ГРЧКА МИТОЛОГИЈА

-СТАРОГРЧКА
ЛИТЕРАТУРА-
*ГРЧКА МИТОЛОГИЈА
Г Р Ч К АТА М И ТОЛ О Г И Ј А Ш ТО Е С О ЗД А ВА Н А В О
А Н Т И Ч КО В Р Е М Е , Г И О Т К Р И ВА
Р Е Л И Г И О З Н И Т Е П О ГЛ Е Д И Н А Д Р Е В Н И Т Е
Г Р Ц И , Н И В Н О ТО В Е РУ ВА Њ Е В О М Н О Г У
БОГОВИ И БОЖИЦИ, ВО ПОЛУБОГОВИ И
Д РУ Г И И З М И СЛ Е Н И СУ Ш Т Е С Т ВА : Н И МФ И ,
С И Р Е Н И , К Е Н Т А В Р И , С АТ И Р И , Ч УД О В И Ш Т А И
ЏИНОВИ.

В Е РУ ВА Њ Е ТО НА ДРЕВНИТЕ ГРЦИ ВО МНОГУ

БОГОВИ БИЛО ДЕЛ ОД НИВНОТО
С Е К О Ј Д Н Е В Н О С ФА Ќ А Њ Е Н А Ж И В О Т О Т, Т И Е
В Е Р У ВА Л Е Д Е К А Б О Г О В И Т Е Г И О П И Ш У ВА АТ
КАКО ЛУЃЕ.
Б О Г О В И Т Е С Е З А Љ У Б У В А Л Е , С Т РА Д А Л Е ,
Љ У Б О М О Р Е Л И И С Е К А РА Л Е М Е Ѓ У С Е Б Е .
ВО ШТО ВЕРУВАЛЕ ГРЦИТЕ?
БОГОВИ,НИМФИ

Боговите ги замислувале во човечки

Облик, но многу поголеми од обични смртни
луѓе.
Боговите имале способност даа се преобразуваат
да добиваат облик каков што сакаат(животно,растение).
Тие биле бесмртни.
-Врховен бог бил Зевс, а врховна богжица Хера.

НИМФИ се убави женски божества кои живееле

исклучиво во природата.
Постоеле нимфи на планини, на реките, на шумите на
изворите и на дрвјата.
Најпознта нимфа била Ехо.
• СИРЕНИ се девојки кои живееле на
морските острови и со песни ги мамеле
морепловците за да ги погубат.Горниот
дел на телото им бил како на жените, а
долниот дел покриен со пердуви.Нозете
им биле како на птиците.
• КЕНТАВРИ се суштества со лице и
гради на човек и со четири коњски нозе
со копита.Тие биле диви и
опасни.Исклучок нил кентаврот Хирон
кој бил познат по својата справедливост и
добрина.
 ПОЛУБОГОВИ
П ОЛУБОГОВИ ВО ГРЧКАТА МИТОЛОГИЈА СЕ СУШТЕСТВА
РОДЕНИ ОД БОЖЕСТВО И СМРТЕН ЧОВЕК .

М ЕЃУ НАЈПОЗНАТИТЕ ПОЛУБОГОВИ СЕ: ПРОМЕТЕЈ,

ХЕРКУЛ,АХИЛ,ПАНДОРА И МНОГУ ДРУГИ.НИВНИТЕ
ИМИЊА И ПО НЕКОЛКУ ИЛЈАДА ГОДИНИ СЕ ПОЗНАТИ И
СЕ СИМБОЛИ ЗА ОДРЕДЕНИ ЧОВЕЧКИ ОСОБИНИ.
ПРОМЕТЕЈ СИНОНИМ ЗА ПРОМИСЛЕНОСТ
И МУДРОСТ

