AZOTOWCE

•NATALIA MACHOWSKA
•KASIA NOWAK
WPROWADZENIE

• Azot (N) to pierwszy pierwiastek chemiczny z grupy azotowców

jest on gazem. Składnik powietrza w ok. 78%.
• Fosfor (P) powszechnie występuje w skorupie ziemskiej, natomiast
występuje on jedynie w związkach chemicznych.
• Pozostałymi azotowcami są: arsen (As), antymon (Sb) oraz bizmut
(Bi).
AZOT I FOSFOR
ANTYMON, ARSEN I BIZMUT
 AZOTOWCE - PORÓWNANIE
WŁAŚCIWOŚCI

• Azotowce występują w odmianach

alotropowych z wyjątkiem azotu.
• ALOTROPIA: polega na występowaniu
różnych odmian danego pierwiastka w tym
samym stanie skupienia, charakteryzujące się
różnymi właściwościami chemicznymi jak i
fizycznymi.
 FOSFOR - ODMIANY
ALOTROPOWE
• Spotykamy się z kilkoma odmianami, jednak najczęściej spotykanymi są: fosfor biały,
czerwony i czarny.
• Fosfor biały pod postacią cząsteczek P4, jest bardzo toksyczny,
• Fosfor czerwony pod postacią proszku, powstaje pod wpływem światła lub ogrzewania
fosforu białego (temperatura ok. 2500C),
• Fosfor czarny posiada metaliczny połysk oraz przewodzi prąd, jest najtrwalszą odmianą
fosforu.
FOSFOR BIAŁY, CZERWONY I CZARNY
 ARSEN I • Arsen szary, arsen żółty i czarny.
ANTYMON – • Antymon posiada dwie odmiany alotropowe,
ODMIANY
bezpostaciową (czarną) oraz metaliczną.
ALOTROPOWE
 AZOTOWCE -
PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI

• Azotowce są nieaktywne chemicznie (wyjątek- fosfor biały).

• Atomy azotowców posiadają konfigurację elektronową powłoki walencyjnej ns 2p3.
• Azotowce w związkach chemicznych mogą przyjmować stopnie utlenienia od –III do V. Jednak są
to najczęściej: -III, III i V.
• Najważniejszymi związkami chemicznymi z metalami są azotki (np. Li 3N, Mg3N2) i fosforki (np.
Na3P), w których azotowiec zawsze przyjmuje stopień utlenienia –III.
 AZOTOWCE -
PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI

• Azotowce trudno łączą się z tlenem, za wyjątkiem

białego fosforu, który świeci poprzez intensywne
utlenianie się w powietrzu do P4O10.
• CHEMILUMINESCENCJA: to świecenie substancji,
które wywołane jest energią wydzielaną podczas
niektórych reakcji chemicznych (nie ma przy niej
podwyższenia temperatury).
 AZOTOWCE
- PORÓWNANI
E WŁAŚCIWOŚC
I
• W wyniku jedno- lub wieloetapowych
przemian związku NO możemy otrzymać
inne tlenki azotu, takie jak; N2O, N2O3,
N2O4, N2O5, NO2.
• 2 NO + O2 ---> 2 NO2
• 2 NO2 <---> N2O4
 AZOTOWCE
- PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI

• Fosfor tworzy dwa tlenki: tlenek fosforu (III) P2O3

oraz tlenek fosforu (V) P2O5. Są one cząsteczkami
podwójnymi, czyli dimerami – P4O6 i P4O10.
• Najbardziej znanymi kwasami pochodzącymi od
P4O10 są: kwas metafosforowy(V), kwas
pirofosforowy(V), kwas ortofosforowy(V).
• Dimery: cząsteczki podwójne
AZOTOWCE - PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI

• P4O10 + 2 H2O ---> 4 HPO3

• P4O10 + 4 H2O ---> 2 H4P2O7
• P4O10 + 6 H2O ---> 4 H3PO4
CHARAKTER CHEMICZNY TLENKÓW PIERWIASTKÓW 15.
GRUPY UKŁADU OKRESOWEGO
AZOT

•Tworzy trwałe cząsteczki dwuatomowe

•Jest bezbarwnym gazem, pozbawionym zapachu oraz smaku
•W wodzie rozpuszcza się gorzej od tlenu (około 2 razy gorzej
niż tlen)
•Wrze w temperaturze – 195,8 °C
KONFIGURACJA
ELEKTRONOWA
AZOTU
CIEKŁY AZOT
Ciekły azot ma bardzo ważne znaczenie w kriogenice – technice
wytwarzania I utrzymywania bardzo niskich temperatur.
Kriogenike wykorzystuje się między innymi w badaniach
przestrzeni kosmicznej, biologii, medycynie oraz przemyśle
spożywczym.
AZOT W ZWIĄZKACH
CHEMICZNYCH

