PERAKENDE

YÖNETİMİ

PERAKENDE KURULUŞ YERİ SEÇİMİ

Prof.Dr. Nurcan TURAN

PERAKENDE YER SEÇİMİNİN
ÖNEMİ

• Tüketicilerin bir perakende

Perakende kuruluşu seçmesinde yer önemli
kuruluş yeri bir tercih nedenidir.
stratejik bir • Yer pahalıdır, yapılan bir
karardır ve üç
açıdan önem yatırımdan kolayca
taşır; vazgeçilemez.
• İstenilen yeri bulmak zordur.
 YER SEÇİMİNİN ANALİZ VE AŞAMALARI

Profesyonel işletmelerin yer aldığı gelişmiş ülkelerde yer seçimine çok

önem verilmekte ve bu kararlar için; bilimsel araştırma, analiz ve
değerlendirmeler yapılmaktadır.
Yapılan analizler şu aşamalardan oluşur.

1. Ülke ya da 2. Ticari alan

bölge analizi analizi (Mikro 3. Konum analizi
(Makro analiz) analiz)
 ÜLKE YA DA BÖLGE ANALİZİ
(MAKRO ANALİZ)
Demografik

Ülke ve bölge analizleri (Makro

Ekonomik analizler); seçenekler arasından en fazla
faydayı sağlayacak ülke ya da bölgenin
Kültürel
seçilmesidir. Bu analizde şu ölçütlerden
yararlanılır:
Talep Yapısı

Rekabet

Alt Yapı
 TİCARİ ALAN ANALİZİ (MİKRO
ANALİZ)

Perakendeci işletmeler için ticaret alanı; mevcut ya da

potansiyel bir perakendecinin tüketicilerin çoğunluğunu
Ticari alan analizleri (Mikro
çektiği ya da çekmeyi beklediği mevcut ya da olası bir
analizler);demografik ve kültürel yapının
konumluk yerinin çevresini saran alandır (Örneğin;
incelenmesi sonrası oluşacak talep yapısını
Hamamyolu bir ticari alan olarak ele alındığında bu
şekillendiren analizlerdir. Bu analizde şu
bölgenin yalnızca orada oturanları değil, tüm
ölçütlerden yararlanılır:
Eskişehirlileri ve civarında yaşayan tüketicileri çektiği
• Demografik
söylenebilir). • Ekonomik
• Alt kültür
• Talep yapısı
KONUM ANALİZİ
Konum analizinin temel
unsurları:
Ulaşılabilirlik
• Makro analizde dikkate alınacak
ölçütler:
• Yol seçenekleri
• Yol koşulları
• Engeller
• Mikro analizde dikkate alınacak
ölçütler:
• Görünürlük
• Trafik akışı
• Park olanağı
• Yoğunluk
• Giriş ve Çıkışlar
Yersel avantaj
 PERAKENDE MARKET İŞLETMELERİNİN
KURULUŞ YERİ SEÇİMİ

Perakende market işletmeleri kuruluş yerlerini belirlerken nitel ve nicel verilere ihtiyaç duyarlar. Bu verilerin toplanmasında dikkat etmeleri gereken noktalar:
Rakiplerinin sayısı, niteliği ve büyüklüğü
Ulaşılabilirlik
Ticaret alanının genişliği
Ticaret alanındaki popülasyon ve popülasyon trendi
Toplam satın alma gücü ve satın alma gücü dağılımı
Çalışma alanının büyüklüğü ve konumun doğruluğudur.

Perakende Marketlerin Yer Seçimine Yönelik CBS Uygulamasıhttps://www.researchgate.net/publication/283255873_Perakende_Marketlerin_Yer_Secimine_Yonelik_CBS_Uygulamasi

 EN UYGUN KURULUŞ YERİNİN
SEÇİMİNDE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

En uygun yer seçimi problemlerinin çözümünde,

sözel ve matematik verileri konumsal verilerle
ilişkilendiren coğrafi bilgi sistemleri, kullanabilecek
güçlü bir yöntemdir.

Coğrafi bilgi sistemleri, mekana dayalı işlemlerde konumsal ve konumsal olmayan verileri toplayan, saklayan, analiz eden ve
kullanıcılarına sunan ve bütün bu işlemleri bir bütünlük içersinde gerçekleştiren görsel bilgi sistemidir. Aynı zamanda coğrafi bilgi sistemleri;
arazi yönetimi, kaynak yönetimi ve iş planlaması gibi birçok farklı niteliğe sahip çalışma alanlarında da kullanılabilir.

