Ch­¬ng 2.

Tæng quan vÒ Nhµ n­íc

vµ Ph¸p luËt

• 2.1 Tæng quan vÒ nhµ n­íc

• 2.2 Tæng quan vÒ ph¸p luËt

Nguyễn Thị Yến 1

 2.1 Tæng quan vÒ Nhà Nước

• 2.1.1. Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña nhµ n­íc

• 2.1.2 H×nh thøc, kiÓu nhµ n­íc
• 2.1.3 Bé m¸y nhµ n­íc
• 2.1.4 Tổ chức bộ máy nhà nước cộng hòa
XHCN Việt Nam

Nguyễn Thị Yến 2

 2.1.1 Nguån gèc ra đời vµ b¶n chÊt
cña nhµ n­íc
• 1. Quan điểm phi mác xít về nguồn gốc của
nhà nước
 Thuyết thần học
 Thuyết gia trưởng
 Thuyết bạo lực
 Thuyết khế ước xã hội

Nguyễn Thị Yến 3

 2.1.1 Nguån gèc ra đời vµ b¶n chÊt
cña nhµ n­íc
• 2. Quan ®iÓm M¸c-Lªnin vÒ nguån gèc nhµ n­íc vµ ph¸p luËt
• Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt ra ®êi khi trong x· héi cã sù ph©n chia
giai cÊp
• C¸c giai cÊp cã lîi Ých kh¸c nhau, xuÊt hiÖn nh÷ng m©u
thuÉn ®èi kh¸ng gi÷a c¸c giai cÊp ®ã
• Khi m©u thu©n ®èi kh¸ng ®ã trë nªn gay g¾t kh«ng thÓ
®iÒu hßa ®­îc
• Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt ra ®êi

Nguyễn Thị Yến 4

 3. B¶n chÊt cña nhµ n­íc

• Nhµ n­íc lµ s¶n phÈm cña

B¶n chÊt giai cÊp cña NN

B¶n chÊt x· héi cña NN

x· héi cã giai cÊp,
• QuyÒn lùc nhµ n­íc mang • B¶o vÖ tr©t tù x· héi
tÝnh giai cÊp • X©y dùng nh÷ng c«ng
• + quyÒn lùc ®ã thuéc vÒ tr×nh c«ng céng; thùc
giai cÊp thèng trÞ hiÖn nh÷ng c«ng viÖc
• + b¶o vÖ, duy tr× ®Þa vÞ chung cña x· héi
cña giai cÊp thèng trÞ
• + c«ng cô ®µn ¸p sù ph¶n
kh¸ng cña c¸c giai cÊp
kh¸c

Nguyễn Thị Yến 5

 Chức năng của Nhà nước

Chức năng đối nội Chức năng đối ngoại

• Đảm bảo trật tự xã • Phòng thủ đất
hội nước
• Trấn áp các phần tử • Chống sự xâm lược
chống đối chế độ từ bên ngoài
• Bảo vệ chế độ kinh • Thiết lập quan hệ
tế với các quốc gia
khác

Nguyễn Thị Yến 6

Kh¸i niÖm nhµ n­íc

Nhµ n­íc lµ mét tæ chøc

®Æc biÖt cña quyÒn lùc
chÝnh trÞ, mét bé m¸y
chuyªn lµm nhiÖm vô c­ìng
chÕ, thùc hiÖn c¸c chøc
n¨ng qu¶n lý ®Æc biÖt
nh»m duy tr× trËt tù x· héi,
thùc hiÖn môc ®Ých b¶o
vÖ ®Þa vÞ cña giai cÊp
thèng trÞ trong x· héi

Nguyễn Thị Yến 7

 C¸c ®Æc tr­ng cña nhµ n­íc

Nhµ n­íc ban hµnh

Nhµ n­íc ph©n
Nhµ n­íc thiÕt lËp ph¸p luËt buéc
chia d©n c­ theo
quyÒn lùc c«ng mäi thµnh viªn
c¸c ®¬n vÞ hµnh
®Æc biÖt trong x· héi thùc
chÝnh l·nh thæ
hiÖn
Nhµ n­íc quy
®Þnh vµ tiÕn Nhµ n­íc cã chñ
hµnh thu c¸c lo¹i quyÒn quèc gia
thuÕ

