İDRAR ANALİZİ

Dr.Bahriye Atmış
Çocuk Nefroloji Bilim Dalı
İdrar analizi
• Görünüm
- Açık sarıdan koyu kehribar rengine kadar geniş bir skala
- Genellikle berrak

• Koku
- Hafif aromatik
- Enfeksiyonda amonyaklı

• pH
- Taze idrarda bakılmalı
- Normalde 4.5-8
İdrar rengi
• Kırmızı-şarap rengi-pembe
- Hematüri
- Hemoglobinüri
- Miyoglobinüri
- Porfiri
- Üratlar
- Menstruel bulaş
İdrar rengi
• Koyu kahverengi-siyah
- Homogentisik asidüri
- Alkaptonüri
- Methemoglobinemi
- Melanin
- Fenol zehirlenmesi
İdrar rengi
• Mavi-yeşil
- Obstrüktif sarılık
- Mavi bez sendromu
- Hepatit
- Pseudomonas enfeksiyonları
- İndikan (indoksi sülfat)
İdrar rengi
• Bulanık-süt görünümünde
- Nefrotik sendrom
- Şilüri
- Piüri
- Bakteri, mantar
- Ürik asit
- Fosfat ve oksalat kristalleri
- Doku artıkları
- Fekal bulaş
- Radyografik boya
Koku
• Çürük meyve  Keton

• Amonyak  Bakteriyel enfeksiyonlar sonucu üre

parçalanması

• Küf Fenilketonüri

• Ekşi  Tirozinemi
Dansite ve osmolalite
• Osmolalite tuz ve ürenin oluşturduğu solütlerin idrardaki
konsantrasyonu
• Gece susuzluktan sonra en yüksek değerindedir (>2 yaş
>870mOsm/kg)
• Dansite 3 şekilde ölçülür
1- Hidrometre
2- Refraktometre
3- Dipstick Osmolalite= (Dansite-1000) x
40
İdrar çubuğu
• Dipstick ağzı kapalı kutuda, kuru, oda ısısında saklanmalı

• İdrar örneği taze, iyi karıştırılmış ve temiz kapta olmalı

pH
• İdrar pH sı 4.5-8 arasında değişiklik gösterir.
• Ancak genellikle 5 ile 6.5 arasında seyreder.
• Yemek sonrası alkali olmaya meyillidir.
• Gece açlığından sonra idrar pH sı asitleşmeye başlar.
Proteinüri
• Tetrabromfenol mavisi emdirilmiş dipstikler ile

• Albümin ile iyi korele

Proteinüri
Proteinüri
• Proteinüri
- İdrar protein/kreatinin (mg/mg) oranı 24 saatlik protein atılımı ile iyi
koreledir
- Up/cr<0,2 ise normal
- Up/cr>2 ise nefrotik sınırda proteinüri

- 24 saatlik idrarda
 Normal protein atılımı<4mg/m²/saat
 Nefrotik sınırda proteinüri >40mg/m²/saat
Yalancı pozitif proteinüri
Kan
• Dipstik ile reaksiyonda hemoglobinin peroksidaz benzeri
aktivitesi hidroperoksit ile tetrametilbenzidini katalize
ederek yeşil mavi bir renge dönüştürür
Kan
• Normali: NEGATİF
• RBC (3-4/hpf), hemoglobin, miyoglobin varlığında
POZİTİF
• Mikroskobik muayene ile doğrulanmalıdır
• False pozitiflik: betadin, hipoklorit, aşırı bakteri varlığı,
aşırı askorbik asit, mens
• False negatiflik: formalin, aşırı nitrit, yüksek dansite,
kaptopril varlığı ve idrar pH>9
Kırmızı idrar
• İdrarda eritrosit var ise • İdrarda eritrosit yok ise
(Makroskopik
Hematüri) • Hemoglobinüri
• Glomerulonefritler • Myoglobinüri
• İdrar yolu enfeksiyonu • Çeşitli ilaç ve gıda
• Üriner sistem taşları boyaları
• Vaskülitler • Homogentisik asidüri
• Renal ven trombozu • Alkaptonüri
• Travma
• Koagülopatiler
Glukoz
• Glukozun glukoz oksidaz ile okside olmasına dayalı olarak
ölçülür
• Vitamin C, tetrasiklin, homogentisik asit gibi yüksek
miktarda redüktan madde varlığında yanlış negatif sonuç
Nitrit
• P-arsalinik asit içeren dipstik ile
• Gram (-) bakterilerin nitratı nitrite indirgemesiyle oluşur
• Pembe renk idrarda >100000 mikroorganizma
İdrar sedimentinin hazırlanması
• 10 ml taze idrar konik tüpe konulur
• 2000-3000 rpm de 3-5 dk santrifüj edilir
• Dipteki 0.5-1 ml süpernatant harici dökülür
• Kalan süpernatant tekrar karıştırılır
• 20 µl idrar lama konulup lamel kapatılır
• Kısık ışıkta önce küçük büyütme, sonra büyük büyütme ile
incelenir
Mikroskobik analiz
• Eritrosit
• Soluk, homojen, çekirdeksiz bikonkav disk şeklinde hücreler.
• Farklı boyutta olabilir ancak genellikle 7 µm çapındadır
• İzotonik idrarda bikonkav disk ya da oval,
• Çok konsantre idrarda küçük, granüllü ve çıkıntılı görülebilir
• Dilüe ve aşırı alkali idrarda parçalanır ve görülmeyebilir
• Egzersiz ve ateş varlığında artabilir
• Dismorfik ise glomerül kaynaklı düşünülür
Mikroskobik analiz
• Eritrosit
Lökosit
Epitel
Eritrosit Silendirleri
Silendir
Bakteri
Kristaller
Kalsiyum oksalat
Magnezyum amonyum fosfat
Ürik asit kristali
Sistin kristali
Kolesterol kristali
GÖRÜNTÜLEME
YÖNTEMLERİ
Üriner sistem USG
• Böbrek boyutları
• Parenkim kalınlığı
• AP çap (Hidronefroz, hidroüreteronefroz)
• Mesane duvar kalınlığı, trabekülasyon, üreterosel varlığı
• Rezidü idrar

