CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ BÌNH ÑOÀ TUYEÁN

3.1. Ñaëc ñieåm chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ treân ñöôøng cong naèm.
Khi xe chaïy treân ñöôøng cong chòu taùc duïng cuûa löïc ly taâm C höôùng ra
ngoaøi ñöôøng cong.
- Taùc ñoäng leân oâ toâ vaø haønh khaùch, laøm cho xe deã bò laät hoaëc tröôït
khi xe chaïy nhanh ôû caùc ñöôøng cong coù baùn kính nhoû, laøm cho vieäc ñieàu
khieån xe gaëp khoù khaên hôn vaø haønh khaùch coù caûm giaùc khoù chòu.
- Ở nhöõng ñöôøng cong coù baùn kính nhoû, do taùc duïng cuûa löïc ly taâm C,
loáp xe seõ bò bieán daïng theo chieàu ngang taïi choã tieáp xuùc vôùi maët ñöôøng,
söùc caûn laên ñoái vôùi oâ toâ taêng leân, loáp xe choùng hao moøn hôn.
- Xe chaïy trong ñöôøng cong yeâu caàu coù beà roäng phaàn xe chaïy lôùn hôn
treân ñöôøng thaúng thì môùi chaïy bình thöôøng ñöôïc.
- Treân ñöôøng cong taàm nhìn bò haïn cheá (khi baùn kính ñöôøng cong nhoû).
Taàm nhìn ban ñeâm cuûa xe chaïy trong ñöôøng cong haïn cheá vì ñeøn pha cuûa
oâtoâ chæ chieáu thaúng ñöôïc treân 1 ñoaïn ngaén hôn.
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ BÌNH ÑOÀ TUYEÁN
3.1.1. Löïc ngang vaø heä soá löïc ngang, xaùc ñònh baùn kính ñöôøng cong naèm:

Khi xe chaïy trong ñöôøng cong, taïi troïng taâm cuûa oâ toâ chòu taùc duïng cuûa
löïc ly taâm C vaø troïng löôïng baûn thaân cuûa oâ toâ G.
Löïc ly taâm C :

m – khoái löôïng oâ toâ;

v - toác ñoä xe chaïy, m/s;
R – baùn kính ñöôøng cong, m;
G – troïng löôïng cuûa oâ toâ, kG;
g – gia toác troïng tröôøng, g = 9,81m/s2;
Lực ngang: Yñ = Ccos ± Gsin

Đặt:

hay
3.1.2. Löïa choïn heä soá löïc ngang:

Löïc ngang, tuøy theo heä soá cuûa noù, coù theå gaây ra caùc hieäu quaû xaáu cho
oâtoâ:

+ Xe bò tröôït ngang treân maët ñöôøng.

+ Xe bò laät xung quanh ñieåm töïa laø baùnh xe phía löng ñöôøng cong.

+ Laùi xe vaø haønh khaùch caûm thaáy khoù chòu.

+ Möùc tieâu hao nhieân lieäu taêng vaø loáp xe choùng bò moøn.
b- Ñieàu kieän oån ñònh choáng choáng laät :

Caân baèng giöõa moâmen laät vaø momen giöõ: Y.h < (G.cos+Csin)( b/2 - )
 µ < (b-2 )/2.h

h: Chieàu cao cuûa troïng taâm xe, b: Chieàu roäng cuûa 2 baùnh xe.

: Ñoä dòch ngang cuûa thaân oâtoâ so vôùi baùnh, thöôøng  = 0.2b

Thoâng thöôøng b/h=1.8 – 2.5: xe du lòch

=2 – 3: xe oâtoâ taûi

=1.7 – 2.2: oâtoâ buyùt.

Qua nghieân cöùu ñöa ra ñieàu kieän choáng laät µ  0,6.

c- Ñaûm baûo eâm thuaän ñoái vôùi haønh khaùch:

Theo ñieàu tra xaõ hoäi hoïc:

µ≤ 0,1 haønh khaùch khoâng caûm thaáy xe chaïy trong ñöôøng cong.

0,1 < µ ≤ 0,15 haønh khaùch hôi caûm thaáy xe chaïy trong ñöôøng cong.

0,15< µ ≤ 0,2 haønh khaùch hôi caûm thaáy khoù chòu.