Nguyễn Thị Yến 8

 2.1.2 H×nh thøc, kiÓu nhµ n­íc

H×nh thøc
chÝnh thÓ
H×nh thøc nhµ n­íc
lµ c¸ch thøc thùc
CÊu tróc
hiÖn quyÒn lùc
nhµ n­íc vµ nh÷ng nhµ n­íc
biÖn ph¸p ®Ó
thùc hiÖn quyÒn
lùc Êy ChÕ ®é chÝnh
trÞ

Nguyễn Thị Yến 9

H×nh thøc chÝnh thÓ lµ c¸ch tæ chøc vµ tr×nh tù lËp ra c¸c c¬ quan tèi cao
vµ mèi quan hÖ c¬ b¶n cña c¸c c¬ quan ®ã

Hinh thøc nhµ n­íc

Hinh thøc Hinh thøc ChÕ ®é

chÝnh thÓ cÊu tróc chÝnh trÞ

Nhµ Nhµ
Ph¶n
Qu©n Céng n­íc n­íc D©n
d©n
chñ hoµ ®¬n liªn chñ
chñ
nhÊt bang

Qu©n Qu©n
chñ chñ Đại Tổng
tuyÖt h¹n nghị thống
®èi chÕ

Nguyễn Thị Yến 10

 KiÓu nhµ n­íc

Lµ tæng thÓ c¸c ®Æc tr­ng cña

nhµ n­íc, thÓ hiÖn b¶n chÊt giai
cÊp, vai trß, gi¸ trÞ x· héi vµ
nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t sinh, tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc
trong mét h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi nhÊt ®Þnh.

Nguyễn Thị Yến 11

 C¸c kiÓu nhµ n­íc
• X· héi loµi ng­êi tr¶i qua c¸c kiÓu nhµ n­íc
PT SX XHCN Nhµ n­íc XHCN

PT SX T­B¶n Nhµ n­íc t­s¶n

PT SX Phong kiÕn Nhµ n­íc phong kiÕn

PT SX ChiÕm h÷u n«
Nhµ n­íc chñ n«
lÖ

Nguyễn Thị Yến 12

 C¸c kiÓu nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x·

Nhµ n­íc chñ n« Nhµ n­íc phong kiÕn Nhµ n­íc t­s¶n Nhµ n­íc XHCN

C¬ së Ph­¬ng thøc s¶n Ph­¬ng thøc s¶n Ph­¬ng thøc s¶n Ph­¬ng thøc s¶n
kinh tÕ xuÊt chiÕm h÷u n« xuÊt phong kiÕn; së xuÊt t­b¶n chñ xuÊt XHCN; chÕ
lÖ; së h÷u chñ n« h÷u ruéng ®Êt cña nghÜa; së h÷u t­ ®é c«ng h÷u vÒ t­
víi n« lÖ, ruéng ®Êt ®Þa chñ vµ t­liÖu nh©n vÒ t­liÖu s¶n liÖu s¶n xuÊt
vµ c¸c tµi s¶n kh¸c s¶n xuÊt kh¸c; së xuÊt; sù gi¶i phãng
h÷u c¸ thÓ n«ng søc lao ®éng cña
d©n vµ thî thñ c«ng giai cÊp v« s¶n
lÖ thuéc vµo giai
cÊp ®Þa chñ
CÊu Cã 2 giai cÊp ®èi §Þa chñ vµ n«ng Giai cÊp t­s¶n vµ Liªn minh gi÷a c¸c
tróc x· kh¸ng lµ cñ n« vµ d©n, thî thñ c«ng giai cÊp v« s¶n. giai cÊp, m©u
héi n« lÖ M©u thuÉn mÒm thuÉn giai cÊp
dÎo h¬n kh«ng ®èi kh¸ng

HÖ t­t­ T«n gi¸o thÇn bÝ ThÇn häc ®­îc t«n T­t­ëng ®a ®¶ng, T­t­ëng M¸c-Lªnin
ëng träng, c¸c ®¹o gi¸o ®ang nguyªn
ph¸t triÓn
Nguyễn Thị Yến 13
2.1.3 Bé m¸y nhµ n­íc
• Bé m¸y nhµ n­íc lµ hÖ thèng c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch cña nhµ
n­íc ®­îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng vµ nhiÖm vô
cña nhµ n­íc.
• §Æc ®iÓm cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc
 §­îc thµnh lËp theo tr×nh tù, thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh
 Sö dông quyÒn lùc nhµ n­íc, nh©n danh nhµ n­íc
 Mçi c¬ quan nhµ n­íc ®Òu cã thÈm quyÒn nhÊt ®Þnh
 Ho¹t ®éng cña c¬ quan nhµ n­íc ®­îc ®¶m b¶o bëi c¬ së vËt
chÊt vµ tµi chÝnh cña nhµ n­íc

