10.1 Düzenleyici Çerçever

MODÜL 10
HAVACILIK MEVZUATI
▶ 10.1 DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVE
1
Havacılık kuralları, kuruluşları ve otoritelerin tarihçesi
Havacılık konusundaki kurallar, genel olarak, denizcilik ile ilgili

kurallardan yararlanılarak geliştirilmiştir. ABD, havacılık kurallarının
oluşturulmasında öncü rol oynamıştır.
✈ Aircraft Production Board (1914): Havacılık ile ilgili ilk kural
koyucu kuruluştur. ABD’de kurulmuştur. Bu kuruluş, uçak imalatı
ile ilgili kurallar oluşturmuştur.
✈ NACA (National Advisory Committee for Aeronautics): 1915
yılında A.B.D.’de, kurulmuştur. (Uzay çalışmalarının
başlamasıyla, bu kuruluş, NASA (National Aeronautics and
Space Administration) adıyla yeniden teşkilatlanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı, havacılık sektöründe büyük bir gelişmeye yol
açmış ve savaş sonunda A.B.D. havacılık sanayiinde çalışanların
sayısı, 5000’den 175.000’e yükselmiştir.
2
✈ CAA (Civil Aeronautics Authority): 1938 yılında ABD sivil
havacılık yasası hizmete girmiştir. Bu yasa ile birlikte sivil
havacılıktan sorumlu sivil havacılık otoritesi (Civil Aeronautics
Authority) teşkilatı kurulmuştur.
✈ Kalite standardları ve Amerikan Havacılık Kuralları (FAR’lar),
Ikinci Dünya Savaşı sırasındaki (1940 yılları) yoğun üretim ve
kalite ihtiyacı üzerine ortaya çıkmıştır.
II. Dünya Savaşı tehdidinin ortaya çıkması üzerine, A.B.D.
Başkanı Roosevelt tarafından 50.000 adet uçak üretilmesi için
talimat verilmiştir. Bu şekilde büyük bir seri uçak üretimi yapmak
için ‘montaj hattı’(assembly line) yöntemi uygulanmaya
başlanmıştır. Ayrıca, uçak imalatçıları, çok sayıda işi diğer
kuruluşlara (subcontractor’lara) yaptırmak zorunda kalmışlardır.
Böylece, diğer kuruluşlardan alınan mal ve hizmetlerin
kalitelerinin kontrolü büyük önem kazanmıştır.
3
✈ Ikinci Dünya Savaşı sırasında Askeri Standardlar (Military
Standards) da gelişmiştir. Örnek olarak, kalite sistemi ile ilgili
olarak, MIL-Q-9858A sayılı Kalite Sistem Standardı geliştirilmiştir.
✈ ISO Standartları (International Standardisation Organisation)
1947 yılında Birleşmiş Milletler Teşkilatının bünyesinde
Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (International
Standardisation Organisation, ISO) kurulmuştur.
✈ FAA (Federal Aviation Agency): 1958 yılında yasalaşan FAA
yasası ile ‘Federal Aviation Agency’, CAA’nın yerini almıştır.
✈ DOT (Department Of Transportation): 1966 yılında DOT
kurulmuş ve FAA bu kuruluşa bağlanarak adı Federal
Aviation Administration olarak değiştirilmiştir.
4
✈ NTSB (National Transportation Safety Board) Tüm ulaşım
sektöründeki kaza araştırma sorumluluğu aynı yasa (1966) ile
kurulan DOT’a bağlı NTSB adlı kuruluşa verilmiştir. 1974’te
NTSB, DOT’tan bağımsız bir kuruluşa dönüştürülmüştür.
✈ Federal havacılık kuralları (Federal Aviation RegulationsFAR)
FAA tarafından yayınlanan ve ABD için geçerli olan ulusal sivil
havacılık kurallarıdır.
✈ ICAO (International Civil Aviation Organization, Uluslararası
Sivil Havacılık Örgütü) :Chicago Konferansı sonucunda
Chicago Konvansiyonu’na (1944) imza atan 52 ülke tarafından,
Birleşmiş Milletler bünyesinde 1947 tarihinde kurulmuştur.
5
Avrupa
✈ ECAC (European Civil Aviation Conference, Avrupa Sivil

Havacılık Konferansı): Avrupa ülkeleri arasında teknik ve ticari
işbirliğini sağlamak, üyeler arasında sivil havacılık politika ve
uygulamalarını uyumlaştırmak ve Avrupa ülkeleri ile üçüncü
ülkeler arasındaki uzlaşmayı ilerletmek üzere 1955 yılında
kurulmuş ve 42 üye ülkeden oluşmaktadır.
6
✈ JAA (Joint Aviation Authorities, Ortak Havacılık Otoriteleri): Kuruluş
çalışmaları, birkaç avrupa ulusal havacılık otoritesinin birlikte çalışmaya
başlaması ile 1970lerde başlamıştır. Avrupa ülkelerinin FAA ile yapılan
görüşmelerinde ve işbirliğinde önemli rol oynamıştır. Avrupa ülkelerinin
sivil havacılık otoriteleri tarafından1991’de Hoofddorp, Hollanda’da
kurulmuştur.
✈ JAA’nın kuruluşunda Avrupa ülkelerinin ortaklaşa uçak üretim çabaları
büyük rol oynamıştır. (Örnek: Airbus uçaklarının üretimi). 2003-2008
arasında kural koyma çalışmalarını EASA’ya devretmiştir.
7
✈ JAA, Geçiş sürecinde, JAA LO (Liaison Office located in EASA )
ve JAA TO (a Training Organisation in Hoofddorp, Netherlands)
oluşan JAA-T (Transition) şeklinde yapılandırılmıştır. 2009’da JAA
LO feshedilmiştir. JAA TO olarak, ECAC bünyesinde eğitim
çalışmalarına yoğunlaşmıştır.
8
✈ EASA, (European Aviation Safety Agency, Avrupa Havacılık
Emniyet Ajansı): Avrupa komisyonun EC1592/2002 kararı ile
havacılık endüstrisinde tek Avrupa piyasası için kural yapımı,
sertifikasyon ve standardizasyon konularından sorumlu düzenleyici
sistem olarak kurulmuştur.
Türkiye
✈ Türk Tayyare Cemiyeti, 1925’te kuruldu, daha sonra Türk Hava

Kurumu adını (THK)
✈ 1928 yılında Tayyare Makinist Mektebi açıldı. Fransa ve Almanya’ya
uçak mühendisliği öğrenimi için öğrenciler gönderildi.
9
✈ 1928-1939 yılları arasında Kayseride Alman Junkers A-20, Gotha
145, Amerikan Curtis-Wright, İngiliz Miles-Magister gibi 100den fazla
uçağın üretimini gerçekleştirdi. 1939’da fabrikanın uçak üretimi
durduruldu.
✈ 1936’da İstanbul’da uçak tasarım ve imalatı yapacak bir fabrika
kuruldu ve değişik uçak ve planörlerin tasarım ve imalatı
gerçekleştirildi. Fabrikanın yurt içinden ve yurt dışından aldığı
siparişler iptal edildi ve 1943’te kapatıldı.
✈ Havayolları Devlet İşletme İdaresi (HDİİ): Türkiye’de
sivil havayolları kurmak ve taşıma yapmak üzere 1933 yılında
kuruldu. HDİİ daha sonra Türk Hava Yolları (THY) adını aldı.
✈ Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı: 1954 yılında Ulaştırma
Bakanlığı bünyesinde kuruldu. Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı,
1987 yılında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü adı altında yeniden
teşkilatlandırıldı.
10
Düzenleyici Çerçeve
Sivil havacılık, ikinci dünya savaşını takiben edindiği hızlı teknolojik

gelişim sonrası, dünya ekonomisinin de kabuk değiştirmesi ile
birlikte dünya ölçeğinde önemli bir sektör halini almıştır. Havacılıkta
elde edilen kazanımlar sınır tanımaksızın tüm dünya insanlarına
fayda ve hizmet sağlamaktadır.
Diğer yandan ülkelerin ekonomik sınırları içindeki diğer ülke işletici

ve hava araçları faaliyetlerinin kontrol edilmesi gerekliliğinin, diğer
ülkelerle hem uyum içinde hem de karşılıklılık içinde yönetilmesi
ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Bu gereksinimden dolayı 1919'da Paris'deki Uluslararası Hava

Seyrüsefer Komisyonu toplantısı ile başlayıp 7 Aralık 1944 yılında
düzenlenen, Şikago (ABD)' de toplanan Uluslararası Sivil Havacılık
Çalıştayı'na (Şikago Konvanı) kadar uluslararası toplantı ve
görüşmeler ile uluslararası ortak anlayış ve yapılanmalar
şekillendirilmiştir.
11
Sivil havacılık hem çok yönlü ve hem de birçok bileşenden
oluşan bir yapıya sahiptir. Bu yapıların arasındaki etkileşim
ve her birinin dinamik yapısı nedeni ile de sürekli gelişen bir
alandır. Bu gelişim ve değişim, hali ile mevzuata da
yansımaktadır. Bu nedenle havacılık sektöründe çalışan
profesyonellerin gerek SHGM'nin gerek diğer uluslararası
otoritelerin web sitelerinden son gelişmeleri düzenli olarak
kontrol etmesi önerilir.
12
EĞİTİM İÇERİĞİ
• BÖLÜM 1 Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün Rolü

• BÖLÜM 2 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu
• BÖLÜM 3 Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün Teşkilat, Yetki ve
Sorumlulukları (4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 31inci
Bölümü)
• BÖLÜM 4 Diğer Sivil Havacılık Otoriteleri ile ilişkiler (EASA, FAA,
vs.)
• BÖLÜM 5 Sivil Havacılık Mevzuatına Genel Bakış (Yönetmelikler,
Talimatlar, Genelgeler)
• BÖLÜM 6 SHY-21, SHY-M, SHY-145, SHY-66, SHY-147, SHT-21,
SHT-M, SHT-145, SHT-66, SHT-147, SHT-SMS, SHT-Olay, SHY-İPC
düzenlemeleri ve aralarındaki ilişkiler
13
BÖLÜM 1
ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIK
ÖRGÜTÜNÜN ROLÜ
(ICAO)
14
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün
Rolü
ABD tarafından 55 ülkeye yapılan çağrı üzerine

1944 yılı Kasım ayında Şikago/ABD'de
International Civil Aviation Conference
toplantısına 54 ülke katılmış ve sonuçta 7 Aralık
1944 tarihinde aralarında Türkiye'nin de
bulunduğu 52 ülke bir anlaşma (convention),
imzalanmıştır. İmzalanan bu anlaşma Convention
on International Civil Aviation (Uluslararası Sivil
Havacılık Sözleşmesi) olarak anılmaktadır. Bu
anlaşma ICAO'nun kuruluşu için temel olmuştur.
1947 yılı Ekim ayında ise, Birleşmiş Milletlerin
yasal havacılık organı olarak kabul edilmiştir.
Merkezi Kanada-Montreal’dedir
15
Rolü
Şikago Konvansiyonu (7 aralık 1944)

imzalandıktan sonra,
5 Haziran 1945 tarihli ve 4749 sayılı
Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması
ile Geçici Sözleşmesi ve bunların
eklerinin onanması hakkında kanun ile
ulusal sivil havacılık mevzuatımız
kapsamına alınmıştır.
16
Rolü
ICAO’ya üye olabilmenin en önemli

koşulu BM (UN) üyesi olmak ve
BM’den onay almaktır.
Şikago Konvansiyonu (Anlaşması),

ICAO'nun temelini oluşturur ve sivil
havacılık konularında uluslararası
kuralların, standartların ve
prosedürlerin üye olan ülkelerce
mümkün olan en yüksek uyumu
sağlamayı amaçlar.
17
Bu anlaşmayı imzalayan ülkelerden 26’sı tarafından
Provisional International Civil Aviation Organisation
(PICAO) (Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü)
kurulmuştur. Bu kuruluş, 6 Haziran 1945’ten 4 Nisan 1947’ye
kadar faaliyet göstermiştir.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) 4 Nisan 1947 yılında

çalışmaya başlamış ve Ekim 1947’de BM Ekonomik ve Sosyal
Konsey'ine (UNESCO) bağlanarak uluslararası hava ulaşımının
koordinasyon ve düzenlenmesi amacı ile görevlendirilmiştir.
Günümüzde (2019 itibariyle) 193 üyesi olan ICAO üye ülke

temsilcilerinden oluşur. ICAO üye ülkelere Standart ve
Uygulama Önerileri (Standard and Recommended
Practices, SARPs) yayınlayarak, ulusal uygulamaların birbirileri
ile uyumlu olarak geliştirilmesine yol gösterici olarak görev
yapar. 18
ICAO'nun yönetim yapısı
ICAO'nun yönetim yapısı Şekilde

verilmiştir. ICAO'nun en yetkili
organı 193 üye ülkenin birer oy
hakkı olduğu genel kuruldur
(assembly). Genel kurul her üç
yılda bir toplanarak örgütün
çalışmalarını değerlendirerek,
gelecek yıllardaki politikalarını ve
bütçesini belirler. Genel kurulun
altında sürekli görev yapan ve
üyeleri genel kurul tarafından üç
yıllığına seçilen konsey (council) ICAO'nun yönetim yapısı
bulunur. Konsey 36 üye devlet
temsilcisinden meydana gelir.
19
20
Konsey üyeleri seçilirken hava taşımacılığında önemli
devletlerden, uluslararası sivil hava seyrüseferine en fazla
katkıyı sağlayan devletlerden ve seçilmeleriyle dünya
coğrafyasının genelini kapsanmasını sağlayacak devletlerden
yeterli sayıda temsilin sağlanması gözetilir.
Konsey, ICAO'nun çalışmalarına yön veren organdır. Konseyin
en önemli amacı sivil havacılık ile ilgili standartları ve uygulama
önerilerini geliştirmektir. Konsey halen yürürlükte olan
10.000'den fazla standart ve uygulama önerisini (SARPs)
geliştirmiştir.
21
ICAO'nun diğer organı ise genel sekreter tarafından
yönetilen sekretaryadır.
Sekretarya altında görev yapan 5 büro bulunmaktadır.
Bunlar;
a. Hava seyrüsefer bürosu
b. Hava taşımacılığı bürosu
c. Hukuk ve dış ilişkiler bürosu
d. Teknik işbirliği bürosu
e. Yönetim ve hizmetler bürosu
22
ICAO'NUN MERKEZİ VE BÖLGE OFİSLERİ
Türkiye, Avrupa ve
Kuzey Atlantik Ofisi
bölgesi içinde yer
almaktadır.
ICAO'nun merkezi Kanada'nın Montreal şehrinde olup, bunun dışında 7 ayrı

bölgede ofisi bulunmaktadır. Bunlar,
1. Bangkok'ta bulunan Asya-Pasifik,
2. Kahire'de bulunan Orta Doğu Ofisi,
3. Dakar'da bulunan Batı ve Orta Afrika Ofisi
4. Lima'da bulunan Güney Amerika Ofisi
5. Mexico City' de bulunan Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler Ofisi,
6. Nairobi'de bulunan Doğu ve Güney Afrika Ofisi,
7. Paris'te bulunan Avrupa ve Kuzey Atlantik Ofisi'dir. 23
ICAO'nun Amaçları ve Görevleri
ICAO'nun amaçları, Şikago Sözleşmesinin 44. Maddesinde yer aldığı

