Chód i jego patologia

Zasady nauki chodzenia

 Definicje chodu
• Chód jest to sposób przemieszczania się człowieka
w przestrzeni.
• Chód jest to seria rytmicznych, zmiennych ruchów
kończyn i tułowia powodujących w rezultacie
przesunięcie się do przodu środka ciężkości
człowieka.
• Chód jest to rytmiczne gubienie i odzyskiwanie
równowagi w zmieniających się na przemian fazach
podporu i przenoszenia.
 Wspólne cechy chodu
• Prawidłowy chód jest:
• dwunożny,
• naprzemienny,
• przedsiębieżny,
• symetryczny (izochroniczny, izometryczny,
izotoniczny) i harmonijny.
 Symetryczne cechy chodu
1. Izochronia
• - polega na równym w czasie obciążaniu lewej i
prawej kończyny dolnej
2. Izometria
• - polega na wykonywaniu równej długości
kroków prawą i lewą kończyną dolną
3. Izotonia
• - polega na prawidłowej koordynacji ruchów
kończyn górnych i tułowia z praca kończyn
dolnych
 Cykl chodu
• Cyklem chodu nazywamy czynności i ruchy
wykonywane przez idącego pomiędzy
kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i
powtórnym jej zetknięciem się z podłożem.
• Podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn
dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i
przenoszenia kończyny.
Cykl chodu
Cykl chodu
Cykl chodu
 Fazy chodu

