DIE RENAISSANCE - DER HUMANISMUS – DIE

REFORMATION (CA.1400/1500 - 1600)

Nieuwe tijd
1450 Gutenberg in Mainz --> boekdrukkunst

1492 Columbus --> Amerika dankzij kompas

1530 Copernicus --> De revolutionibus orbium coelestium

(Over de omwentelingen van de hemellichamen)

vernieuwingsbeweging
REN: kunst (+wetenschap) |
HUM: wetenschap |==> van theocentrisch naar antropocentrisch
REF: godsdienst |
Die Renaissance
1. De door god geschapen mens weer in het middelpunt : antropocentrisch

2. Architectuur: Harmonie en proportionaliteit

3. Tekenkunst: perspectief en ruimtelijke structuren

4. Beeldhouwkunst: beelden zijn zelfstandige objecten in de ruimte

5. Ook op wetenschappelijk gebied: rechts- en staatswezen

Der Ackermann aus Böhmen - Johannes von Tepl

Leonardo da Vinci : mens van Vitruvius
 Der Humanismus

• wetenschappers en geleerden: m.n. in het Latein

• Veel nieuwe universiteiten in Europa:

b.v. Leuven 1425, Leiden 1537
• Oriëntatie op Klassieke Oudheid leidt tot
kritische omgang met teksten uit de Middeleeuwen

Erasmus - Lof der zotheid (hfdst.53)

• Kritische houding t.o.v. de kerk Die Reformation

Die Reformation
• de hele bevolking

• Calvijn (F) - Zwingli (CH) - Martin Luther (D; 1483 -1546)

1517: 95 stellingen slotkerk Wittenberg

Bijbelvertaling in de volkstaal

neuhochdeutsch
 Voorbeelden Renaissance, Humanismus, Reformation

Albrecht Dürer (1471-1528)

Sebastian Brant (1457-1521)

Martin Luther (1483-1546)

DER BAROCK = DIE GEGENREFORMATION (1600-1700)

• Macht van de vorsten en de (kath.) kerk neemt toe

• Europa lijdt onder oorlogen, hongersnood, epidemieën

Gevolg: rijkdom – genieten – overdaad – hier en nu

armoede – lijden – tekorten – hiernamaals

17e-eeuwse mens is zich bewust van deze polariteit

DER BAROCK = DIE GEGENREFORMATION (1600-1700)

carpe diem memento mori

hier en nu hiernamaals

vergankelijkheid eeuwigheid
(= vanitas)

levensvreugde bewust van eigen zonden

lege Schijn echt Zijn

DER BAROCK - DIE LITERATUR

1) Polariteit  antithese
Andreas Gryphius (1616-1664) - Es ist alles eitel (1663)
Was dieser heute baut, reißt jener morgen ein

2) Vorm wordt belangrijk  Poetik

Martin Opitz (1597-1639) - Buch von der deutschen Poeterey (1624)
o.a.: Sonnet - Ständeklausel - geen vreemde woorden…

3) Sprachgesellschaften
DER BAROCK - DIE LITERATUR

4) Versieren  rijk versierde

1 titelbladen
Lemma (lat. inscriptio)
 Emblem
2 Icon (lat. pictura)
 Figurengedicht
3 Epigramm (lat. subscriptio)

5) Veel kerkliederen

Paul Gerhardt (1607-1676) – O, Haupt voll Blut und Wunden