Kaynak: Perakende Marketlerin Yer Seçimine Yönelik CBS Uygulaması. Available from: https://www.researchgate.net/publication/283255873_Perakende_Marketlerin_Yer_Secimine_Yonelik_CBS_Uygulamasi
[accessed Mar 08 2018].
 EN UYGUN KURULUŞ YERİNİN
SEÇİMİNDE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

Klasik metotlarla geliştirilen (matematik /istatistik) en uygun yer seçimi projeleri büyük
yatırımlar gerektirmekte ve yüksek maliyetlere neden olmaktadır. CBS ile yapılan konum
analizleri ise daha az maliyetle gerçekleştiği gibi daha hızlı da sonuçlanmaktadır. Günümüzde
özel perakende kuruluşlarının CBS ile yaptıkları örnek uygulama alanlarından bazıları
şunlardır:
• Yer analizi
• Pazarlama ve zamanlama planlaması
• Market analizi
• Kentsel yapı planlama
• Maliyet analizi
• Kadastral analiz toplama ve ilişkilendirme
• Kaynak tahsis imkan analizi.

Yeni mağaza için “doğru lokasyon” seçiminde dokuz ipucu!
Türkiye’nin 81 ilinde cadde ve sokak bazında tüm coğrafyayı
inceleyip sektörlere yönelik detaylı raporlar sunan Maptriks,
mağaza açılışında doğru lokasyon seçimi için yapılması
gerekenleri açıkladı.
Perakende sektörünün mağazalar için yer seçiminde; metrekare,
kira değeri, cephe büyüklüğü, görünüş gibi iç dinamikler önemli
kriterler olsa da bu dinamikler doğru bir konumlandırma ile
birleşmediği takdirde başarısız bir girişim ortaya çıkabiliyor.
Yazılım ve danışmanlık şirketi Maptriks, şirketleri iflasa kadar
götürebilecek lokasyon konusundaki yanlışların önüne geçilmesi
için dokuz kritik adımı şöyle sıraladı:
Rekabet etkisi, lokasyon seçiminde karar verme sürecini doğrudan etkileyen
diğer bir faktör. Yeni açılacak bir mağazanın, hedef kitlesine ve türüne göre
rakipleri önceden belirlenmeli, bölgedeki bu rakipler ile uzaklık matrisleri
hesaplanmalıdır. Mağazaların birbiri üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri,
güçlü ve zayıf yanları üretilecek SWOT analizleri ile incelenmeli, bu
doğrultuda elemeler yapılmalıdır.
• Mağaza açmadan önce rakiplerinizi tanıyın
YAŞAMIN İÇİNDEN
Bölgedeki nüfus büyüklüğü ve yoğunluğu, yeni bir mağaza için en önemli
ölçüt olsa da sunulan hizmet ve ürün çeşidine göre hedef kitlenin de en doğru
şekilde belirlenmesi gerekiyor. Sadece nüfus çoğunluğuna göre yapılan
lokasyon seçimleri başarısız sonuçlar doğuruyor. Bu nedenle nüfus
büyüklüğünün yanında hanelerin alışveriş alışkanlığını ve hane yapılarını
ölçümlemek de gerekiyor.
• Nüfusun yoğunluğu değil, hedef kitle önemli
Özellikle Türkiye genelinde faaliyet gösteren mağazalar, kendine özgü bir
dağıtım ağı ve buna bağlı olarak bir büyüme stratejilerine sahipler. Yeni
açılacak bir mağazanın mevcuttaki dağıtım ağına ve depolara yakınlığı, bu ağ
ile olan ilişkisi analiz edilmeli ve alınacak kararlar öncelikle bu süzgeçten
geçirilmeli.
• Lokasyon kararı, dağıtım ağı süzgecinden geçirilmeli
Nüfus ve bu nüfusun yeni mağazaya erişim potansiyeli dışında öne çıkan diğer
nokta ise mağaza için seçilen lokasyonun çevresindeki referans bölgeleri.
Yakınında bir meydan, bir üniversite kampüsü ya da bir kamu kurumu bulunan
bölgelerde veya kolay ulaşım açısından doğru noktada açılmış mağazalar daha
avantajlı oluyor.
• Çevredeki referans bölgeleri yeni mağazalar için avantaj
Coğrafi verinin bilgisayar tabanlı programlarda depolanması, işlenmesi,
sorgulanması ve analiz edilmesine imkân sağlayan Coğrafi Bilgi Sistemleri
(CBS) ve yazılımları; modern perakende mağazaları için nüfus ve alan
ilişkisine bağlı olarak uygun yer seçimi, dükkân seçimi ve analizleri konusunda
oldukça geniş imkânlar sunuyor. Bu sistemler; demografik yapı, ticaret alanı,
rekabet alanı, ulaşım ağı, araba sürüş zaman-mesafe ilişkisi gibi pek çok
faktörü değerlendirmeye alarak uygun lokasyon seçimi analizleri yapılmasına
imkan veriyor.
• Anlık satış verileri ile coğrafi bilgi sistemlerini güçlendirin
 YAŞAMIN İÇİNDEN

