Ο ρόλος του εκπαιδευτή

ενηλίκων
 Προσεγγίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων Ι

Στη διεθνή βιβλιογραφία ως ρόλος ενός ατόμου ορίζεται το σύνολο των κοινωνικά καθορισμένων ιδιοτήτων και προσδοκιών

που συνδέονται με τη θέση που κατέχει, οι οποίες γίνονται αντιληπτές μέσω πράξεων και ενεργειών, τις οποίες επιτελεί και

την όλη συμπεριφορά που εκδηλώνει σε κατάσταση αλληλεπίδρασης.

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων ειδικότερα προσδιορίζεται από:

1. Το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν οι ενήλικοι και αναλύθηκε σε προηγουμένως κεφάλαια.

2. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων, τα οποία σε συνδυασμό με το διαφορετικό τρόπο που

μαθαίνουν οι ενήλικοι, απαιτούν τον αυτοκαθορισμό και την ενεργητική συμμετοχή τους.

3. Τις ιδιαιτερότητες του περιεχομένου και των μεθόδων εκπαίδευσης ενηλίκων.

4. Τις προκαταλήψεις και τις εδραιωμένες αντιλήψεις από προηγούμενες εμπειρίες ατομικές ή συλλογικές για τον «δάσκαλο»

και το «μάθημα».

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ
299-313
 Προσεγγίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων ΙΙ

Ο ρόλος του εκπαιδευτή και οι εκπαιδευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιεί δεν πρέπει σε καμιά
περίπτωση να υπονομεύουν την αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη υπόσταση των εκπαιδευομένων,
αλλά αντίθετα πρέπει να στοχεύουν στην ενίσχυσή τους. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτό αποτελεί
κατάχρηση της θέσης του εκπαιδευτή, είναι ανήθικο και δεν ανταποκρίνεται στα υψηλά ιδανικά της
εκπαίδευσης. (P. Jarvis, 2005)
 Προσεγγίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων ΙΙΙ

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων είναι πολλαπλός και συνδυάζει πράξεις,

ενέργειες και συμπεριφορές, οι οποίες τον καθιστούν –ανάλογα με την περίπτωση,
τις συνθήκες της εκπαίδευσης και την δυναμική των σχέσεων που έχουν αναπτυχθεί
στην ομάδα των εκπαιδευομένων– συντονιστή, καταλύτη, διαμεσολαβητή,
καθοδηγητή μάθησης, υποστηρικτή-εμψυχωτή. (Roger, 1999, Jarvis, 2004, Courau,
2000, Noye & Pivetau, 1999)
 Προσεγγίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων ΙV

O εκπαιδευτής ενηλίκων πρέπει να διαθέτει «γνώση της εκπαιδευτικής

διεργασίας, κατάλληλη νοοτροπία και στάση, καθώς και εκπαιδευτικές και

προσωπικές ικανότητες» (Jarvis, 2004: 158)

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές
Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Προσεγγίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων ΙV

 Συντονιστής

 Διαμεσολαβητής

 Καταλύτης

 Καθοδηγητής Μάθησης

 Διαμεσολαβητής

 Υποστηρικτής-Εμψυχωτής

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα
Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Συντονιστή

Ο εκπαιδευτής στην περίπτωση αυτή «αναδεικνύει την αξία ολόκληρου του εγχειρήματος ενώπιον της ομάδας και
αξιολογεί μαζί με την ομάδα, εφόσον συνεχίζεται η μαθησιακή διαδικασία, την πρόοδο που έχει συντελεστεί και
συντελείται ως προς την επίτευξη αυτών των στόχων». Rogers (1999: 220)

Ως μέλος της ομάδας:

• βιώνει τις εμπειρίες τους

• παρατηρεί τις αλληλεπιδράσεις στην ομάδα
• λειτουργεί ως κριτής

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Καταλύτη Ι

Συστατικά αυτού του ρόλου αυτού είναι η αποδοχή της αμφισβήτησης των εκπαιδευτικών του μεθόδων και
των τρόπων της διδακτικής του συμπεριφοράς, καθώς και η θετική του στάση απέναντι στο γεγονός ότι η
μαθησιακή διαδικασία είναι αμοιβαία, οπότε και αυτός μαθαίνει από τους εκπαιδευομένους.

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων
σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Καταλύτη ΙΙ

O Heron (1999: 6) διακρίνει στο ρόλο του εκπαιδευτή ως καταλύτη έξη διαφορετικές διαστάσεις και αντίστοιχες δραστηριότητες:
 Δραστηριότητα του σχεδιασμού, η οποία αφορά τον ευέλικτο προγραμματισμό των δραστηριοτήτων για την επιτυχία του στόχου
της ομάδας.
 Δραστηριότητα απόδοσης νοήματος, η οποία αναφέρεται στην κατανόηση της κατάστασης από τους εκπαιδευομένους μέσω της
απόδοσης νοημάτων στις εμπειρίες του παρελθόντος τους και της ανάπτυξης της αυτογνωσίας τους
 Δραστηριότητα της συνειδητοποίησης, η οποία αναφέρεται στην υποκίνηση των εκπαιδευομένων να συνειδητοποιήσουν τις
πηγές των δυσκολιών τους και τις αιτίες των προβλημάτων τους και να αναπτύξουν τρόπους και μέσα για την αντιμετώπισή τους

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Καταλύτη ΙΙΙ

O Heron (1999: 6) διακρίνει στο ρόλο του εκπαιδευτή ως καταλύτη έξη διαφορετικές διαστάσεις και αντίστοιχες δραστηριότητες:
 Δραστηριότητα χειρισμού των συναισθηματικών αντιδράσεων, μέσω της οποίας ο εκπαιδευτής αντιμετωπίζει και εξισορροπεί τις

συναισθηματικές αντιδράσεις των εκπαιδευομένων.

