Sekülerliğin

Teolojik Kurgusu
PROTESTANLI
K

HAKAN
OLGUN
Yazar hakkında
Hakan OLGUN
1972 / Samsun doğumlu
Lisans: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Doktora: OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Dinler Tarihi Anabilim Dalı
Ayrıca Oxford Üniversitesi Teoloji Fakültesinde post-doktora yaptı.
Martin Luther ve Reform Hareketi, Sekülerliğin Teolojik Kurgusu: Protestanlık,
Luther ve İslam: Teolojik Uyum Sorunu, Kalvinizm’de On Emir adlı kitap ve
ayrıca makale yayınları bulunmaktadır. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Dinler Tarihi Bölümü öğretim üyesi olan Olgun, Protestanlık teolojisi ve
Hıristiyan fundamentalizmi konularında çalışmalarını sürdürmektedir.
SUSEM’de Günümüz Dünya Dinleri seminerleri vermektedir .
 KİTAP İÇERİĞİ
Tarihsel Lutheranizm
 Luther ve Reformasyon
1517-1521
 Gelişme ve Sağlamlaşma
1521-1555
 Konfesyonel Oluşum
1555-1580
 Ortodoksi Dönemi 1580-
1675
 Pietizm 1675-1817
 Farklılaşmalar 1817-1918
 Modern çağ 1918
Lutheran Etki ve Modern Kuramlar
• Dinsel-Dünyevi Ayrımı:
Doktrinel Lutheranizm Sekülerleşme
• Kilise-Devlet İlişkisi: Teolojik
•Lutheran Konfesyon Laiklik
•
Metinleri Kutsanmış Devlet: Mutlakiyetçilik
• Evrensel Kiliseden Özgürleşme:
•Dinsel Otorite ve
Modern Devlet ve Milliyetçilik
Kutsal Metin Öğretisi • Teolojik Öğretinin Etnik Yansıması:
•Sadece İmanla Antisemitizm
Aklanma Öğretisi • Bilincin Özgürleşmesi : Düşünsel
•Dinsel Hukuk ve İncil Liberalleşme
Ayrımı öğretisi • Lutheran “Meslek” Tanımı:
•İnsanın İradesi ve Kapitalizm Etiğine Giriş
Kader Öğretisi
•Kilise Öğretisi
• Değerlendirme
•Sakramentler Öğretisi • Kaynakça
•İki Krallık Öğretisi • Dizin
 KAZANIMLAR
Lutheran Protestanlığın ele alındığı
kitapta, Batı Hıristiyan toplumunun
beş yüz yıllık dinsel serüveni konu
edilmektedir.
Luther’in öncülüğündeki 16. yüzyıl
dinsel reform hareketinin öğretilerine
dayanan Lutheranizm’in tarihsel
gelişimi, doktrinleri ve bu teolojik
doktrinlerin modern Batı toplumunun
sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel
yapılanmasına katkısını öğreneceğiz.
1. Tarihsel
Lutheranizm
 Hıristiyanlık en büyük bölünmesini 1054 yılında Doğu-Batı
kiliseleri olarak ikiye ayrılmasıyla yaşamıştır.
 Papaya ve ruhban sınıfına yönelik şüpheler (kumar,
eğlence, fuhuş) bazı Hıristiyan bölgelerinde Kutsal Kitap
merkezli reform çabalarına neden olması
 Avrupa’nın güneydoğusunda İslam’ın yükselişi
 Johann Gutenberg’in 1450’lerde icat ettiği matbaanın
iletişim yöntemlerinde radikal değişimi
 Luther’in papalığı kutsal bir kurum olarak değil, insani bir
oluşum olarak düşünmesi
Luther ve Reformasyonu 1517-1521
 Almanya’nın Eisleben kentinde doğan Luther’in genç
yaşında Agustin tarikatına katılması ( şüpheli, karamsar,
endişeli)
 Wittenberg Üniversitesi’nde Kitabı Mukaddes profesörü
olması
 Romalılara Mektup’taki « aklanma yalnız imanla olur»
ifadesinin reformasyonuna etkisi
 Katolik kilisesi ve papalığın bütün dinsel uygulama ve
isteklerinin kurtuluş açısından etkisinin olmadığını
düşünmesi
 Endüljanslara yönelik eleştirisini 95 maddelik bir manifesto
olarak 1517 yılında Wittenberg kilisesinin kapısına asarak
ilan etmesi
31 ekim 1517,
Wittenberg

Babası Hans ve annesi Magrethe

Gelişme ve Sağlamlaşma 1521-
1555
 Papalık’ın Saksonya prensi Frederick’e Luther’in kitaplarının
yakılmasını ve cezalandırılmasını emretmesi fakat Frederick’in bunları
yapmaması, sonrasında Katolik kilisesinin Worms Fermanı’nı
yayınlaması
 Komünyon ayini sırasında vaazlarda ve ilahilerde Latince yerine
Almanca kullanılmaya başlanması ( Eylül İncili)
 Din eğitimi konusunda soru-cevap metoduna dayalı yeni bir öğretme
yöntemi geliştirmesi ( büyük ilmihal-küçük ilmihal)
 Augsburg Konfesyonu metnini yazması için Melanchthon’u
görevlendirmesi (1521 Loci Communes Rerum Theologicarum
Teolojinin Ana Konuları
 »Sadece imanla aklanma» temel söylemini savunması
İSKANDİNAVYA’DA
LUTHERANİZM
 Stocholm Katliamı-Kalmar Birliğinin Çöküşü-Gustov
Vasa-Olavus Petri isveç (1493-1552)
 Gustav Adolf 30 yıl savaşları- Norveç’te Lutheranizm-
Gudbrand Thorlaksson döneminde İzlanda