şekliyle;
1. Dünyada uluslararası sivil havacılığın emniyetli ve düzenli olarak gelişmesini
sağlamak,
2. Barışsever amaçlarla hava araçları seçilmesini ve işletilmesini desteklemek,
3. Uluslararası sivil havacılık için havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer
kolaylıklarının gelişmesini sağlamak,
4. Bütün insanların hava ulaşımından yararlanmalarını ve bu ulaşımın emin,
düzenli, yeterli ve ekonomik olmasını sağlamak,
5. Makul olmayan rekabetin ekonomik bakımdan sebep olacağı israfı önlemek,
6. Taraf devletlerin arasında hiçbir fark gözetmemek,
7. Uluslararası hava seyrüseferinde uçuş emniyetini garanti edecek
düzenlemeleri yapmak,
8. Genel olarak uluslararası sivil havacılığa ait tüm konuların gelişimini temin
etmek.
24
ICAO'nun geliştirerek yayınladığı standart ve uygulama önerileri (SARPs)
ile Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi ve Eklerinin belirlediği
standartlar, üye ülkelerin kendi sivil havacılık mevzuatlarını, düzenleme ve
uygulamalarını geliştirmeleri konusunda belirleyici olmaktadır.
ICAO'nun vizyonu "Küresel sivil havacılık sisteminde sürdürülebilir bir

büyüme sağlamaktır".
ICAO'nun misyonu ise "Uluslararası sivil havacılık için bir dünya devletler
forumu olarak hizmet vermektir. ICAO politika ve standartlar geliştirmekte,
uygunluk denetimleri yapmakta, inceleme ve analizler yapmakta, yardım
sağlamakta ve birçok diğer faaliyetler ve Üye Devletlerin ve paydaşlarının
işbirliğiyle havacılık kapasitesi geliştirmektedir".
25
ICAO, ulusların üstünde, havacılığa yönelik genel
kuralları ve sınırları tanımlar ve SARP'lar olarak yayınlar.
Her ülke havacılık otoritesi bu kuralları kendi teknolojik ve
sosyal gereksinimlerine özel olarak uygulanabilir hale
getirmekten, uygulamaktan ve uygulama sonuçlarını
izlemekten sorumludur.
Örneğin EASA tarafından ICAO SARP'ları ve bunlarda yer
alan gereksinimlere uyum konusunda bir karşılama tablosu
yayınlanmıştır. Bu uyum kontrol listesine ( compliance
checklist) EASA internet sayfasından ulaşılabilir.
https://www.easa.europa.eu/easa-and-you/international-cooperation/
cooperation-with-ICAO
26
✈ ICAO tarafından belirlenen kurallar, Annex adı verilen
dokümanlar şeklinde yayınlanır. Üye ülkeler, kendi sivil havacılık
yasalarını bu Annex’lere uygun duruma getirmek zorundadır.
Herbir ülkenin, bu genel kurallarla çelişen uygulamaları,
Annex’lerin eki olarak tüm üye ülkelere duyurulmaktadır.
http://www.icao.int/Documents/annexes_booklet.pdf
27
ICAO tarafından yayınlanmış olan Annex’ler şunlardır :
•Annex 1 : Personnel Licencing
•Annex 2 : Rules of the Air
•Annex 3 : Meteorological service for International Air Navigation
•Annex 4 : Aeronautical Charts
•Annex 5 : Units of Measurement to be Used in Air and Ground Operations
•Annex 6 : Operation of Aircraft
•Annex 7 : Aircraft Nationality and Registration Marks
•Annex 8 : Airworthiness of Aircraft
•Annex 9 : Facilitation
•Annex 10 : Aeronautical Telecommunications
•Annex 11 : Air Traffic Services
•Annex 12 : Search and Rescue
•Annex 13 : Aircraft Accident and Incident Investigation
•Annex 14 : Aerodromes
•Annex 15 : Aeronautical Information Services
•Annex 16 : Environmental Protection
•Annex 17 : Security : Safeguarding International Civil Aviation Against Acts
of Unlawful Interference
•Annex 18 : The Safe Transport of Dangerous Goods by Air
•Annex 19 Safety Management
28
ICAO Annexes
19 Ek aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır.
Annex1 Personal Lisanslandırması - Uçuş mürettebatı, hava trafik

kontrolörleri ve uçak bakım personeli lisanslandırma bilgilerini
sağlamaktadır.
Annex2 Hava Kuralları- görerek ve aletli uçuşla (VFR and IFR) ilgili
kuralları içerir.
Annex3 Uluslar arası hava seyrüseferi için meteoroloji hizmeti- uluslar
arası hava seyrüseferi için meteoroloji hizmeti ve meteorolojik
gözlemlerin raporlanması
Annex4 Havacılık Haritaları – uluslar arası havacılıkta kullanılan havacılık
haritalarının özelliklerini içerir.
Annex5 Yerde ve havada kullanılacak ölçüm birimleri– Yerde ve
havada kullanılacak boyutsal ölçüm listesi
29
Annex 6 Uçak İşletmeciliği- Benzer havayolu işletmeçiliğinin emniyetini belirli
bir seviyede tutacak özellikleri belirlemek. Bu Annex 3 kısımdan
oluşmaktadır:
Part I. Uluslar arası ticari hava taşımacılığı – uçaklar
Part II. Uluslar arası genel havacılık – uçaklar
Part III. Uluslar arası işletme – helikopterler
Annex 7 Uçağın tabiiyeti ve kayıt işaretleri- uçağın tanınması ve kayıtları için
gereklilikleri tanımlar.
Annex 8 Uçağın uçabilirliliği – uçağın kontrolü ve sertifikasyonu için gerekli
prosedürleri tanımlar.
Annex 9 Kolaylıklar - Sınır geçiş prosedürlerinin standartlaştırılması ve
basitleştirilmesi.
30
Annex 10 Havacılık Haberleşmesi – Cilt 1 haberleşme teçhizat ve
sistemlerinin standartlaştırılması, Cilt 2 Haberleşme prosedürlerinin
standartlaştırılması
Annex 11 Hava trafik hizmetleri – ATC işletimi, uçuş bilgileri, uyarı hizmeti
bilgilerini içerir.
Annex 12 Arama ve kurtarma – SAR için gerekli kolaylık ve hizmetin
organizasyon ve işletimi bilgilerini sağlar
Annex 13 Uçak kaza ve kırım incelemesi – uçak kazalarının bildirilmesi,
araştırılması ve raporlanması prosedürlerini sağlar.
Annex 14 Havameydanları – Hava meydanlarının tasarım ve teçhizat
özelliklerini tanımlar. Cilt 1 havameydanları, Cilt 2 heliport
(helimeydanları)
31
Annex 15 Havacılık bilgi hizmetleri- Uçuş işlemleri için gerekli hava
biligilerini toplamak yayımlama metotlarını içerir.
Annex 16 Çevresel Koruma
✈ Volume 1 contains specifications for aircraft noise certification,
noise monitoring, and noise exposure units for land-use planning,
✈ Volume 2 contains specifications for aircraft engine emissions.
Annex 17 Emniyet – Uluslar arası sivil havacılığı kanundışı eylem
girişimlerine karşı korumak.
Annex 18 Tehlikeli maddelerin güvenle havayolu ile taşınması- specifies
requirements necessary to ensure hazardous materials are
safely transported in aircraft while providing a level of safety that
protects the aircraft and its occupants from undue risk.
Annex 19: Emniyet Yönetim Sistemi
32
Rolü
Annex 19: Emniyet Yönetim

Sistemi; ortaya çıkan emniyet
tehlikelerinin tanımlanmasını,
risklerin hesaplanmasını, gerekli
iyileştirme çalışmalarının
uygulanarak bu risklerin kabul
edilebilir seviyelere indirilmesini,
emniyet performansının sürekli
izlenmesini ve iyileştirilmesini
sağlayan bir yönetim sistemidir
33
Özet, ICAO
∙ Sivil Havacılık konusunda Dünya genelinde etkili BM (UN) çatısı altında

oluşturulan en büyük kuruluş, asgari kuralları belirler, ICAO'nun
merkezi Kanada'nın Montreal şehrinde olup, bunun dışında 7
ayrı bölgede ofisi bulunmaktadır.
∙ uluslararası kuralların, standartların ve prosedürlerin üye olan
ülkelerce mümkün olan en yüksek uyumu sağlamayı amaçlar.
∙ International Civil Aviation Conference; 1944 1-7 aralık (7 Aralık Dünya
Sivil Havacılık Günü), 54 ülke
∙ Convention on International Civil Aviation, Chicago convention;7 aralık
1944, 52 ülke
∙ 5 Haziran 1945 tarihli ve 4749 sayılı ‘Uluslararası Sivil Havacılık
Anlaşması ile Geçici Sözleşmesi ve bunların eklerinin onanması’
hakkında kanun ile ulusal sivil havacılık mevzuatımız kapsamına
alınmıştır.
34
Özet, ICAO
∙ Provisional International Civil Aviation Organisation (PICAO) (Geçici

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü); 6 haziran 1945-4 nisan 1947, 26 ülke
∙ ICAO’nun Yapısı ve İşleyişi
o kurul (Assembly)
o konsey (Council)
o sekretarya (Secretariat)
∙ ICAO Annexes ve SARPs (Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar,
Standard and Recommended Practices)
35
BÖLÜM 2
2920 Sayılı Türk Sivil
Havacılık Kanunu
36
TÜRK SİVİL HAVACILIK KANUNU
Kanun Numarası : 2920
Kabul Tarihi : 14/10/1983
Yayımlandığı R.Gazete : 19/10/1983 tarih ve 18196 sayılı
Yayımlandığı Düstur* : Tertip 5, Cilt 22, Sayfa 736
* Başbakanlık, Düstur adıyla kanunları derlemekte, her yasama yılında bir cilt yayınlamaktadır.
37
BİRİNCİ BÖLÜM (Türk Hava Egemenliği
Hükümleri)
İKİNCİ BÖLÜM (Sivil Hava Aracı Kazaları)

BİRİNCİ KISIM
(Amaç Kapsam ve Tanımlar) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM (Ticari Hava İşletmeleri)
İKİNCİ KISIM DÖRDÜNCÜ BÖLÜM (Havaalanları ve

Hava Seyrüseferinin Genel Hükümleri Tesisleri)
BEŞİNCİ BÖLÜM (Hava Araçları ve Sicillerin
Tutulması)
TÜRK SİVİL HAVACILIK KANUNU
ALTINCI BÖLÜM (Hava Araçlarına İlişkin Uçuş

Kuralları)
YEDİNCİ BÖLÜM (Sivil Havacılık Personeli)
BİRİNCİ BÖLÜM (İç Hat Taşıma Sözleşmesi)

ÜÇÜNCÜ KISIM (Havayolu ile Taşımalar)
İKİNCİ BÖLÜM (Hava Araçları Kullanma
Sözleşmeleri)
BİRİNCİ BÖLÜM (Sorumluluk Halleri)

DÖRDÜNCÜ KISIM (Taşıma
Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk) İKİNCİ BÖLÜM (Üçüncü Kişilere Karşı
Sorumluluk)
BEŞİNCİ KISIM (Ceza Hükümleri)
ALTINCI KISIM (Çeşitli Hükümler)
YEDİNCİ KISIM (Son Hükümler) 38

TANIMLAR
a) "Türk Hava Sahası" terimi: Türkiye Cumhuriyetinin egemenliği
altındaki ülke ile Türk karasuları üzerindeki sahayı,
b) "Hava Aracı" terimi: havalanabilen ve havada seyredebilme

kaabiliyetine sahip her türlü aracı,
c) (Değişik: 12/7/2013-6495/25 md.) “Devlet Hava Aracı” terimi:

Devletin askerlik, güvenlik, gümrük ve orman yangınları ile
mücadele hizmetlerinde kullandığı hava araçları,
d) "Türk Sivil Hava Aracı" terimi: Devlet hava araçları tanımı dışında
kalan ve mülkiyeti Türk Devletine veya kamu tüzel kişilerine veya
Türk vatandaşlarına ait araçları,
39
e) "Havaalanı" terimi: Karada ve su üzerinde hava araçlarının
kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının
bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük
alınmasına ve verilmesine elverişli tesisleri bulunan yerleri,
f) "Ferry Uçuş"terimi: Bir hava aracının yolcu ve yük taşımaksızın;

satın alınması veya kiralanmasında tescil işlemleri yapılmadan yurda
getirilmesi maksadıyla yapılan uçuşlar ile, uçuşa elverişliliğine halel
getirmeyen kısmi arızalı olarak yapılan uçuşları
İfade eder.
40
2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu
2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık

Kanunun amacı; devamlı ve hızlı bir
gelişme gösteren, ileri teknolojinin
uygulandığı, sürat ve emniyet
faktörlerinin büyük önem taşıdığı
sivil havacılık sahasındaki
faaliyetlerin ulusal çıkarlarımız ve
uluslararası ilişkilerimize uygun bir
şekilde düzenlenmesini
sağlamaktır. T625 GÖKBEY Genel Maksat
Helikopteri
KAPSAM
Bu Kanun, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel hukuk tüzel
kişilerinin havacılık sahasındaki faaliyetlerini kapsar. Devlet hava araçları,
açık hüküm bulunmayan hallerde bu Kanunun kapsamı dışındadır.
41
Türk Hava Egemenliği Hükümleri
Türkiye Cumhuriyeti Türk hava

sahasında tam ve münhasır
egemenliği haizdir.
Hava araçları tarafından Türk Hava

Sahasının kullanılması 2920 Sayılı
kanun ile belirlenmiştir.
42
Uçuşa elverişli olmak şartıyla aşağıda sayılan hava araçları Türk hava sahasında uçuş
yapabilirler.
a) Türk Devlet hava araçları,

b) Türk uçak siciline kayıtlı Türk sivil hava araçları,
c) Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca Türk Hava Sahasında
uçmalarına müsaade edilen hava araçları,
Yukarıda belirtilenler dışında kalan (Yabancı uyruklu Hava Araçları) her
türlü hava aracının Türk Hava Sahasını kullanması Ulaştırma ve Alt Yapı
Bakanlığının iznine tabidir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı gerekli izni vermeden
önce Genelkurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığının görüşünü alır.
43
Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanlığının olumlu görüşü üzerine; kamu

düzeni ve emniyet mülahazaları ile veya askeri sebeplerle geçici veya devamlı
bir tedbir olarak, Türk hava sahasının tamamını veya belirli bölümünün
kullanılmasını veya muayyen bölgeler üzerinden uçuşu yasak edebilir veya
sınırlayabilir. (NOTAM)
NOTAM, uçuş ve yer emniyetini etkileyebilecek bazı önemli durumlardan

haberdar etmek için yayımlanan bildiridir. İngilizce "notice to airmen"
(havacılara bildiri) kavramının kısaltmasıdır. ICAO konvansiyonu - Annex 15
gereğince ilgili havacılık otoriteleri ve hava meydanları tarafından yayımlanırlar.
NOTAM metninin büyük bir kısmı kısaltma ile akronimlerden oluşur ve

İngilizce olarak yayımlanır.
44
Yabancı ülkelere giden veya yabancı ülkelerden gelen hava araçları,

ancak gümrüklü havaalanlarından kalkmaya ve inmeye mecburdur.
İstisnai hallerde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve

İçişleri Bakanlığının müştereken vereceği karar dairesinde, gümrüksüz bir
havaalanının da kullanılmasına izin verilebilir.
Sivil Hava Aracı

Kazaları
Her türlü sivil hava aracı kazası, sorumlu pilot veya mümkün olmadığı
hallerde mürettebattan biri, işleten ve mahalli yetkililer tarafından en seri
vasıta ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bildirilir.
45
Sivil Hava Aracı
Kazaları
Kazanın nedenlerini ve oluş şeklini açıklığa kavuşturmak ve sivil havacılıkta

can ve mal güvenliğinin sağlanması bakımından tekrara engel olmak
amacına yönelik olarak her sivil hava aracı kazası ile ilgili olarak teknik
bakımdan araştırma ve inceleme yapılır.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, havacılık alanında uzmanlığı kabul edilmiş
kişilerden seçilecek bir kurulu, kazanın sebeplerini araştırması için
görevlendirir. Bu Kurul (KAİK), yukarıdaki maddede belirtilen amaç
dairesinde her türlü araştırma ve incelemeyi yapar, soruşturma işlemlerini
yürütmekle görevli Cumhuriyet savcısı ile işbirliği yaparak, delillerin
toplanmasına yardımcı olur.
46
Sivil Hava Aracı
Kazaları
KAZA ARAŞTIRMA ve İNCELEME KURULU
(KAİK)
http://www.kaik.gov.tr/
Ulaştırma modlarında meydana gelen ciddi kazaların tek

elden incelenmesi ile seyir ve can emniyetinin sağlanması
amacıyla 01 Kasım 2011 tarihli, 28102 sayılı Mükerrer
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 655 sayılı
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile,
sürekli mahiyette, Kaza Araştırma ve İnceleme Kurulunun
oluşturulması hükme bağlanmıştır. 06 Mayıs 2013 tarihli
28639 sayılı Resmi Gazete’de ise Kaza Araştırma ve
İnceleme Kurulu Yönetmeliği yayımlanmış olup, buna
istinaden Kurul teşekkül ettirilerek görevine başlamış
bulunmaktadır.
47
Sivil Hava Aracı
Kazaları
Kurulun başlıca çalışma alanları
genel hatlarıyla aşağıdaki gibidir.
- Ulaştırma modlarında meydana

gelen ciddi kazaları incelemek,
- Ulaştırma modları emniyet

düzenlemeleri ve emniyet yönetimi
bakımından belirgin bir etkiye
sahip kaza ve olayları incelemek,
48
Sivil Hava Aracı
Kazaları
- Hazırlanan raporları gerektiğinde

taraflara ve ilgili ulusal ve
uluslararası kurum ve kuruluşlara
göndermek,
- Araştırma ve incelemesi yapılan

kaza ve olaylar hakkında yıllık
istatistikleri yayımlamak,
49
Sivil Hava Aracı
Kazaları
1.12.2017 tarihine kadar meydana gelen hava aracı kazaları:
http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/KAIK/tr/doc1/20180130_103629_76347_1_76648.pdf
50
Ticari Hava İşletmeleri
Gerçek ve tüzelkişilerin ticari amaçla, ücret karşılığında hava araçlarıyla

yolcu veya yük veya yolcu ve yük taşımaları ile ticari amaçla diğer
faaliyetlerde bulunmaları için Ulaştırma Bakanlığından izin almaları ön
şarttır.
Ticari amaçla ücret karşılığında hava araçlarıyla yolcu veya yük veya yolcu
ve yük taşımak için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından izin ve ruhsat
almak üzere başvuracak gerçek ve tüzel kişilerin başvurularına ekleyecekleri
belgeler ve başvuruda aranacak şartlar Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
tarafından yayınlanan yönetmelik ve yönergeler ile belirlenmiştir.
51
Havaalanları ve Tesisleri
Sivil amaçla havaalanı, pist, hangar, hizmet ve işletme tesisleri, bunlarla

ilgili sistem ve kolaylıkların yeniden inşası ve geliştirilmesinde ihtiyaç ve
standartlar, Genelkurmay Başkanlığı ile yapılacak koordinasyon sonucu
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından saptanır. Bu hizmetlerle ilgili
kamulaştırma, etüd, proje, aplikasyon, onarım ve inşaat işleri Çevre ve
Şehircilik Bakanlığınca yapılır.
Havaalanı inşasında Devlet Hava Meydanları İşletmesi ve Sivil Havacılık

Genel Müdürlüğü koordineli olarak çalışır. Havaalanı kurulumu ile ilgili
ruhsatlandırma ve mevzuat yayınlama işlemleri SHGM tarafından yürütülür.
52
İnşaat sınırlamaları
Havaalanlarının ve ilgili tesis ve teçhizatın çevresinde, Sivil Havacılık
Genel Müdürlüğünce belirlenecek esaslar içinde ve saptanacak bir
alan dahilinde izin alınmadıkça hava trafiği, uçuş güvenliği ve
haberleşmeyi engelleyecek, seyrüseferi ve meydan güvenliğini
tehlikeye düşürecek nitelikte ve yükseklikte bina, yapı, inşaat
yapılması, ağaç ve direk dikilmesi, tesis kurulması yasaktır.
53
Hava Araçları ve Sicillerin Tutulması
Türk sivil hava araçlarının tescili için Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığınca bir
sicil tutulur. Bu sicile "Uçak sicili" adı verilir.
Bakanlık bu görevini SHGM aracılığı ile yürütmektedir.
54
ALTINCI BÖLÜM
Hava Araçlarına İlişkin Uçuş Kuralları
Sivil hava araçları; Türk uçak siciline tescil edilmeden önce ve tescilden sonra da
belirlenmiş bulunan hallerde, uçuşa elverişlilik yönünden muayene ve kontrol
edilir. Bu husus Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle
düzenlenir.
Uçuşa elverişlilik belgesi

Türk sivil hava araçlarına uçuşa elverişlilik belgesinin verilmesi, belgenin geri
alınması veya iptaline ilişkin şartlar ile bu işlemlere ait yetki ve sorumluluklar,
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri saklı kalmak şartı
ile, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikler ile
belirlenir.
Bu yönetmelikler SHGM tarafından yayınlanmaktadır.
55
YEDİNCİ BÖLÜM
Sivil Havacılık Personeli
Yeterlik belgesi
Pilotlar ile hava aracının sevk ve idaresi bakımından gerekli personelin,
faaliyette bulunabilmeleri için, Ulaştırma Bakanlığından yeterlik belgesi
almaları ve bu belgeleri belirli süreler içinde yenilemeleri zorunludur.
MADDE 96 (Yabancı devletler tarafından verilmiş yeterlik belgeleri)
Yabancı bir devletin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş veya
geçerliliği onanmış yeterlik belgeleri, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası
anlaşmalar çerçevesinde bu Kanunun uygulaması bakımından da geçerli
olarak kabul edilir.
MADDE 97 (Yeterlik belgesinin iptali ve geri alınması)
Yeterlik belgesinin verilmesi için zorunlu bulunan asgari koşulların ortadan
kalkması durumunda, belge iptal edilir.
Yeterlik belgesinin verilmesi için aranan niteliklerde geçici olarak değişiklik
meydana gelenlerin belgeleri, durumlarının düzeldiği saptanıncaya kadar
geri alınır. 56
2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu
3. Kısım
Havayolu ile Taşımalar
1. Bölüm 2. Bölüm
İç Hat Taşıma Hava Araçları
Sözleşmesi Kullanma Sözleşmeleri
57
İç Hat Taşıma Sözleşmesi
MADDE 106 (Uygulanacak hükümler): Havayolu ile yurt içinde yapılacak
taşımalarda; bu Kanunda hüküm bulunmadıkça, Türkiye'nin taraf olduğu
uluslararası anlaşmaların hükümleri ve bu anlaşmalarda da hüküm bulunmadığı
hallerde, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
Hava Araçları Kullanma Sözleşmeleri
MADDE 118 (Kira ve Carter sözleşmeleri)
Uçuş personeli almadan sadece hava aracının kiralanması halinde Borçlar
Kanununun ilgili hükümleri, uçuş personeli ile birlikte bir hava aracının
tamamının veya bir kısmının yahut muayyen bir mahallinin kiralanması veya
Carter Sözleşmesi halinde Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Uluslararası anlaşmaların hükümleri saklıdır.
58
DÖRDÜNCÜ KISIM
Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk
Sorumluluk Halleri
MADDE 120 (Yolcunun uğradığı zarardan sorumluluk)
Yolcunun ölümü veya herhangi bir cismani zarara uğraması halinde, bu
zarara sebebiyet veren kaza hava aracında veya iniş veya biniş sırasında
meydana geldiği takdirde, taşıyıcı sorumludur.
MADDE 134 (İşletenin sorumluluğu)
Sivil hava aracının üçüncü kişilere verdiği zarardan, sivil hava aracının
işleteni sorumludur.
59
SORU
Türk sivil havacılık kanununa göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Yabancı ülkelere giden veya yabancı ülkelerden gelen hava araçları,

ancak gümrüklü havaalanlarından kalkmaya ve inmeye mecburdur
B) Türk sivil uçak siciline tescil edilen hava aracının, evvelce kayıtlı
bulunduğu sicilden sildirilmesi mecburidir.
C) Türk hava sahasında uçuş yapacak yabancı devlet hava araçları; kendi
devlet kanunlarına ve bunlara bağlı kurallara göre uçuş gerçekleştirirler.
D) Kaptan pilot, yolculara, personele ve hava aracında bulunan diğer
kişilere emir ve talimat vermeye ve gerektiğinde bunları hava aracından
çıkarmaya yetkilidir
60
BAKANLIKLARA BAĞLI, İLGİLİ, İLİŞKİLİ KURUM VE
KURULUŞLAR İLE DİĞER KURUM VE KURULUŞLARIN
TEŞKİLATI HAKKINDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı :4

Yayımlandığı Resmî Gazetenin Tarihi - Sayısı : 15/7/2018 - 30479
OTUZBİRİNCİ BÖLÜM
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
61
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün
Teşkilat, Yetki ve Sorumlulukları
Ülkemizde ilk havacılık çalışmaları, 1912

yılında, bugünkü Atatürk Hava Limanının
yakınındaki Sefaköy'de, tesis olarak iki
hangar ve küçük bir meydanda başlamıştır.
Atatürk'ün, ülkenin geleceğine de yol
gösteren "İSTİKBAL GÖKLERDEDİR"
sözü doğrultusunda 1925 yılında kurulan
ve daha sonraki yıllarda Türk Hava
Kurumu adını alan Türk Tayyare Cemiyeti
ile Türk Sivil Havacılığının kurumsal
temelleri atılmıştır.
62
İlk Sivil Hava Taşımacılığı ise 1933 yılında 5 uçaklık küçük bir filo ile "Türk
Hava Postaları" adı ile başlatılmıştır. Cumhuriyetimizin 10. yılında, Milli
Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan "Havayolları Devlet İşletme
İdaresi" Türkiye'de sivil hava yolları kurmak ve taşıma yapmak üzere
görevlendirilmiştir. Dünya Sivil Havacılığının hızlı bir gelişme göstermesi,
teknolojide yaşanan büyük ilerleme karşısında, ulusal çıkarlarımızın
korunması ile uluslararası ilişkilerimizin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve
denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan
"Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı", 1987 yılında "Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü" olarak günün koşullarına göre yeniden teşkilatlandırılmıştır. 18
Kasım 2005 tarihine kadar Ulaştırma Bakanlığının Ana Hizmet Birimi olan
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, bu tarihte yürürlüğe giren 5431 sayılı Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile
finansal açıdan özerk hale gelmiş ve şu anki yönetim yapısına ulaşmıştır.
63
Bugün, ülkemizdeki havacılık

faaliyetleri, 2920 Sayılı Türk Sivil
Havacılık Kanunu ve bu kapsamda
yayımlanmış olan İdari ve Teknik
Yönetmelikler ve Havacılık
Talimatları çerçevesinde
yürütülmektedir.
Directorate General of
Civil Aviation
64
Sivil Havacılık Genel