• I. Faza podporu
• II. Faza przenoszenia
• III. Faza podwójnego podparcia
 Faza podporu
• Podczas przeciętnie szybkiego chodu faza
podporu jednej kończyny dolnej zajmuje około
60% czasu cyklu chodu.
• Faza podporu rozpoczyna się w momencie
zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w
chwili oderwania palucha.
• W fazie podporu można wyodrębnić (w
odniesieniu do stopy) pięć części składowych
(„podfaz”).
 „Podfazy” podporu
• 1. Kontakt pięty z podłożem;
• 2. cała powierzchnia stopy przylega do
podłoża;
• 3. pełne obciążenie – podpór właściwy (środek
masy ciała znajduje się nad środkiem
geometrycznym powierzchni styku stopy z
podłożem);
• 4. oderwanie pięty od podłoża – przetaczanie
stopy (propulsja);
• 5. oderwanie palucha od podłoża – odbicie.
„Podfazy” podporu
 Faza przenoszenia
• Podczas przeciętnie szybkiego chodu faza
przenoszenia jednej kończyny dolnej zajmuje
około 40% czasu cyklu chodu.
• Faza przenoszenia rozpoczyna się w
momencie oderwania od podłoża palucha, a
kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej
kończyny z podłożem.
• W fazie przenoszenia można wyodrębnić trzy
części składowe („podfazy”).
 „Podfazy” przenoszenia
1. Przyspieszenie
• - rozpoczyna się w momencie, gdy paluch
kończyny dolnej zakrocznej odrywa się od
podłoża i noga zakroczna goni tułów, a kończy
w chwili, gdy kończyna ta znajdzie się pod
środkiem ciężkości.
 „Podfazy” przenoszenia
2. Przenoszenie właściwe
• - jest to sytuacja, w której oś poprzeczna
stawu skokowo – goleniowego znajduje się w
płaszczyźnie czołowej głównej ciała;
• - w tym momencie przenoszona kończyna jest
potrójnie zgięta (w stawie skokowym,
kolanowym, biodrowym).
 „Podfazy” przenoszenia
3. Hamowanie
• - po wyprzedzeniu tułowia przez kończynę
dolną zakroczną następuje zwolnienie tempa
ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie
jej do kontaktu z podłożem.
 Faza podwójnego podparcia
• Jest to sytuacja, w której paluch nogi zakrocznej
jeszcze się nie oderwał od podłoża, a pięta nogi
wykrocznej już się o nie oparła.
• Czas trwania fazy podwójnego podparcia jest
zależny od szybkości chodu.
• Im jest większa szybkość chodu, tym faza
podwójnego podparcia jest krótsza.
• Podczas biegu faza podwójnego podparcia nie
występuje – zastąpiona jest fazą lotu.
 Prędkość chodu
• Prędkość chodu w praktyce kinezyterapeutycznej
określana jest częstotliwością kroków na minutę.
• Za chód w tempie wolnym przyjmuje się taki, w
którym idący wykonuje w ciągu minuty 70 kroków.
• Za bardzo szybki – marsz z częstotliwością 130
kroków na minutę.
• Dorosły mężczyzna o standardowym wzroście 170
cm, idący z częstotliwością 90 kroków na minutę,
porusza się z prędkością ok. 4 km/godz. i ta
szybkość określana jest jako średnia (w znaczeniu
ogólnym).
 Mechanika chodu
• Istota chodu polega na przekształceniu obrotowych
ruchów stawów na liniowe przemieszczanie ciała.
• Podczas kolejnych kroków środek ciężkości ciała
wykonuje ruchy po krzywej sinusoidalnej, biegnącej
po wypadkowej dwóch płaszczyzn – strzałkowej i
horyzontalnej.
• Aby chód był ekonomiczny, przebieg środka
ciężkości powinien być zbliżony do linii prostej.
• Celowi temu służy udział różnych segmentów ciała
w mechanizmie chodu, a udział ten określają tzw.
determinanty chodu.
 Determinanty chodu
• Rozróżnia się 6 wyznaczników chodu, z czego 3 dotyczą
miednicy, 2 kolana, 1 st. skokowego i stopy.
• I wyznacznik określa konieczność bocznych przemieszczeń
miednicy w czasie chodu wynikających z naprzemian-
stronnego obciążania kkd. W fazie obciążenia miednica
musi przyjąć takie położenie, w którym stopa kończyny
podporowej będzie znajdować się dokładnie w miejscu, w
którym na podłożu znajdowałby się rzut środka ciężkości
ciała idącego. W momencie, w którym druga kd przejmuje
funkcję podporu, miednica podąża w jej stronę. Ruchy
boczne miednicy (ok. 4o do przodu i 4o do tyłu) pozwalają
na wydłużenie kroku i są najlepiej widoczne podczas chodu
wolnego.
 Determinanty chodu
• II wyznacznik określa ustawienie miednicy i obu stawów
biodrowych w płaszczyźnie czołowej w sytuacji, kiedy jedna
z kkd jest obciążona, a druga przenoszona. Miednica
ustawia się wtedy lekko ukośnie, opadając w stronę kd
przenoszonej. St. biodrowy kd podporowej ustawia się w
przywiedzeniu pod kątem 5o, st. biodrowy kd przenoszonej
jest o taką samą wielkość kątową odwiedziony.
• To „opadanie” miednicy po stronie wykrocznej nie tylko
„zmusza” kolano do ugięcia, aby uchronić stopę przed
zaczepieniem palcami o podłoże (co daje względne
skrócenie kończyny i ułatwia wykrok), ale jednocześnie
redukuje o połowę unoszenie się środka ciężkości.
 Determinanty chodu
• III wyznacznik określa prawidłowe ustawienie miednicy w
płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia.
Miednica powinna zrotować się w głównej długiej osi ciała
ku przodowi, w stronę kończyny, która rozpoczyna
podparcie i jednocześnie ku tyłowi w stronę kończyny
zakrocznej. W stosunku do płaszczyzny czołowej głównej –
przeprowadzonej przez środek ciężkości ciała – rotacja ta
powinna wynosić po 5o w obie strony. O taką wielkość
kątową muszą zostać zrotowane oba st. biodrowe, których
łącznikiem jest miednica. St. biodrowy kończyny
wykrocznej jest zrotowany na zewnątrz, a zakrocznej do
wewnątrz. Wg tego wyznacznika chód prawidłowy jest
możliwy przy wykonywaniu co najmniej 5o ruchów rot. zew.
 Determinanty chodu
• IV wyznacznik określa wielkość kąta zgięcia stawu
kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego
obciążenia. Musi on wynosić ok. 20o. Takie ustawienie
stawu kolanowego pozwala na chód z minimalną amplitudą
wychyleń środka ciężkości ciała w górę i w dół w
płaszczyźnie strzałkowej – zbliża linię sinusoidalną, po
której ten punkt się porusza, do linii prostej, co czyni chód
bardziej ergonomicznym.
• Marsz z zablokowanym, na przykład, w wyproście stawem
kolanowym zwiększa znacznie koszt energetyczny funkcji
lokomocji.
 Determinanty chodu
• V wyznacznik określa wymaganą wielkość czynnościowego
skrócenia kd w fazie przenoszenia w sytuacji, w której oś
poprzeczna stawu skokowo-goleniowego mija główną
płaszczyznę czołową ciała. Kończyna przenoszona powinna
przemieszczać się do przodu dokładnie w płaszczyźnie
strzałkowej st. biodrowego. Miednica po tej stronie jest
lekko opuszczona (wyznacznik II), co wymaga znacznego
pozornego skrócenia kd, aby mogła się ona „zmieścić” pod
miednicą. To czynnościowe skrócenie odbywa się we
wszystkich trzech stawach, ale największe jest w stawie
kolanowym. Aby chód był prawidłowy, staw ten musi mieć
możność zgięcia w fazie przenoszenia do 65o.
 Determinanty chodu
• VI wyznacznik określa kątową wielkość zakresu ruchów
stawów skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej ,
która jest potrzebna do prawidłowego chodu. Musi ona
wynosić od 15o wyprostu (początek przetaczania) do 20o
zgięcia (koniec fazy propulsji).

