PELAKSANAAN PROGRAM BEKALAN AIR & KEBERSIHAN

ALAM SEKELILING (BAKAS)

KURSUS PEMANTAPAN PROGRAM BAKAS UNTUK JKN

TARIKH: 10 – 12 SEPTEMBER 2019

Voon Kok How

Ketua Unit BAKAS
Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan
Kementerian Kesihatan Malaysia
 LATAR BELAKANG
Percentage of Rural Population with Respect
to Water Supply Pertengahan
Projek perintis dijalankan oleh KKM untuk
(Environmental Survey - Early 1968) meningkatkan kebersihan alam sekeliling
1968
Piped water kawasan luar bandar
Untreated water 3.6%
11.1%
Wabak penyakit yang berleluasan
1970s
- Kepialu and taun

Rural Environmental Sanitation Program

1973 (RESP) – Bekalan air bersih & tandas
Unprotected wells sanitari (tandas curah)
85.3%

Jurutera Kesihatan Umum dilantik

1976
dan ditempatkan di setiap negeri

Wabak penyakit taun

1978
- 1536 kes and 62 kematian

RESP  BAKAS (Bekalan Air &

1986
Kebersihan Alam Sekeliling)

RMK7 - Skop dikembangkan untuk

1996 mencakupi Sistem Pelupusan Air Limbah &
Sistem Pelupusan Sisa Pepejal
2
OBJEKTIF & STRATEGI
BAKAS

3
 OBJEKTIF & STRATEGI

Strategi 1
Data Asas Kawasan
Operasi BAKAS Strategi 2
Strategi 3
Pencegahan &
Kaedah
pengawalan penyakit
Pembiayaan & berjangkit bawaan
Pelaksanaan air, najis dan vektor

Objektif:
Meningkatkan
Strategi 5 tahap Strategi 4
Pembangunan kesihatan Pendidikan
Modal Insan masyarakat Kesihatan
luar bandar

4
 TINDAKAN BAGI STRATEGI 1

KPLB

FELDA Kg. Tradisional

FELCRA Kg. Moden / Tersusun

Data Asas Kawasan

Kawasan Projek Kg. Orang Asli

Kawasan Operasi BAKAS
Operasi BAKAS
STRATEGI 1

BAKAS Kawasan Bagan

Ladang
Bancian data asas Kawasan Pecahan
Lombong Ladang
kampung
Peta Kampung JAKOA
Pembangunan & JBALB
pengurusan pengkalan
data aplikasi
e-BAKAS
5
 Kawasan Operasi BAKAS
KAWASAN OPERASI PBT:
KAWASAN OPERASI BAKAS 1) Cukai taksiran
2) Kawalan pembangunan
KAWASAN 3) Kutipan sisa pepejal (rumah ke
BAGAN rumah)
JAKOA
4) Bekalan air awam
KAWASAN 5) Sistem pembetungan awam
KG KAWALAN PBT
TRADISIONAL KAWASAN KAWALAN PBT
KG MODEN / 6) Kawalan pembangunan
FELDA 7) Kutipan sisa pepejal dari tong
KAWASAN TERSUSUN
komunal di tepi jalan utama
OPERASI saja (perkhidmatan percuma)
KAWASAN PBT 8) Bekalan air awam
JBALB
PECAHAN LADANG 9) Sistem pembetungan awam
(mungkin ada) atau tangki
septik
KAWASAN LOMBONG
KPLB Definisi oleh KPKT:
1. Kawasan Operasi PBT dikenakan
cukai taksiran dan memberikan
LADANG KAWASAN LUAR BANDAR FELCRA perkhidmatan.
2. Kawasan Kawalan PBT adalah
tidak dikenakan cukai taksiran
KG ORANG ASLI dan tidak memberi perkhidmatan
tetapi mengenakan kawalan
terhadap cadangan aktiviti
pembangunan. 6
 KAWASAN PROJEK BAKAS [1]
• Penduduk kawasan yang layak menerima bantuan subsidi dari
peruntukan pembangunan BAKAS berpandukan syarat-syarat seperti
yang termaktub dalam polisi perlaksanaan.
• Kategori Kampung:
1. Kg. Tradisional
• Wujud sebelum program BAKAS dimulakan.
• Rumah-rumah dibina tidak tertakluk kepada perancangan
pembangunan di bawah Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
(JPBD).
2. Kampung Moden Atau Tersusun
• Kampung yang baru diwujudkan.
• Banyak dipengaruhi oleh kemajuan terkini.
• Mempunyai perancangan kegunaan tanah yang ekonomik.
• Mempunyai potensi pembinaan infrastruktur awam di masa
hadapan. 7
 KAWASAN PROJEK BAKAS [2]
• Kategori Kampung:
3. Kg. Orang Asli (KOA)
• Terdiri daripada masyarakat orang asli yang telah berjaya
dikumpul dan ditetapkan sesuatu penempatan (daftar di bawah
JAKOA) dan tidak berpindah-randah.
• Penempatan ini memudahkan pembangunan oleh JAKOA.
• KOA yang tidak berdaftar di bawah JAKOA.
• Mempunyai latar belakang dan budaya yang tersendiri – aspek ini
perlu diambil kira dalam pelaksanaan program BAKAS.
4. Kg. Bagan atau Kg. Atas Air
• Penempatan di persisiran air termasuk sungai, laut dan tasik.
5. Kawasan Pecahan Ladang (fragmented estates)
• Penempatan yang asalnya sebuah ladang yang luas yang dimiliki
oleh sesuatu badan korporat tertentu tetapi telah dipecahmilik
kepada individu perseorangan atau kumpulan kecil.
8
 TINDAKAN BAGI STRATEGI 2