Müdürlüğü’nün teşkilat yapısı
Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili
Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer
Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı
Hakkında Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesi (Kararname Numarası:
4) ile belirlenmiştir.
65
TEŞKİLAT YAPISI
(1) Genel Müdürlük, merkez teşkilatı ile doğrudan merkeze bağlı İstanbul
ve Antalya temsilciliklerinden meydana gelir. Sivil havacılık faaliyetlerinin
yoğun olduğu illerde Bakan onayı ile sayısı dördü geçmemek üzere yeni
temsilcilikler kurulabilir. (Nevşehir Temsilciliği)
(2) Temsilciliklerin birimleri ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle
düzenlenir.
(3) Genel Müdürlüğün merkez teşkilatı ana hizmet, danışma ve yardımcı
hizmet birimlerinden oluşur.
66
67
Görevler ve Yetkiler
a) Sivil havacılık faaliyetlerinin kamu yararına, ekonomik ve sosyal
gelişmelere ve millî güvenlik amaçlarına uygun olarak düzenlenmesi
ve gelişmesini sağlamak amacıyla politikalar uygulamak ve takip
etmek.
b) Sivil havacılık faaliyetlerinin uluslararası sivil havacılık kural ve

standartlarında düzenlenmesini, sürdürülebilirliğini ve gelişmesini
sağlayacak esasları tespit etmek.
68
c) Uluslararası sivil havacılık alanındaki gelişmeleri takip etmek, ilgili

uluslararası kuruluşlara üye olmak, katkı veya katılma paylarını ödemek,
bu kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, üyesi olduğumuz uluslararası
kuruluşlarca kabul görmüş kural ve standartların güncel olarak
uygulanması için gerekli düzenlemeleri yapmak ve uygulanmasını
sağlamak.
ç) Sivil havacılık faaliyetlerine yönelik mevzuata aykırı eylemlerin

önlenmesi amacıyla gerekli tedbirleri almak.
69
d) Türk hava sahası ve uluslararası anlaşmalar gereğince hizmet

sorumluluğu üstlenilen uluslararası hava sahalarının kullanımına ilişkin
strateji ve politikalara esas teşkil edecek ilkelerin belirlenmesine yönelik
çalışmalar yapmak, hava trafik yönetim hizmetleri konusunda sivil asker
koordinasyonuna ilişkin esasları belirlemek ve uygulanmasını sağlamak.
e) İlgili kuruluşların görüşlerini almak suretiyle, Türk hava sahasını

kullanan sivil hava araçlarının uyması gereken hava trafik yönetim
hizmetleriyle ilgili düzenlemeler yapmak.
70
f) Hava arama ve kurtarma hizmetleri konusunda ilgili kurum ve

kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak.
g) Yurt içinde ve yurt dışında hava ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak

isteyen Türk ve yabancı gerçek veya tüzel kişilere verilecek izinlerin
esaslarını ve şartlarını hazırlamak, gerekli görülmesi halinde ilgili Bakanlık
ve kamu kurum ve kuruluşları ile koordinasyonu sağlamak.
71
ğ) Sivil hava ulaştırması konusunda ülke politikalarına ilişkin öneriler

sunmak, ikili ve çok taraflı anlaşmaların çalışmalarına katılmak ve bunları
sonuçlandırmak.
h) Sivil havacılığın yasadışı müdahaleler ile diğer tehlikelerden, yangın,

sel, deprem gibi doğal afetlerden korunması için gerekli strateji tekliflerini
belirlemek, önlemleri almak, aldırmak ve uygulamaları takip etmek.
ı) Bakanlık tarafından verilen yetki kapsamında sivil havacılık kazalarının

ve olaylarının soruşturmasını yapmak veya yaptırmak, sonuçlarına göre
gerekli tedbirleri almak, bu konudan kamuoyunu bilgilendirmek.
72
i) Türk hava aracı siciline kaydedilecek sivil hava araçlarının tescil ve sicil
işlemlerini uluslararası standartlara uygun olarak yapmak, ilgili uluslararası kurum
ve kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, sicilleri bildirmek ve siciller üzerinde hukuki
düzenlemelere uygun kayıtları tutmak.
j) Sivil hava araçlarıyla emniyetli uçuş operasyonları yapmak için gerekli olan
önlemleri almak, denetimler yapmak ve belge düzenlemek, onaylamak, yenilemek,
iptal etmek ve kayıtları tutmak.
k) Sivil havacılık alanında faaliyette bulunan ve kurallara aykırı hareket eden
gerçek ve tüzel kişilere uygulanacak idari ve teknik yaptırımlara ilişkin esasları
belirlemek ve bunlar hakkında ilgili mevzuat hükümleri uyarınca gerekli yasal
işlemleri yapmak.
l) Uçuş emniyetinin veya uluslararası standartlar ve kuralların ihlal edildiğinin
tespit edilmesi halinde, uçuş operasyonlarını ve faaliyetlerini yasaklamak,
gerektiğinde işletme ruhsatlarını askıya almak veya iptal etmek ve cezai yaptırım
da dahil gereken her türlü önlemi almak.
73
n) Sivil havacılıkla ilgili teknik altyapıya ilişkin düzenlemeler yapmak ve

uygulanmasını sağlamak.
o) Genel Müdürlüğün hizmet alanı, görev ve yetkileriyle ilgili konularda

Bakanlıkça belirlenen esaslar dâhilinde, diğer kamu kurum ve kuruluşları
ve mahalli idarelerle gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.
ö) Sivil havacılık sektörünün gelişimini sağlayacak tedbirleri almak ve

gerekli düzenlemelerin yapılması hususunda ilgili kuruluşlara önerilerde
bulunmak.
74
p) Kurumun faaliyet alanları ile ilgili fiyat tarifelerini belirlemek ve Bakan

onayına sunmak.
r) 2920 sayılı Kanun hükümleri ve uluslararası uygulamalar çerçevesinde;
hava alanları, hava araçları, yolcu, yük ve üçüncü şahıslara yönelik sigorta
sorumluluk limitlerinin belirlenmesi çalışmalarına katılmak, sigorta
şartlarının sağlanmasını kontrol ve takip etmek.
s) Bakanlık döner sermaye imkânları ve kabiliyetleri kapsamında sivil
havacılık eğitimi veren kişi ve kurumları desteklemek, teşvik etmek, sivil
havacılıkla ilgili yurt içi ve yurt dışı kurumlara müşavirlik hizmeti vermek;
kurs, toplantı, konferans, seminer ve eğitim faaliyetleri düzenlemek.
ş) Bakanlık tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
75
Genel Müdürlüğün hizmet birimleri şunlardır:

a) Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı.
b) Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı.
c) Hava Ulaşım Daire Başkanlığı.
ç) Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı.
d) Hava Alanları Daire Başkanlığı.
e) Havacılık Güvenliği Daire Başkanlığı.
f) Sektörel Düzenleme ve Eğitim Daire Başkanlığı.
g) Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
ğ) Personel Müdürlüğü.
h) Destek Hizmetleri Müdürlüğü.
ı) Hukuk Müşavirliği.
76
Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı
Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı Görevleri;
1) Bakım, onarım, tasarım, üretim ve uçuşa elverişlilik ile ilgili havacılık

faaliyetlerinde bulunmak isteyen kuruluşların izin, ruhsat ve diğer
yetkilendirmelerin esaslarını ve şartlarını düzenlemek, gerekli izinleri
vermek, denetim yapmak, yetkilerini yenilemek, askıya almak veya
gerektiğinde iptal etmek
2) Hava araçları, hava araçlarının gövde, motor, pervane, elektrik,
elektronik cihaz, sistem ve parçaları ile hava araçlarında kullanılan
diğer teçhizatın uçuşa elverişlilik standartlarını belirlemek, bu
kapsamda gerekli belge ve sertifikaları düzenlemek, denetlemek,
yenilemek, iptal etmek ve kayıtlarını tutmak.
77
3) Ülkemizde üretilen hava aracı gövde, motor ve pervane ile diğer

donanımların sivil hava araçlarında kullanımına imkân sağlayacak uçuşa
elverişlilik ve gürültü standartlarını belirlemek; tasarım, üretim, bakım,
onarım, tadilat ve yenileme yapan işletmeleri belirlenen standartlara uygun
olarak yetkilendirmek, bu konuda denetlemeler yapmak, ilgili belgeleri
düzenlemek, onaylamak, yetkileri yenilemek, gerektiğinde iptal etmek ve
kayıtlarını tutmak. (SHY/T-21 Yükümlülüklerini yerine getirmek)
4) Sivil havacılık alanında bakım, onarım, tasarım ve üretim konularında

yeterlik belgesi gerektiren lisans ve sertifika işlemlerine esas olan
düzenlemeleri yapmak, belgeleri vermek, onaylamak, yenilemek,
gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak.
78
5) Yeterlik belgesi gerektiren personelin ihtiyaç duyduğu eğitimlere ait

standartları belirlemek, bu personeli yetiştiren eğitim kuruluşlarını
yetkilendirmek, yapılan uygulamaların uluslararası standartlara
uygunluğunu denetlemek, gerektiğinde iptal etmek ve kayıtlarını tutmak.
6) Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatına üye başka bir ülke ya da

uluslararası kuruluş tarafından tanzim edilmiş ya da geçerli kılınmış bir
uçuşa elverişlilik sertifikasını, bu sertifikaların tanzim ya da geçerlik
şartlarını Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı standartlarının üzerinde ya
da eşit olması şartıyla geçerli kılmak.
79
7) Ülkemiz tescilindeki tüm uçakların, belirlenen kurallara göre uçuşa

elverişli olup olmadığını denetlemek, uygunluk sağlanmayan durumlarda
uçuşa elverişlilik sertifikalarını askıya almak veya iptal etmek.
8) Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personelin belge

alması ile ilgili usul ve esasları belirlemek ve bunların yürütülmesini
sağlamak.
80
9) Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personeli

yetiştiren kurumların eğitim esaslarını belirlemek, bunları ruhsatlandırmak,
denetlemek ve kayıtlarını tutmak.
10) Görev ve sorumluluk alanına giren konularla ilgili yeterlik belgesi

verilmesi ile bunların yenilenmesi hususunda teorik ve uygulamalı
sınavların yapılması veya yaptırılması için yetki verilecek kuruluşları
belirlemek ve uygunluğunu denetlemek.
81
Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı
Uçuş Operasyon Daire Başkanlığı Görevleri;
1) Bakım, onarım, tasarım, üretim ve uçuşa elverişlilik dışındaki

havacılık faaliyetlerinde bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere
verilecek izin, ruhsat ve diğer yetkilendirmelerin esaslarını ve
şartlarını uluslararası standartlara uygun olarak düzenlemek, gerekli
izinleri vermek, bu işletmelerin faaliyetlerini denetlemek, yetkilerini
yenilemek, askıya almak veya gerektiğinde iptal etmek ve bu amaçla
yapılan uygulamalara ait kayıtları tutmak.
2) Sivil havacılık alanında yeterlik belgesi gerektiren bakım, onarım,
tasarım ve üretim ile hava trafik hizmetleri dışındaki personelin lisans
ve sertifika işlemlerine esas olan düzenlemeleri yapmak, belgeleri
vermek, onaylamak, yenilemek, askıya almak veya gerektiğinde iptal
etmek ve kayıtlarını tutmak.
82
3) Yeterlik belgesi gerektiren personelin ihtiyaç duyduğu eğitimlere ve

sağlık şartlarına ait standartları belirlemek, bu personeli yetiştirecek eğitim
kuruluşları ile muayenelerini yapacak sağlık kuruluşlarını ve tabiplerini
yetkilendirmek, gerektiğinde bu yetkiyi askıya almak veya iptal etmek,
yapılan uygulamaların uluslararası standartlara uygunluğunu denetlemek
ve kayıtlarını tutmak.
4) Sivil havacılık işletmelerinin her türlü faaliyetleri ile bu faaliyetlerinde

kullandıkları sistem, tesis, donanım ve belgelerini; uluslararası sivil
havacılık standartlarına uygun olarak, mevzuatla belirlenmiş usul ve
esaslar içinde yürütmelerini denetlemek.
83
5) Sivil hava trafiğine açık hava alanlarını kullanan yerli ve yabancı tescilli
hava araçlarını ve bunların mürettebatını uçuş emniyetinin sağlanmasını
teminen uluslararası kurallar çerçevesinde denetlemek, gerekli önlemleri
almak ve yaptırımlar uygulamak.
84
6) Türk hava aracı sicilinde kayıtlı olan sivil hava araçlarının Uluslararası
Sivil Havacılık Anlaşmasına uygun olarak başka bir Uluslararası Sivil
Havacılık Teşkilatı üyesi ülke tarafından yetkilendirilmiş olan işletme
bünyesinde operasyon yapma şartlarını ve ilgili ülke ile operasyon
sorumluluklarını belirlemek, yetki devri yapmak veya almak, denetlemek,
yaptırım uygulamak ve kayıtları tutmak, başka bir Uluslararası Sivil
Havacılık Teşkilatı üyesi ülke sicilinde kayıtlı olan sivil hava araçlarının,
Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasına uygun olarak Türkiye’de Genel
Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş olan bir işletme bünyesinde
operasyon yapma şartlarını ve ilgili ülke ile operasyon sorumluluklarını
belirlemek, yetki devri yapmak veya almak, denetlemek, yaptırım
uygulamak ve kayıtları tutmak.
85
7) Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personelin belge

