UNIVERSITETI BUJQESOR I TIRANES

FAKULTETI I BUJQESISE DHE MJEDISIT

DEPARTAMENTI I AGROMJEDISIT DHE EKOLOGJISE

PROJEKT – KURS

Moduli: Kimi e aplikuar ne mjedis

Tema: “Atrazina, Cilesite, Toksiciteti, Perdorimi, Ndikimi Ambiental dhe ne Shendetin e Njeriut”

Punoi Pranoi

Dajana Lila Dr. Nereida Malo

Hyrje

 Atrazine eshte nje herbicid i klases se triazinave. Atrazine u zbulua ne vitin 1958 ne
laboratoret e Geigy si e dyta nga nje seri e 1,3,5-triazines.
 Formula kimike e atrazines: C8H14ClN5
 Masa molare: 215.68 g/mol
 Emertimi sipas IUPAC: 1-kloro-3-etiloamino-5-izopropilamino-2,4,6-triazine
 Formula strukturale e atrazines
 Cilesite fiziko-kimike te Atrazines

 Atrazina eshte nje komponim i ngurte, me ngjyre te bardhe. Eshte e qendrueshme ne

temperature dhe persion normal, por mund te digjet nese ekspozohet ndaj nxehtesis dhe
flakes.
 Piken e shkrirjes e ka ne 175 ºC
 Piken e vlimit e ka ne 200 ºC
 Eshte e tretshme ne uje dhe ka presion avullues te ulet.
 Gjysme jeta e atrazines shkon nga 13 deri ne 261 dite ne varesi te tipit te tokes.
Toksiciteti i substances (DL50, NOEL)

 Ne shumicen e rasteve, efekti i toksicitetit te atrazines eshte verejtur ne perqendrime te larta ose
 doza, por efektet e demshme në disa lloje te algash u vune re edhe ne perqendrimi aq i ulet sa
20 ppb. Edhe pse eshte me pak toksike për gjitaret, shpendet dhe peshqit, shume organizma
ujore jane te ndjeshem ndaj atrazines ne nivele te uleta. Edhe pse atrazina eshte e vendosur ne
klasen e toksicitetit III, qe do te thote se eshte pak toksik, eshte klasifikuar si perdorimi i
kufizuar i pesticideve per shkak te potencialit te kontaminimit te ujit nentokesor. Gjithashtu
ekspozimi ne atrazine mund te shkaktoje efekte te demshme si acarim te syve, hundes dhe fytit.
Per shkak te sjelljes toksicionale te atrazines, qeveria gjermane ndaloi te gjitha produktet qe
permbajne atrazine ne 1991.
 DL50 (doze vdekjeprurese 50) eshte percaktuar si doza qe vret 50% te nje popullsie te kafsheve
testuese. DL50 orale ishte verejtur te jete 1869-3080, dhe 750 mg atrazine / kg perkatesisht per
minjte, dhe lepujt. Ndersa (NOEL) tek minjt ishte 70 mg kg-1 ndersa ne qen ishte 15 mg kg-1 e
peshes trupore.
 Tabela 1. Vlera e DL50 ne specie te ndryshme

Tipi Rruga marrjes Specia Sasia Njesia

DL50 Orale Minj 672 mg/kg-1

DL50 Orale Lepuj 750 mg/kg-1

DL50 Lekure Lepuj 7500 mg/kg-1

DL50 Orale Njerez 1000 mg/kg-1

Perdorimi i komponimit, kushtet dhe normat e perdorimit

 Atrazina eshte nje herbicid i klases se triazines. Atrazina perdoret per te parandaluar
barerat e keqija ne bime te tilla si misri dhe kallam sheqeri dhe ne terren, si p.sh fusha
golfi dhe lendine banimi. Eshte nje nga herbicidet me te perdorura ne bujqesine e SHBA-s
dhe Australise.
 Atrazina ka qene ne treg per 50 vjet. Agjencia per Mbrojtjen e Mjedisit ka rishikuar
sigurine e kimikatit te vrasjes se farerave ne 2006 dhe ka deklaruar se eshte i sigurt per
perdorim në miser dhe kultura te tjera kur perdoret sipas udhezimeve. Duke qene se eshte
dhe nje nga herbicidet me te lira eshte perdorur gjeresisht nga shume vende te botes.
 Në Australi, atrazina eshte perdorur per te kontrolluar barerat e keqija ne kulturat e veres si
meleku, miser dhe kallamsheqeri, dhe gjithashtu eshte perdorur gjeresisht ne Australine
Perendimore per kontrollin e barerave te keqija ne lupin.