0.2<µ ≤ 0,3 haønh khaùch bò ñaåy daït veà 1 phía

Vì vaäy ñeå ñaûm baûo an toaøn tieän lôïi trong ñöôøng cong thì trò soá löïc ñaåy
ngang µ≤0,15 vaø trong ñieàu kieän khoù khaên khoâng vöôït quaù 0,2.

d- Ñieàu kieän tieát kieäm nhieân lieäu, saêm loáp:

Khi xe chaïy treân ñöôøng cong nhieân lieäu bò toån hao raát nhieàu so vôùi treân
ñöôøng thaúng vaø saêm loáp xe bò moøn nhanh hôn.

Để mức độ tiêu hao nhiên liệu và hao mòn săm lốp không tang đáng kể thì

µ ≤ 0,1
Toùm laïi : Đeå ñaûm baûo giaù thaønh vaän chuyeån treân caùc ñöôøng cong khoâng
taêng leân nhieàu thì phaûi thieát keá ñöôøng cong coù baùn kính sao cho khi xe
chaïy vôùi toác ñoä tính toaùn thì heä soá löïc ñaåy ngang µ cuõng khoâng vöôït quaù
0,1.

+ Vaän toác caøng lôùn phaûi söû duïng heä soá µ caøng nhoû. Trong ñieàu kieän ñòa
hình haïn cheá cho pheùp söû duïng ñöôøng cong coù baùn kính nhoû nhöng phaûi
laøm sieâu cao. Khi ñoù, heä soá µ laáy nhö sau :
Vôùi ñieàu kieän khoù khaên : µ = 0,15
Ñaëc bieät khoù khaên : µ = 0,2

Trong qui phaïm thöôøng duøng µ = 0,15. Khi ñoù baùn kính ñöôøng cong R ñöôïc
xaùc ñònh:

Neáu laáy heä soá trung bình  = 0,08, baùn kính ñöôøng cong naèm toái thieåu
khoâng caàn boá trí sieâu cao laø:
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.2. Sieâu cao vaø boá trí sieâu cao.

Ñöôøng treân ñeøo Phöôïng Hoaøng . Ñöôøng treân ñeøo Baûo Loäc.
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.2.1 Khaùi nieäm veà sieâu cao:
Để ñaûm baûo an toaøn vaø tieän lôïi trong vieäc ñieàu khieån oâ toâ ôû caùc
ñöôøng cong baùn kính nhoû thì phaûi laøm sieâu cao, töùc laø laøm cho maët ñöôøng
coù ñoä doác ngang nghieâng veà phía buïng cuûa ñöôøng cong.
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.2.2 Boá trí sieâu cao:

Chieàu daøi ñoaïn noái sieâu cao Lsc :

ip – ñoä doác phuï treân ñoaïn noái sieâu cao;

ñoái vôùi ñöôøng vtt = 20km/h ñeán 40km/h: ip = 1%;
ñoái vôùi ñöôøng vtt  60km/h: ip = 0,5%;
B – chieàu roäng phaàn xe chaïy (maët ñöôøng), m;
 - ñoä môû roäng maët ñöôøng trong ñöôøng cong, m;
isc – ñoä doác sieâu cao, %.
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Phương pháp nâng siêu cao:
•Phöông phaùp quay sieâu cao quanh meùp maët ñöôøng phaàn xe chaïy;
•Phöông phaùp quay sieâu cao quanh tim ñöôøng.
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Ñöôøng cong oâm vöïc
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.3. Ñöôøng cong chuyeån tieáp.
3.3.1 Khaùi nieäm veà ñöôøng cong chuyeån tieáp (ÑCCT):
Ñoaïn ÑCCT coù taùc duïng:
- Thay ñoåi goùc ngoaët cuûa baùnh xe tröôùc moät caùch töø töø ñeå ñaït ñöôïc
goùc quay caàn thieát ôû ñaàu ñöôøng cong troøn.
- Laøm cho löïc ly taâm taêng töø töø.
- Laøm cho tuyeán ñöôøng haøi hoøa, löôïn ñeàu, ít gaõy khuùc. Do ñoù laøm
cho xe chaïy ñöôïc an toaøn vaø eâm thuaän.

* Khi VP 60Km/h phaûi boá trí ÑCCT.

