Sistemi Nervor

Sistemi nervor eshte baza e aftesive tona

per t’u pershtatur ne boten perrteth , ku
ne japim dhe marrim informacione nga
jeta dhe mjedisi rrethues.
Neuronet
• Sistemi nervor njerëzor është i
përberë nga miliona qeliza të imta
nervore të quajtura neurone

• Neuroni është njësia bazë e sistemit

nervor.
• Ai është një lloj qelize e specializuar
që shperndane mesazhe në çdo pjesë
të trupit.
• Neuroni është njësia bazë e sistemit nervor.

• Neuroni ka një trup (soma) ose trupi i qelizës

që përmban nukleusin dhe citoplazmën.

• Materiali gjenetik ndodhet te nukleusi,

ndërsa metabolizmi normal qelizor kryhet te
citoplazma. Membrane e qelizës izolon gjithë
qelizën.
.
• Neuroni ka zgjatime që dalin prej trupit të
ngjashme me gishtat, që quhen dentrite.

• Çdo neuron ka një akson, një zgjatim fibroz

në formë bishti gjate të cilit kalojnë mesazhet
Sinapsi
Hapsira mes Aksonit të një neuroni (të quajtur
Neuroni pressinaptik) dhe dentriteve të neuronit
tjetër (të quajtur neuroni passinaptik).
Sinapsi është shumë i vogël, sa një e
milionta e 2,54 centimetrave
Transmetimi Sinaptik.
Komunikimi mes neuroneve përfshin një
reaksion kimik.
Kur impulsi elektrik nervor arrin të degëzimet
fundore të aksonit të një neuroni presinaptik,
bën që të çlirohet te sianpsi një substancë
kimike e quajtur neurotransmetues.
Neurotransmetuesit.
 Substanca kimike te trurit qe sherbejne per transmetimin e
sinjaleve nervore nepermjet neuroneve.

 Luajne një rol kyç në kontrollimin e sjelljes dhe se të kuptuarit e

mekanizmit të funksionimit të tyre është bërë një pjesë shumë e
rëndësishme e psikologjisë fiziologjike.
36 neurotransmetues
 acetilkolina
 seretonina
 dopamina
 norepinefrina
Acetilkolina
 Përfshihet në aktivizimin e lëvizjeve
muskulore si dhe në aktivizimin e
nxitjes fiziologjike, kujtesës dhe
motivacionit, ishte një ndër
neurotransmetuesit që u përcaktuan të
parët.
 Pergjegjes per Alzhaimer
• Serotonina
Përfshihet në aktivizimin e gjumit dhe të
eksperiencave shqisore.

• Dopamina
Merr pjese ne proceset konjitive, prodhon
ndjenja kenaqesie.
Nivele te ulta-Parkinson
Nivele te larta - Skizofreni
• Norepinefrina :
Nivelet e norepinefrinës në tru kanë lidhje me të
mësuarit, me gjendjen plotësisht të zgjuar dhe
me emocionet.
Nivelet e uleta -depresion
• Truri dhe funksionet e tij
1. Truri I madh
Pergjegjes per mendimin kritik dhe kompleks,
marrjen e mendimeve dhe kontrollin e
impulsive.
Pjeset perberese:
Talamus - ben lidhjen e qendrave te pjeseve te
ndryshme te trurit
Hipotalamus - luan rol ne jeten ndijore te njeriut

2. Truri I mesem

3. Truri I vogel
• Sistemi Limbik
Merr pjese ne ato emocione qe jane te
domosdoshme per mbijetese
Pergjegjes per emocionet si frike , trishtim ,
zemerim

1. Hipotalamusi
2. Amigdala
3.Hipokampusi:
1. Hipokampusi:
Hipokampusi – pjese kryesore e sistemit
limbik- mundeson memorien.

