YÖN137

İşletme Yönetimine Giriş

Ders - II

Dr. Cem DİKMEN

Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ
 Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar

Globalleşme:
 İşletme hayatına ilişkin yeniliklerin, fırsatların,
teknolojinin, malların, hizmetlerin ve iş
adamlarının tüm dünyaya yayılması,
 Ticari engellerin ileride ortadan kalkacak olması.

Ortaklıklar ve Stratejik İttifaklar:

 Rekabet üstünlüğü sağlamak için uzun dönemli
ortaklıklar kurmak.

Örn: Türk Hava Yolları ile Star Alliance ittifakı, Amerika’daki

AT&T, MCI ve Sprint ile Avrupa’da, Orta Amerika’da ve
Asya’daki ülkelerin yerel telefon şirketleri arasındaki
ortaklıklar gibi.
 Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar

Kalite Güvencesi:
 Kalite günümüzde müşteri ihtiyaçlarını
karşılamada en önemli unsur durumundadır.
 Özellikle Toplam Kalite Anlayışı ile ürün ve
hizmetlerinde kaliteyi ön planda tutan işletmeler
aynı zamanda rekabet avantajı sağlarlar.
Teknoloji:
 Bilimsel buluşları, yenilikleri ve yeni tasarımları
temel alan bilgiye dayalı işletme uygulamaları.
 Yeni teknoloji yaratan ya da mevcut
teknolojilerini geliştiren işletmeler rekabet
ortamında avantaj sağlarlar.
 Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar

Dış Kaynaklardan Yararlanma:

 İşletmeler kendilerinin en iyi yaptıkları
faaliyetlerin dışında kalan faaliyetleri o işi iyi
yapan başka işletmelere yaptırma yoluna
gitmektedirler.

Dış Kaynaklardan Yararlanmanın

Yararları:
 Personel sayısında azalma
 Yönetim kademelerinde azalma
 İşletmenin faaliyet alanında daralma
 Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar

Özelleştirme:
 Kamu sermayesine ait işletmelerin
ekonomik durumlarını geliştirmek için özel
sektöre devredilme eğilimi.
 Özel sektör işletmelerinin, kamu
işletmelerine göre daha etkin bir şekilde
yönetildiği ve faaliyet yaptığı düşüncesine
dayanır.

Hizmet Ekonomisi:
 Günümüzde hizmet sektöründe çalışanların
sayısı daha fazla olmuştur.
 İşletmenin Yapısal Çevresi

Genel ve Yakın Çevre Koşulları

 İşletmeler faaliyetlerini bir çevre ortamında
yerine getirirler.

 Çevre işletmeler için engel ya da fırsatlar

doğurabilir.

 İşletmeler için içinde bulundukları çevre

koşulları çok önemlidir. Çünkü, çevresel
değişimler çok süratlidir.
 Doğal
Politik

Rakipler Tüketiciler
Yasal
Uluslararası Çalışanlar
Kurum Kültürü
Yönetim Yapısı
Fin.Kur. Sistemler Devle
Davranış, İlişkiler, Dinamikler t
Demografik
İşletme İçi Çevre Ekonomik
Tedarikçiler Müşteriler

Yakın çevre
Sosyo-kültürel Teknolojik

Genel Çevre
 İşletmenin Yapısal Çevresi

 Çevresel analiz yapan işletmeler,

yapmayanlara göre daha etkin faaliyet
yapabilir.

 Sistemli bir şekilde çevre analizi yapmayan

işletmeler zaman baskısı nedeniyle çevresel
değişimlere uygun olmayan seçimler
yapabilmektedir.

 İş hayatında (özellikle bizim ülkemizde)

gelecek belirsizliklerle dolu olduğu için,
geleceği tahmin edebilmek zordur. Bu zorluğu
aşabilmek için, sürekli olarak işletmenin
içinde bulunduğu çevrenin izlenmesi gerekir.
 Genel Çevre Faktörleri
1. Doğal Çevre (Ekolojik Çevre)

 Toprak, su, bitki örtüsü, kimyasal yapı, iklim ve

madenler vb.