• Oprócz tych 6 głównych wyznaczników (determinantów)

chodu A. Zembaty podał w swoim podręczniku jeszcze 3
dodatkowe: długościowy, czasowy i koordynacyjny.
 Determinanty chodu
• Wyznacznik VII – długościowy – określa jako prawidłowy
taki stereotyp chodu, w którym kroki obu kończyn dolnych
będą miały jednakową długość.
• Skracanie wykroku jedną kd powoduje chód utykający,
który w warunkach patologii jest wynikiem niepełnych
zakresów ruchu lub występującego podczas chodu bólu.
• Chód o krokach niejednakowej długości zaburza
koordynację, czyniąc go niepewnym, męczącym.
• Skrajną jego odmianą jest chód krokiem dostawnym, w
którym jedna kd jest wysuwana w przód, natomiast druga
dostawiana do płaszczyzny czołowej głównej.
 Determinanty chodu
• Wyznacznik VIII – czasowy – polega na tym, by czas
obciążania obu kkd był jednakowy. W chodzie
patologicznym – najczęściej z powodu bolesności jednej z
kkd – obserwuje się tendencję do „przeskakiwania” nad
niesprawną kd. Pacjent wydłuża znacznie fazę podporu
kończyny zdrowej, przygotowując kończynę chorą do
kontaktu z podłożem, po czym bardzo szybko, przy
współruchach tułowia i kkg, stara się ponownie postawić na
podłożu kd zdrową. Nieskoordynowane współruchy górnej
części ciała też służą odciążeniu niesprawnej kd. Najczęściej
chód z niejednakowym czasem obciążania kończyn łączony
jest z różną długością kroków.
 Determinanty chodu
• Wyznacznik IX – koordynacyjny – polega na prawidłowej
koordynacji ruchów kkg i tułowia z pracą kkd. W warunkach
prawidłowych wykrokowi jednej kd towarzyszy wysunięcie
do przodu przeciwnej kg i rotacja tułowia w stronę
wykrocznej kd.
• Im szybszy marsz, tym większa amplituda ruchów kkg
zapobiega ruchom skrętnym tułowia w stronę kd
zakrocznej.
• Pacjent z podwójnym wyłuszczeniem kkg w stawach
ramiennych musi znacznie zwiększyć pracę mm. tułowia w
celu przeciwdziałania jego ruchom rotacyjnym, co czyni
chód mniej efektywnym niż u posiadającego sprawne kkg.
 Kinematyka chodu
• Przed przystąpieniem do nauki chodu w warunkach
patologii trzeba uzyskać wcześniej co najmniej takie
zakresy ruchów w stawach kkd, jakie określają
determinanty chodu. Niespełnienie tego warunku
wyklucza możliwość odtworzenia prawidłowego
chodu i będzie prowadziło do przyswajania
wadliwych wzorców.
• Jeżeli istnieje pewność nieodtworzenia
prawidłowych zakresów ruchów w stawach kkd,
należy uczyć kompensacyjnego modelu chodu –
indywidualnie u każdego pacjenta.
 Analiza dynamiczna chodu
• Analiza dynamiczna określa wielkość siły mięśni,
która jest potrzebna w trakcie prawidłowego
chodu.
• Na idącego człowieka działają dwa rodzaje sił:
• - zewnętrzne,
• - i wewnętrzne.
 Siły działające podczas chodu
• 1. Siły zewnętrzne:
• - siła grawitacji i reakcja podłoża (siły te na
ogół działają zgięciowo).
• 2. Siły wewnętrzne:
• - pracujące mięśnie (utrzymanie prawidłowej
postawy, stabilizacja stawów, hamowanie lub
przyspieszanie poszczególnych części kończyn
i tułowia).
 Mm. działające podczas chodu
• Największą aktywność podczas chodu
wykazują:
• - mm. stabilizujące tułów
• - mm. odpowiedzialne za stabilizacje miednicy
• - mm. kończyn dolnych odpowiedzialne za
wykonywanie ruchów w poszczególnych
fazach chodu
Siły wewnętrzne (pracujące mięśnie)
 Czynność mięśni w czasie chodu
• Rozróżnia się 3 zasadnicze czynności mięśni:
• 1) Wyrzut kończyny dolnej do przodu – wykrok.
• 2) Hamowanie – łagodzenie siły wykroku.
• 3) Stabilizacja stawów – utrzymanie równowagi
podczas fazy podporu.
 Udział poszczególnych mięśni
w fazie wykroku
Mm. tułowia: M. krzyżowo-grzbietowy i mm.
skośne brzucha (zew. jednej strony i wew.
drugiej) biorą udział w rotacji miednicy w
stronę przeciwną do nogi wykrocznej. Mm.
biodrowo-lędźwiowy i czworoboczny lędźwi
unoszą miednicę po stronie nogi wykrocznej.
 Udział poszczególnych mięśni
w fazie wykroku