Sistem bekalan air bersih

penyakit berjangkit bawaan air,
(Pencegahan & pengawalan

Tandas sanitari (tandas

curah)
Pembinaan kemudahan asas
najis & vektor)

kebersihan alam sekeliling

STRATEGI 2

Sistem pelupusan air

limbah (SPAL)
Teknologi kos rendah
(liputan luas & mudah pembinaan)
Sistem pelupusan sisa
pepejal (SPSP)
Teknologi mudah & bersesuaian
(mudah operasi & penyelenggaraan)

9
 TINDAKAN BAGI STRATEGI 3
KKM membiayai kos bahan binaan
Bekalan Air –
KPLB/KKM
Kaedah Pembiayaan &

Peruntukan Pembangunan Kerajaan Pusat

Sanitasi - KKM
Pelaksanaan
STRATEGI 3

Pendekatan gotong-royong (penglibatan

penduduk dalam pembinaan)

Unit BAKAS menyumbangkan kepakaran

teknologi

Operasi & penyelenggaraan

oleh penduduk sendiri
Sistem pelaporan bulanan & tahunan (HIMS
– eReporting) - Reten PKD dihantar ke PIK
Pemantauan
Audit teknikal oleh JKN terhadap PKD
Penilaian program oleh BPKj terhadap JKN
10
 TINDAKAN BAGI STRATEGI 4 & 5
Pendidikan dan promosi kesedaran tentang kebersihan alam sekeliling
STRATEGI 4
Pendidikan

dan amalan kebersihan diri oleh PPKP & PKA (PKD)

Kesihatan

Latihan operasi dan penyelenggaraan kemudahan bekalan air dan

sanitasi yang telah siap dibina sebelum diserahkan kepada penduduk
Jawatankuasa Operasi & Penyelenggaraan Peringkat Kampung perlu
ditubuhkan

Kursus Pemantapan Program BAKAS untuk PPKP & PKA peringkat PKD
setiap tahun
Pembangunan
Modal Insan
STRATEGI 5