 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.3.2 Phöông trình ñöôøng cong chuyeån tieáp daïng clotoic:
Ñoaïn ÑCCT ñöôïc thieát keá vôùi ñieàu kieän toác ñoä xe chaïy treân ñöôøng
cong baèng toác ñoä xe chaïy treân ñöôøng thaúng.
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Các yếu tố của đường cong clotoic đơn vị
S=ASb, x=A.xb, y=A.yb

s/A x/A y/A s/A x/A y/A

0.01 0.01000 0.000000 0.51 0.509138 0.022082

0.02 0.020000 0.000001 0.52 0.519050 0.023404

0.03 0.030000 0.000004 0.53 0.528955 0.024778

0.04 0.040000 0.000011 0.54 0.538853 0.026204

0.05 0.050000 0.000021 0.55 0.548743 0.027684

0.06 0.060000 0.000036 0.56 0.558625 0.029218

0.07 0.070000 0.000057 0.57 0.568498 0.030807

0.08 0.080000 0.000085 0.58 0.578361 0.032453

CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.3.4. Phöông phaùp caém ÑCCT vaø ñöôøng cong troøn:

Caùc yeáu toá ñaõ bieát:

- Vò trí caùc ñænh chuyeån höôùng;

- Goùc ngoaët  cuûa höôùng tuyeán;

- Giaù trò baùn kính ñöôøng cong troøn R.

- Chieàu daøi ÑCCT ñöôïc choïn;

CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.3.4. Phöông phaùp caém ÑCCT vaø ñöôøng cong troøn:

Các bước cắm đường cong CT:

- Böôùc 1: Kiểm tra điều kiện chiều dài ĐCCT;

- Böôùc 2: Tính giaù trò T0, x0, y0.

- Böôùc 3: Ño töø Ñ theo höôùng tuyeán moät ñoaïn T0 ta xaùc ñònh ñöôïc
ñieåm NÑ.

- Böôùc 4: Töø ñieåm TĐ ño ngöôïc laïi Ñ moät ñoaïn X0 ta xaùc ñònh ñöôïc
ñieåm A

- Böôùc 5: Taïi A ño theo höôùng vuoâng goùc vôùi OÑ moät ñoaïn y 0 ta xaùc
ñònh ñöôïc TÑCT.

- Cắm các cọc chi tiết trên ĐCCT, với cự ly các điểm trung gian S = (5-20)m
CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.4. Môû roäng maët ñöôøng trong ñöôøng cong.
3.4.1 Khaùi nieäm vaø tính toaùn ñoä môû roäng:
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän xe chaïy treân ñöôøng cong töông ñöông nhö treân
ñöôøng thaúng, ôû caùc ñöôøng cong coù baùn kính nhoû caàn phaûi môû roäng phaàn
xe chaïy theâm chieàu roäng E ().
Xeùt chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ trong ñöôøng cong nhö hình veõ, hai tam giaùc
vuoâng ABC vaø CBD ñoàng daïng, do ñoù ta coù:

BC = LA – chieàu daøi töø ñaàu xe tôùi truïc baùnh xe sau, m;

AB = e – chieàu roäng caàn môû theâm cuûa 1 laøn xe, m;
BD = AD – AB = 2R – e  2R
Do ñoù:

Coâng thöùc treân ñöôïc xaùc ñònh theo sô ñoà hình hoïc maø chöa xeùt ñeán
khaû naêng thöïc teá khi xe chaïy. Khi xe chaïy vôùi toác ñoä cao, ñoä môû roäng maët
ñöôøng trong ñöôøng cong ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc:
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Ñoä môû roäng maët ñöôøng E cho ñöôøng coù 2 laøn xe seõ laø:

V – toác ñoä xe chaïy, km/h.

3.4.2 Boá trí ñoä môû roäng maët ñöôøng trong ñöôøng cong:
- Phaàn môû roäng ñöôïc boá trí moät nöûa ôû phía buïng vaø moät nöûa ôû
phía löng.
3.5. Noái tieáp caùc ñöôøng cong treân bình ñoà.
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.6. Ñaûm baûo taàm nhìn trong ñöôøng cong naèm.
3.6.1 Phöông phaùp ñoà giaûi:
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
3.6.2 Phöông phaùp giaûi tích:
Xaùc ñònh khoaûng caùch caàn ñaûm baûo taàm nhìn taïi ñieåm chính giöõa
ñöôøng cong z.
 CHÖÔNG 3: THIEÁT KEÁ ÑÖÔØNG CONG NAÈM
Xaùc ñònh khoaûng caùch caàn ñaûm baûo taàm nhìn z, coù hai tröôøng hôïp:
- Khi chieàu daøi ñöôøng cong K nhoû hôn cöï ly taàm nhìn S (Hình 3.11a).

-Khi K<S

-Khi K>S