 Doğal çevre işletmelerin kuruluş yerinin belirlenmesi

ve faaliyetlerini etkin ve verimli bir şekilde yerine
getirmesi için önemlidir.

 Doğal çevrenin kirlenmesi bir çok sektörde faaliyet

gösteren işletmeleri de olumsuz etkilemektedir
(Turizm, gıda, tarım sektörleri gibi).
 1. Doğal Çevre Faktörleri
 Toprağın verimi: Tarım işletmeleri için gerekli.

 Su: Suya ihtiyaç duyan sektörlerdeki işletmelerde önemli.

 (Hava) İklim: Kişilerin verimi üzerine etkili. Özellikle açık alanda

faaliyet gösteren iş kollarında…

 Hava kirlenmesi: İnsanlarda halsizlik ve isteksizliğe neden

oluyor.

 CO2 artması: Dünyada sera etkisi yapıyor.

 Suyun kirlenmesi: Denizlerin verimini azaltıyor. Su

kaynaklarından yararlanılamıyor. Bazı nehirlerin kuruması, bu nehirlerde
yapılan taşımacılığı olumsuz etkiliyor.

 Toprak Kirliliği: Tarım sektörünü etkiliyor.

 Orman Tahribatı: Erozyon, işe yarar toprakların azalmasına

neden oluyor.
 2. Ekonomik Çevre

 İşletmeler ekonomik sistemin bir alt

parçasıdır.

 Gelişmiş, gelişmekte olan ve

gelişmemiş ülke ekonomileri o
ülkelerde faaliyet gösteren
işletmeleri etkilemektedir.
 2. Ekonomik Çevre Faktörleri

 İşletmenin faaliyette bulunduğu piyasa

 Milli gelir miktarı, gelirin tüketim ve tasarruf şeklindeki

dağılım özellikleri,

 Devletin ekonomik politikaları, harcamaları ve çeşitli

ekonomik tercihleri,
 2. Ekonomik Çevre Faktörleri

 Emisyon hacmindeki artış ve azalışlar ve bunun genel

ekonomi üzerindeki etkisi,

 Devletin kamu ve özel sektöre açtığı kredilerin miktarı,

teşvik tedbirleri, yatırım indirimleri,

 Toplumu oluşturan grupların veya bireylerin tüketim ve

tasarruf hacimleri,
 2. Ekonomik Çevre Faktörleri

 Bireylerin tüketim ve tasarruf tercihleri,

 Kamu ve özel sektör harcamalarının milli gelir içindeki

payı,

 Tasarrufların yatırıma dönüşme eğilimi,

 İşletmenin bulunduğu sektördeki yatırım yapma eğilimi,

 2. Ekonomik Çevre Faktörleri

 Talebin gelir ve fiyat esneklikleri,

 Enflasyon ve hayat pahalılığı,
 Döviz kurundaki oynamalar,
 Devletin ödemeler dengesinin açık veya
fazla vermesi,
 Devletin teşvik politikası, vergi politikası
Ekonomik Çevredeki Dalgalanmalar

 Devamlı ve Uzun Süreli Talep

Değişimleri

 Konjonktür Dalgalanmaları

 Mevsim değişmeleri

 Moda değişimleri veya düzensiz talep

değişimleri
 FİYAT
YTL SEVİYESİ

Yerel
Maliyetler

MAL

Kaynaklar
Sermaye

Girişim
İşgücü
Talep Enflasyonu
Uluslar arası Maliyet Enflasyonu

Sermaye
Maliyetler

İşgücü
Yerel

Kaynaklar
Girişim
 3. Sosyo – Kültürel Çevre

 Bu çevre unsurundaki değişimler;