2. Amigdala:
Amigdala eshte e specializuar vetem per
veprimtari emocionale.
Qendra e emocioneve ( kryesisht frika , ankthi)
Merr pjese ne ato emocione qe jane te
domosdoshme per mbijetese
Pergjegjes per emocionet si frike , trishtim ,
zemerim
Psh. lotet iniciohen nga amigdala.
3. Hipotalamusi
• Kordinon motivacionin me emocionet,
pergjegjes per kujtesen.
• Kontrollon emocionet baze qe jane mjaft te
rendesishme per jeten.
• Lidhet me clirimin e hormonit te stresit dhe
te seksit , kontrollon sjelljen seksuale,
urine ,etjen, temperaturen trupore si dhe
ritmin ditor fjetje – zgjim.
 EMOCIONET

“Emocionet janë mënyra se si truri ynë

kodon gjëra me vlerë dhe jep kuptimin
për përvojën…”
Shprehja e emocioneve dhe ndryshimet
fiziologjike
 Nqs ne perballemi me nje me nje situate qe
paraqet rrezik , i gjithe trupi reagon permes
levizjeve ose permes eksitimit fiziologjik.
 Rrahjet e zemres shtohen me shume ne rastet kur
subjektet mendojne me qelllim per zemerimin
ose friken e tyre ne raport me rastet kur
mendojne per lumturine.
 Temperatura rritet me shume ne rastet kur
mendojne per zemerimin sesa emocionet e tjera
• Eksitimi fiziologjik-
• Bebezat e syrit zmadhohen
• Aktiviteti i gjendrrave te pershtymes ngadalesohet
thahet pershtyma
• Gjendra e hipofizes sekreton hormone
• Gjendrat e adrenalines sekretojne epinefrine dhe
neopinefrine
• Pankreasi prodhon dhe sekreton ne gjak me shume
glukagon ( sinjalizon djegien e sheqerit qe muskujt te
kene energji shtese ne rast se subjektit i duhet te
ndeshet apo te vrapoje)
• Gjendrat e djerses aktivizohen per te pakesuar
zjarrmine ne trup
• Shtohet numri i frymemarrjeve
• Rrahjet e zemres shpejtohen
• Rritet presioni i gjakut dhe tensioni muskulor
• Enet e gjakut ne stomak ngushtohen dhe tretja
ngadalesohet
• Enet e gjakut te muskujve kryesore zgjerohen per te
siguruar gjak te mjaftueshem ( qe te rrjedhi sa me
shpejt)
Reagimet fiziologjike te disa
emocione
• Zemerimi: Gjaku versulet ne duar dhe ne
gjymtyre te tjera – per tu sulmuar me shpejt
kundershtari
• Rrahjet e zemres rritet
• Rritja e nivelit te adrenalines – prodhon
energji impulsive te forte dhe te mjaftueshme
per aksion te furishem
Dashuria:

• Ndjenjat e buta dhe kenaqesia seksuale

ngacmojne shtytjen parasimpatike
• Modeli parasimpatik- “ reaksioni i
relaksimit” prodhojne reagime ne trupin e
njeriut- prodhojne gjendje qetesuese dhe te
kendshme
Habia
• Ngritja e vetullave – mundeson rritjen e
fushes se te parit + te retina vjen me teper
drite
• Marrim me teper te dhena per ngjarjen – dhe
se cfare do te ndodhe dhe si te veprojme me
mire
 Identifikimi i emocioneve specifike
ne baze te reagimeve fiziologjike

 Matja e ritmit kardiak

 Ritmi i frymemarrjes
 Tensioni muskulor
Ngjashmeria me kafshet
• Kafshet i shprehin emocionet ne forma me te
kufizuara si permes frikes, dhimbjes
• Qenia njerezore – i shpreh emocionet ne
kontekst social
• Permes nje simbolike qe eshte disi e vecante
Zhvillimi i turit emocional
o Pjesa me primitive e turit eshte trungu cerebral i cili rrethon
majen e palces kurizore. Kjo pjese cerebrale rregullon
funksionet baze te jetes sic jane frymemarrja dhe
metabolizmi, kontrollon dhe reaksionet apo levizjet e
rendomta.
o Gjate evolucionit te qeniet e gjalla nga kjo pjese me
primitive e trungut cerebral jane zhvilluar qendrat trunore
emocionale. Milione vjet me vone nga kjo zone eshte krijuar
truri mendor apo neokorteksi.
o Neokorteksti i homo sapiensit eshte me i madh se te speciet
e tjera. – funksionet kontrolluese dhe rregulluese qe bejne qe
njeriu te vecohet nga qeniet e tjera.
Funksionimi i sistemit limbik
• Pergjegjes per emocionet si frike , trishtim , zemerim