Yeni bir mağaza açılmasının planlandığı bölge hakkında; o bölgede yaşayan, hatta
ticari faaliyette bulunan kişilerden elde edilecek veriler, çoğu zaman bilimsellikten
uzak ve göreceli olur. Bu tür kaynaklardan bölgede yaşayan tüketicilerin yaşam tarzı
ve alışveriş kültürü gibi davranışsal bilgileri dikkate alınması ne derece doğru ise
yalnızca bu bilgilere dayalı karar vermek de o derece yanlış olacaktır. Bu nedenle
bilimsel kaynaklardan elde edilen verilerle yerel bilgiyi birleştirmek yeni girişimler
için daha gerçekçi analizlere ulaşılmasının yolunu açar.
• Bilimsel veriler ile yerel bilgiyi birleştirin
Hedef kitle yoğunluğu; harcanabilir gelir seviyesi ve rakip sayısı arasındaki ilişkiyi
gösterir. Bu verilere ait bilimsel metotlarla elde edilmiş güncel veriler yoksa yapılacak
doygunluk analizi de doğru çıkmayacak ve sonuç olarak mağazanın yeri ya da
kapasitesi ile ilgili yanlış kararlar alınacaktır.
• Hedef kitle yoğunluğunu doğru analiz edin
Yalnızca rakip mağaza konumuna göre lokasyon seçimi yapmak, sıkça yapılan
hatalardan birisidir. Eğer rakip şirketin mağaza açtığı yer, doygunluğa ulaşan bir
bölge ise yeni açılacak başka bir mağazanın performansı da beklenen seviyede
olmayacaktır. Ayrıca mağaza açılacak bölgede rakiplerin olmaması, her zaman için o
bölgenin iyi bir bölge olduğu anlamına gelmez.
• Yalnızca rakip mağaza konumuna göre lokasyon belirlemeyin

Etki alanının hesaplanması kavramı, tüketicilerin mağazanıza gelmek için göze

alacağı azami uzaklık olarak da tanımlanabilir. Etki alanının hesaplanmasını etkileyen
faktörler arasında sunulan ürün ve hizmetlerin fiyat, kalite ve fayda algısı, mağazanın
hizmet verdiği bölgede tüketicinin benzer mal ve hizmetleri alabileceği mağazaların
bulunurluğu ve tüketicilerin alışveriş ve yaşam kültürü sayılabilir.
• Tüketicinin mağazanıza gelmesi için göze alabileceği mesafeyi hesaplayın
Konuyla ilgili açıklamada bulunan Maptriks Kurucu CEO’su Fatih Kuralkan, “Yeni işyerleri açmak isteyen
şirketler için doğru lokasyon seçimi oldukça önemi bir faktör olarak öne çıkıyor. Yanlış lokasyon seçimi
nedeniyle şirketler, doğru lokasyon seçimi için yapılacak çalışmalar için gerekli harcamadan daha çok harcama
yaparak girişimlerinde başarısız oluyor.” dedi.
Yanlış lokasyon seçiminin şirketleri iflasa kadar götürebileceği uyarısında bulunan Kuralkan, “Geliştirdiğimiz
teknoloji üzerine inşa ettiğimiz web ve mobil tabanlı yazılımlar ile lokasyon bazlı hızlı analizler yapabiliyoruz.
Hizmetlerimizi kullanan müşterilerimiz, bir yandan yatırım maliyetlerini oldukça düşürürken, diğer yandan aynı
sektördeki rakiplerine kıyasla büyüme açısından da öne geçmiş oluyor.” şeklinde konuştu.
• Yanlış lokasyon seçimi şirketleri iflasa kadar götürebilir
 KAYNAKÇA
• Levy, M.& Weitz, B. A. (2012). Retailing Management, 8th. Ed. Newyork: McGraw Hill Com.
• Aydın, K. ( 2013). Perakende Yönetiminin Temelleri, İstanbul: Nobel Ya. Da.
• Perakende Marketlerin Yer Seçimine Yönelik CBS Uygulaması https://
www.researchgate.net/publication/283255873_Perakende_Marketlerin_Yer_Secimine_Yonelik_CBS
_Uygulamasi
• https://www.gidahatti.com/yeni-magaza-icin-dogru-lokasyon-seciminde-dokuz-ipucu-16101/