alması ile ilgili usul ve esasları belirlemek ve bunların yürütülmesini
sağlamak.
8) Görev alanına giren konularda yeterlik belgesi alacak personeli
yetiştiren kurumların eğitim esaslarını belirlemek, bunları ruhsatlandırmak,
denetlemek ve kayıtlarını tutmak.
9) Uçucu personelin uçuş görev saatlerine ve çalışma şartlarına ilişkin
düzenlemeleri yapmak ve uygulamalarını denetlemek.
10) Görev ve sorumluluk alanına giren konularda yeterlik belgesi verilmesi
ile bunların yenilenmesi hususunda teorik ve uygulamalı sınavların
yapılması veya yaptırılması için yetki verilecek kuruluşları belirlemek ve
uygunluğunu denetlemek.
86
11) Alkol, uyuşturucu ve diğer uyarıcı maddelerin etkisi altında iken uçuş
operasyon ya da hizmetleri ile ilgili görevlerin ifa edilmemesi için gerekli
önlemleri almak.
12) Havacılık işletmelerini, organizasyon, mali yapı ve personel yapısı ile

ilgili olarak belirlenen şartlara uygunluğu bakımından denetlemek veya
denetletmek.
13) Havacılık işletmelerine işletme ruhsatı vermek için oluşturulacak

inceleme komisyonunun sekretarya hizmetlerini yürütmek.
87
14) Sivil hava aracının milliyetini tanımlayan tescil işaretinin kaydını

tutmak, Türk Sivil Hava Aracı Siciline tescili ve tescil sertifikası ile terkini
halinde tescilden düşme belgesini düzenlemek, mülkiyet haklarının
sorgulanması ve talep edilen takyidatların tesisi ile fekkine ilişkin işlemleri
yapmak, sicile kayıtlı hava araçlarının sahip ve işletici devir, temlik ve satış
işlemlerini yapmak.
15) Satın alma veya kiralama yoluyla ithal edilen veya Türkiye’de imal
edilen hava araçlarının, uçuşa elverişlilik durumu tespit edilinceye kadar
ticari amaçla uçmamak kaydıyla geçici olarak tescil ve terkin
edilebilmelerine ilişkin işlemlerini yapmak.
88
Sektörel Düzenleme ve Eğitim Daire
Başkanlığı:
1) Sivil havacılık alanında uçuş emniyeti ve havacılık güvenliğinin

sağlanmasını teminen hava aracı tasarımı, üretimi ve işletilmesi ile lisans
gerektiren personel, işletme, hava alanı, hava trafik yönetimi ve diğer
havacılık alanlarındaki mevzuat ihtiyacının belirlenmesi, ilgili mevzuatın
hazırlanması, takibi ve güncellenmesi için gerekli çalışmaları yapmak.
2) Görev ve sorumluluğu altında bulunan konularda ihtiyaç duyulan
mevzuatı hazırlamak ve bu konuda gerekli koordinasyonu sağlamak.
3) Ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak Genel Müdürlüğün ve
sektörün sivil havacılıkla ilgili eğitim politikasını belirlemek ve belirlenen
politika doğrultusunda ihtiyacı tespit etmek.
4) İhtiyaç duyulan eğitim programlarını belirlemek ve güncelliğini sağlamak.
5) Genel Müdür tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
89
Teknik denetçiliğe görevlendirme
MADDE 442 – (1) Hava aracı uçuşa elverişlilik, hava aracı bakım ve imalat,
personel lisansları, hava alanları, hava trafik yönetim hizmetleri, yer
hizmetleri, sivil havacılık güvenliği, havacılık işletmeleri, havacılık bakım,
sağlık ve eğitim kuruluşları ile havacılıkla ilgili diğer inceleme ve denetimleri
yapmak üzere; havacılıkla ilgili eğitim görmüş ve uluslararası geçerliliği olan
sertifikaya sahip Genel Müdürlük personelinden sivil havacılık alanında en
az üç yıl çalışmış olanlar teknik denetçi olarak görevlendirilebilir.
(2) Teknik denetçi olarak görevlendirileceklerin görev ve yetkileri, çalışma
usul ve esasları Genel Müdürlükçe çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Havacılık Uzmanlığı ve Havacılık Uzman Yardımcılığı

MADDE 443 – (1) Genel Müdürlükte, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin ek 23 üncü maddesine göre Havacılık Uzmanı ve
Havacılık Uzman Yardımcısı istihdam edilir.
90
SHGM'nin çıkardığı yönetmeliklerden bazıları;
• SHY-1 Uçak Pilotu Lisans Yönetmeliği

• SHY-6A ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği
• SHY-6B Genel Havacılık Yönetmeliği
• SHY-14A Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma
Yönetmeliği
• SHY-21 Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa
Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Yönetmeliği
• SHY-22 Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği
• SHY-65.01 Hava Trafik Kontrol Hizmetleri Personeli Lisans ve
Derecelendirme Yönetmeliği
• SHY-66 Hava Aracı Bakım Personeli Lisans Yönetmeliği
91
• SHY-145 Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği
• SHY-147 Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Yönetmeliği
• SHY-ATSEP Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli Sınav,
Sertifika, Lisans ve Yetkilendirme Yönetmeliği (Air Traffic Safety
Electronics Personnel)
• SHY-SEYRÜSEFER Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcılarının
Sertifikalandırılmalarına İlişkin Yönetmelik
• SHY-SMS Sivil Havacılıkta Emniyet Yönetim Sistemi Yönetmeliği
• SHY-M Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu
Yönetmeliği
• Yukarıda sıralanan bilgilerin şematik olarak gösterimi Şekil 3 ile
verilmiştir.
92
Şekil 3: Ulusal sivil havacılık mevzuatı hiyerarşik yapısı
93
BÖLÜM 4
Diğer Sivil Havacılık Otoriteleri ile ilişkiler (EASA,
FAA, vs.)
94
Diğer Sivil Havacılık Otoriteleri ile İlişkiler
Tüm havacılık kuruluşlarının ortak amacı havacılık faaliyetlerinin uluslararası

faaliyetler kapsamında olması nedeniyle uluslararası birlikteliği sağlamak, ortak
kural ve davranışlar geliştirerek, tüm kuruluşların bu kurallara uymasını
sağlamak, denetlemek, yetkilendirmektir. Bu nedenle ICAO, EASA, FAA gibi
kuruluşlar değişen koşul ve teknolojik gelişmelere göre birlikte hareket ederek
kendilerini yenilemekte ve iş birliklerini geliştirmektedirler.
Farklı ulusların havacılık otoritelerinin birbirini ve birbirinin kurallarını

tanıdığı anlaşmalar karşılıklı anlaşmalar (bilateral agreements) olarak geçer.
Ülkeler birbirlerinin hava sahalarını kullanabilmesi, bir ülkede üretilen ve
bakımı yapılan hava aracının diğer ülke hava sahasına girebilmesi için bu tür
anlaşmalar zorunludur. Örnek olarak EASA ile FAA arasındaki karşılıklı
anlaşmaya3. EASA ile FAA arasındaki standartların farklılıkları4
3
https://www.easa.europa.eu/document-library/bilateral-agreements/eu-usa
4
https ://www.easa .europa .eu/document-library/bilateral-agreements/eu-usa/easa-
signifıcantstandards-differences-ssd-between-cs-codes-and-faa-14-cfr-codes
95
Ülkeler ve sivil havacılık otoritelerinin isimleri
96
Diğer Sivil Havacılık Otoriteleri ile
ilişkiler (EASA, FAA, vs.)
Birleşik Krallık
Sivil Havacılık
Otoritesi
97
Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı,

European Aviation Safety Agency
Avrupa Hava Emniyet Ajansı (EASA),
Avrupa birliği içerisinde havacılık
alanından sertifikasyon, mevzuat
düzenleme ve standart oluşturmaktan
sorumlu kuruluştur.
EASA, European Parliament and Council

Regulation (EC) No 1592/2002 mevzuatı ile 15
Temmuz 2002’de oluşturulmuştur.
98
Almanya-Köln merkezli olan EASA 15

Temmuz 2002 tarihinde kurulmuştur.
JAA (Joint Aviation Authority) sahip
olduğu tüm yetkiler 2008 yılında EASA’ya
tamamen devredilmiştir.
99
Ajansın sorumlulukları arasında, güvenlik

parametrelerinin analizi ve araştırması,
yabancı operatörlere yetki verilmesi, AB
mevzuatının hazırlanması konusunda AB
komisyonuna tavsiyelerde bulunulması yer
alıyor.
Ayrıca, uçak ve bileşenlerin tip
sertifikasyonunun yanı sıra havacılık
ürünlerinin tasarımı, üretimi ve bakımı ile
ilgili kuruluşların onayını veren güvenlik
kurallarını (üye ülkelerdeki denetimler
dahil) uygulamak ve izlemek EASA’nın
sorumlulukları arasındadır.
100
EASA ile Türkiye arasında çalışma düzenlemeleri (working arrangement) ve
teknik iş birliği faaliyetleri adı altında iki ayrı anlaşma mevcuttur. Bu çalışmalar
ve detaylarına EASA web sitesinden ulaşılabilir5. 2006 yılında EASA ile bir Working
Arrangement imzalayarak yabancı uçakların emniyet değerlendirme denetimleri
(SAFA) konusunda iş birliği yapan SHGM, 2008 yılında da EASA'dan Uçak Bakım
konusunda akreditasyon alarak iş birliğini güçlendirmiştir.
SHGM ile diğer ülke otoriteleri arasındaki anlaşmalar için SHGM İnternet
sayfasında ikili ve çoklu anlaşmaların listesine ulaşılabilir6. Türkiye'nin
taraf olduğu çok taraflı anlaşmaların kapsamlı bir listesi yine yukarıdaki
İnternet sayfasından ulaşılabilen bir dokümanda sıralanmıştır7.
5https://www.easa.europa.eu/easa-and-you/international-cooperation/easa-by-country/countries/turkey
6http ://web.shgm.gov.tr/tr/uluslararasi-iliskiler/2188-uluslararasi-iliskiler
7http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/uluslararasi_iliskiler/coklu_anlasmalar.pdf
101
EASA’nın Misyonu
• AB vatandaşları için en yüksek ortak güvenlik seviyesinin sağlanması
• En yüksek ortak çevre koruma seviyesinin sağlanması
• Üye Devletler arasında tek düzenleyici ve sertifikasyon sürecini yürütmek
• İç havacılık pazarını kolaylaştırmak ve bir seviye oyun alanı oluşturmak
• Diğer uluslararası havacılık örgütleri ve düzenleyicileri ile çalışmak
102
EASA’nın Görevleri
• EASA misyonuna uygun tüm alanlarda taslak uygulama kuralları
yayınlamak,
• EASA'nın özel yeterliliğe sahip olduğu alanlarda (örneğin uçuşa
elverişlilik), ürün ve kuruluşları yetkilendirmek,
• EASA'nın yetkilerini paylaştığı alanlarda (örneğin, Hava Operasyonları,
Hava Trafik Yönetimi) Üye Devletlere gözetim ve destek sağlamak,
• Avrupa ve dünya standartlarının kullanımını teşvik etmek,
• Küresel düzeyde AB vatandaşları için en yüksek güvenlik seviyesine
ulaşmak için uluslararası aktörler ile işbirliği yapmak (örn. AB güvenlik
listesi, Üçüncü Ülke Operatörleri yetkileri)
103
EASA’nın amaçı
European Aviation Safety Agency EASA, hava emniyeti için Avrupa Birliğinin en
önemli öğesidir. EASA’nın misyonu sivil havacılık alanında emniyet ve çevre
koruma konusunda yüksek standartları oluşturmak ve uygulaya koymaktır.
Ajans, havacılık emniyeti ve çevre korumanın bütün alanlarında bilgi üretmek

amacıyla aşağıdaki konularda genel kuralların oluşturulmasında Birlik çalışanlarına
yardımcı olur;
• Havacılık ürünleri, parçaları ve sistemlerinin sertifikasyonu

• Hava araçları bakımı ile ilgili kurum ve kişilerin onaylanması
• Hava yolu işletmeciliğinin onaylanması
• uçucu personelin lisanslandırılması
• Hava alanı ve hava trafik ATC hizmetlerinin emniyet gözetimi
104
EASA’nın Yapısı
EU üye devletlerin ulusal havacılık otoriteleri EU NAAs, EASA yetkili otorite EASA
Competent Authorities (CAs) olarak tanımlanmaktadır. Yetkili otoriteler,
yönetimden ve EASA’nın yaptığı kanun ve kuralları uygulamaktan sorumludur.
Yetkin otoriteler (CAs) ayrıca ülkeleri adına uçakların ve kendi ülkelerinde

işletmecilik yapan hava yolu işletmecilerinin Air Operator‘s Certificate (AOC) tescil
işlemlerinden sorumludur.
105
106
EASA mevzuatları kapsamındaki hava araçları - Aircraft
Regulated by EASA
EC mevzuat 216/2008 Madde 1 de belirtilen askeri, gümrük, polis

ve benzeri hizmet sınıfındaki hava araçları dışındaki bütün hava
araçları mevzuat kapsamındadır. Bunlara ek olarak , sayısı çok az
tarihi hava araçları, deneysel uçaklar, ev/amatör yapım uçaklar
(homebuilt), çok hafif uçaklar, planörler, İHA’lar mevzuat dışındadır.
107
EASA mevzuatları Dışındaki hava araçları Excluded Aircraft
• Askeri, gümrük, polis vs. (devlet uçakları)