Nguyễn Thị Yến 14

 Tæ chøc cña bé m¸y nhµ n­íc
Tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn theo thuyÕt tam quyÒn ph©n lËp

QuyÒn lùc nhµ n­íc

QuyÒn lËp ph¸p QuyÒn hµnh ph¸p QuyÒn t­ph¸p

ChÝnh phñ Toµ ¸n

Quèc héi, NghÞ viÖn

Nguyễn Thị Yến 15

 Ph©n lo¹i c¬ quan nhµ n­íc

Theo cơ chế thực • C¬ quan lËp ph¸p

hiện quyền lực Nhà • C¬ quan hµnh ph¸p
nước • C¬ quan t­ph¸p

• C¬ quan do nh©n d©n trùc tiÕp

bÇu ra
Tr×nh tù thµnh lËp • C¬ quan kh«ng do nh©n d©n trùc
tiÕp bÇu ra

Theo ph¹m vi • C¬ quan nhµ n­íc ë trung ­¬ng

quyÒn lùc • C¬ quan nhµ n­íc cë ®Þa ph­¬ng

Nguyễn Thị Yến 16

 2.1. 4 Tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc cộng hoa
XHCNVN
• 1. Hệ thống chính trị Việt Nam
• 2. Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam

Nguyễn Thị Yến 17

1. Hệ thống chính trị ở Việt Nam
• Công đoàn
Mặt trận tổ quốc • Hội nông dân
VN và các thành • Đoàn thanh niên
viên • Hội liên hiệp phụ nữ VN

Nhà nước CHXHCN

Việt Nam

Đảng cộng sản Việt

nam

Nguyễn Thị Yến 18

2. Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam
Nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam
Đảm bảo sự lãnh đạo
của Đảng Cộng Sản Việt Nguyên tắc toàn bộ
Nam trong tổ chức và quyền lực nhà nước
hoạt động của bộ máy thuộc về nhân dân.
Nhà nước

Nguyên tắc quyền lực nhà nước

là thống nhất, có sự phân công
và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ Nguyên tắc tập
quan Nhà nước trong việc thực
hiện quyền lập pháp, hành
trunng dân chủ.
pháp, tư pháp.
Nguyễn Thị Yến 19
 Tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc XHCNVN
S¬ ®å bé m¸y nhµ n­íc

ChÝnh phñ Quèc héi Chñ tÞch n­íc TAND ViÖn tr­ëng
tèi cao VKSND tèi cao

UBND H§ND
®Þa ph­¬ng ®Þa ph­¬ng ViÖn tr­ëng
TAND tØnh
VKSND tØnh

TAND ViÖn tr­ëng

huyÖn VKSND huyÖn

TrËt tù hinh thµnh

Quan hÖ gi¸m s¸t, kiÓm tra

Nguyễn Thị Yến 20

 Câu hỏi về nhà nước
• Nêu nguồn gốc ra đời của nhà nước, pháp luật theo quan
điểm của Mác- Lênin ?
• Tại sao trong xã hội cộng sản nguyên thủy Nhà nước chưa
thể ra đời?
• Phân biệt hình thức chính thể quân chủ với hình thức
chính thể cộng hòa?
• Nhà nước chỉ mang bản chất giai cấp.
• Nhà nước tiến bộ thì không còn mang bản chất giai cấp
nữa
• Hình thức tổ chức của Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt nam hiện nay?
Nguyễn Thị Yến 21
 2.2 Tæng quan vÒ ph¸p luËt

• 2.2.1 B¶n chÊt vµ c¸c ®Æc tr­ng cña ph¸p luËt

• 2.2.2 HÖ thèng ph¸p luËt

Nguyễn Thị Yến 22

 Nguồn gốc ra đời của Pháp luật
• Quan điểm phi mác xít
 Quan điểm thần học
 ThuyÕt gia tr­ëng
 ThuyÕt ph¸p quyÒn tù nhiªn
 Chñ nghÜa ph¸p luËt thùc ®Þnh
• Quan điểm mác xít

