Professional Documents
Culture Documents
Session1 Gened Kcast Discussion
Session1 Gened Kcast Discussion
GENERAL
REVIEW
FILIPINO
EDUCATION--
MALAYUNING KOMUNIKASYON
SA FILIPINO
WIKA
MASUSING PAGTALAKAY SA WIKA
Ayon kay Henry Gleason (1988),
ang wika ay masistemang balangkas
ng sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit sa komunikasyon ng
mga taong kabilang sa isang kultura.
Sa katuturang ibinigay ni Gleason ay
nakapaloob ang ilan sa mga pangunahin at
pandaigdigang katangian ng wika:
Masistemang balangkas
Sinasalitang tunog
Pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo
Ginagamit sa komunikasyon
Pantao
Nakaugnay sa kultura
PANDAIGDIGA ANG WIKA AY MAY
NG KATANGIAN MASISTEMANG
BALANGKAS
NG WIKA
Kapag sinasabing masistema,
ang ibig ipakahulugan nito ay
• PONE
may kaayusan o order. Bawat MA
• MORP • SINT
EMA AKS
wika kung ganoon ay may TUNOG
• PON SALITA AT
PANLAPI • MORP
OLOHI
PANGUNGU
SAP • SAM DISKU
RSO
OLOH BITL
kaayusan o order ang istruktura. IYA
YA A
KAHALAGAHAN
NG
WIKA
INSTRUMENTO NG KOMUNIKASYON
Ang wika pasalita man o pasulat, ay
pangunahing kasangkapan ng tao sa
pagpapahayag ng damdamin at
kaisipan. Sa micro level, ang
dalawang tao ay nagkakaunawaan sa
pamamagitan ng ng epektibong
paggamit ng wika.
NAG-IINGAT AT NAGPAPALAGANAP NG
KAALAMAN
Maraming kaalaman ang naisasalin sa ibang
salinlahi at napakikinabangan ng ibang lahi dahil
sa wika. Ang mga nobela ni Rizal halimbawa, ay
naisulat ilang daang taon na ang lumipas ngunit
patuloy pa rin itong napakikinabangan sa ating
panahon dahil may wikang nagkakanlong dito at
nag-iingat hanggang sa kasalukuyan.
NAGBUBUKLOD NG BANSA
Sa panahon ng mga katipunero, wikang
Tagalog ang naging daan upang mapag-
isa ang kanilang mga hinaing. Tagalog
ang kanilang opisyal na wika sa kanilang
pakikipaglaban sa mga Kastila, samantala
ang mga propagandista naman ay wikang
Kastila.
LUMILINANG NG MALIKHAING PAG-IISIP
Kapag tayo ay nagbabasa ng maikling kuwento o
nobela o di kaya’y kapag tayo’y nanonood ng
pelikula, parang nagiging totoo sa ating harapan
ang mga tagpo niyon. Maaaring tayo’y
napapahalakhak o napapangiti, natatakot o
kinikilabutan, nagagalit o naiinis, naaawa o
naninibugho. Ito ay nagpapagaan ng ating
imahinasyon
IBA’T IBANG
TEORYANG
PINAGMULAN NG
WIKA
TEORYANG BOW-WOW
Pinaniniwalaan ng mga
nagmungkahi ng teoryang
ito na ang tao ay natutong
magsalita bunga diumano
ng kanyang pwersang
pisikal.
24
TEORYANG TARARA-
BOOM-DE-AY
Likas sa mga
sinaunang tao ang
mga ritwal.
25
TEORYANG TATA
29
TEORYANG SINGSONG
Pamp
Pamb
anitika
ansa
n
Lalawi Koloky
Balbal
ganin al
• Impormal
44
PORMAL
45
Pambansa Pampanitikan
46
IMPORMAL
48
IMPORMAL
Kolokyal—mga salitang ginagamit sa pang-araw-araw.
Kadalasan ay mga salitang kinaltas mula sa orihinal nitong
salita.
Orihinal Kolokyal
Tara na Tena
Piyesta Pista
Halika na Lika na
Mayroon Meron
49
IMPORMAL
Balbal—Itinuturing ito na pinakamababang antas ng wika na ginagamit ng
mga tao. Sa wikang Ingles ay tinatawag itong “slang” na madalas na
maririnig sa mga lansangan.
Salita Kahulugan
erpat ama
yosi sigarilyo
parak pulis
tsikot kotse
batsi takas/alis
datung pera
bebot babae/dalaga
toyo may sumpong
olats talo
50
ARALIN 2: BARAYTI AT
BARYASYON NG WIKA
BARAYTI AT
BARYASYON NG
WIKA
51
PANIMULA
DAYALEK IDYOLEK
SOSYOLEK
GAY LINGO PIDGIN AT CREOLE
CONYO
REGISTER
JEJEMON
JARGON
ETNOLEK
Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng
dimensiyong heograpiko. Ito ang salitang
gamit ng mga tao ayon sa partikular na
rehiyon o lalawigan na kanilang
kinabibilangan.
Tagalog = Bakit?
GAY LINGO
Ito ay mga salitang naghahalo
ang wikang Ingles at Filipino.
Mas kilala sa tawag na Taglish.
CONYO
Sa ganitong paraan, napapalitan,
nadaragdagan o nababawasan ang mga titik
na nakikita sa karaniwang mga salita.
Halimbawa nito ay "3ow ph0w, mUsZtAh nA?"
"i wuD LLyK tO knOw moR3 bOut u.
JEJEMON
Ito ang mga salitang
kalimitang ginagamit lamang
ng mga taong may iisa o
parehong propesyon.
JARGON
Ito ay uri ng barayti ng wika mula sa
mga pangkat etniko. Ito ay galing sa
salitang etniko at dayalek.
•Adlaw – araw, umaga
•Bagnet – sitsarong gawa sa Iloko
•Vakuul – pantakip sa ulo ng mga taga-Batanes o Ivatan
•Palangga – mahal, iniirog, sinta
EKOLEK
•itaas/ second floor
•mamam/ tubig
•am-am/ kain
•diko/ ditse/ sangko/ sanse/ ate/ kuya
•baby/ bunso
•lola/ granny/ mamu/ la/ inang
•lolo/ granpa/ Papu/ lo/ itang
Mayroon namang Barayti ng wika na walang pormal na
estruktura. Tinatawag na pidgin ang mga wikang ginagamit ng
dalawang indibidwal mula sa magkaibang bansa upang
magkaintindihan. Tinagurian din ang pidgin bilang “nobody’s
native language ng mga dayuhan. Itinuturing din ito bilang
‘make-shift’ language o wikang pansamantala lamang.
•You go there… sa ano… there in the banyo…”
(English carabao)
70
Konsultatibong Register ay isang pormal na paghingi ng payo o opinyon
sa mga kinauukulan tulad ng konsultasyon ng isang pasyente para sa
kanyang doctor o biktima para sa kanyang abogado
Karaniwang Register ay tumutukoy sa impormal na gamit ng wika sa
diskurso. Halimbawa nito ay ang pakikipag-usap sa iyong barkada.
71
PAGDIRIWANG NG BUWAN NG WIKA
KASAYSAYAN NG PAMBANSANG WIKA
SURIAN/KOMISYON NA NAMAMAHALA SA PAGPAPAYAMAN NG WIKA
URI NG KOMUNIKASYONG
DI-BERBAL
1 PROXEMICS—distansya o
espasyo ang pinapahalagahan.
75
2
CHRONEMICS—oras
ang pinapahalagahan.
Halimbawa: oras na napagkasunduan
76
3
HAPTICS—haplos ng
kamay.
Halimbawa: Paghaplos sa balikat
kung may problema
77
4
KINESICS—galaw
ng katawan
Halimbawa: pagkaway
78
5
OBJECTICS—tumutukoy sa
bagay na maaaring
ipahalintulad sa tao
80
7
COLORICS—berbal na
komunikasyon na tumutukoy
sa kulay.
Halimbawa: malalaman mo na may pulis
dahil sa kulay ng kanilang uniporme
81
8
OLFACTORICS—tumutukoy
sa amoy.
Halimbawa: amoy sa pabango
82
9
PICTICS—galaw ng mukha
83
10
OCULESICS—galaw ng
mata
Halimbawa: nagseselos, in love, beautiful
eyes.
84
11
PARALANGUAGE—
tumutukoy sa pitch, bolyum
at kalidad ng boses.
85
URI NG KOMUNIKASYON BATAY SA KAUSAP
INTRAPERSONAL
1 Ito ay intrapersonal kung ang komunikasyon
ay nagaganap sa sarili lamang. Kabilang
sa sitwasyong ito ang pagdedesisyon ng
isang tao sa isang paksa. Sa pagtungo sa
pamilihan, nagaganap ang komunikasyon
sa bahaging pipili ang mamimili kung ano
ang kanyang bibilhin.
86
URI NG KOMUNIKASYON BATAY SA KAUSAP
INTERPERSONAL
2 Interpersonal naman ang
komunikasyon
kinasasangkutan na ito
ng higit sa isang tao.
87
URI NG KOMUNIKASYON BATAY SA KAUSAP
KOMUNIKASYONG PAMPUBLIKO
3 Ito ay nagaganap sa dalawa o higit pang
tao. Maituturing na nasa anyong ito ang
isang mananalumpati na nagbibigay ng
kanyang masusing talumpati sa isang
bulwagan. Ang mga kakikitaan ng
ganitong uri ng komunikasyon ay ang mga
seminar, kombokasyon at ilang programa
pa. 88
URI NG KOMUNIKASYON BATAY SA KAUSAP
KOMUNIKASYONG NAGAGANAP SA MALIIT NA PANGKAT