• Tarihi hava araçları ve tarihi önemi olan uçaklar
• tarihi olarda görev alanlar
• havacılık gelişiminde önemli olanlar
• üye ülkelerin silahlı kuvvetlerinde önemli rol oynayanlar
• özel tasarım uçaklar, araştırma için modifiye edilenler, bilimsel
çalışmalar için deneysel üretilenler, çok az sayıda üretilen hava
araçları
108
EASA mevzuatları Dışındaki hava araçları Excluded Aircraft
• En az %51’i amatörce yapılmış, kar amacı gütmeyen amatör

uçaklar
• MTOM ağırlığı 495 kg altında (tipine göre değişir), en fazla iki
koltuklu uçak, helikopter ve motorlu paraşüt
• stall hızı veya inişte minimum hızı 35 knots altında olan uçaklar.
• MTOM 560 kg den az Gyroplanes
• Maksimum boş ağırlığı 80 kg den az tek koltuklu, 100 kg den az iki
koltuklu planörler
Gyroplane
109
ECAC EU EASA
1. Almanya, 1. Almanya 1. Almanya
2. Arnavutluk, 2. Avusturya 2. Avusturya
3. Avusturya, 3. Belçika 3. Belçika
4. Azerbaycan, 4. Bulgaristan 4. Bulgaristan
5. Belçika, 5. Çekya 5. Çekya
6. Bosna Hersek, 6. Danimarka 6. Danimarka
7. Bulgaristan, 7. Estonya 7. Estonya
8. Çek Cumhuriyeti, 8. Finlandiya 8. Finlandiya
9. Danimarka, 9. Fransa 9. Fransa
10. Ermenistan, 10. GKRY 10. GKRY
11. Estonya, 11. Hırvatistan 11. Hırvatistan
12. Finlandiya, 12. Hollanda 12. Hollanda
13. Fransa, 13. İrlanda 13. İrlanda
14. Gürcistan, 14. İspanya 14. ispanya
15. Hırvatistan, 15. İsveç 15. İsveç
16. Hollanda, 16. İtalya 16. İsviçre
Membership of EASA 17.
18.
İrlanda,
İsveç,
17.
18.
Letonya
Litvanya
17.
18.
İtalya
İzlanda
19. İsviçre, 19. Lüksemburg 19. Letonya
20. İspanya, 20. Macaristan 20. Lihtenştayn
21. İtalya, 21. Malta 21. Litvanya
EASA comprises the 27 22.
23.
İzlanda,
Karadağ,
22.
23.
Polonya
Portekiz
22.
23.
Lüksemburg
Macaristan
24. GKRY, 24. Romanya 24. Malta
European Union (EU) States 25.
26.
Letonya,
Litvanya,
25.
26.
Slovakya
Slovenya
25.
26.
Norveç
Polonya
plus four states from within 27.
28.
Lüksemburg,
Macaristan,
27. Yunanistan 27.
28.
Portekiz
Romanya
29. Malta, 29. Slovakya
Europe who were not EU 30.
31.
Moldova,
Monako,
30.
31.
Slovenya
Yunanistan
members, namely Iceland, 32.
33.
Norveç,
Polonya,
34. Portekiz,
Norway, Switzerland and 35.
36.
Romanya,
San Marino,
Lichtenstein. 37.
38.
Sırbistan,
Slovakya,
39. Slovenya,
40. Türkiye,
41. Makedonya,
42. Ukrayna
43. İngiltere ve
44. Yunanistan.
110
111
Diğer Organizasyonlar ile ilişkiler
EASA diğer organizasyonların görüşlerini dikkate almakta ve temsilcileri

ile yakın işbirliği içerisinde çalışmaktadır.
1. Havacılık ile ilgili endüstri alanları, mevzuat taslaklarının
oluşturulmasında önemli rol oymaktadır. Avrupa'daki havacılık
otoriteleri, kural koyma, sertifikasyon, ve standartlaştırma
konularında EASA’ya yardım ederek önemli rol oynamaktadır.
2. Uluslar arası alanda havacılık standartlarını yükseltmek için JAA,
EUROCONTROL, ICAO ile işbirliği yapmaktadır.
3. Uluslar arası standartların uyumunu sağlamak ve havacılık
ürünlerinin ticaretini kolaylaştırmak için FAA, Transport Canada,
DAC/CTA (Brezilya) ve Interstate Aviation Committee (Rusya) ile
birlikte çalışmaktadır.
4. EASA, FAA ve Transport Canada arasında onaylı komponentlerin
servise verilmesi işlemlerinde üçlü anlaşmalar yapılmaktadır.
5. Kaza araştırma kurullarının emniyet analizleri ve önerileri EASA’nın
emniyet stratejilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır.
112
Temel EASA Mevzuatları (Principle EASA Regulation)
EASA yönetmelikleri, EASA tarafından EU Parlamentosu adına yazılır

ve yayımlanır. Gerekli resmi prosedürler yerine getirildikten sonra
Avrupa birliği resmi gazetesinde yayınlanır. Bu gazete
http://eur-lex.europa.eu adresinden online görülebilmektedir.
Yönetmeliklerin taslak ve onay aşaması uzun bir işlemdir ve EU NAAs

ulusal otorite danışma grubu (AGNA, Advisory Group of National
Authorities) aracılığıyla katılımını gerektirmektedir.
113
Mevzuat yapısı
IR: Implementing Regulation, uygulama kuralları
AMC Acceptable Means of Compliance, Kabul Edilebilir

Uygulama Esasları : EASA tarafından yayınlanan ve sağlanması
zorunlu olan gerekliliklerin kabul edilebilir uygulama usul ve
esaslarını içermektedir.
Rehber Doküman (GM, Guidance Material) EASA tarafından

onaylı bakım kuruluşu konusunda yayımlanan kararlar için rehber
dokümanıdır. Uyulması zorunlu kurallardır.
114
Mevzuat yapısı
EASA mevzuatlarında Herbir bölüm iki alt bölümden oluşmaktadır, A
ve B.
1. Alt bölüm A kişi ve kuruluş için IRs içermektedir.
2. Alt bölüm B, EASA yetkili otoritelerin görevlerini yerine getirmesi

ile ilgili IRs içermektedir.
Alt bölüm paragrafları 66.A.15 ve 66.B.15 gibi paragraf numaraları ile

tanımlanmaktadır.
115
Mevzuat yapısı
▪ Part 66 Uçak Bakım Lisansı,

▪ Part M Uçuşa Elverişlilik Kuralları,
▪ Part 145 Bakım Kuruluşu Onayı,
▪ Part 147 Eğitim Kuruluşu Gerekleri.
https://www.easa.europa.eu/regulations
116
Temel düzenleme (Basic regulation) 2018/1139
Temel mevzuat sivil havacılık emniyetini belirli yüksek bir seviyede tutmak için
gerekli temel esasları belirtmektedir.
1- İlk Uçuşa Elverişlilik (Initial Airworthiness) Part-21

Hava araçlarının ve ilgili ürünlerin, parçaların ve cihazların uçuşa elverişliliği ve çevre
sertifikalandırması için ve ayrıca tasarım/üretim organizasyonlarının onaylanması için
uygulama kuralları belirlemiştir.
Ayrıca part 21’de üreticilere yardımcı olmak için detaylı bir şekilde CS (Certification
Specifications) sertifika özellikleri oluşturulmaktadır. Bunlar:
•AMC-20 (Acceptable Means of Compliance) Genel Kabul Edilebilir Uygulama

Esasları Ürünlerin, Parçaların ve Cihazların Uçuşa Elverişliliği
•CS-22 (Sailplanes and Powered Sailplanes)
•CS-23 (Normal, Utility, Aerobatic and Commuter Aeroplanes)
•CS-25 (Large Aeroplanes)
•CS-26 Additional Airworthiness Specifications for Operations
•CS-27 (Small Rotorcraft)
•CS-29 (Large Rotorcraft)
•CS-31GB Gas Balloons
•CS-31HB (Hot Air Balloons)
•CS-34 (Aircraft Engine Emissions and Fuel Venting),
117
• CS-36 (Aircraft Noise).
• CS-APU (Auxiliary Power Units)
• CS-AWO (All Weather Operations)
• CS-Definitions (Definitions and Abbreviations)
• CS-E (Engines)
• CS-ETSO (European Technical Standard Orders)
• CS-LSA Light Sport Aeroplanes
• CS-P (Propellers)
• CS-SIMD Simulator Data
• CS-STAN Standard Changes and Standard Repairs
• CS-VLA (Very Light Aeroplanes)
• CS-VLR (Very Light Rotorcraft)
• CS-MMEL, Master Minimum Equipment List
• CS-CCD Cabin Crew Data
• CS-FCD Flight Crew Data
Bunlar, JAA kodların yerini alan uçuşa elverişlilik kodları

olarak ta bilinmektedir.
118
2- Additional airworthiness specifications (Ek uçuşa elverişlilik özellikleri ),
Implementing Regulation (EU) 2019/133, Part 26 ve CS 26
3- Continuing Airworthiness, (Sürekli Uçuşa Elverişlilik)

• Part-M, sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi
• Part-145, Bakım kuruluşları onayları
• Part-66, Hava aracı bakım mühendsileri ve onaylayıcı personel
lisanslandırması
• Part-147, Eğitim kuruluşları onayı
4- Uçucu Mürettebat (Personel), Air Crew
5- Hava Operasyonları, Air Operations: Havacılık operasyonları ile ilgili teknik

gereklilikler ve yönetim prosedürlerini içerir. Aşağıdaki bölümlerden oluşur;
• DEF: Definitions, tanımlar
• Part-ARO, Authority Requirements for Air Operations
• Part-ORO, Organisation Requirements for Air Operations
• Part-CAT, Commercial Air Transport Operations
• Part-SPA, Operations requiring Specific Approvals
• Part-NCC, Non-commercial operations with complex-motor-powered
aircraft 119
6- Balon İşletmeciliği, Balloons - Air Operations: Balon işletmeciliği ile ilgili
ayrıntılı kuralları içerir
7- Planör İşletmeciliği, Sailplanes - Air Operations: Planör işletmeciliği ile

ilgili ayrıntılı kuralları içerir
8- Üçüncü Ülke Operatörleri, Third Country Operators (TCO): üçüncü ülke

operatörlerinin havayolu işletmeciliği ile ilgili teknik şartları ve yönetim
prosedürleri içerir.
Part TCO
Part ART
120
Temel Düzenleme
Uygulama Kuralları (IR), Uygulama Kurallar (IR), Uçuşa

tasarım/üretim sertifikasyonu için elverişlilik sürekliliği için
Hava aracı ve ilgili ürünleri, parçaları, Hava aracı ve ürünleri, parçaları,
aletleri için uçuşa elverişlilik ve çevre aletlerinin uçuşa elverişlilik sürekliliği ile
sertifikasyonunun yanında tasarım ve ilgili kurum ve kişilerin onayları
üretim organizasyonlarının
sertifikasyonu
PART 21 Sertifika
•Uyum kriterleri (AMC) Özellikleri (CS) Uyum kriterleri (AMC) ve Yardımcı
•Yardımcı Materyaller •Uçuşa elverişlilik Materyaller (GM)
(GM) kodları •Part M – uçuşa elverişlilik sürekliliği
•Part 145 - bakım kuruluşları onayları
•Part 66 – personel sertifikalandırma
•Part 147 Eğitim kuruluşları
gereksinimleri
•Part-T Üçüncü ülkelere kayıtlı hava
araçları
121
EASA mevzuatlarında Herbir bölüm iki alt bölümden oluşmaktadır, A
ve B.
1. Alt bölüm A kişi ve kuruluş için IRs içermektedir.
2. Alt bölüm B, EASA yetkili otoritelerin görevlerini yerine getirmesi

ile ilgili IRs içermektedir.
Alt bölüm paragrafları 66.A.15 ve 66.B.15 gibi paragraf numaraları ile

tanımlanmaktadır.
122
Uçuşa elverişlilik sürekliliği için uygulama kuralları IRs
(Implementing Rules)
4 ek içermektedir:
•Annex I - Part M – uçuşa elverişlilik sürekliliği yönetimi

•Annex II - Part 145 – ticari ve büyük uçak bakım kuruluşları onayı
•Annex III - Part 66 – Hava aracı bakım mühendsileri ve
onaylayıcı personel lisanslandırması
•Annex IV - Part 147 Eğitim kuruluşları onayı
Bu mevzuata kurum ve kişilerin uyumuna yardımcı AMC ve GM

(rehber doküman) hazırlanmaktadır.
Bir organizasyon alternatif bir AMC’ye uyum sağlayarak onay

alacaksa ilgili AMC nin yeterliliğini göstermelidir.
123
EASA’nın yayınlamış olduğu bazı mevzuatlar aşağıdaki gibidir:
• PART 66 Hava Aracı Bakım Personeli Lisanslandırma Mevzuatı

• PART 147 Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Mevzuatı
• PART 145 Hava Aracı Bakım Kuruluşları Mevzuatı
• PART M Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu Mevzuatı
124
Kabul Edilebilir Uygulama Esasları (AMC) ve Rehber
Doküman (GM)
Acceptable Means of Compliance (AMC) and (GM) Guidance
Material
Kabul Edilebilir Uygulama Esasları (AMC), EASA tarafından

yayınlanan ve sağlanması zorunlu olan gerekliliklerin kabul
edilebilir uygulama usul ve esaslarını içermektedir. Temel
mevzuatta bulunan sertifikasyon gereklilikleri, onların
uygulanması, ekleri (Parts olarak adlandırılır) anlamına
gelmektedir ve başvuran tarafından yerine getirilmelidir.
Rehber Doküman (GM, Guidance Material) EASA tarafından

onaylı bakım kuruluşu konusunda yayımlanan kararlar için rehber
dokümanıdır. Uyulması zorunlu kurallardır.
125
Regulation 2042/2003 and the
Relationship between its Parts and Others
Mevzuat 2042/2003 ve EASA partları

arasındaki ilişkiler.
Figure 1.8: EASA (EC)

Regulation 2042/2003
relationships
126
Bir işletmeci, uçağının uçuşa elverişlilik yönetimi için; Part M, Sub
Part G gerekliliklerine uygun bir yönetim organizasyonu
oluşturmalıdır. Part M organizasyonu, uçak veya komponentlerine
bakım yapan Part 145 veya Part M Sub Part F onaylı
organizasyonların kendi anlaşmaları ile ilgili işlerini takip etmek ve
gerekli anlaşmaları yapmaktan sorumludur.
Part-145 organizasyonu, servise verme işlemleri için Lisanslı

Mühendisler (Licensed Engineers) çalıştırmak zorundadır. Bu
mühendisler part-66’ya göre lisanslandırılırlar. Lisanslı personeller
part-66 gerekliliklerini sağlamak için Part-147 onaylı eğitim
okullarında eğitim almalıdırlar.
Part 145 ve Part M organizasyonları CS (certification Specifications)

uygunluğun onaylanması bakımından Part 21 organizasyonları ile
ilişkilidir. Örnek CS 25 Büyük uçaklar.
127
Part M, uçuşa elverişlilik sorumluluğu açısından uçuş personelinin
eğitimi ile de ilişkilidir.
Part-M’nin kapsamında olan uçuş öncesi kontroller eğitimli uçuş

mürettebatı tarafından yapılır ve Part-M kapsamında uçuşa
elverişlilik sorumluluğu bu personeldedir.
Bir işletici, havayolu işletme sertifikası (AOC, air operators

certificate) almak istiyorsa Part M uygunluğunu sağlamalıdır. Part-
M’siz AOC alınamaz.
From the above it should be seen that the purpose this regulation is
to ensure airworthiness, the practical effect of failing to comply will
ultimately cause the business to be grounded.
128
Uçuşa elverişlilik yönetimi (Management of Airworthiness)
Büyük uçak ve çok motorlu helikopter işleticileri Part M - Sub part

