WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA

Oś czasu
 Protestanci i ich sojusznicy Katolicy i ich sojusznicy
Unia Protestancka: Liga Katolicka:
Palatynat, Czechy, księstwa Meklemburgii, Bawaria, księstwa arcybiskupów Koloni,
Brandenburgia Moguncji i Trewiru

Sojusznicy Unii Protestanckiej: Sojusznicy Ligii Katolickiej:

Szwecja, Francja, Niderlandy, czasowo: Austria, Hiszpania, czasowo: Dania, Saksonia
Saksonia, Prusy, Dania

Kraje wspierające protestantów: Kraje wspierające Habsburgów:

Imperium osmańskie, Anglia, Szkocja Rzeczypospolita
 Geneza wojny trzydziestoletniej (1618-1648)
• Rozdrobnienie polityczne i rozbicie religijne Niemiec
na około 300 księstw i wolnych miast, w wyniku reformacji
• podział na dwa obozy religijne:

Unię Protestancką (1608 r.), Ligę Katolicką (1609 r.),

której przewodniczył książę której
Fryderyk V. przewodniczył książę
Maksymilian I Bawarski.
 Etapy wojny:
• Okres czeski (1618 – 1624)
• Okres duński (1624 – 1629)
• Okres szwedzki (1630 – 1635)
• Okres francuski (1635 – 1648)
Zakończone pokojem westfalskim
w 1648 r.
 Okres czeski (1618 – 1624)

• W 1609r. czescy protestanci uzyskali

od cesarza Rudolfa II Habsburga tzw.
list majestatyczny, gwarantujący im
swobodę wyznaniową.

• Po obsadzeniu na tronie króla

Ferdynanda II Habsburga, 23 maja
1618 r. Czesi wysłali delegację do
zamku na Hradczanach, gdzie doszło
do kłótni i defenestracji
praskiej, czyli wyrzucenia katolików pr
zez okno.
 Powstanie czeskie
• Ludność Czech zbuntowała
się królowi i go
zdetronizowała, a na jego
miejsce powołano kalwinistę -
Fryderyka V.
• 8 listopada 1620 r. pod
Białą Górą nieopodal Pragi
doszło do konfrontacji obu
stron. Bitwa tam rozegrana
zakończyła się klęską wojsk
protestanckich.
• Na czeskie elity spadły
prześladowania, a Królestwo
Czech stało się prowincją
Habsburgów.
Węgrzy, podobnie jak Czesi nie
akceptowali rządów
Habsburgów i w listopadzie
1619 r. na Węgrzech wybuchło
powstanie antyhabsburskie pod
przewodnictwem księcia
Siedmiogrodu – Bethlena
Gabora jednak powstanie zostało
stłumione również z
udziałem Polaków.
 Bitwa pod Lutter

Okres duński (1624 – 1629)

• Postępy Habsburgów zaniepokoiły króla protestanckiej Danii,

Christiana IV Oldenburga, dlatego wszedł on w porozumienie z
Unią Protestancką i ruszył na Rzeszę, jednak nie był w stanie
pokonać sił cesarskich dowodzonych przez znakomitego dowódcę
- Albrechta von Wallensteina.

• Dania zawarła pokój w Habsburgami w Lubece w 1629 r. pokój

ten pozwolił Danii zatrzymać posiadane ziemie (Holsztyn), w
zamian za obietnicę nieangażowania się w sprawy Rzeszy.
 Okres szwedzki (1630 –
1635)

• Król szwedzki Gustaw II Adolf Waza

po zajęciu Pomorza Zachodniego ruszył
w głąb ziem niemieckich. W tym
samym czasie siły
Rzeszy wymordowały ludność
Magdeburga, co wywołało oburzenie
i skłoniło niektórych władców państw
niemieckich do poparcia Gustawa II
Adolfa, którego armia zdobywała
szereg zwycięstw.
• Po klęsce katolików pod Breitenfeld
rozpadła się Liga Katolicka a Szwedzi
zajęli Saksonię i Czechy.
 16 listopada 1632 r. w bitwie pod Lutzen mimo zwycięstwa
Szwedów zginął Gustaw II Adolf. Jego następcy nie dorównywali
mu jednak a polu bitew, co było przyczyną licznych klęsk armii
szwedzkiej. Dlatego w 1635 r. niemieccy protestanci zawarli z
cesarzem pokój w Pradze.
Okres francuski (1635 – 1648)

• W 1635 r. w Compiégne
zawarto traktat francusko – szwedzki
o prowadzeniu wojny z Habsburgami

• W 1643 r. w bitwie pod Rocroi

Francuzi zwyciężyli
Hiszpanów i Niderlandów oraz
zaatakowali Bawarię.

• Z kolei w 1645 r. w bitwie pod

czeskim Jankovem Szwedzi
rozgromili wojska cesarskie.
 Zakończenie wojny - pokó
j westfalski
(24 października 1648r.)

Postanowienia:
• Przyznanie Francji Alzacji i kilku innych miast na
pograniczu z Rzeszą
• Szwecja otrzymała Pomorze Zachodnie
ze Szczecinem, ujściem Odry i Rugią.
• Saksonia I Brandenburgia dostały niewielkie
nabytki terytorialne.
• Potwierdzono niepodległość Szwajcarii
i Niderlandów.
• Niektóre księstwa niemieckie zyskały prawo do
niezależnej polityki zagranicznej.
• Postanowienia pokoju augsburskiego zostały
rozciągnięte na kalwinistów.
 Skutki Wojny
Trzydziestoletniej:

•Szacuje się, że Rzesza w wyniku

wojny straciła 15-20% ludności.

• W czasie wojny
trzydziestoletniej w bitwach
zginęło ok. 200 tys. ludzi, a
dalsze 400 tys. poniosło śmierć w
wyniku odniesionych ran,
epidemii i głodu. Daje to łączną
liczbę 600 tys. zmarłych i
poległych żołnierzy.

• Zniszczone zostały wsie

i miasta, niektóre dosłownie
zostały zrównane z ziemią.
 Żołnierze najemni
wracali do krajów
stopniowo, a ostatni
szwedzki żołnierz
opuścił Rzeszę w 1654
r. Ponadto przebywały
tam tysiące
maruderów, którzy
odłączyli się od
oddziałów i zajmowali
się rozbojem.
 W latach 1622–1625 r. miała
miejsce epidemia tyfusu oraz
czerwonki. Od 1631 r. zaczęły
mnożyć się epidemie dżumy, odry
oraz ospy, które osiągnęły swój
szczyt w 1634 r. i trwały do końca
dekady. We znaki dawał się także
tyfus.
Różnego rodzaju epidemie
odpowiadały za 70% wszystkich
zgonów na terenie Rzeszy podczas
wojny.
Prezentację wykonała:
Julia Błaszyk
Źrodła:
• Podręcznik "Poznać przeszłość 2"
• Wikipedia.com
• Historia.org
• Edukaror.pl
• E-histroia.com
• hrabiatytus.pl