Kursus Ketukangan untuk PPKP/PKA/PRA secara berterusan

Kursus disiplin kejuruteraan kesihatan umum untuk JKU & PPKP setiap
tahun

Persidangan dan seminar berkaitan kesihatan persekitaran

11
POLISI PELAKSANAAN
BAKAS

12
 POLISI PELAKSANAAN BAKAS
• Bantuan untuk MASYARAKAT LUAR BANDAR secara am – warganegara sahaja.
• Kawasan operasi BAKAS (kawasan luar bandar dan kawasan kawalan PBT)
• Sama ada mempunyai atau tidak mempunyai infrastruktur bekalan air
awam.
• Perkhidmatan pelupusan kumbahan dan sisa pepejal tidak disediakan oleh
pihak berkuasa atau perkhidmatan separa sahaja.
• Keutamaan kepada masyarakat miskin tegar dan miskin.
• Penglibatan masyarakat (gotong royong) dalam pembinaan projek
kemudahan sanitasi.
• Operasi dan penyelenggaraan kemudahan bekalan air dan sanitasi oleh
masyarakat sendiri.
• Kemudahan interim (sementara) sahaja sehingga kemudahan-kemudahan
kekal disediakan oleh pihak-pihak berkuasa yang berkaitan.
• Setelah mendapat infrastruktur kekal, kemudahan bekalan air dan sanitasi
interim BAKAS akan diselenggara oleh penduduk sendiri sekiranya masih
ingin menggunakan kemudahan tersebut.
13
POLISI PELAKSANAAN BAKAS – KELONGGARAN [1]
• Kawasan sering berlaku wabak penyakit atau berisiko wabak penyakit.
• JKN boleh menggunakan budi bicara melaksanakan projek-projek
BAKAS atas dasar kepentingan kesihatan awam.
• Sekiranya melibatkan kawasan operasi PBT:
• Data pembinaan kemudahan bekalan air dan sanitasi tidak perlu
dilaporkan dalam e-Reporting tetapi dilaporkan sebagai aktiviti
tambahan dalam laporan tahunan (written report) - menggunakan
peruntukan wabak.
• Data asas rumah tidak perlu dimasukkan dalam aplikasi e-BAKAS.
• Bagi kawasan luar bandar yang mempunyai infrastruktur bekalan air
awam, bantuan subsidi boleh diberikan kepada penduduk miskin untuk
sambungan pihak berkuasa air (SPBA).
• Sambungan dari paip awam sehingga ke meter dilaksanakan secara
out-sourcing melalui tukang paip berlesen (dibiayai oleh BAKAS)
• Sambungan paip dari meter ke rumah secara gotong-royong.
• Penduduk hendaklah bersetuju membayar bil bulanan.
14
POLISI PELAKSANAAN BAKAS – KELONGGARAN [2]
• Bagi kawasan operasi BAKAS yang telah mempunyai rangkaian paip
awam tetapi atas sebab kekurangan tekanan atau lain-lain isu teknikal
sesetengah penduduk tidak dapat bekalan air awam tersebut, maka
pembinaan sistem bekalan air alternatif boleh dipertimbangkan dengan
syarat terdapat pengesahan rasmi daripada pembekal air dan/atau
ketua kampung.
• Golongan miskin di kawasan operasi PBT boleh mendapat bantuan
subsidi BAKAS berpandukan garis kemiskinan isi rumah yang ditakrifkan
oleh Unit Perancang Ekonomi Negeri (UPEN) atau Pejabat Tanah dan
Daerah di negeri dan daerah masing-masing.
• Data pembinaan kemudahan bekalan air dan sanitasi tidak perlu
dilaporkan dalam e-Reporting dan e-BAKAS tetapi dilaporkan sebagai
aktiviti tambahan dalam laporan tahunan (written report).
• Sekiranya peruntukan BAKAS digunakan, jumlah yang dibelanjakan
hendaklah dicatat di ruang catatan borang RES677 (laporan
kewangan).
• Data asas rumah tidak perlu dimasukkan dalam aplikasi eBAKAS. 15
 STRUKTUR IMPLEMENTASI
PERINGKAT IBU PEJABAT KKM PERINGKAT NEGERI