G’ye göre sürekli uçuşa elverişlilik yönetim kuruluşu (SYK) Sürekli
Uçuşaelverişlilik Yönetimi, Continuing Airworthiness Management
Organization (CAMO) kurmalıdır.
Küçük uçaklar için değişik alternatifler vardır.
•Sahibi kendi yapabilir

•Sahibi adına bir lisanslı mühendis yapabilir
•Sahibi bir CAMO ile anlaşabilir.
129
Federal Aviation Administration (FAA) (Federal Havacılık

İdaresi), ABD’nin ulusal sivil havacılık otoritesidir.
ABD’ye yapılan uçuşlar için alınacak izinler ve ABD
tescilli uçaklara yapılacak bakım işlemleri için alınacak
bakım yetkileri, v.b. konular yönünden Türk işleticileri ve
bakım kuruluşlarını ilgilendirmektedir.
Federal Havacılık İdaresi(FAA) tarafından yayınlanan
mevzuatlar Federal Havacılık Düzenlemeleri (FAR)
olarak isimlendirilmektedir.
130
FAR'ler, Federal Düzenlemeler Yasası'nın (CFR, Code of Federal

Regulations) Başlık 14'ün bir parçasıdır.
Uçak tasarımı ve bakımı, tipik havayolu uçuşları, pilot eğitim

faaliyetleri, sıcak hava balonu, hafif uçaklar, insan yapımı yapı
yükseklikleri, engelleme aydınlatması ve işaretleme ve hatta model
roket gibi çok çeşitli aktiviteler düzenlenmektedir.
131
1958'den beri, bu kurallar genellikle Federal Havacılık

Düzenlemeleri için kısa olan "FAR" olarak anılmıştır. Bununla
birlikte, bir başka düzenleme (Başlık 48) “Federal Acquisitions
Regulations” olarak adlandırılmıştır ve bu, “FAR” kısaltmasının
kullanımı ile karışıklığa yol açmıştır. Bu nedenle FAA,
"14 CFR PART XX"
terimi ile spesifik düzenlemeler yapmaya başlamıştır.
132
Federal Havacılık Düzenlemeleri (FAR)
14 CFR Part 136 - COMMERCIAL AIR TOURS AND NATIONAL

PARKS AIR TOUR MANAGEMENT
Part 137 - AGRICULTURAL AIRCRAFT OPERATIONS
Part 139 - CERTIFICATION OF AIRPORTS
Part 141 - PILOT SCHOOLS
Part 142 - TRAINING CENTERS
Part 145 - REPAIR STATIONS
Part 147 - AVIATION MAINTENANCE TECHNICIAN SCHOOLS
133
CAA, Birleşik Krallık (İngiltere)

CAA, doğrudan veya dolaylı olarak,
Birleşik Krallık'taki havacılığın tüm
yönlerini düzenlemektedir. Havacılığın
bazı yönlerinde, birincil düzenleyici;
Düzenleme sorumluluğunun Avrupa
Havacılık Güvenliği Ajansı'na (EASA)
geçtiği diğer alanlarda CAA, EASA'nın
yerel ofisi olarak düzenlemeleri uygular.
134
CAA’in yayınlamış olduğu dokümanlar CAP (Civil Aviation

Publication) olarak isimlendirilmektedir.
• CAP 7100 Approved Training Organisation Manual

• CAP 642 Airside Safety Management
• CAP 562 Civil Aircraft Airworthiness Information and Procedures
• CAP 549 Master Minimum Equipment Lists (MMEL) and
Minimum Equipment Lists (MEL)
135
BÖLÜM 5
Sivil Havacılık Mevzuatına Genel Bakış
(Yönetmelikler, Talimatlar, Genelgeler)
136
Ülkemizde havacılık mevzuatları Sivil

Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından
yayınlanmaktadır.
Mevzuatlar genel olarak aşağıdaki

kategorilerde ele alınmaktadır.
137
Kanunlar
Sektörel
Mevzuat Yönetmelikler
Talimatlar
Genelgeler
Direktifler
Emniyet Bülteni
Kurumsal Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Mevzuat
Kanunlar
138
Yönetmelik: Yasa ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla

hazırlanan, düzenleyici kuralların yazılı olduğu resmî belge,
Talimat: Yönetmeliklerde değinilmeyen konulara açıklık getirmek için

düzenlenen resmî belge,
Genelge: Yasa ve yönetmeliklerin uygulanmasında yol göstermek,

herhangi bir konuda aydınlatmak, dikkat çekmek üzere ilgililere
gönderilen yazı,
Sivil havacılık mevzuatlarına «www.shgm.gov.tr» adresinde yer alan mevzuat
başlığı altından ulaşılmaktadır.
139
140
141
142
Sivil havacılık mevzuatı büyük hava araçları için
genel yapısı
143
Hava aracı bakım gereksinimlerinin genel yapısı
144
Havacılığın her alanı, birbiri ile ilişkili adeta bir zincirin halkaları gibidir.
Havacılıkta emniyetin veya gelişmenin sağlanması ancak tüm zincir
halkalarının birlikte uyumlu çalışması ile elde edilebilir. Sivil havacılık
mevzuatı içinde yer alan yönetmelik ve talimatların birbiri ile olan ilişkisini
anlamak önemlidir. Hava aracının üretiminden işletilmesine kadar süreçleri
içeren mevzuat bileşenleri Şekil 4 ile verilmiştir. Hava aracı, bileşenleri ve
ekipmanlarının üretimi için SHY -21 altında yer alan başlıklar, tasarım ve
üretimde uyulması gereken çerçeveyi oluşturur. Üretim sonrası bu araç veya
ekipman tip onayı (type certificate) ile kullanıma sunulur. Kullanım sırasında
operatörün sağlaması gereken asgari yükümlülükler SHY-6 ve SHY-M
mevzuatı ile tanımlanmıştır. İşletilmesi sırasında iş emri (work order) ile
SHY-145 gerekliliklerini sağlamış olan yetkili bakım kuruluşuna aktarılan
bakım, onarım veya yenileme işi, oradan bakım çıkış sertifikası ( certificate
ofrelease to service) ile geri döner ve servise alınır. Yetkili bakım kuruluşunun
istihdam ettiği veya edeceği teknisyenler, SHY-66 mevzuatı gereğince
bilgi, beceri ve deneyim şartlarına haiz olup, yine bu mevzuat çerçevesinde
lisanslandırılmışlardır. Bu teknisyenlerin eğitimini ve gireceği sınavları hazırlayan
eğitim kuruluşlarının uyması gereken yeterlilikler de SHY-147 ile
tanımlanmıştır. 145
SHY-21, SHY-M, SHY-145, SHY-66, SHY-
147, SHT-21, SHT-M, SHT-145, SHT-66,
SHT-147, SHT-SMS, SHT-Olay, SHY-İPC
düzenlemeleri ve aralarındaki ilişkiler.
146
SHY-21: Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve

Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği
• Sivil hava aracı ve ilgili ürün, parça ve cihazın uçuşa elverişlilik ve çevresel
sertifikasyonları ve bunları gerçekleştirecek olan tasarım ve üretim
organizasyonlarının yetkilendirilmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.
SHT-21: Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve

Çevresel Sertifikasyonu Talimatı
• Bu Talimatın amacı, 30/12/2015 tarih ve 29578 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik
ve Çevresel Sertifikasyon Yönetmeliği (SHY21)’nin uygulanmasına ilişkin
usul ve esasları düzenlemektir.
147
148
SHY-M: Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu Yönetmeliği

• Sivil hava taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilen hava taşıma işletmelerinin
bünyelerinde bulunan hava araçlarına uçuşa elverişlilik sertifikası düzenlenmesi,
faaliyette bulunduğu süre boyunca sürekli uçuşa elverişliliğinin sağlanması için
gereken bakım sisteminin kurulması ve önlemlerin alınması konusundaki usul ve
esasları düzenlemektir.
SHT-M: Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu Talimatı

yayımlanan Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu Yönetmeliği
(SHY M)’nin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
149
SHY-145: Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere ait işletmelerin her türlü
sivil hava araçları için onaylı bakım kuruluşu olarak yetkilendirilmesi için sahip
olması gereken nitelikler ile faaliyetlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
SHT-145: Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Talimatı

yayımlanan Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği (SHY-
145)’nin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
150
151
İŞLETME ONAY NO SINIRLAMA
1. TÜRK HAVA YOLLARI TEKNİK A.Ş. TR.145.001 ÜS & HAT

2. GÜNEŞ EKSPRES HAVACILIK A.Ş. TR.145.002 HAT
3. ONUR AIR TAŞIMACILIK A.Ş. TR.145.003 US & HAT
4. PEGASUS HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. TR.145.004 HAT
5. MNG HAVAYOLLARI VE TAŞIMACILIK A.Ş. TR.145.010 HAT
6. HÜRKUŞ HAVA YOLU TAŞIMACILIK VE TİCARET A.Ş. TR.145.013 HAT
7. ULS HAVA YOLLARI KARGO TAŞIMACILIK A.Ş. TR.145.021 HAT

8. TURİSTİK HAVA TAŞIMACILIK A.Ş. TR.145.022 HAT
9. MRO TEKNİK SERVİS VE TİCARET A.Ş. TR.145.029 ÜS & HAT
10. HAVACILIK TEKNİK A.Ş. TR.145.030 US & HAT
11. TAILWIND HAVAYOLLARI A.Ş. TR.145.031 HAT
PRATT & WHITNEY THY TEKNİK UÇAK MOTORU
12. TR.145.032
BAKIM MERKEZİ LTD. ŞTİ.
13. BORAJET BAKIM ONARIM VE TİCARET A.Ş. TR.145.034 ÜS & HAT
152
SHY-66: Hava Aracı Bakım Personeli Lisans Yönetmeliği

• Sivil hava araçlarına bakım yapacak bakım personeli için düzenlenecek
lisanslara ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
SHT-66: Hava Aracı Bakım Personeli Lisans Talimatı

yayımlanan Hava Aracı Bakım Personeli Lisansı Yönetmeliği SHY-66’nın
uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
153
SHY-147: Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Yönetmeliği

• Hava aracı bakımı alanında eğitim vermek ve bu eğitimlere ilişkinsınavları
yapmak üzere talepte bulunan kuruluşların yetkilendirilmeleri ile bu kapsamda
yapılacak çalışmaların usul ve esaslarını belirlemektir.
SHT-147: Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Talimatı

• Bu Talimatın amacı, 18/8/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Yönetmeliği (SHY-
147)’nin uygulamasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
154
155
156
157
SHT-SMS: Ticari Hava Taşıma İşletmeleri, Uçuş Eğitim ve Bakım

Kuruluşlarında Emniyet Yönetim Sisteminin Uygulanmasına İlişkin
Talimat
Bu talimatın amacı; ticari hava taşıma işletmelerinde, tip intibak eğitim

organizasyonlarında, uçuş eğitim organizasyonlarında ve onaylı bakım
kuruluşlarında, tasarım ve üretim kuruluşlarında emniyet yönetim
sisteminin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
158
SHT-SMS talimatı ile ilgili havacılık işletmelerinde,
• Emniyet yönetim sistemi ile işletmeler tarafından kabul edilebilir

operasyonel emniyet seviyesinde faaliyet gösterilmesi ve buna uygun
emniyet kültürünün ve adil kültürün oluşturulması,
• Gerekli örgütsel yapıları, sorumlulukları, emniyet politikaları ve
prosedürlerini de kapsayacak biçimde, emniyetin koordineli ve sağlıklı
bir şekilde yürütülmesini temin etmek için tüm unsurları ile uyumlu ve
organize bir şekilde işletmeler tarafından tesis edilmesi,
159
• Emniyeti koordineli bir şekilde idare etmek için tüm organizasyon

gerekliliklerini karşılayabilecek bir yapıda kurulması,
• Doğmuş veya doğabilecek tehlikeleri ve risk unsurlarını belirleyerek, söz
konusu tehlikeleri ve riskleri bertaraf eden veya asgari düzeye
indirgeyen operasyonel risk yönetim sistemi kurulmasını,
• Etkin ve üretken bir emniyet yönetim kültürünün oluşturulması ve
beslenmesi,
• SAĞLANMAKTADIR,
160
SHT-OLAY: Sivil Havacılık Emniyet Olaylarının Raporlanmasına Dair

Talimatı
Bu Talimatın amacı; havacılık olaylarının raporlanması, toplanması,

incelenmesi ve muhafaza edilmesi ile kaza ve ciddi olayların
raporlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
161
a) Türk Hava Sahasında meydana gelen ve Türk veya yabancı hava

taşımacılık işletmeleri olaylarını,
b) Hava aracı ve hava aracı parçası bakım, tamir ve üretimi ile ilgili
işletmelerin olaylarını,
c) Hava seyrüsefer hizmetleri olaylarını,
ç) Yer hizmetleri kuruluşlarının olaylarını,
d) Meteoroloji hizmetleri olaylarını,
e) Türk hava alanlarında meydana gelen, uçuş emniyetini etkileyen veya
etkilemesi muhtemel diğer olayları,
f) Türk hava taşımacılık işletmelerinin diğer ülke hava sahalarında veya
meydanlarında meydana gelen olaylarını kapsar.
162
Olaylar için zorunlu raporlama kişi ya da kurumlarca SHGM’e yapılır.