• Non invaziv, kolaylıkla ulaşılabilen, radyasyonsuz, en

yaygın kullanılan ve maliyeti düşük görüntüleme
yöntemidir.
• Böbrek biyopsi prosedürü sırasında kullanılır
Üriner sistem USG
• USG işlemi sırasında hastanın hidrasyonu iyi, mesane
dolu olmalıdır

• Düşük dereceli VUR’larda genellikle USG normaldir.

• Bazen yüksek dereceli VUR bile olsa USG normal olarak

raporlanabilir.
Renal Doppler USG
• Renal parankimal hastalık
• Renal hipertansiyon
• Renal ven trombozu
• Renal lezyonların vaskülaritesi

• Renal arter stenozu; Stenoz yerinde doppler sinyalinde

değişiklikler olur. Normal rezistif index <0.7 dir
Direk üriner sistem grafisi
DMSA sintigrafi
• Renal parenkim tarafından tutulan radyoizotop DMSA iv
verilir

• Azalmış tutulum akut piyelonefritte inflamasyon, daha ileri

evrede skarı gösterir.
Atnalı böbrek
Ektopik böbrek
DMSA sintigrafi
• NICE ve AAP kılavuzları çocuklarda ilk febril ateşli İYE
rutin değerlendirilmesinde DMSA sintigrafiyi
önermemektedir.

• NICE kılavuzu DMSA sintigrafiyi:

• 3 yaşın altında olup atipik veya tekrarlayan İYE’dan 4-6 ay sonra

• veya
• 3 yaşın üstünde olup tekrarlayan İYE’u olan çocuklarda
önermektedir.
DTPA-MAG3
• Renal kan akımı ve üriner obstrüksiyonun yeri hakkında
bilgi verir.

• GFR hakkında bilgi verir.

• DTPA genellikle bebek 3 aylık olmadan önce çekilmez.

• İlk 3 ayda MAG 3, daha büyük çocuklarda DTPA tercih

edilir.

• Radyasyon dozu AC grf’nin 100 katıdır.

DTPA-MAG3
• Radyoizotop madde furosemid ile verileceği için hastalar
iyi hidrate edilmiş olmalıdır.

• Uptake, ekskresyon ve drenaj fazlarını gösteren bir

renogram eğrisi çizdirilir.

• Renogramda;
• Azalmış uptake o böbrekte fonksiyonun kötü olduğunu gösterir.
• Normal uptake ve ekskresyonda uzama obstrüksiyonu gösterir.
Voiding sistoüreterogram
• VUR teşhisi ve değerlendirmesinde altın standarttır.

• Üretra ve mesane anatomisi konusunda da bilgi verir.

• Tetkiki yapmak için aktif İYE geçirmediğinden emin olunmalıdır.

• PUV’u tespit etmek için sonda çekildikten sonra oblik ve lateral
grafiler gerekli

• Dolum fazındaki filmler mesane patolojilerini ve düşük basınçlı

reflüyü,
• Erken dolum fazındaki filmler üreteroseli gösterebilir.
•
VCUG
VCUG
VCUG
VCUG
• İnvazif ve pahalı bir tetkik

• Sonda takma ve yüksek doz radyasyon alma riski / hasta

ve ailede stres

• Kateterle indüklenen İYE riski

VCUG
• İYE tedavisi alan çocuklarda tedavinin 1. haftasında
antibiyotik alırken,

• Hastanede yatan çocuklarda ise taburcu olmadan bir gün

önce VCUG çekilmesi önerilmektedir.
VUR sınıflaması
Radyonüklid sistografi
• Avantajı çok daha az radyasyon
• Dezavantajı: Üretra ve mesane anatomisi hakkında
yeterli bilgi vermez.
• Reflü derecelendirmesi farklıdır.
BT
• Üriner sistemle beraber çevre yapılar ve diğer abdominal
organlar
• Renal kitlelerin saptanması, ayırıcı tanısı, evrelendirmesi
• Mesane, prostat ve pelvis değerlendirmesi
• Taş
MR
• Radyasyona maruziyet yok.
• Renal kitle ve kistik lezyonların değerlendirilmesinde
faydalıdır.
• MR renografi ile renal parankim ve fonksiyonları, MR
ürografi ile drenaj sistemi değerlendirilebilir.
• MR anjiografi ve venografi non invaziv bir tetkik olarak
geleneksel anjiografiye alternatif olabilir (renal arter
stenozu, vasküler anomaliler).
MR
• MR’de kullanılan Gadolinium bazlı kontrast maddeler iodin
bazlı kontrast maddelere göre daha az nefrotoksiktir. Yine
de GFR<60 ml/min/1.73 m² ise vermekten kaçınılmalı
(nefrojenik sistemik fibrozis yapabilir).

• o Genellikle çekimi sırasında sedasyon gerekir.

MR
SORULAR