W związkach chemicznych azot występuje na: -III, I, II, III, IV, V stopniu utlenienia. Jednym z
ważniejszych związków chemicznych azotu jest amoniak, którego roztwór wodny nosi nazwe wody
amoniakalnej.
WŁAŚCIWOŚCI
AMONIAKU
• Obserwacje:
• W 1 probówce wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym
drażniącym zapachu. Jest on rozpuszczalny, a pod jego wpływem roztwór
barwi się na malinowo.
• Wniosek:
• Otrzymanym gazem jest amoniak, który ma mniejszą gęstość od powietrza.
Rozpuszczony w wodzie tworzy wodę amoniakalną o odczynie
zasadowym.
• NH3 + H2O <--> NH4+ + OH-
 Dzięki jonom OH- znajdującym się w roztworze,
woda amoniakalna ma odczyn zasadowy. Jej
właściwości zasadowe ujawniają się w reakcjach
z kwasami, podczas których powstają sole
amonowe.
WŁAŚCIWOŚCI
ZASADOWE
AMONIAKU
NH4+ + OH- + H3O+ + Cl- <--> NH4+ + Cl- +
2H2O
"BIAŁA CHMURA"
WŁAŚCIWOŚCI ZASADOWE AMONIAKU

Gazowy amoniak również reaguje z kwasami dając sole amonu, które ogrzewane
łatwo ulegają rozkładowi z wydzieleniem gazowego amoniaku

NH3 + HNO3 --> NH4NO3

NH4Cl --> NH3 + HCl

TLENEK AZOTU (II)
• Tlenek azotu (II) jest nierozpuszczalnym w
wodzie, bezbarwnym gazem. Jego
cząsteczka ma jeden niesparowany elektron,
co powoduje, że jest on bardzo reaktywny
chemicznie w stanie gazowym. W stanie
ciekłym i stałym tworzy dimery w
cząstecznkach których nie ma już
niesparowanych elektronów. W powietrzu
łatwo utlenia się do NO2 – brunatnego,
trującego gazu o charakterystycznym
duszącym zapachu.
TLENEK AZOTU (IV)

• Cząsteczki tlenku azotu (IV) mają niesparowany elektron, dzięki

czemu łatwo łączą się w N2O4 – bezbarwny gaz
• 2NO2 <--> N2O4
• NO2 rozpuszczony w wodzie tworzy mieszaninę kwasu azotowego
(III) I kwasu azotowego (V)
• 2NO2 + H2O --> HNO2 + HNO3
KWAS AZOTOWY (V)
• Jest bezbarwną, silnie żrącą cieczą o gęstości większej od gęstości wody oraz ostrej woni
• Niszczy tkaniny, barwniki, papier
• Po kontakcie ze skórą człowieka pozostawia żółte plamy oraz rany oparzeniowe
• Silnie stężony pod wpływem światła ulega rozkładowi do NO2 i wody
• 4HNO3 --> 4NO2 + O2 + 2H2O
WŁAŚCIWOŚCI KWASU
AZOTOWEGO (V)
Obserwacje:
Węgiel i siarka zapalają się w ogrzanym stężonym roztworze
HNO3. Z parownicy unosi się brunatny dym

Wniosek:
Stężony roztwór HNO3 jest bardzo silnym utleniaczem i wiele
substancji zapala się w nim jak w czystym tlenie
4HNO3 + C --> CO2 + 4NO2 + 2H2O

4HNO3 + S --> SO2 + 4NO2 + 2H2O

AZOTOWCE -
ZASTOSOWANIE
 • Fosfor czerwony używany jest w tworzeniu zapałek, a
dokładniej jest jednym ze składników drasek, które
FOSFOR znajdują się na pudełkach.
• Fosfor biały wykorzystujemy w przemyśle zbrojeniowym
do produkcji np. Bomb zapalających lub zasłon dymnych.
 • Dodawany jest do brązu,
szkła oraz stopów ołowiu.

ARSEN • Stosowany jest również w

produkcji materiałów
półprzewodnikowych i
impregnacji drewna.
 ANTYMON

• Dzięki dodania antymonu do

twardych stopów metali,
jesteśmy w stanie odlać czcionki
drukarskie.
 BIZMUT

• Gdy dodamy bizmut do stopów

metali sprawia on, że uzyskują one
niską temperaturę, przez co
stosowany jest w jubilerstwie do
lutowania1 i do odlewania
elementów precyzyjnych2.
• 1stop Wooda, 2 stop Rosego
 AZOT

• Ciekły azot stosujemy do szybkiego

zamrażania żywności oraz do uzyskiwania
bardzo niskich temperatur w laboratoriach.
• Używany jest również w paczkach chipsów,
gdzie gazowy azot wypełnia ich paczki.
Pozwala on na zachowanie świeżości oraz
chroni przed zgnieceniem zawartości
opakowania.
KONIEC
Dziękujemy za uwagę!