 Atrazina absorbohet kryesisht nga rrenjet e barerave te keqija dhe pastaj transportohet ne
 menyre aktive ne kercell dhe gjethe. Disa thithje ndodhin permes gjetheve.
 Atrazina vret egjren duke penguar fotosintezen. Kjo merr 14 deri 21dite.
Atrazina
Dinamika e substances (Atrazines) ne mjedis

 Ne toke natyrore, detoksifikimi i atrazines ndodh kryesisht nga hidroliza kimike. Hidroliza
kimike e atrazineve prodhon hidroksatrazin ne solucione fort acid ose bazike. Hidroliza
alkalike ka te ngjare te perfshije zevendesimin nukleonik direkt te Cl¯ nga 2-pozicioni i
atrazines nga OH-ja, ndersa hidroliza e acidit mund te rezultoje nga protonimi i nje unaze
ose
 atomi i azotit ne zinxhir ndjekur nga copezimi i lidhjes C-Cl nga uji.
 ,

 Eshte raportuar se degradimi kimik i atrazines ndodh per shkak te heqjes se klorit
 nga hidroliza, katalizuar nga argjila dhe lenda organike, e cila gjeneron hidroksiatrazine.
 Ne levizjen e atrazines ndikon gjithashtu edhe procesi i mineralizimit dhe biodegradimit.
 Mineralizimi perkufizohet si degradimi i plote, i komponimit deri ne fund si produkte
CO2 dhe H2O (gjendje aerobe) ose CO2 dhe CH4 (kusht anaerobik), dhe biodegradimi
eshte percaktuar si ndryshim i substratit origjinal nga procesi biologjik, por jo
domosdoshmerisht deri ne CO2, H2O ose CH4.
 Degradimi i atrazines mund te ndodhe nepermjet proceseve biotike dhe abiotike.
Biodegradimi i atrazines u shqyrtua gjeresisht nga Kaufman dhe Kearney dhe Erickson
dhe Lee ndersa, detoksifikimi dhe degradimi abiotik ka qene rishikuar nga Jordan et al.
Struktura e ndermjetesve te ndryshem, te cilet mund te prodhohen gjate procesit te
biodegradimit, eshte pershkruar meposhte.
 Hidroliza, dealklimi, deamimi dhe copezimi i unazes u propozuan si hapat kryesore te
rruges se degradimit te atrazines. Por, ende rruga e biodergradimit te atrazines nuk eshte
shume e qarte. Hidroliza e atrazines prodhon hidroksiatrazine duke zevendesuar atomin e
klorit nga pozicioni i tij 2. Eshte gjeresisht pranuar se hidroksiatrazina e formuar nga
reaksioni i deklorinimit, eshte per shkak te procesit kimik ndersa reaksionet e dealkilimit
jane ndermjetesuar biologjikisht. Megjithese hidroklorifikimi hidrolitik i atrazines besohej
te ishte i ndermjetesuar kimikisht, ai ndodhi nga veprimi enzimatik biologjik gjithashtu. N-
dealkilimi rezultoi me formimin e
 deetilatrazine, deizopropilatrazine dhe deetildiizopropilatrazine, qe siguroi energji per
rritjen dhe riprodhimin e mikroorganizmave

Degradim i plote i atrazines eshte verejtur permes hidroksilimit te vazhdueshem te unazes se triazines dhe te
formimi i amonit, amelidit dhe acidit cianurik para grumbullimit te unazës, dhe me ne fund te CO2 dhe NH3.
Ndikimi ne mjedis dhe shendetin e njeriut, masat mbrojtese

 6. Ndikimi ne mjedis dhe shendetin e njeriut, masat mbrojtese

 Efektet e atrazines tek njerezit dhe kafshet perfshijne kryesisht sistemin endokrin. Studimet
tregojne se atrazina eshte nje nderpreres endokrin qe mund te shkaktoje crregullime
hormonesh.
 Atrazina eshte treguar se lidhet me nje sasi te madhe te proteinave te gjitareve.
 Nje shqyrtim nga Agjencia per Regjistrimin e Substancave dhe Semundjeve ne vitin 2003
deklaroi se atrazina ishte ne shqyrtim per ri-regjistrimin e pesticideve nga EPA per shkak
te shqetesimit qe ajo mund te shkaktonte kancer ne njerez.
 Atrazine mbetet ne toke per ceshtje muajsh dhe mund te emigroje nga toka ne ujin
nentokesor
 Konkluzine

 Atrazina eshte nje herbicid i grupit te triazinave qe eshte perdorur gjeresisht ne bujqesi, kryesisht ne
SHBA dhe Australi.
 Atrazina eshte e ngurte me ngjyre te bardhe, dhe e tretshme ne uje. Eshte nje komponim mjaft i
levizshem qe mund te kaloj lehtesisht nga toka ne ujin nentokesor duke perbere nje rrezik per ndotjen e
tij.
 Atrazine ne natyre u nenshtrohet proceseve te tilla si mineralizimi dhe bidegradimi duke dhene produkte
perfundimtare si CO2, NO3.
 Ajo mund te qendroj ne toke per disa muaj, duke rritur rrezikshmerin e ekspozimit te njerezve ndaj saj
pasi kalon lehtesisht ne ujrat nentokesore.
 Ajo eshte nje nderpreres endokrin dhe mund te ndryshoje sistemin hormonal natyror.
 Tek njerezit shkakton acarim lekure, sysh dhe fyti dhe ne disa raste eshte pare qe ka shkaktuar kancer.
Gjithashtu ndikon edhe ne sistemin riprodhues.
 Ajo u ndalua nga Bashkimi Europian ne vitin 2004 kur BE gjeti nivele te larta te saj ne ujrat
nentokesore.
Ndotja e mjedisit