 Δραστηριότητα οργάνωσης η οποία αναφέρεται στις μαθησιακές δραστηριότητες και στην ενεργοποίηση των εκπαιδευομένων

για μάθηση
 Δραστηριότητα δημιουργίας θετικού κλίματος, το οποίο θα λειτουργεί υποστηρικτικά στις ατομικές προσπάθειες των

εκπαιδευομένων, αποδίδοντας αξία στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντά τους και θα δημιουργεί όρους αμοιβαίου σεβασμού και

αποδοχής της προσωπικότητας κάθε μιας και καθενός εκπαιδευομένου

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Διαμεσολαβητή

Βασικό καθήκον του εκπαιδευτή, ως διαμεσολαβητή, είναι η διαμόρφωση μιας σχέσης των
εκπαιδευομένων με το μαθησιακό τους αντικείμενο μέσω οργανωμένων δραστηριοτήτων.

H επιτυχία του εκπαιδευτή, ως διαμεσολαβητή, βασίζεται στη διάγνωση και κατανόηση των
συνθηκών, του κλίματος και των προβλημάτων τα οποία παρουσιάζονται σε μια δραστηριότητα
μάθησης, όπως επίσης και στις ικανότητές του να μετασχηματίζει τα στοιχεία αυτά σε ευκαιρίες για
μάθηση.

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων
σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Καθοδηγητή μάθησης

Ο ρόλος του καθοδηγητή μάθησης επιδιώκει την υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας των
εκπαιδευομένων με τη διαρκή ενθάρρυνση για το ξεπέρασμα των δυσκολιών τους, τον αναλυτικό σχολιασμό
των προσπαθειών τους, την υπόδειξη καλών πρακτικών και τη διόρθωση των λαθών τους.

Επίσης είναι πολύ σημαντική η αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών των εκπαιδευομένων μέσω της
εξατομίκευσης των προβλημάτων μάθησης και της ενίσχυσης των εκπαιδευομένων ώστε να διαμορφώσουν
τους προσωπικούς τρόπους μελέτης τους.

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα Εκπαιδευομένων σελ
299-313
 Ο Ρόλος του Υποστηρικτή-Εμψυχωτή

Ο ρόλος του εμψυχωτή απαιτεί από τον εκπαιδευτή να υποκινεί τους εκπαιδευομένους για την
επίτευξη στόχων, οι οποίοι διαμορφώθηκαν από κοινού, χωρίς ο ίδιος να επιβάλλει τις απόψεις του ή
να υποβάλλει επιλογές και παράλληλα να συμβάλει ώστε να συνειδητοποιείται από όλους τους
εκπαιδευομένους η αξία της αλληλοεκτίμησης και η δυναμική της αμοιβαίας αξιοποίησης.

Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του ρόλου, είναι η ανάπτυξη και αξιοποίηση από τον εκπαιδευτή
των επικοινωνιακών του ικανοτήτων, καθώς επίσης η εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών εμψύχωσης

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα
Εκπαιδευομένων σελ 299-313
 Ο Ρόλος του Υποστηρικτή-Εμψυχωτή

Ο ρόλος του εμψυχωτή απαιτεί από τον εκπαιδευτή να υποκινεί τους εκπαιδευομένους για την
επίτευξη στόχων, οι οποίοι διαμορφώθηκαν από κοινού, χωρίς ο ίδιος να επιβάλλει τις απόψεις του ή
να υποβάλλει επιλογές και παράλληλα να συμβάλει ώστε να συνειδητοποιείται από όλους τους
εκπαιδευομένους η αξία της αλληλοεκτίμησης και η δυναμική της αμοιβαίας αξιοποίησης.

Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του ρόλου, είναι η ανάπτυξη και αξιοποίηση από τον εκπαιδευτή
των επικοινωνιακών του ικανοτήτων, καθώς επίσης η εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών εμψύχωσης

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα
Εκπαιδευομένων σελ 299-313
Συμπερασματικά

ο εκπαιδευτής ενηλίκων πρέπει να διαθέτει «γνώση της εκπαιδευτικής διεργασίας, κατάλληλη

νοοτροπία και στάση, καθώς και εκπαιδευτικές και προσωπικές ικανότητες» (Jarvis, 2004: 158)

Πηγή: Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Ε. Γιαννακοπούλου στο ΕΑΠ, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση ενηλίκων ΤΟΜΟΣ Δ Εκπαιδευτικές Μέθοδοι – Ομάδα
Εκπαιδευομένων σελ 299-313