 Demografik (nüfusun miktarı, bileşimi,
kültür düzeyi, örf ve adetleri)
değişimlere,
 Haberleşme araç ve tekniğindeki
değişimlere
 Öğretim ve eğitim sistem ve
yöntemlerindeki yeniliklere bağlıdır.
 3. Sosyo – Kültürel Çevre

İşletmenin içinde bulunduğu

çevre halkının;

 yaşam biçimi,
 genel talep düzeyi,
 tercihleri,
 zevkleri işletmenin üreteceği malı
belirler.
 3. Sosyo – Kültürel Çevre

 Nüfusun Miktarı

 Nüfusun Bileşimi

 Kültür Düzeyi

 Örf ve adetler
 4. Hukuksal Çevre

 Yasalar, yönetmelikler,
tüzükler, kararnameler ve
diğer kurallar.
Örnek:

 Borçlar Kanunu,
 Ticaret Kanunu,
 İcra İflas Kanunu,
 Vergi Kanunu,
 İş Kanunu vb.
 5. Politik Çevre

İşletme – Hükümet İlişkileri

 İşletmeler hükümetlerin uygulamalarından ve
aldıkları kararlardan etkilenirler.
 Hükümetler de işletmelerin istek ve
beklentilerini göz önüne alırlar.
 Politik çevredeki istikrar ve istikrarsızlık.
 Devletin ne tür bir rejimle idare edildiği
önemli.
 6. Teknolojik Çevre

 Teknolojik değişimlerin hızı,

 Yönetim Bilgi Sistemleri,

 Ar – Ge çalışmalarının yoğunluğu etkili

 Yakın Çevre Koşulları

 Devlet ve Yerel Yönetimler

 Müşteriler
 Rakipler
 Tedarikçiler
 Finansal Kuruluşlar
 Sendikalar
 İşletme Paydaşları

Paydaşlar,

 İşletmeler tarafından etkilenen

veya işletmelerin etkilendiği
kişiler veya gruplardır.

 İşletmelerin sorumluluk taşıdığı

gruplardır.
 İşletme Paydaşları

Kredi
Müşteriler Çalışanlar Verenler

Tedarikçiler İŞLETME Devlet

İşletme Kamu
Sendikalar (Toplum)
Sahipleri
 Paydaşlar

 Müşteriler
 Çalışanlar
 İşletme Sahipleri
 Kamu
 Tedarikçiler
 Kredi Verenler
 Devlet
 Müşteriler

 İşletmelerin varlığı müşterileri tatmin edecek

mal ve hizmetleri üretip pazara sunmasına
bağlıdır.

 Müşterilerin istek ve ihtiyaçları çok genişlemiştir.

 Müşteriler bilinçlenmiştir.

 Kaliteli ve ucuz mal istemektedir.

 Tüketici Koruma Hakları

 Çalışanlar
 Çalışanların haklarını koruyan yasalar,

 Tatmin edici ücret,

 İyi çalışma koşulları,

 Yükselme olanakları,

 Ödüllendirme,

 Cinsiyet ayrımı yapılmaması,

 Sosyal haklar ve yardımlar,

 İşletme Sahipleri

 Kâr elde etme,

 İşletmenin geleceğini güvence altına

almak, geliştirmek,

 Pazarda önemli bir yere sahip olmak

isterler.

 İşletmeler hissedarlarının beklentilerini

de karşılamak zorundadırlar.
 Kamu
 İşletmelerin içinde yer aldıkları topluma
karşı da sayısız sorumlulukları vardır.
 İşletmelerin içinde bulundukları toplumun
iyi bir üyesi olmaları gerekir.
 Kültürel ve eğitime yönelik faaliyetler
düzenlemek,
 Okul, sağlık ocağı, park vs. yaptırmak,
 Toplumun ortak sorunlarına eğilmek, destek
olmak,
 Sosyal sorumluluk bilincine sahip bir
kuruluş olmak.
 Tedarikçiler
 Siparişlerden, ödemelere kadar tüm
ilişkilerin ticari ilkelere uygun olması
gerekir.
 Ödemelerin zamanında yapılması
gerekir.
 Kazanmak için başkalarının da
kazanmasına izin vermek gerekir.
 Başarılı olabilmek, iyi ilişkiler
yürütülen tedarikçi işletmelere bağlıdır.
 Kredi Verenler