Nguyễn Thị Yến 23

 Nguồn gốc ra đời của pháp luật
• Hạn chế của các quy phạm xã hội
• Sự phân chia thành giai cấp, Nhà nước ra đời dẫn
đến sự ra đời của Pháp luật.
• Các con đường hình thành quy phạm pháp luật
 Nhà nước duy trì phong tục, tập quán có sẵn phù
hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, bổ sung, sửa
đổi những nội dung những nội dung phù hợp và
nâng chúng lên thành luật.
 Nhà nước ban hành các quy tắc xử sự mới và đảm
bảo cho chúng được thực hiện.
Nguyễn Thị Yến 24
 2.2.1 B¶n chÊt cña ph¸p luËt

B¶n chÊt giai cÊp cña ph¸p

luËt B¶n chÊt x· héi

Ph¸p luËt ph¶n ¸nh ý Ph¸p luËt ph¶n ¸nh ý

chÝ cña giai cÊp thèng chÝ cña c¸c giai cÊp
trÞ kh¸c trong x· héi

Môc ®Ých ®iÒu chØnh Ph¸p luËt mang tÝnh

cña PL nh»m h­íng c¸c kh¸ch quan, phï hîp víi
quan hÖ x· héi theo trËt ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x·
tù phï hîp héi cña ®Êt n­íc

Nguyễn Thị Yến 25

 2.2.2 C¸c ®Æc tr­ng cña ph¸p luËt

• TÝnh quyÒn lùc: Ph¸p luËt do nhµ n­íc ban hµnh vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn
• TÝnh quy ph¹m: Lµ quy t¾c xö sù, lµ khu«n mÉu mùc th­íc ®­îc x¸c ®Þnh
cô thÓ điều chỉnh điều chỉnh hành vi của con người, xác định nh÷ng c¸i
g× ®­îc lµm vµ kh«ng ®­îc lµm
• TÝnh ý chÝ: Ph¶n ¸nh ý chÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn
• TÝnh x· héi cña ph¸p luËt: Ph¶n ¸nh ®Æc tr­ng v¨n hãa, phï hîp víi phong
tôc, tËp qu¸n cña quèc gia; phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt
n­íc

Ph¸p luËt lµ hÖ thèng c¸c quy t¾c xö sù do nhµ

n­íc ban hµnh vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn, thÓ hiÖn ý
chÝ cña giai cÊp thèng trÞ trong x· héi, lµ nh©n
tè ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi
Nguyễn Thị Yến 26
 2.2.3 Chức năng của pháp luật
Chức năng
Điều chỉnh các Chức năng bảo giáo dục
quan hệ xã hội vệ các QHXH
• Tác động vào ý
• Ghi nhận • Áp dụng biện thức con người
• Bảo vệ pháp cưỡng
• Ví dụ: cho chế khi có sự
phép; ngăn xâm phạm
cấm, được làm.

Nguyễn Thị Yến 27

2.2.4 Mối quan hệ giữa pháp luật và các
hiện tượng xã hội khác
• Pháp luật do trình độ nền kinh tế quyết
Pháp luật với định
• Sự tác động trở lại của pháp luật đối với
kinh tế kinh tế

• Pháp luật chịu sự tác động của đạo

Pháp luật với đức
đạo đức • Sự khác biệt giữa pháp luật và đạo
đức
• Pháp luật và nhà nước là hai hiện tượng
không thể tách rời
Pháp luật với • Nhà nước sử dụng pháp luật để quản lí
Nhà nước xã hội, đông thời bị giới hạn bởi pháp
luật.
Nguyễn Thị Yến 28
 Câu hỏi ôn tập chương
• Nhà nước chỉ mang bản chất giai cấp đúng hay sai?
• Bản chất giai cấp là đặc trưng không thể thiếu được của nhà nước đúng
hay sai vì sao?
• Nhà nước ra đời chỉ nhằm mục đích bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị?
• ở Việt nam bộ máy nhà nước không phân thành cơ quan lập pháp, hành
pháp, tư pháp vì tổ chức bộ máy nhà nước theo nguyên tắc quyền lực nhà
nước là tập trung?
• Tại sao nói Nhà Nước mang bản chất giai cấp sâu sắc?
• Những khác biệt cơ bản giữa hình thức chính thể quân chủ và chính thể
cộng hòa?
• Pháp luật chỉ phản ánh ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội.
• Các quy định của pháp luật chỉ do nhà nước ban hành.
• Pháp luật luôn chỉ tác động tích cực đối với kinh tế, thúc đẩy kinh tế phát
triển.
• Mọi quy tắc xử sự tồn tại trong xã hội có nhà nước đều được xem là pháp
luật
Nguyễn Thị Yến 29