ХЕРКУЛ СИМБОЛ ЗА ФИЗИЧКА СИЛА И

БЕСТРАШНОСТ
АХИЛ СИМБОЛ ЗА НАЈГОЛЕМ ГРЧКИ
ЈУНАК
ПАНДОРА СИМБОЛ ЗА ЉУБОПИТНОСТ
-СТАРОГРЧКА
ЛИТЕРАТУРА-
СТАРОГРЧКА ЛИТЕРАТУРА
С ТА Р О Г Р Ч К АТА К Н И Ж Е В Н О С Т С Е ОД Н Е С У ВА
НА КНИЖЕВНОСТА НАПИШАНА НА
СТАР ОГРЧК И ГРЧК И ЈАЗИК, ОД НАЈСТАРИТЕ
ТЕКСТОВИ ДО ПОДЕМОТ НА
В И З А Н Т И С К А Т А И М П Е Р И Ј А. Н А Ј С Т А Р И Т Е
С О Ч У В А Н И Д Е Л А Н А С Т А Р О Г Р Ч К А Т А Л И Т Е РА Т У РА
С Е Д В Е Е П С К И П Е С Н И И Л И Ј А Д А И О Д И С Е Ј А. О В И Е
Д ВА Е П А , З А Е Д Н О С О ХО М Е Р О В И Т Е Х И М Н И И
Д В Е П О Е М И Н А Х Е С И О Д, Т Е О Г О Н И Ј А И
Д Е Л А И Д Н И, Ј А С О Ч И Н У В А А Т О С Н О В А Т А Н А
С Т А Р О Г Р Ч К А Т А К Н И Ж Е В Н А Т РА Д И Ц И Ј А .

К А РА К Т Е Р И С Т И Ч Н О З А С ТА Р О Г Р Ч К АТА
Л И Т Е РА Т У РА С Е Т А Ж Е Ч К И Т Е П Е С Н И И
Е Л Е Г И И Т Е , А В О Н И В П Р Е О ВЛ А Д У ВА АТ
М И СЛ О В Н И Т Е ЕЛ Е М Е Н Т И И АФ О Р И З М И Т Е .
КАРАКТЕРИСТИКИ НА СТАРОГРЧКАТА ЛИТЕРАТУРА

Елегичен дистих Поетска форма користена во грчката

лирска поезија на разни теми обично
со помала должина од епските.
Елегичниот стих бил употребуван во
љубовната поезија.
Мелика Општо име за лирска поезија
наменето за соло пеење или хор.
Јамбот Ритмичка стапка која е
двосложна,првиот слог краток
вториот долг.

Драма ДРАМА=ДЕЈСТВИЕ,таа се рзвила

во 3 вида: трагедија,комедија и
сатирска игра.
 ДРАМА
Драмата како литеартурен вид
е создадна од старите грци.
Се развиле 3 вида драми: комедија,
трагедија и сатирска игра.
Античкиот театар
на почетокот бил на отворено небо а
публиката седела на камења
во полукруг околу примитивната сцена.
-Според преданието првата трагедија била
прикажана во 534 г.п.н.е а нејзин творец
бил Тепсид.Таа претставувал преми од
хорска лирика кон драма.
Во неа се појавувал само еден актер а во
позадина пеел хорот.
МИТ ЗА ЕДИП-СОФОКЛЕ
Во првиот чин (експозиција) се најавува несреќата што ќе се случи.
Пред дворецот на Едип се собираат луѓе, а свештеникот на Зевс говори во нивно име и го моли Едип да помогне и да ја спречи чумата што завладеала во градот. Бидејќи Едип, пред многу години го спасил градот од поморот решавајќи ја загатката
на Сфингата, луѓето се убедени дека тој може тоа повторно да го стори. Затоа него го молат за помош.
Доаѓа Креонт (братот на Јокаста), кого Едип го пратил во светилиштето на Аполон за да ја дознае причината за поморот – и тој кажува дека спас е единствено да се открие убиецот на кралот Лај (стариот крал, таткото на Едип) – да се казни или
протера. Едип пред сите ветува дека ќе го пронајде убиецот и дека ќе го казни.