KETUA SETIAUSAHA KESIHATAN JABATAN KESIHATAN NEGERI

UNIT BAKAS
KETUA PENGARAH KESIHATAN
Jurutera-jurutera Kesihatan Umum, Pegawai
Sains, Penolong Pegawai Kesihatan
TIMBALAN KETUA PENGARAH KESIHATAN Persekitaran
(PENYELIDIKAN & SOKONGAN TEKNIKAL)
(PERANCANGAN, BAJET, PEMANTAUAN &
PENYELARASAN)
BAHAGIAN PERKHIDMATAN KEJURUTERAAN

UNIT BAKAS PEJABAT KESIHATAN DAERAH

Jurutera-jurutera Kesihatan Umum, Pegawai UNIT BAKAS

Sains, Penolong Pegawai Kesihatan
Persekitaran & Pembantu Kesihatan Awam Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran
(PPKP) & Pembantu Kesihatan Awam (PKA)
(POLISI, PERANCANGAN, BAJET &
PEMANTAUAN) (PELAKSANA)
16
 PENYEDIAAN
KEMUDAHAN ASAS LUAR
BANDAR

17
 PENYEDIAAN KEMUDAHAN ASAS [1]
BEKALAN AIR
1 BERSIH

TELAGA TERKAWAL MASYARAKAT LUAR BANDAR

MENIKMATI AIR BERSIH BAKAS
SISTEM PAIP GRAVITI (GFS) –
(EMPANGAN, PENAPIS, PAIP)

PENDEKATAN
GOTONG- SAMBUNGAN PIHAK
ROYONG TADAHAN AIR HUJAN BERKUASA AIR
18
 AIR BERSIH & AIR SELAMAT – APA
BEZANYA
Air Bersih:
1. Air yang jernih (tahap
kekeruhan yang rendah)
2. Tidak berwarna
3. Boleh diterima oleh
pengguna kerana ciri-ciri
fizikal air kelihatan estetik
4. Mungkin mengandungi
patogen (mikro-organisma
yang membawa penyakit
berjangkit)
5. Air mentah tanpa rawatan
(pembasmian patogen)
6. Mungkin mempunyai
kandungan bahan kimia
dan logam berat toksik
yang tinggi
Air Selamat:
1. Air yang jernih (tahap
kekeruhan yang rendah)
2. Tidak berwarna
3. Boleh diterima oleh
pengguna kerana ciri-ciri
fizikal air kelihatan estetik
Virus
Bakteria
4. Bebas daripada patogen
5. Air yang telah melalui
proses rawatan,
terutamanya pembasmian
pathogen (disinfeksi)
Helminths 6. Tiada bahan kimia dan
Protozoa logam berat toksik atau
ada pada kandungan yang
sangat rendah
19
SISTEM PAIP GRAVITI – GFS [1]

20
 SISTEM PAIP GRAVITI – GFS [2]
• Hanya sumber air yang berkualiti digunakan.
• Ujian kualiti sumber air pra pembinaan dan pemantauan kualiti air pasca pembinaan
dibandingkan dengan Standard Kualiti Air Minum Kebangsaan KKM (contoh):
• Kekeruhan ≤ 5 NTU
• pH 6.5 – 9.0
• Warna ≤ 15 TCU
• Jumlah pepejal terlarut (TDS) ≤ 1000ppm
• Ammonia ≤ 1.5ppm (pencemaran kumbahan)
• Nitrat ≤ 10ppm (pencemaran kumbahan dan/atau baja)
• E.coli: 0 MPN/100ml (indicator pencemaran najis)
• E.coli biasanya dikesan di air permukaan – Nasihat penduduk masak air sebelum diminum.
• Sekiranya kandungan bahan kimia dan logam berat selalu melebihi standard kualiti air minum
kebangsaan,
• Jalankan siasatan (kajian kebersihan) kawasan tadahan untuk mengenal pasti punca
pencemaran.
• Mencari cara penyelesaian untuk mengelak atau mengurangkan pencemaran
• Rundingan atau mesyuarat dengan pihak-pihak yang berkepentingan (stakeholders).
• Sekiranya punca pencemaran tidak dapat dikenal pasti atau tiada cara penyelesaian, sumber
air lain hendaklah diterokai.
21
 TELAGA - KELASIFIKASI DARI SEGI KAEDAH PEMBINAAN
Telaga tiub:
Telaga gali: • Garispusat kecil (50mm – 200mm)
• Garispusat besar (1.5m – 3.0m)
• Kaedah pembinaan: boring, drilling, driving, jetting,
• Lubang telaga digali
percussion
• Telaga cetek (sampai 7.5m)
• Telaga dalam > 7.5m (BAKAS boleh gerudi sampai  35m)