DOĞU AVRUPA’DA
LUTHERANİZM
Matthias Biro Macaristan- Osmanlı politikası-Polonya
Kalvinizm ve Sosyanizm- Anabaptisler-Scmalkald Maddeleri
Konfesyonel Oluşum ( 1555-
1580)
 Teolojik farklılaşma- mensuplar tarafından onaylanma ve
bağlayıcılık-Augsburg Din Barışı-Trent Konseyi
Philip Melanchthon kimdir?
 Luther’in can yoldaşı yaveri-Almanların öğretmeni-Augsburg
Konfesyonun Savunusu-hümanistik eğilimli-Mesih’in ruhu
tarafından temizlenme-Akıl bilmeye ve kavramaya ait meleke-
akıl ve Özgür İrade x vahiy arasındaki skolastik denge- Loci
Communes
Lutheran Teolojik Tartışmalar
Gnesio Lutheranlar-Majoristik Tartışma-Sinerjizm Tartışması-
Viktorin Strigel-Kripto Kalvinistler
Uzlaşı formu
Flipistler x Gnesio Lutheranlar « sağlam deklerasyon «
Ortodoksi Dönemi (1580-1675)
 Uzlaşı kitabı ile başlangıç- David Hollaz-3 dönemi-Martin Chemnitz-John
Gerhard- Analitik Metot- Aristocu etki- Loci Theologici
Otuz yıl savaşları
 Bohemya/ Prag- Protestan Birliği x Katolik Devletler İttifakı-Wesfelya Barışı
Antlaşması-iki önemli sonuç içeriyor-secerdotium/regnum-Speyer protestosu
Pietizm
 Öncüsü Spener-Piety yeni dindarlık- Lutharan öğretiye karşı tepki-teolojisi-
kişisel özerklik ve bağımsızlık
Halle vakfı
 Agust H.Francke-pieteist-ilk misyoner- Yeni ahit hinduca-halle report bülteni
 Farklılaşmalar (1817-1918)
 Otto van Bismarck-
revivalizm-Amerikan
Evangelizmi-İncilin hakiki
öğretisi
 Modern çağ 1918-
 1. dünya savaşı- ilk Lutheran
Dünya Kongresi 1923- Hitler-
1934 Barmen Deklarasyonu-
Lutheran Dünya Federasyonu
2. DOKTRINEL

LUTHERANIZ
M
1. Lutheran Konfesyon
Metinleri
 küçük büyük ilmihaller-
Augsburg Konfesyonu-
Augsburg Konfesyonunun
Savunucusu-Smalkald
Maddeleri-Papanın Gücü ve
Önceliği Üzerine-Uzlaşı Metni
2.Dinsel Otorite ve Kutsal
Metin Öğretisi
3. Sadece İmanla Aklanma
Öğretisi
4. Dinsel Hukuk ve İncil
Ayrımı Öğretisi
5. İnsanın İradesi ve Kader
Öğretisi
6. Kilise Öğretisi
7. Sakramentler Öğretisi
a.Vaftiz b. Evharist
8. İki Krallık Öğretisi
a. Tanrı Krallığı
b. b. Dünya Krallığı
Sonuç
3. LUTHERAN
ETKI
VE
MODERN
Giriş
1. Dinsel Dünyevi Ayrımı: Sekülerleşme
Günah affetme yetkisi- « sekülerleşme » ilk kullanımı- felsefenin etkisi-modern
sekülerleşme kavramı
2. Kilise-Devlet İlişkisi: Teolojik Laiklik
İsa’nın devrimci rolü- kilise nedir?- kilise ve devlet ilişkisi-laiklik kavramı-
3. Kutsanmış Devlet: Mutlakiyetçilik
Obrigkeit- Barışa Çağrı-Nazizmin rolü
4. Evrensel Kiliseden Özgürleşme: Modern Devlet ve Milliyetçilik
Milli aidiyeti canlandırma-Charles’ın ölümü-imparatorluktan bağımsızlık- Kutsal
metni tercüme- Prusya-Luther milliyetçi miydi?
5. Teolojik Öğretinin Etnik Yansıması: Antisemitizm
«Yahudi sorunu» Almanya’da Yahudi halkı hukuku-servitus
Judeorum doktrini- veba salgının sorumluları- ticari rakip-
Erasmus’un Yahudi karşıtlığını savunması- Luther’in Yahudilere
bakışı- Hitler ile modern antisemitizmin başlaması
6. Bilincin Özgürleştirilmesi: Düşünsel Liberalleşme
Özgürce inanan kişi- Luther’in özgürlük anlayışı- Ortaçağ Kilise
anlayışı-iyi davranış ve erdemler olmaksızın « sadece imanla
kurtuluş « hıristiyan özgürlüğü için sadece iman yeterlidir-
7. Lutheran «meslek» tanımı: Kapitalizm Etiğine Giriş
Max Weber 1904- Dünya Krallığı- beruf « meslek,iş » bütün
insanların din adamlığı öğretisi
degerlendirm
e