Müəllim-İbrahimov Rafiq

Tələbələr-Vüsal Abdullazadə və Çinarə Məmmədova

Qrup-277.20
İxtisas-Neft-qaz mühəndisliyi

Mövzu-Dartıcı böhran qüvvəsi

 F.İ.Yakovlev kəşf
etdiyi düstur
Qoruyucu
kəmərin ağırlığı
Dartıcı böhran
qüvvəsi
Quyuda kəmərə
təsir edən
qüvvələr
Quyuda kəmərə təsir edən qüvvələr
ayrı-ayrı borulara təsir edən qüvvələr
kimi baxmaq lazımdır. Bu təsir
qüvvələri aşağıdakılardan ibarətdir:

1.Kəmərin öz çəkisindən yaranan

dartıcı qüvvə ilə sementləmə zamanı
kəmərdə zərbə təzyiqindən yaranan
əlavə dartıcı yük;
2.Kəmər arxsında xarici əzici təzyiq;
3.Kəmər daxilindəki təzyiq. Bu təzyiq
qismən xarici təzyiqlə müvazinətləşir.
Kəməri dartan qüvvə qırılma
təhlükəsi deyil, birini növbədə
yivlərin deformasi-yası və
kəmərin yivli hissəsindən
boşalması təhlükəsini yaradır.
Bu hadisə müəyyən dartıcı
böhran qüvvəsində baş verir.
Dartıcı böhran qüvvəsi
qoruyucu borunun yivli hissəsi
üçün F.İ.Yakovlev və b.
alimlərin təklif etdiyi düsturla
hesablanır:
Burada, Qböh -
borunun yivli δ¿ - birinci
hissəsinin tam profilli
deformasiyaya yivdə boru
uğrada bilən qalınlığı
dartıcı böhran
qüvvəsi;
D¿ - birinci tam profildə yivli hissə-
nin orta diametri;d D - borunun
daxili nominal diametri;τ a - boru
materialının axıcılıq hədd;l - tam
profilli yivli hissənin uzunluğu; α -
yiv səthi ilə boru oxu ararsındakı
bucaq (62,50 qəbul edilir);φ - boru və
mufta yivlərinin səthləri arasındakı
sürtünmə bucağıdır (180 qəbul
edilir).
Borunun dartıcı yüklərə
olan ehtiyat əmsalı
aşağıdakı nisbətlə müəyyən
edilir:
Burada, QD - boru kəmərinin qarmaqdakı çəkisindən
yarana dartıcı yük. Qoruyucu kəmərin yivli birlşməsində
qalıcı deformasiya yaratmağa başlayan qüvvəni hesablamaq
üçün prof.
F.İ.Yakovlev üsul tapmış və tədqiqat nəticəsində
aşağıdakı düsturu təklif etmişdir:
Burada, P¿ - borunun yivində
qalıcı deformasiya yaratmağa
başlayan qüvvə;Dx - borunun
xarici diametri; δ 1=¿ δ-h-a –
borunun birinci tam yivi əsasında
olan qalınlığı;δ – borunun
qalınlığı;h – yivin hündürlüyü;a –
yivin konusluğu nəticəsində
borunun nazikləşməsi;τ s - boru
materialının axma həddi; ℓ - tam
yivlərin uzunluğu;α=620 30' – yivin
istinad sahəsi ilə borunun oxu
ararsındakı bucaq;φ =180 –
poladın polada sürtünmə bucağı
Qoruyucu kəmərdə
deformasiya yaratmağa
başlayan xarici təzyiq,
yəni kəmər arxasında
maye sütunu və qismən
süxurların yaratdığı
kəmərə xaricdən təsir
edən təzyiq əzici təzyiqdir.
Bu təzyiqin bir hissəsi
kəmər içərisindəki
mayenin hidrostatik
təzyiqi ilə müvazinətləşir.
Qoruyucu kəmərin ağırlığı (Q) sadəcə olaraq aşağıdakı kimi tapılır:

Burada, q- qoruyucu boruların 1m uzunluğunun

ağırlığıdır;H – kəmərin uzunluğu;q0 – bir mufta
(bilərziyin) ağırlığı;l¿ - qoruyucu boruların orta
uzunluğudur.
Aydındır ki, qoruyucu kəmərin yivlə
birəşməsi ehtiyat əmsalını (kəz1) təyin etmək
üçün alınmış (Q) və Yakovlev düsturu ilə
(Pdef ) müqayisə edilir:
Ədəbiyyat “NEFT-QAZ QUYULARININ TAMAMLANMASI” fənninin qısa
konspekti müəllim:dos. Rafiq İbrahimov ass.Şirin Baxşəliyeva