Во вториот чин Едип сите ги распрашува за убиството на Лај, а оние кои не сакаат да кажат – ги проколнува. Тогаш го советуваат да го повика пророкот Тирејсиј кој може да открие вистината. Тирејсиј му кажува дека тој е убиецот на Лај – татко му,
дека е оженет со својата мајка и дека неговите деца истовремено му се и браќа и сестри. Едип се разлутува и не може да поверува во таквата сторија и му кажува на Тиресиј дека тој не е никаков пророк, туку обичен глупак.
И хорот е на страната на Едип, верувајќи во неговата чесност и мудрост.
Ваквото пророштво Едип си го објаснува дека е наместено од страна на Креонт – за да го оцрни и тргне од престолот.
Во третиот чин Едип го повикува и обвинува Креонт за заговор. Но, тој му одговара дека
воопшто не е заинтересиран за престолот, дека ужива во царскиот дворец без обврски и си
заминува не сакајќи да му се покори на Едип нарекувајќи го „лоша власт“ која ги обвинува
невините.

Јокаста се обидува да ја спречи кавгата, а откако си заминува Креонт, таа му раскажува на

Едип за Лај и пророштвото дека ќе биде убиен од својот син. Три дена по раѓањето, Лај го
однел детето во планината каде веројатно умрело. Исто така, таа вели дека Лај е убиен од
разбојници, а не од синот, па затоа Едип не треба да му верува на пророкот.
Наместо да го смири, оваа приказна уште повеќе го вознемирува Едипа. Тогаш тој ѝ го кажува
пророштвото за себе: дека ќе го убие сопствениот татко и дека ќе се ожени за мајка си. Иако веќе почнува
да чувствува дека има вистина во зборовите на пророкот, тој сепак ветува дека ќе го фати убиецот и ќе го
казни.

Тој продолжува со истражувањето и го повикува робот за точно да му каже како умрел Лај. Кога слушнал
дека не го убиле разбојници, туку еден човек, сомневањата кај Едип уште повеќе се зголемуваат.
Во четвртиот чин се прикажани страдањата на Едип, сомнежите кои стануваат реалност и кои му го
раскинуваат срцето.
Тогаш доаѓа гласник од Коринт кој му кажува дека умрел татко му, кралот Полиб и го повикуваат да
дојде таму. Едип одбива надевајќи се дека така ќе ја спречи проречената судбина. Но, тогаш гласникот
му открива дека Едип бил посвоен, дека тој кога бил овчар, од друг овчар на царот Лај земал дете и
им го дал на кралот и кралицата на Коринт, кои биле бездетни.
За сосема да ја разоткрие вистината, Едип го повикува овчарот на Лај, и во петтиот чин се дознава
целата вистина. Едип очајува и проколнува, но не може да избега од стореното.
Во шестиот чин сѐ завршува. Завршува животот на Јокаста која се обесила не можејќи да живее со
сознанието дека била мажена со сопствениот син и со него изродила деца. Завршува среќата, надежта
и иднината на Едип. Тој самиот се прогонува од Теба, а за да се казни построго – со игли си ги
прободува очите, за повеќе да не гледа. Да не ги гледа своите деца, градот, народот, па ни мртвите
родители во другиот свет – зашто е најголемиот грешник.
Креонт останува во Теба и ветува дека ќе се грижи за децата.
 Старогрчки трагичар, наречен татко
ЕСХИЛ на трагедијата.Неговите најпознати
дела се За тројца поети-трагичари,
За Есхил.Тој оставил богато
творештво: 90 драми,безброј
елегии...

Филозоф,математичар и ученик на
ПЛАТОН Сократ.Тој заедно со Сократ и
неговиот ученик Аристотел ,
Сократ е заслужен за поставување на
темелите на западна филозофија и
наука.
Филозоф и научник со потекло од
АРИСТОТЕЛ македонскиот град Стагира.Учел на
Платоновата Академија. Според
една енциклопедија Аристотел бил
прв вистински научник во
историјата...секој научник муе нему
должен.Неговите дела покриваат
многу области.
КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА
-УЧЕБНИК ПО МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК И ЛИТЕРАТУРА
-ИНТЕРНЕТ=WIKIPEDIA
-ИНТЕРНЕТ СТРАНИЦА МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
 ИЗРАБОТИЛЕ:
ИВА ТРАЈКОВСКА
БОЈАНА АНДРЕЕВСКА
АНАСТАСИЈА ТЕМОВА

I-5