Kaza ve ciddi olaylar SHGM’e bilgilendirme amaçlı raporlanır.
RAPOR EDİLMESİ ZORUNLU OLAYLAR
1. HAVA ARACI UÇUŞ OPERASYONU

2. HAVA ARACI TEKNİK
3. HAVA ARACI BAKIM VE TAMİRİ
4. HAVA SEYRÜSEFER CİHAZLARI, SERVİSLERİ VE YER
HİZMETLERİ
163
3. HAVA ARACI BAKIM VE TAMİRİ
3.1. Bu amaçla yapılmasa da bir kontrol veya test sırasında hava aracı ünite
ya da parçalarının yanlış takıldığının tespiti,
3.2. Yapısal hasarla sonuçlanan sıcak hava kaçağı,
3.3. Ömürlü bir parçanın ömründen önce değiştirilmesini gerektiren bir
hasar,
164
3.4. Herhangi bir sebepten (sallantı, yapısal hasar, gevşeme) aşağıdakiler

üzerinde oluşan herhangi bir hasar veya bozulma (örneğin kırılma, çatlak,
korozyon, katmanlara ayrılma, ayrılma v.b.)
3.4.1. Birincil veya ana yapısal elemanlarda (Üreticinin el kitaplarında izin
verilen limitleri aşması durumunda tamirini veya hasarlı parçanın tamamen
veya kısmen değiştirilmesini gerektiren durumlar),
3.4.2. Hava aracını tehlikeye atan veya atabilen İkincil yapısal
elemanlarda,
3.4.3. Motor, pervane ve helikopter rotor sisteminde.
165
3.5. Uçuşa Elverişlilik Direktifi (AD) veya otorite tarafından verilen

zorunlu direktiflerin uygulanması sonucunda tespit edilen herhangi bir
arıza, hasar veya kusurun;
3.5.1. İlgili direktifleri uygulayarak raporlama yapan kurum tarafından ilk
defa tespit edilmesi durumunda,
3.5.2.Tamir prosedürlerinde veya talimatlarda izin verilen limitleri aşması
ve tamir ya da düzeltici faaliyeti yerine getirmek üzere kullanılacak
referans dokümanın bulunamaması,
166
3.6. Bütün çıkış kapıları ve ışıklandırmalar dahil herhangi bir acil durum
sistemi veya ekipmanının arızası,
3.7. Gerekli bakım prosedürlerinin uygulanmasında belirgin hatalar veya
uyuşmazlıklar olması,
3.8. Nerede üretildiği belli olmayan veya kaynağı şüpheli olan ürünlere
veya parçalara rastlanması,
3.9. Bakım hatalarına yol açacak yanlış, yanıltıcı veya yetersiz bakım
verisi,
3.10. Hava aracını test etmekte kullanılan ekipmanda veya rutin kontrol ve
test prosedürleri için kullanılan cihazlarda bulunan hata, arıza veya
kusurdan dolayı hava aracında meydana gelen problemin tespit
edilememesi ve tehlikeli sonuçların ortaya çıkması.
167
SHY-İPC: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Tarafından Verilecek İdari

Para Cezaları Hakkında Yönetmelik
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün sivil havacılığı düzenlemek

maksadıyla alacağı önlemlere aykırılık oluşturan fiilleri ve bu fiillere 2920
sayılı Kanunun 143 üncü maddesi uyarınca verilecek idari para cezalarına
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
.
168
Zorunlu kurtarmaya yardım işlemleri ile can ve mal güvenliğini korumaya

yönelik tedbirler dışında, araştırma ve soruşturmanın selametle
yürütülmesini engelleyecek işler yapılması ve delillerin muhafazasının
sağlanmaması ile bu konuda mahalli mülki amirler tarafından alınan
tedbirlerin uygulanmaması halinde 10.000 TL idari para cezası,
Pilotlar ile hava aracının sevk ve idaresi bakımından gerekli personelin,
faaliyette bulunabilmeleri için, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından
yeterlik belgesi almadıkları veya bu belgeleri belirli süreler içinde
yenilemedikleri takdirde 10.000 TL idari para cezası,
169
Kural tanımaz yolcu: Uçağa binişten, uçak indikten sonra kapı

açılmasına kadar olan sürede yolcu veya personelin düzenini veya
güvenliğini tehlikeye atacak hareketlerde bulunan, uçaktaki malzemelere
zarar veren, tehdit eden veya sivil havacılık alanında uygulanan mevzuat
kurallarına ve mürettebatın uyarılarına uymayan kişi olarak
tanımlanmaktadır.
Kural tanımaz yolcunun bu Yönetmelikte belirlenen ihlallerden birini

uyarıya rağmen sürdürmeye devam etmesi halinde ihlale ait tutanak,
uçağın kaptanı ile uçağın iki kabin memuru olmak üzere üç kişinin tutacağı
bir tutanak ile tespit edilir. SHY-İPC yönetmeliğine göre idari para cezası
uygulanır.
170
Aşağıda yer alan bulgulara

belirtilen miktarda idari
para cezası verilir.
171
172
Tescil İşlemleri SHY-6A, SHT-OPS, SHT-7
Hava Aracı İşlemleri
SHT-M, SHT-145, SHT-66,

Uçuşa Elverişlilik İşlemleri
SHT-147
İthal İşlemleri
İşletici İşlemleri
173
Tescil İşlemleri Uçuşa Elverişlilik

Bakım
SHT-OPS SHT-M Personel SHT-66

SHY-6A SHT-145 Eğitim SHT-147
… Parça SHT-21
SHT-SMS, İPC, SHT-OLAY

174
Uçuşa Elverişlilik Talimatları içerisinde yapılan düzenlemeler

aşağıdaki sınıflara ayrılmaktadır.
AMC (Acceptable Means of Compliance): EASA tarafından yayımlanan

kabul edilebilir uygulamaları, (Uygulanması Zorunlu)
GM (Guidance Material): EASA tarafından yayımlanan rehber

dokümanları, (Uygulanması Zorunlu Değil)
IR (Implementing Regulations): EASA tarafından yayımlanan uygulama

kurallarını, (Uygulanması Zorunlu)
175
Hava Aracı Tipleri
Tüm havacılık faaliyetlerinin ve dolayısı ile mevzuatının temelinde uçuşaelverişli bir hava
aracının varlığı yer almaktadır. Bu nedenle temelde yer alan bu hava aracı sınıflarının
bilinmesi mevzuatın anlaşılması için anahtar niteliğindedir.
Hava araçları mevzuat açısından aşağıdaki kategorilerden birinde olabilir;
A- Karmaşık Motorlu Hava Aracı (complex motor-powered aircraft)
1. Uçaklar;
a) Azami Kalkış Kütlesi (MTOM-Maximum Take Off Mass) 5,700 kg. ve üzerinde
b) Azami yolcu koltuk kapasitesi on dokuzdan fazla
c) İki pilot veya üzeri pilotla uçuş için sertifikalandırılmış
d) Turbo jet motor veya motorlara sahip
e) Birden fazla turboprop motora sahip uçaklar
https://www.boeing.com/
commercial/737ng/#/over
view
176
Hava Aracı Tipleri
A- Karmaşık Motorlu Hava Aracı (complex

motor-powered aircraft)
T625 GÖKBEY
2. Helikopter
a) Azami Kalkış Kütlesi (MTOM-Maximum
Take Off Mass) 3,175 kg. ve üzerinde
b) Azami yolcu koltuk kapasitesi dokuzdan
fazla
c) İki pilot veya üzeri pilotla uçuş için
sertifikalandırılmış olan helikopterler
177
Hava Aracı Tipleri
A- Karmaşık Motorlu Hava Aracı (complex motor-powered aircraft)
3. Tilt rotor hava araçları
178
B- ELA1 (European Light Aircraft
B) Avrupa hafif hava aracı 1;
1. Azami kalkış kütlesi (MTOM-Maximum Take Off Mass) 1,200 kg veya

altında olan, karmaşık motorlu hava aracı olarak sınıflandırılmayan uçak
2. Azami kalkış kütlesi (MTOM-Maximum Take Off Mass) 1,200 kg veya

altında olan planör veya motorlu planör
3. Azami tasarım kaldırma gazı veya sıcak hava hacmi, sıcak hava
balonları için 3,400 m3'ün, gaz balonları için 1,050 m3'ün, bağlı gaz
balonları için 300 m3'ün üzerinde olmayan balon
4. Azami dört kişi alacak şekilde tasarlanmış, azami tasarım kaldırma gazı
veya sıcak hava hacmi, sıcak hava zeplinleri için 3400 m3'ün ve gaz
zeplinleri için 1,000 m3'ün üzerinde olmayan zeplin
179
C- ELA2 (European Light Aircraft
C) Avrupa hafif hava aracı 2;
1. Azami kalkış kütlesi (MTOM-Maximum Take Off Mass) 2,000 kg veya altında
olan, karmaşık motorlu hava aracı olarak sınıflandırılmayan uçak
2. Azami kalkış kütlesi (MTOM-Maximum Take Off Mass) 2,000 kg veya altında
olan planör veya motorlu planör
3. Balon
4. Sıcak hava zeplini
5. Aşağıdaki karakteristiklere sahip gaz zeplinini;
a) %3 azami statik ağırlık,
b) vektörel olmayan itki (geri itki hariç),
c) yapısal, kontrol sistemi ve balon bölmesi sistemi geleneksel ve basit
tasarımlı,
d) güç destekli olmayan kontroller
6. Çok hafif döner kanatlı havaaracı (rotorcraft),
180
D- LSA hava aracı aşağıdaki özelliklerin tümüne
sahip olan hafif spor uçak;
1) Azami kalkış kütlesi (MTOM) 600 kg'ın üzerinde olmayan,

2) İniş konfigürasyonundaki (VS0) azami havada tutunabilme hızı, hava
aracının belgelendirilmiş azami kalkış kütlesinde ve en kritik kütle
merkezinde Kalibre Edilmiş Hava Hızı (CAS) cinsinden 45 knot'ın üzerinde
olmayan,
3) Pilot dahil olmak üzere, en fazla iki kişilik azami koltuk kapasitesine sahip,
4) Pervaneli, türbin olmayan tek motorlu,
5) Basınçlandırılmamış kabine sahip hava aracını ifade eder.
181

10.1 Düzenleyici Çerçever

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

10.1 Düzenleyici Çerçever

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10.1 Düzenleyici Çerçever

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MODÜL 10

▶ 10.1 DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVE

Havacılık konusundaki kurallar, genel olarak, denizcilik ile ilgili

✈ ECAC (European Civil Aviation Conference, Avrupa Sivil

✈ Türk Tayyare Cemiyeti, 1925’te kuruldu, daha sonra Türk Hava

Sivil havacılık, ikinci dünya savaşını takiben edindiği hızlı teknolojik

Diğer yandan ülkelerin ekonomik sınırları içindeki diğer ülke işletici

Bu gereksinimden dolayı 1919'da Paris'deki Uluslararası Hava

• BÖLÜM 1 Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün Rolü

ABD tarafından 55 ülkeye yapılan çağrı üzerine

Şikago Konvansiyonu (7 aralık 1944)

ICAO’ya üye olabilmenin en önemli

Şikago Konvansiyonu (Anlaşması),

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) 4 Nisan 1947 yılında

Günümüzde (2019 itibariyle) 193 üyesi olan ICAO üye ülke

ICAO'nun yönetim yapısı Şekilde

ICAO'nun merkezi Kanada'nın Montreal şehrinde olup, bunun dışında 7 ayrı

ICAO'nun amaçları, Şikago Sözleşmesinin 44. Maddesinde yer aldığı

ICAO'nun vizyonu "Küresel sivil havacılık sisteminde sürdürülebilir bir

19 Ek aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır.

Annex1 Personal Lisanslandırması - Uçuş mürettebatı, hava trafik

Annex 19: Emniyet Yönetim

∙ Sivil Havacılık konusunda Dünya genelinde etkili BM (UN) çatısı altında

∙ Provisional International Civil Aviation Organisation (PICAO) (Geçici

İKİNCİ BÖLÜM (Sivil Hava Aracı Kazaları)

İKİNCİ KISIM DÖRDÜNCÜ BÖLÜM (Havaalanları ve

ALTINCI BÖLÜM (Hava Araçlarına İlişkin Uçuş

YEDİNCİ BÖLÜM (Sivil Havacılık Personeli)

BİRİNCİ BÖLÜM (İç Hat Taşıma Sözleşmesi)

BİRİNCİ BÖLÜM (Sorumluluk Halleri)

ALTINCI KISIM (Çeşitli Hükümler)

YEDİNCİ KISIM (Son Hükümler) 38

b) "Hava Aracı" terimi: havalanabilen ve havada seyredebilme

c) (Değişik: 12/7/2013-6495/25 md.) “Devlet Hava Aracı” terimi:

f) "Ferry Uçuş"terimi: Bir hava aracının yolcu ve yük taşımaksızın;

2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık

Türkiye Cumhuriyeti Türk hava

Hava araçları tarafından Türk Hava

a) Türk Devlet hava araçları,

Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanlığının olumlu görüşü üzerine; kamu

NOTAM, uçuş ve yer emniyetini etkileyebilecek bazı önemli durumlardan

NOTAM metninin büyük bir kısmı kısaltma ile akronimlerden oluşur ve

Yabancı ülkelere giden veya yabancı ülkelerden gelen hava araçları,

İstisnai hallerde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve

Sivil Hava Aracı

Kazanın nedenlerini ve oluş şeklini açıklığa kavuşturmak ve sivil havacılıkta

Ulaştırma modlarında meydana gelen ciddi kazaların tek

- Ulaştırma modlarında meydana

- Ulaştırma modları emniyet

- Hazırlanan raporları gerektiğinde

- Araştırma ve incelemesi yapılan

Gerçek ve tüzelkişilerin ticari amaçla, ücret karşılığında hava araçlarıyla

Sivil amaçla havaalanı, pist, hangar, hizmet ve işletme tesisleri, bunlarla

Havaalanı inşasında Devlet Hava Meydanları İşletmesi ve Sivil Havacılık

Bakanlık bu görevini SHGM aracılığı ile yürütmektedir.

Uçuşa elverişlilik belgesi

Bu yönetmelikler SHGM tarafından yayınlanmaktadır.

A) Yabancı ülkelere giden veya yabancı ülkelerden gelen hava araçları,

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı :4