Hormoni I rritjes

Hormoni i rritjes(GH)

• I quajtur ndryshe hormoni somatotrop, ai sekretohet nga qelizat

somatotrope, që përbëjnë 50% të qelizave të adenohipofizës.

• GH ka dy efekte të ndryshme, të cilat i ushtron në stade të ndryshme

kohore:

– Ai nxit rritjen dhe zhvillimin somatik në periudhën postnatale.

– Pas përfundimit të rritjes dhe pubertetit, ai ushtron efekt metabolizant në
organizëm.

• Ai nuk vepron drejtpërdrejt mbi qelizat shenjë, por nëpërmjet faktorëve të

rritjes(somatomedinave), të cilët qarkullojnë në plazmë të lidhur me
proteinat, dhe veprojnë në të gjitha indet që kanë receptorë specifikë
Efektet fiziologjike kryesore të tij janë:

1. stimulimi I rritjes së kartilagove epifizare dhe

të kockave të gjata;
2. stimulimi I anabolizmit muskular;
3. stimulimi i përgjithshëm i mitogjenezës dhe
rritjes qelizore;
4. hiperglicemi, hiperinsulinizëm dhe lipolizë
• GH sekretohet rreth 5mg/24 ore tek
adulti,ndersa ne periudhen e rritjes niveli i tij
eshte me i larte.

• Niveli normal i tij ne gjendje esell eshte:

< 5ng/ml tek adulti;
< 10 ng/ml tek femija;
30 – 70 ng/ml tek neonati(i porsalinduri
• Faktoret qe rregullojne sasine e tij ne gjak jane
mjaft komplekse.

• Ata jane te tipit neurogjene,hormonale dhe

metabolike.
• Nder faktoret neurogjene mund te
permendim ato te tipit nxites dhe frenues
• Si faktore neurogjene nxites te sekretimit te
GH mund te sherbejne:

– Stadi III dhe IV i gjumit

– Stresi fizik dhe psiqik
– Nderhyrjet e ndryshme kirurgjikale
– Dopamina,Acetilkolina dhe agonistet e tyre
– Alfa-stimuluesit
– Beta-bllokuesit
Si faktore neurogjene frenues te sekretimit te GH
mund te sherbejne:

1. Gjumi paradoksal
2. Nanizmi hipofizar
3. Alfa-bllokuesit
4. Beta-stimuluesit
5. Antagonistet e Acetilkolines
6.
Faktoret hormonale nxites per GH jane:
– GHRH
– IGF1 i ulet
– Estrogjeni
– Glukagoni
– Peptidi vazoaktiv

Faktoret hormonale frenues per GH jane:

– Somatostatina
– IGF1 i larte
– Hipotireoza
– Glukokortikoidet e rritura
Faktoret metabolike qe nxisin sekretimin e GH jane:
– Hipoglicemia
– Mosngrenia
– Aminoacidet
– Azotemia
– Cirroza hepatike

Faktoret metabolike qe frenojne sekretimin e GH jane:

– Hiperglicemia
– Obeziteti
Me gjendje jofiziologjike te sekretimit të GH do
te kuptojme pikerisht gjendjet e

Hipersekretimit dhe

 hiposekretimit të tij.
• Hipersekretimi i GH para perfundimit te pubertetit
shoqerohet me gjigandizem,pra me rritje të egzagjeruar të
gjatësisë trupore.
Kjo shpjegohet me faktin qe epifizat kockore mund t`i
binden GH qe eshte ne sasi te larte,pasi pjekja e tyre ende
nuk ka perfunduar.

• Hipersekretimi i GH pas perfundimit te pubertetit

perfaqeson nje patologji endokrine te njohur me emrin
AKROMEGALI, per vete faktin se shoqerohet me ndryshime
morfologjike,biologjike dhe hemodinamike ne organizem
 Gjigandizmi
• Gjigantizmi i referohet sekretimit të tepërt të
hormonit të rritjes (GH) që ndodh gjatë
fëmijërisë kur pllakat e rritjes epifizare lejojnë
rritje lineare.

• Nga ana tjetër, akromegalia është i njëjti

fenomen si gjigantizmi, por që ndodh në
moshën e rritur
 Klinika
• Simptoma kryesore e lidhur me gjigantizmin
është rritje ne shtat në krahasim me
moshatarët. Muskujt dhe organet mund të
zgjerohen gjithashtu.

Simptoma të tjera përfshijnë:

• Vonesa në pubertet
• Zgjerimi i duarve dhe këmbëve - Simptoma e
Gigantism
 Klinika

• Ndryshimet në tiparet e fytyrës, të cilat mund të jenë mjaft të

dukshme:
• Balli dhe nofulla e zmadhuar
• hapja mes dhëmbëve
• Gjuha, hunda dhe buzët e zgjeruara
• Thellimi i zërit te meshkujt
• Ndryshimet e lëkurës: Lëkura me yndyre dhe djersitja e tepërt
• Indi i rritur në kyçet e dorës mund të çojë në kompresim nervor, i cili
mund të shkaktojë sindromën e tunelit kyçit të dorës
• Artriti
• Dhimbje koke
 Komplikacionet

– Hipertension
– Diabeti mellitus (fillimi i të rriturve ose tipi 2)
– Sëmundje të zemrës, duke përfshirë dështimin e
zemrës për shkak të zgjerimit të zemrës
– Gjigandët kane incidence me te larte të tumoreve
kryesisht te Kancerit i tiroides
– Hypopituitarism
• Kompresimi i shtuar i hipofizes nga adenoma mund të shkaktojë
pamjaftueshmëri të hormoneve, të quajtur hipopituitarizëm. Simptomat
varen nga cili hormon është i përfshirë.

1. Reduktimi i hormoneve seksuale, hormonit luteinizues (LH) dhe hormonit

stimulues të folikulit (FSH).Tek burrat, kjo mund të çojë në një nivel të ulët
testosteroni, Tek gratë, kjo mund të çojë në infertilitet.

2. Makroadenomat e hipofizës mund të ngrenë nivelet e prolaktinës në gjak.

Në gratë para menopauzës, kjo mund të çojë në crregullime menstruale
dhe / ose prodhimin e qumështit të gjirit (galaktorrea).

3. Nivelet e prolaktinës janë vetëm pak të ngritura, në krahasim me

prolaktinomat në të cilat niveli i prolaktinës është zakonisht shumë i lartë.
4. Rastet me te renda mund të çojë në
hipotiroidizëm ose nivele anormale të ulëta të
kortizolit, Keto Simptoma përfshijnë:
– Humbja e oreksit
– Humbje peshe ose shtim në peshë
– Lodhja
– Dentime te funksionit mendor
– Marramendje
 Diagnoza
Per diagnozen perdoret
anamneza,
 ekzaminim fizik,
klinika dhe
nga ana laboratorike kemi:
o Ekzaminimi imazherik
o Ekzaminimin laboratorik ku masim nivelet:
• GH (te larta)
• IGF1(te larta)
 Diagnoza
• Masim nivelin e hormoneve te tjera te hipofizes.
(TSH,FT4, PRL, ACTH, kortizol)

• -Testi i frenimit me glukoze .Glukoza

administrohet për os(rruge orale), / ose
endovenoz, dhe meren rezultate ne këto intervale
kohe:-15, 0, 30, 45, 60, 90, 120, 180 minuta.
• Ne rastin e gjigantizmit ky eshte nje test stimules
Akromegalia
• Termi akromegali rrjedh nga fjalët greke akron, që do të thotë
ekstremitet, dhe megas që do të thotë i madh. Akromegalia është një
sëmundje kronike endokrine e përshkruar për herë të parë nga neurologu
francez Pierre Marie në 1886.

• Shkaktohet pothuajse pa ndryshim nga një adenomë hipofizare

sekretuese, megjithëse rrallë mund t'i atribuohet një tumori hipotalamik
që sekreton GHRH ose sekretimit ektopik te GHRH nga një tumor
karcinoid ( kryesisht të pankreasit ose bronkut).

• Eshtë një gjendje e rrallë, me një prevalencë të vlerësuar prej rreth1 : 60

për milion dhe një incidencë vjetore prej 3-4 për milion, por akromegalia
aktive shoqërohet me sëmundshmëri të konsiderueshme dhe një rritje të
vdekshmërisë krahasuar me popullatën e përgjithshme.
• Karakteristikat klinike të akromegalisë i atribuohen efekteve
somatike dhe metabolike të ekspozimit të zgjatur të tepërt të
GH ose efekteve lokale të një mase (adenomes) në rritje të
hipofizës.

• Ata shpesh zhvillohen me shenja te pa dallueshme për shumë

vite, duke rezultuar në diagnostikim të vonuar. Shumica e
pacientëve përjetojnë dhimbje koke dhe djersitje.

• Shenjat më tipike klinike janë tiparet e trasha të fytyrës, duart

e mëdha, në formë lopate dhe këmbët e zmadhuara që
rezultojnë nga ënjtja e indeve të buta dhe zgjerimi kockor
• Karakteristikat e fytyrës përfshijnë brazda të thella
nazolabiale, kreshta të spikatura suporaorbitale dhe
zmadhim të buzëve dhe hundës.

• Rritja e mandibulës rezulton në prognatizëm, malokluzion

dhe hapësira të zgjeruara ndër-dentare.

