CHƯƠNG 1

ĐỒNG PHÂN

Phần 2: Quy tắc Cahn-Ingold-Prelog

– Đồng phân hình học

1
 2. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ
2.2. Quy tắc Cahn-Ingold-Prelog – so sánh thứ tự ưu tiên
Nguyên tắc chung: xét lần lượt từ nguyên tử thứ nhất, nếu thứ tự ưu
tiên như nhau thì xét tiếp đến nhóm nguyên tử thứ hai (là các nguyên
tử gắn trực tiếp với nguyên tử thứ nhất). Và tiếp tục cho đến khi tìm
thấy sự khác biệt để so sánh thứ tự ưu tiên của các nhóm.

 “nguyên tử đang xét” có số thứ tự trong bảng HTTH lớn hơn

thì nhóm thế đó sẽ được ưu tiên hơn.
(1) (6) (7) (8) (16) (17) (35) (53)
-H - CH3 - N H2 - OH - SH - Cl - Br -I
Increasing priority

Chiều tăng tính ưu tiên

 Nguyên tử trong nhóm thế tham gia vào - CH= CH2

is treated as
C C
- CH- CH2

nối đơn, đôi hoặc ba được xem như đã O

- CH
is treated as
O
C
C
O
H

liên kết với một, hai hoặc ba nguyên tử kia C CH

is treated as 2C
C
C
C
 2.2. Quy tắc Cahn-Ingold-Prelog
Ví dụ:

Xác định nhóm ưu tiên hơn trong mỗi cặp sau?

a) -CH3 < -CH2CH3

b) -I > -Br

c) -CH2Br > -CH CH Br

2 2

Video clip minh hoạ

3
 2.2. Quy tắc Cahn-Ingold-Prelog
Ví dụ:

Sắp xếp các nhóm theo thứ tự ưu tiên:

3 4 2 1
a) -COOH -H -NH 2 -OH

b) 2 3 1 4
C CH H
C CH2 CH3
H

4
 2.2. Quy tắc Cahn-Ingold-Prelog
Ví dụ:
Xác định thứ tự các nhóm ưu tiên gắn trên C bất đối xứng
4
4

3 2
3 1

1
2

1 1
3
4 3 4 2 4 3

2 1 2
5
 2. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ
2.3. Đồng phân hình học

Xuất hiện do sự phân bố khác nhau của các nguyên tử

hoặc nhóm nguyên tử ở hai bên một “bộ phận cứng nhắc”
trong phân tử

- Liên kết đôi : C=C, C=N, N=N,

Bộ phận cứng ngắt
- Vòng no

Danh pháp cis-trans: khi hai nguyên tử C của nối đôi liên kết với
một nhóm thế giống nhau
Danh pháp Z-E: khi không sử dụng được danh pháp cis-trans

6
 2. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ
2.3. Đồng phân hình học
Danh pháp cis-trans
So sánh hai nhóm giống nhau
H3C CH3 H3C H
C C C C
H H H CH3
cis-2-Butene trans-2-Butene

H Br
H H

Br H
Cl Cl
cis-1-Bromo-3-chlorocyclobutane trans-1-Bromo-3-chlorocyclobutane
7
 2. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ
2.3. Đồng phân hình học
Danh pháp Z-E
So sánh hai nhóm ưu tiên hơn
Áp dụng quy tắc CAHN-INGOLD-PRELOG

N O
C CH2OH C CH3
C C H3C C C
Br CH2CH3 H3C C6H5

(E)-2-Bromo-3-hydroxymethyl- (E)-3-Methyl-4-phenyl-
2-pentenenitrile 3-pentene-2-one

Video clip minh hoạ

8
 2. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ
2.3. Đồng phân hình học

Đôi khi danh pháp cis-trans và danh pháp Z-E không đồng nhất

H3C CH3 H CH3

C C C C
H COOH H3C COOH

(E)-2-methylbut-2-enoic acid (Z)-2-methylbut-2-enoic acid

hay cis-2-methylbut-2-enoic acid hay trans-2-methylbut-2-enoic acid

Video clip minh hoạ

9
 Luyện tập:
Hãy xác định cấu hình Z/E cho hợp chất sau đây:

Video clip hướng dẫn làm bài Luyện tập

10