JMG: kedalaman
telaga sehingga
confined atau
deep aquifer
adalah telaga
dalam
22
 TELAGA TERKAWAL [1]
Pam untuk ekstrek air

Apron (konkrit) yang Penutup untuk mencegah

landai (1:40) untuk
mengalirkan larian
permukaan ke
longkang
Longkang sekeliling
apron untuk
menyalurkan larian
permukaan ke
lubang resapan
Nota penting:
• Jarak dari tandas curah (lubang resapan)
> 15m; tangki septik > 15m
• Tandas mesti berada di lokasi yang lebih
rendah arasnya
pencemaran dari permukaan
memasuki telaga
Lapisan (lining) dengan gelung konkrit
pra-tuang atau tiub PVC
• Mencegah penyusupan air tercemar
dari permukaan dan sekitar telaga
• Mencegah keruntuhan tanah
semasa pembinaan
Ruang antara gelung konkrit ditutup
(supaya kedap air) dengan mortar
simen & pasir untuk mencegah
penyusupan air tercemar dari
permukaan dan sekitar telaga
23
 TELAGA TERKAWAL [2]
Kecerunan apron 1:40

900mm
300mm
(min)
(min)

Contoh Telaga Tiub yang dibina oleh Unit BAKAS

Kedah

24
 TELAGA TERKAWAL [3]

Telaga Terkawal dengan sambungan ke rumah

(lebih daripada satu rumah)

Telaga Terkawal
tanpa sambungan
ke rumah

Telaga Terkawal dengan sambungan

terus ke rumah (individu)
25
 TELAGA TERKAWAL [4]

Gerudi Unit Gerudi Unit

BAKAS Kedah BAKAS Pahang 26
SISTEM TADAHAN AIR HUJAN

Tadahan

Half round
Down gutter
spout

Down
pipe

Tangki
simpanan Kapasiti tangki hendaklah
dianggarkan dengan mengambil
kira musim kemarau
27
 SAMBUNGAN PIHAK BERKUASA AIR
Sambungan ke rumah secara gotong-royong Sambungan dibuat oleh tukang paip berlesen (out-source)

Check valve Water Meter

Road

Ke rumah

28
 PENYEDIAAN KEMUDAHAN ASAS [2]
TANDAS
2 SANITARI

PEMBINAAN TANDAS CURAH CONTOH TANDAS CURAH YANG DIBINA OLEH BAKAS

TANDAS CURAH

29
 TANDAS SANITARI (TANDAS CURAH)
Mencegah manusia daripada
Boleh mencegah
terdedah secara fizikal
atau mengawal
(contact) kepada najis
jangkitan
Rumah tandas penyakit bawaan
najis