• Karakteristika të tjera të zakonshme përfshijnë zgjerimin e

gjuhës (makroglosia), ënjtjen e indit nazofaringeal, apnea e
gjumit, letargjinë, etiketat e lëkurës, gushën dhe polipet e
zorrës së trashë.
• Masa hipofizare në zgjerim mund të shkaktojë
hipopituitarizëm, çrregullime riprodhuese dhe
simptoma vizuale.
• Hipersekrecioni i GH që ndodh para se epifizat të
kenë shkrirë rezultatet në rritjen e tepërt lineare të
kockave dhe gjigantizmin.

• Pra, me të vërtetë dhe me të vërtetë, mund të

themi se Acromegalia shkakton 3 kategori kryesore
të karakteristikave klinike.
 1. Lidhur me Rritjen

• Meqenëse akromegalia shkakton prodhim të

tepërt të IGF-1 i cili shkakton rritjen e indeve.

• Efektet e lidhura me rritjen ndahen në tre

kategori të tjera për thjeshtësim edhe më tej:
 Rritja e indeve të forta

– Artralgji për shkak të mbipopullimit të indeve të

kyçeve
– Nofulla e zmadhuar (makrognatia)
– Bossing Frontal
– Hapësirë ​e zgjeruar midis dhëmbëve të prerë më
të ulët
– Rritet madhesia e e duarve dhe këmbëve
 Rritja e indeve të buta
– Rritja e trashësisë të thembrave (dhe kështu rritet
madhësia e këpucëve)
– Rritja e rritjes së indeve të buta të indeve të
gishtërinjve
– Bashkimi i tipareve të fytyrës.
– Etiketat e lëkurës
– Zgjerimi i muskujve të laringut (që mund tëcoje në
apnene e gjumit
– Sindroma e tunelit Carpal.
2. Visceromegaly (Organomegaly)
 Macroglossia
Kardiomiopatia hipertrofike(Ky është shkaku më i
zakonshëm i vdekjes në pacientët me Acromegaly.
• Aritmitë fatale dhe mosfunksionimi diastolik që çojnë në
dështim të zemrës zhvillohen përfundimisht.
• Hipertensioni gjithashtu ndodh për shkak të rritjes së
rezistencës praktikisht në çdo organ dhe enë pasi gjithçka
po bëhet më e trashë.
Tiromegalia
Polipet kolonike
Hepatosplenomegalia
 3. Metabolik
1. hormoni i rritjes shkakton një rritje të glukozës në gjak, dhe një
rritje të lipolizës. Ne akromegali kemi :
– Niveli i rritur i glukozës në gjak që çon në diabet mellitus.

• 25% e pacientëve me Acromegaly zhvillojnë Diabetes Mellitus,

dhe kjo ndodh se Hormoni i Rritjes është një hormon kundër-
rregullues që kufizon efektet e insulinës dhe shkakton një rritje
të glukozës në gjak - kjo në thelb është rezistencë ndaj
insulinës!

2. Hyperhidrosis (djersitje e tepruar)Për shkak të rritjes së tepruar

dhe stimulimit të gjëndrave të djersës.
 3. Efekti shtypes

• Acromegaly shkaktohet kryesisht nga një masë

hipofizare, dhe kjo masë , ne varesi te permasave ,
shtyp indet përreth dhe do të shkaktonte dëmtime.
Kjo njihet si shtypje parasellar.dhe shkakton
– Dhimbje koke
– në kompresimin e Chiasm Optic që çon në hemianopsi
bitemporale.
– çon në pushtimin e sinusit sphenoid.
– çon në pushtimin e Sinusit Cavern
 Komplikimet e akromegalisë

• Muskulo-skeletor; artropatia, sindroma e tunelit kyçit të

dorës

• Kardiovaskulare; hipertensioni, kardiomiopatia, aritmitë

• Metabolike; metabolizmi i dëmtuar i glukozës dhe lipideve

• Neoplazike; kanceri kolorektal

 Diagnoza e akromegalise
• Diagnoza e akromegalise

• Dianoga vendoset me
• Anamneze
• Klinike
• Laborator
 Diagnoza e akromegalise
• Laborator
– Imazherik (MRI)
– Biokimik Hormonal
• Gh e rritur
• IGF1 I rritur
• Testi i frenimit me glukoze për te vendosur diagnozen
e akromegalise.

• Glukoza administrohet për os(rruge orale), / ose

endovenoz, dhe meren rezultate ne këto intervale
kohe:-15, 0, 30, 45, 60, 90, 120, 180 minuta.

• Ne rastin e akromegalise nivelet plazmatike te HGH

mbeten te rritura në mënyrë konstante.
•
• Trigliceridet e ngritura dhe acidet yndyrore të
lira
• Për shkak të rritjes së lipolizës
• Prolaktinë e ngritur (nëse adenoma prodhon
gjithashtu prolaktinë).
• Hiperfosfatemia