• Mm. biodrowo-udowe: Fazę wykroku

zapoczątkowują mm. napinający powięź
szeroką, grzebieniowy, krawiecki i prosty uda
(krótko).
• Następnie włączają się zginacze podudzia,
zwłaszcza m. dwugłowy uda, hamując wyrzut
podudzia.
 Udział poszczególnych mięśni w fazie wykroku
1- tensor
fasciae
late

2 - sartorius

3 - pectineus

4 - biceps
femoris
 Udział poszczególnych mięśni
w fazie wykroku

• Przy końcu fazy wykroku zaznacza się silne działanie

zginaczy podudzia, niedopuszczających do
przeprostu w st. kolanowym.
• W dalszym ciągu działa m. biodrowo-lęźwiowy.
• Przy szybkim chodzie czynność m. 4-głowego uda
jest większa – prowadzi on wyrzut podudzia do
przodu.
 Udział poszczególnych mięśni w fazie wykroku

1 - rectus
femoris

2 - iliopsoas

3 - vastus
lateralis
 Udział poszczególnych mięśni
w fazie wykroku

• Mm. podudzia i stopy:

• Mm. piszczelowy przedni, prostownik palców
wspólny, prostownik palucha i strzałkowy
krótki unoszą stopę ku górze i ułatwiają
wykrok.
• Szczególnie ułatwiają wyrzut kończyny do
przodu przy szybkim chodzie i biegu.
 Udział poszczególnych mięśni w fazie wykroku
4 - tibialis ant.

5 - extensor
hallucis long.

6 - extensor
digitorum long.

7 - peroneus
tertius
Udział poszczególnych mm. w fazie podporu
• Mm. biodrowo-udowe: Na początku fazy podporu
działają przede wszystkim mm. pośladkowe. M.
pośladkowy duży i zginacze podudzia hamują
pochylenie miednicy do przodu i utrzymują ją w
równowadze. Mm. pośladkowe średni i mały oraz
przywodziciele znoszą rotację zew. ciała i powodują
rot. wew. M. 4-głowy uda również działa na
początku fazy podporu, kontrolując i hamując
zgięcie w st. kolanowym. Następnie rozluźnia się i
znowu kurczy w momencie, gdy kończyna ustawia
się pionowo i dochodzi do zablokowania kolana.
 Udział poszczególnych mięśni w fazie podporu
1-gluteus med.

2-gluteus max.

3-rectus fem.