Paip kumbahan
Penutup
Aras tanah

P-trap

Gelung
Lubang resapan konkrit

Air kumbahan menyusup ke dalam tanah

30
 PENYAKIT BERJANGKIT BAWAAN NAJIS DAN AIR
• Dysentery
• The Shigella and Campylobacter bacteria that cause bacillary dysentery are found all over the world.
They penetrate the lining of the intestine, causing swelling, ulcerations, and severe diarrhoea
containing blood and pus. Both infections are spread by ingestion of faeces within contaminated
food and water.
• Cholera
• Cholera is an infectious disease that causes severe watery diarrhoea, which can lead to dehydration
and even death if untreated. It is caused by eating food or drinking water contaminated with a
bacterium called Vibrio cholerae.
• Typhoid
• Typhoid fever is an acute illness associated with fever caused by the Salmonella typhi bacteria. It
can also be caused by Salmonella paratyphi, a related bacterium that usually causes a less severe
illness. The bacteria are deposited in water or food by a human carrier and are then spread to other
people in the area.
• Gastroenteritis
• Also known as infectious diarrhoea is inflammation of the gastrointestinal tract that involves the
stomach and small intestine. Signs and symptoms include some combination of diarrhoea, vomiting,
and abdominal pain. Fever, lack of energy, and dehydration may also occur. Bacterial gastroenteritis
happens when bacteria causes an infection in your gut. This causes inflammation in your stomach
and intestines. You may also experience symptoms like vomiting, severe abdominal cramps, and
diarrhoea. While viruses cause many gastrointestinal infections, bacterial infections are also
common. 31
 PENYAKIT BERJANGKIT BAWAAN NAJIS DAN AIR
• Hepatitis A
• The hepatitis A virus, which causes the infection, usually is spread when a person
ingests even tiny amounts of contaminated faecal matter. The hepatitis A virus
infects liver cells and causes inflammation. The inflammation can impair liver
function and cause other signs and symptoms of hepatitis A.
• Rotavirus
• Rotavirus spreads easily among infants and young children. Children can spread the
virus both before and after they become sick with diarrhoea. They can also pass
rotavirus to family members and other people with whom they have close contact.
People who are infected with rotavirus shed rotavirus in their faeces (poop) - this is
often how the virus spreads from a person’s body to other people and into the
environment. They shed the virus most when they are sick and during the first 3
days after they recover. The virus spreads by the faecal-oral route; this means the
virus is shed by an infected person and then enters a susceptible person’s mouth to
cause infection. Rotavirus can be spread by contaminated hands, objects (toys,
surfaces), food and water. Children who get infected may have severe watery
diarrhea, often with vomiting, fever, and abdominal pain. Additional symptoms may
include loss of appetite and dehydration (loss of body fluids), which can be
especially dangerous for infants and young children. 32
 PENYAKIT BERJANGKIT BAWAAN NAJIS DAN AIR
• Giardiasis
• Giardiasis is a diarrheal disease caused by the microscopic parasite Giardia. A
parasite is an organism that feeds off of another to survive. Once a person or animal
has been infected with Giardia, the parasite lives in the intestines and is passed in
faeces. Once outside the body, Giardia (protected by its outer shell) can survive for
weeks or months and is tolerant to chlorine disinfection. Acute symptoms include
diarrhoea, gas, greasy stools that tend to float, stomach or abdominal cramps, upset
stomach or nausea/vomiting, dehydration. Other, less common symptoms include
itchy skin, hives, and swelling of the eye and joints. In children, severe giardiasis
might delay physical and mental growth, slow development, and cause malnutrition.
• Cryptosporidiosis
• Cryptosporidiosis is a diarrheal disease caused by microscopic parasites
Cryptosporidium, that can live in the intestine of humans and animals and is passed
in the stool of an infected person or animal. Both the disease and the parasite are
commonly known as "Crypto." The parasite is protected by an outer shell that allows
it to survive outside the body for long periods of time and makes it very resistant to
chlorine-based disinfectants. Common symptoms of cryptosporidiosis are watery
diarrhoea, stomach cramps or pain, dehydration, nausea, vomiting, fever, weight
loss.
33
 PENYEDIAAN KEMUDAHAN ASAS [3]
SISTEM PELUPUSAN PEMBINAAN SPAL BERPUSAT
3 AIR LIMBAH (SPAL)

TANPA SISTEM PELUPUSAN AIR LIMBAH

PEMASANGAN
KEBUK
PENAHAN SISA
MAKANAN

LUBANG
RESAPAN

SALAH SATU SISTEM SPAL

KEBUK
YANG MEMUASKAN
PENAHAN SISA
MAKANAN 34
 SISTEM PELUPUSAN AIR LIMBAH [1]
• Memastikan air dari sinki dapur dan bilik mandi dilupuskan dengan
sempurna.
• Mengelakkan takungan air dan bau di sekitar Kawasan rumah.
• Mencegah atau mengawal jangkitan penyakit bawaan vektor (LILATIN).

