ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Τα μορφικά στοιχεία του κειμένου, που συνιστούν το

εξωτερικό του περίβλημα.
Οι επιλογές που κάνει ο δημιουργός προκειμένου να
δώσει μορφή στο περιεχόμενο του έργου του
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Περιλαμβάνουν:
 Το λογοτεχνικό γένος/είδος:
Γένος: οι βασικές μορφές της λογοτεχνίας (ποίηση,
πεζογραφία, θέατρο)
Είδος: οι υποδιαιρέσεις του κάθε γένους (π.χ. το
ιστορικό μυθιστόρημα είναι είδος στο γένος
πεζογραφία)
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Οι γλωσσικές επιλογές/εκφραστικά μέσα:

 Η επιλογή λεξιλογίου
 Η επιλογή ρηματικού προσώπου
 Οι γραμματικοί χρόνοι (δηλώνουν διαφορετικά χρονικά επίπεδα
 Οι γραμματικές εγκλίσεις (οριστική, υποτακτική, προστακτική)
 Η χρήση επιθέτων και επιρρημάτων
 Η στίξη
 Τα σχήματα λόγου: οι ιδιορρυθμίες του λόγου που αφορούν τη
σημασία με την οποία χρησιμοποιείται κάθε λέξη ή φράση σε μια
συγκεκριμένη περίπτωση και τη θέση των λέξεων και φράσεων
στη σειρά του λόγου.
 ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ

Μεταφορές
Παρομοιώσεις
Προσωποποιήσεις
Αντιθέσεις
Επαναλήψεις
Ασύνδετο ή πολυσύνδετο σχήμα
 Υπερβατό σχήμα
 Σχήμα κύκλου
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Αφηγηματικοί τρόποι:
Αφήγηση γεγονότων και πράξεων
Περιγραφή
Διάλογος
Εσωτερικός μονόλογος
Αφηγηματικό σχόλιο: η παρεμβολή σχολίων /
σκέψεων του αφηγητή
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Αφηγηματικές τεχνικές (οι βασικότερες):

 Ο αφηγητής:
πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός)
συμμετέχει στην ιστορία (ομοδιηγητικός)
αφηγείται την ιστορία κάποιου άλλου (ετεροδιηγητικός)
 Η εστίαση:
μηδενική (αφηγητής παντογνώστης)
εσωτερική (ο αφηγητής ξέρει όσα ένα πρόσωπο/ήρωας
εξωτερική (ο αφηγητής ξέρει λιγότερα από τα πρόσωπα/ήρωες)
 Ο ρυθμός αφήγησης: επιβράδυνση, επιτάχυνση
 Η σειρά με την οποία δίνονται τα γεγονότα:
αναδρομική αφήγηση /ανάληψη (αναφορά σε γεγονότα του παρελθόντος),
προδρομική αφήγηση/πρόληψη (γεγονότα που θα συμβούν στο μέλλον)
αφήγηση in media res (η αφήγηση αρχίζει από το μέσον της ιστορίας)
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Δομή/πλοκή του κειμένου.

Ο τρόπος με τον οποίο συντίθεται ένα ποιητικό ή
αφηγηματικό έργο, ώστε το τελικό κείμενο να
αποτελεί ένα οργανωμένο και αισθητικά
αποτελεσματικό σύνολο.
Βασικός μοχλός εξέλιξης της πλοκής είναι η δράση
των χαρακτήρων (οι επιθυμίες, τα κίνητρα της
δράσης τους, οι συγκρούσεις με το περιβάλλον,
εμπόδια στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους,
καθώς και η τελική έκβαση της δράσης). Ό,τι δίνει
ώθηση στην ιστορία ονομάζεται «στοιχείο πλοκής».
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Οι χαρακτήρες:
 Τα πρόσωπα που συναντούμε στα λογοτεχνικά
έργα
 Κεντρικός χαρακτήρας: πρωταγωνιστής
 Ο τρόπος με τον οποίο δρουν ή αντιδρούν, οι
επιδιώξεις, οι επιθυμίες, τα λεγόμενά τους και η στάση
που τηρούν απέναντι σε διάφορες καταστάσεις
επιτρέπουν στον δημιουργό να αναδείξει
συγκεκριμένες ιδέες, αντιλήψεις και
προβληματισμούς, καθώς και να προβάλει
συγκεκριμένα θέματα.
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Το ύφος του κειμένου μέσω του οποίου ο

λογοτέχνης έχει τη δυνατότητα να υποβάλει μια
συγκεκριμένη διάθεση, όπως και να διαμορφώσει το
συναισθηματικό κλίμα του κειμένου (π.χ. ειρωνικό)
 ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

 Ο τίτλος:
 μέσω του τίτλου ενός ποιήματος, ο δημιουργός
ενδέχεται είτε να υποδεικνύει ποια είναι η κεντρική
θεματική του είτε από ποια οπτική θα πρέπει να
ιδωθεί το περιεχόμενο που ακολουθεί.
όταν γίνεται λόγος για τους κειμενικούς δείκτες ενός
κειμένου, εννοούνται πρωτίστως τα στοιχεία που
καθορίζουν τη μορφή του και όχι τα στοιχεία του
περιεχομένου του, όπως είναι οι ιδέες, οι αντιλήψεις,
οι αξίες κ.ά.