1.Amigdala:
• Gjender ne formen e bajames , ndodhet ne trungun
cerebral, afer unazes limbike.
• Ekzistojne dy lloje amigdalash ne cdo ane te trurit , te
ngjitur ne koren cerebrale.
• Amigdala eshte e specializuar vetem per veprimtari
emocionale.
• Psh. lotet iniciohen nga amigdala.
• Amigdala: qendra e emocioneve ( Xhozef Le Doux) –
pozite superiore ne tru
• Ndikimi i amigdales dhe influenca e saj si dhe
neokorteksi jane thelbi i inteligjences emocionale.
2. Hipokampusi:
Hipokampusi – pjese kryesore e sistemit limbik-
mundeson memorien.

• Ne momente emergjente strukturat me arkaike te trurit

jane ne gjendje te mbikalojne strukturat me te reja qe
jane pergjegjese per mendimin racional.
• Ajo pjese e trurit qe eshte pergjegjese per emocionet
eshte ne gjendje te pengoje funksionimin korrekt te
pjeseve qe jane pergjegjese per mendimin racional.
• Nese informacionet qe vijne nga nje situate e
rrrezikshme perceptohen si shenja kercenimi,
strukturat limbike derkojne mesazhe alarmi ne
brendesi te sistemit nervor , duke bere njeriun te
reagoje ne menyre te duhur.
Si transmetohen sinjalet nga shqisat
per ne tru?
Sinjalet e shqisave ( te syrit , te veshit, )
udhetojne neper tru deri te talamusi dhe me nje
sinaps deri te amigdala. Sinjali tjeter nga
talamusi drejtohet drejt neokorteksit ose trurit
mendor.
Reagimi i amigdales ne situata
emergjente emocionale

 Amigdala pergjigjet para neokorteksit.

 Pra amigdala fillon te reagoje para se stimujt
te kalojne dhe te perpunohen te neokorteksi.
 Ndjenjat qe kalojne nga amigdala jane me
primitive dhe te fuqishme.
 Kjo shpjegon fuqine e emocioneve perballe
racionalitetit dhe gjykimit.
Nga ndryshon dhe ngjan hipokampusi
dhe amigdala?
 Hipokampusi – pjese kryesore e sistemit
limbik- mundeson memorien.
 Hipakampusi mban mend vetem faktet
 Amigdala siguron kuptime plotesuese
LLOJET E  Emocionet sensitive që shfaqen nga aktivizimi i
EMOCIONEVE shqisave (për shembull, shija e ëmbël, shkakton
emocione të këndshme);

 Emocionet personale që shfaqen kur i

vlerësojmë të arriturat tona (për shembull, krenaria,
turpi,faji), duke përllogaritur edhe opinionet që kanë
të tjerët për ne.

 Emocionet e drejtuara ndaj të tjerëve (për

shembull dashuria, xhelozia, urrejtja, respekti);

 Emocionet estetike që zhvillohen duke

interpretuar gjërat e bukura.
 Kuriozitete rreth emocioneve
Buzëqeshja
Nga të gjitha shprehitë e fytyrës, buzëqeshja mund të jetë
ajo më mashtruesja. Ekzistojnë rreth 18 lloje
buzëqeshjesh, mes të cilave ajo e edukuara, ajo false,
mizorja, e ndrojtura e kështu me radhë. Por vetëm një
reflekton lumturinë e vërtetë; ajo njihet si buzëqeshja e
Duchenne. Veshjet
Një studim i kryer te 100 gra në vitin 2012 nga Karen
Pine, psikologe në Universitetin e Hertfordshire (UK),
sugjeron një lidhje të fortë mes veshjes së disa rrobave
dhe gjendjes emocionale. Sipas autorëve, femrat të cilat
vuajnë nga depresioni ose trishtimi, kanë më shumë
probabilitet të veshin gjëra të gjata, të gjera ose xhinse.
Ndërsa ato që kishin më shumë emocione pozitive, ishin
më të prirura për të veshur veshjen ose aksesorët e
FALEMINDERIT!