Leptospirosis
(Bakteria Leptospira)

35
 SISTEM PELUPUSAN AIR LIMBAH [2]
PANDANGAN PELAN
SUNGAI/LONGKANG

KEBUK
PERANGKAP
LUBANG RESAPAN PENAPIS (BATU KERIKIL) – KELUASAN
SISA MAKANAN
(GELUNG KONKRIT) PERMUKAAN YANG BESAR

KERATAN MEMBUJUR

SISA LAPISAN
MAKANAN MINYAK

36
 PENYEDIAAN KEMUDAHAN ASAS [4]
SISTEM PELUPUSAN
4 SISA PEPEJAL (SPSP)

TANPA SISTEM PELUPUSAN SISA PEPEJAL

JENIS-JENIS SPSP YANG DIBINA OLEH BAKAS

FASILITI PEMBAKARAN SISA PEPEJAL

37
 SISTEM PELUPUSAN SISA PEPEJAL [1]
• Memastikan sisa pepejal domestic dilupuskan dengan efektif dan sempurna.
• Persekitaran rumah bersih dan kesihatan tidak terjejas.
• Boleh mencegah atau mengawal jangkitan penyakit bawaan vektor (LILATIN).
• Sistem pengurusan sisa pepejal:
Lubang sampah Fasiliti pembakaran sisa pepejal Tong sampah bertiang
bertutup (Tiada perkhidmatan kutipan (Ada perkhidmatan
(Tiada perkhidmatan PBT) kutipan separa PBT
kutipan PBT)

38
 SISTEM PELUPUSAN SISA PEPEJAL [2]
SIMPANAN SEMENTARA
YANG BERSISTEM &
KAWASAN KAWALAN PBT MEMUASKAN

SIMPANAN SEMENTARA
UNTUK 3 HARI

DIBAWA OLEH
LORI SAMPAH PENDUDUK
KUTIP DARI TONG PELUPUSAN BERSISTEM &
SENDIRI KE TONG
KOMUNAL 3 HARI STATUS MEMUASKAN
KOMUNAL 3 HARI
SEKALI SEKALI

TONG KOMUNAL

39
 SKOP AKTIVITI BAKAS
1. Pembinaan projek baru
2. Pembinaan projek gantian:
i. Subsidi Kedua
ii. Penyelenggaraan
iii. Ubahsuai/naik taraf/tambahan
3. Penyediaan reten bulanan dan laporan tahunan (cth. RES212, RES677, RES213)
4. Menjalankan bancian dan pengemaskinian data asas (e-BAKAS)
5. Pengawalan kualiti air luar bandar (Projek bekalan air bersih BAKAS)
• Memantau kualiti air, menjalankan siasatan dan membuat penambahbaikan
6. Pelaksanaan pendidikan kesihatan (amalan kebersihan diri dan alam sekeliling)
7. Lawatan berkala ke setiap kampung (sekurang-kurangnya sekali setahun) –
perlu sediakan jadual lawatan sepanjang tahun
8. Penilaian dan pencegahan risiko keselamatan air melalui WSP untuk sistem
bekalan air komuniti (≥ 20 rumah)

40
ISU PELAKSANAAN
PROGRAM BAKAS

41
TREND PERUNTUKAN PEMBANGUNAN TAHUNAN PROJEK
BEKALAN AIR
43 KKM KPLB
38 (< RMK10) (≥ RMK10)

33
PERUNTUKAN (JUTA)

28

23

18
JAKOA
RM1.687 JAKOA
13 juta RM1.51
juta
8

3
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
PERUN- 0.984 9.41 6.74 8.03 11.09 4.351 40 36.3 32.59 10 8.653 5 5.687 1 5.51
TUKAN 8 2
(JUTA)
42
TREND PERUNTUKAN PEMBANGUNAN TAHUNAN PROJEK
SANITASI

KKM KKM
7.500
(< RMK11) (RMK11 – TIADA
6.500 KELULUSAN)