8-quadriceps

9-adductor long.

10-semitendinosus,
semimebranosus
Udział poszczególnych mm. w fazie podporu

Mm. podudzia i stopy: Mm. piszczelowy przedni,

prostownik palców i palucha działają na początku
fazy podporu, hamując obciążanie stopy podczas
przenoszenia się środka ciężkości od pięty do stępu.
M. trójgłowy łydki kurczy się silnie podczas całej
fazy podporu, stabilizując staw skokowy. Boczne
wychylenia stopy równoważone są przez działanie
mm. piszczelowego tylnego, zginaczy palców i
palucha z jednej strony oraz mm. strzałkowego
długiego i krótkiego z drugiej. Czynność zginaczy
długich i krótkich palców jest wyraźniejsza przy
chodzeniu boso i po miękkim podłożu.
Udział poszczególnych mm w różnych fazach chodu
Czynność kończyn górnych podczas chodu

• W fazie wykroku następuje wysunięcie barku i

lekki wyrzut do przodu kończyny górnej
przeciwnej do nogi wykrocznej.
• Ruch ten równoważy rotację miednicy.
 Chód patologiczny

• W przypadku zaburzeń czynności mięśni

kończyn dolnych chód traci swą płynność i
lekkość oraz staje się trudniejszy.
• Chód patologiczny charakteryzuje się
nadmiernym albo asymetrycznym ruchem
części ciała, zwłaszcza miednicy i kończyn
dolnych. W ten sposób wyrównuje się
niedomogę mięśni.
Brak działania m. pośladkowego dużego

• 1) Nagłe cofnięcie się tułowia ku tyłowi i

miednicy na początku fazy podporu, zaraz po
dotknięciu piętą podłoża.
• 2) Wysunięcie chorego biodra ku przodowi.
• 3) Mocne wyprostowanie kolana w
środkowym okresie fazy podporu.
Brak działania m. pośladkowego średniego

• 1) W fazie podporu opadanie miednicy po

stronie zdrowej.
• 2) Boczne przesunięcie się miednicy w stronę
biodra chorego w fazie podporu.
• 3) Przy próbie wyrównania niedomogi m.
pośladkowego średniego występuje
przechylenie tułowia w stronę chorą (objaw
Duchanne’a).
 Brak działania mm. zginaczy biodra
1) Utykanie zaczyna się na końcu fazy podporu i trwa
przez całą fazę wykroku po stronie chorej
kończyny.
2) W momencie oderwania się palców od podłoża
dochodzi nagłego wyrzutu tułowia i miednicy ku
tyłowi, po którym występuje obrót miednicy wokół
zdrowego biodra.
3) Wysuwanie biodra chorego do przodu zaznacza się
szczególnie pod koniec fazy wykroku. Wykrok
dokonuje się głównie na skutek działania mm.
tułowia (mm. czworoboczny lędźwi, najszerszy
grzbietu, krzyżowo-grzbietowy i mm. brzucha).
 Brak działania m. czworogłowego uda
• Przy izolowanym porażeniu m. czworogłowego uda
brak działania tego mięśnia w czasie wolnego chodu
jest prawie niewidoczny. Natomiast przy szybkim
chodzie występuje:
• 1) Nagły wyprost kolana przy dotknięciu piętą
podłoża.
• 2) Na początku fazy podporu następuje lekkie
pochylenie tułowia i wysunięcie biodra ku
przodowi, udo zaś cofa się ku tyłowi.
 Brak działania m. czworogłowego uda
• Przy braku działania m. 4-głowego w czasie całej
fazy podporu kolano musi być utrzymane w
wyproście, gdyż nie ma możliwości amortyzacji na
zgiętym kolanie.
• Nacisk uda na kolano powoduje przeprost w stawie
kolanowym, środek ciężkości przesuwa się poza oś
stawu kolanowego i dochodzi do znacznego
przeciążenia części tylnej torebki stawowej i
zginaczy podudzia.
• Porażenie m. 4-głowego utrudnia bieg, nie ma
bowiem wyrzutu podudzia i jest powłóczenie stopą.
 Brak działania m. trójgłowego łydki

• 1) Opadanie miednicy po stronie chorej w czasie

fazy podporu, szczególnie przy końcu tej fazy, gdy
stopę odrywa się od podłoża.
• 2) Powłóczenie miednicy.
• 3) Przeprost w stawie kolanowym w fazie podporu.
• 4) Chód szczudłowaty, bez propulsji, wyraźnie
utrudniony chód pod górę.
Brak działania mm. zginaczy grzbietowych stopy

• 1) Opadanie stopy w czasie fazy wykroku.