İşletmelerin borçlarını ve borç

faizlerini zamanında ve eksiksiz

ödemeleri.
 Devlet

 Devlete vergi vermek,

 Çalışanların sigorta primlerini yatırmak,

 İş güvenliğine önem vermek,

 Finansal kayıtları titizlikle tutmak

 İşletmenin Çeşitli Yönleri

1. Teknik yönü ve teknik gücü

2. Toplumsal yönü ve toplumsal gücü
3. İnsan (beşeri) yönü ve moral gücü
4. Yönetsel yönü ve yönetsel gücü
5. Ekonomik Yönü ve Ekonomik gücü
6. Finansal (Mali) Yönü ve Finansal gücü
7. Psikolojik yönü ve Psikolojik gücü
8. Politik Yönü ve Politik gücü
 1. Teknik Yön ve Gücü

 Arazi,bina, makine, aygıt,

tesis, hammadde, malzeme
vb. şeyler

 Kullanılan teknoloji, araç ve

yöntemler
 2. Toplumsal Yön ve Gücü

 Birdenfazla kişi – personel

– grup söz konusudur.

 Örgütü oluşturan bireylerin

işbirliği yapma arzuları,
anlaşmaları ve uyum içinde
bulunmalarıdır.
 3. İnsani (Beşeri) Yön ve Gücü

İşletmeyi oluşturan insan

unsurunun sayı, bileşim ve
nitelik bakımından en uygun
durumda olmasıdır.

Personelin bedensel, zihinsel,

ruhsal sağlık durumları,
yetenekleri, beceri tecrübe ve
uzmanlık dereceleri.
 4. Yönetsel Yön ve Gücü

İşletmenin amaçlarına doğru bir

bütün olarak yöneltilmesidir.

Sağlam bir yönetsel yapı

(örgüt), iyi bir yetki –
sorumluluk dağıtımı, etkin bir
haberleşme sistemi,, dengeli bir
biçimsel - biçimsel olmayan
ilişki sistemi.
 5. Ekonomik Yön ve Gücü

İşletmenin verimliliği, kârlılığı

(rantabilite) ekonomik gücünün
göstergesidir.
 5. Ekonomik Yön ve Gücü

1. Kârlılık: Kâr / Sermaye oranıdır. Nakdi bir

kavramdır.

2. Verimlilik: Çıktı / girdi oranıdır. Fiziki bir

kavramdır.

3. Etkinlik: Amaca ulaşabilme derecesidir.

(Oransal) nispi bir kavramdır.

4. İktisadilik: Üretim Satış Tutarı / Maliyet

Giderleri oranıdır. İşletmenin dış çevresini ve
bu çevrenin işletme üzerindeki etkilerini içerir.
 6. Finansal (Mali) Yön ve Gücü
• İşletmenin ihtiyaç duyduğu zamanda
yeteri kadar parayı en uygun
koşullarla bulabilmesi

• Sahip / Ortaklar (esas sermaye

kaynakları)

• Kendi öz kaynaklarından (oto

finansman)

• Üçüncü şahıslar (dış kaynaklar)

 7. Psikolojik Yön ve Gücü

İşletme içinde birey, bulunduğu

duygular sisteminin etkisiyle
davranışta bulunur. Örgüt içindeki
beşeri gücün bu duyguları ve
davranışları işletmenin verimliliğini
etkileyen önemli bir güçtür.
8. Politik Yön ve Gücü

Bir işletmenin yaşama ve

gelişmesinde katkıda bulunan
güçlerden yararlanma, yaşama ve
gelişmesini engelleyecek güçleri
ortadan kaldırma veya azaltma
ustalığıdır.