5.500
PERUNTUKAN (JUTA)

4.500

3.500
KELULUSAN
2.500 KHAS KSU
(BP6)
1.500

0.500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
PERUN- 0.771 5.589 4.259 4.804 7.509 3.109 0 0 5 5 4.860 0 0.3 1.534 1.5
TUKAN 3604 6486 669 065 4914 637 75 6
(JUTA)
43
ISU KEKANGAN DARI SEGI OPERASI BAKAS

Data asas
BAKAS tidak
lengkap
Kekurangan Pertambahan
Anggota - PKA beban kerja

Peruntukan
Kemudahan
Belanja Kekangan pengangkutan
Mengurus
STATUS BANCIAN DATA (SEHINGGA MEI)
STATUS BANCIAN DATA SEHINGGA MEI 2019
Bil. NEGERI LAPORAN TAHUNAN 2018
(BILANGAN RUMAH)
BIL. RUMAH %

1 PERLIS 32,800 32,800 100.0%

2 KEDAH 201,976 200,341 99.2%
3 PULAU PINANG 63,270 63,270 100.0%
4 PERAK 128,764 128,763 100.0%
5 SELANGOR 80,176 80,212 100.0%
6 N. SEMBILAN 60,044 60,044 100.0%
7 MELAKA 76,027 76,027 100.0%
8 JOHOR 106,376 107,299 100.9%
9 PAHANG 92,703 92,703 100.0%
10 TERENGGANU 162,648 162,850 100.1%
11 KELANTAN 208,568 201,063 96.4%
12 SABAH 141,366 118,396 83.8%
13 SARAWAK 153,358 139,554 91.0%
MALAYSIA 1,508,076 1,463,322 97.0%
 STATUS KEMASUKAN DATA (SEHINGGA MEI)
STATUS e-BAKAS SEHINGGA MEI 2019
LAPORAN TAHUNAN 2018 • Surat MEA (EPU) untuk
Bil. NEGERI (BILANGAN RUMAH)
BIL. RUMAH %
kongsi data e-BAKAS
bertarikh 3 Mei 2019
1 PERLIS 32,800 32,545 99.2% telah dapat
2 KEDAH 201,976 197,545 97.8% persetujuan KPK.
3 PULAU PINANG 63,270 63,270 100.0% • Perkongsian data
4 PERAK 128,764 124,811 96.9%
untuk menetapkan
hala tuju bekalan air
5 SELANGOR 80,176 80,391 100.3%
dan pembetungan
6 NEGERI SEMBILAN 60,044 58,640 97.7%
kawasan luar bandar
7 MELAKA 76,027 76,027 100.0% dalam RMK12.
8 JOHOR 106,376 107,299 100.9% • Surat BPKj ke semua
9 PAHANG 92,703 92,703 100.0% negeri awal bulan
10 TERENGGANU 162,648 135,930 83.6% Julai.
11 KELANTAN 208,568 183,905 88.2% • MEA pohon agar data
12 SABAH 141,366 118,237 83.6% asas e-BAKAS
disiapkan Dis 2019.
13 SARAWAK 153,358 125,620 81.9%
MALAYSIA 1,508,076 1,396,923 92.6%
PERKONGSIAN DATA e-BAKAS DENGAN MEA

47
ISU KUALITI AIR BAKAS [1]

48
 ISU KUALITI AIR BAKAS [2]
Takungan air
Paip agihan
(Sumber – mata air, anak sungai)
HDPE ke
rumah

Empangan Paip utama

HDPE

Sistem rawatan
air mudah

49
 ISU KUALITI AIR BAKAS [3]
PROJEK PERINTIS BEKALAN AIR KG ORANG ASLI 2017

MANUAL PUMP
ULTRAFILTRATION SYSTEM

SOLAR ULTRAFILTRATION SYSTEM

50
 PENUTUP

BAKAS akan terus memberi

penekanan kepada peningkatan
kebersihan alam sekeliling kawasan
luar bandar serta kesihatan dan
kesejahteraan penduduknya

51