers&ie=UTF-8&oe=U
TF-8

● https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/herman-gorter
● https://en.wikipedia.org/wiki/Queen_Victoria
● https://www.google.com/search?client=safari&rls=en&q=lord+byron+writing&ie=UTF-8&oe=UTF-8
● https://www.britannica.com/biography/Lord-Byron-poet
● https://www.britannica.com/biography/Lord-Byron-poet
● https://www.de-gids.nl/artikelen/vincent-van-gogh-nederlandse-topauteur-tussen-emants-en-kloos
Bronnen
● https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-mei-door-herman-gorter-69708
● http://leerlingen.com/huiswerk/auteur/herman-gorter/boekverslag/mei/23962
● https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-mei-door-herman-gorter-70606
● https://www.zoekboekverslag.nl/Boekverslagen/Herman%20%20Gorter/Mei/21487/
● https://www.dbnl.org/tekst/gort004mei_03_01/gort004mei_03_01_0005.php
● https://www.dbnl.org/tekst/_voo004201201_01/_voo004201201_01_0007.php
● https://nl.wikipedia.org/wiki/Mei_(gedicht)#:~:text=In%20het%20gedicht%20bezingt%20Gorter,en%2
0zij%20trouwden%20in%201890
.
● https://www.hebban.nl/recensie/frans-over-april
● https://www.nporadio1.nl/fragmenten/de-taalstaat/f3fa276f-ab1e-47a1-a0bf-ac9e4341c070/2023-04-29-
ellen-deckwitz-over-april
● https://nl.wikipedia.org/wiki/Westerse_kostuumgeschiedenis
● https://www.literatuurgeschiedenis.org/16e-eeuw/revolutie-in-de-nederlandse-literatuur
● https://nl.wikipedia.org/wiki/Individualisme
Nog meer bronnen
● https://schooltv.nl/video/de-tachtigers-een-literaire-beweging-die-breekt-met-burgerl
ijkheid/
● https://nl.wikipedia.org/wiki/Marxisme#:~:text=Volgens%20het%20marxisme%20m
oet%20de,kapitalisme%20van%20de%20werkende%20klasse
.
● https://collecties.kb.nl/nederlandse-poezie/historische-dichters/herman-gorter-1864-
1927/1889-mei-een-nieuwe-lente-en-een#:~:text=Van%20dat%20soort%20paradoxe
n%20wemelt,indrukken%20zo%20beeldend%20mogelijk%20uitdrukken
● https://geschiedenis.nl/nieuws/artikel/1787/1850-1900
● https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Nieuwe_Gids_(Nederland)
● https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/mei
● https://www.dbnl.org/tekst/_arb001jgie03_01/_arb001jgie03_01_0063.php#:~:text=
Rond%201890%20bedroeg%20de%20Nederlandse,decennia%20tussen%201870%2