• 2) Zwiększone zginanie biodra i kolana.
• 3) Przy dotknięciu piętą podłoża występuje
„klapnięcie” stopą o podłoże.
• Rotacja zewnętrzna w stawie biodrowym
kompensuje brak czynności zginaczy
grzbietowych stopy.
 Chód patologiczny złożony
• Podane charakterystyczne cechy chodu dla
przypadków z porażeniami poszczególnych grup
mięśni przedstawiają przeciętnie spotykane
sposoby kompensacji niedomogi mięśni. Każdy z
tych sposobów może wykazać osobnicze różnice.
• Rzadko spotyka się izolowane porażenia mięśni,
przeważnie wiele grup mięśni objęte jest
niedomogą, stąd chód patologiczny jest bardziej
złożony. Znając jednak mechanizm prawidłowego
chodu i cechy chodu patologicznego, łatwiej
prowadzić właściwą naukę chodzenia u pacjentów z
porażeniami różnych grup mięśniowych kkd.
 Przygotowanie do nauki chodzenia
• Przygotowanie do nauki chodzenia będzie zależało
od stopnia upośledzenia sprawności fizycznej.
• Program usprawniania poprzedzający naukę
chodzenia powinien dążyć do utrzymania lub
przywrócenia dobrej sprawności ogólnej chorego.
• Przed przystąpieniem do nauki chodzenia
kinezyterapeuta wspólnie z lekarzem musi ocenić
stan elementów narządu ruchu, które decydują o
możności chodzenia.
 Ocena elementów narządu ruchu
• 1) Zakres ruchów w stawach kończyn dolnych.
• 2) Siła mięśni kończyn dolnych.
• 3) Długość i ustawienie kończyn dolnych.
• 4) Stan stawów i mm. tułowia i kończyn górnych.
• 5) Sprawność OUN – głównie w odniesieniu do
koordynacji ruchów i równowagi.
• 6) Wydolność układu krążenia i układu
oddechowego.
• Mając ocenę sprawności ruchowej, należy dobrać
odpowiednie pomoce do nauki chodzenia.
 Pionizacja
• Jeżeli pacjent przez dłuższy czas nie chodził,
konieczne jest stopniowe przystosowanie go do
pozycji pionowej.
• Szczególnie wskazane jest to u osób starszych i z
zaburzeniami w układzie krążenia.
• Pionizację można zacząć od podnoszenia
podgłówka, od przyjmowania pozycji siedzącej w
łóżku.
• Pionizację najlepiej przeprowadza się na specjalnym
stole.
Pierwszy etap pionizacji
Pionizacja na stole pionizacyjnym
 Pionizacja na stole pionizacyjnym
• Codziennie zwiększa się stopniowo kąt pochylenia
stołu i czas trwania pionizacji, zwracając uwagę na
zachowanie się tętna i oddechu pacjenta.
• W czasie pionizacji prowadzi się ćw. oddechowe i
proste ćw. kkg.
• Czas trwania pionizacji 15-30 min dziennie.
• Przy braku stołu pionizację zaczyna się od siadania
na łóżku, a następnie prowadzi się próby stania przy
łóżku z pomocą dwóch osób.
• Kiedy pacjent znosi dobrze pozycję pionową,
przystępuje się do nauki chodzenia.
Pionizacja na stole pionizacyjnym
Pionizacja połączona z ćwiczeniami
Pionizacja na stole pionizacyjnym
Etapy pionizacji czynnej
Etapy pionizacji czynnej
 Nauka chodzenia
• Rozległe niedowłady kkg, tułowia i kkd:
• Naukę chodzenia rozpoczynamy przy transporterze
lub za pomocą wózka (balkoniku) z oparciem pod
doły pachowe.
Balkonik z podpaszkami
Balkonik z oparciem na przedramionach
 Parapodium

Parapodium jest mechanicznym systemem ortotycznym, służącym

bezpiecznej pionizacji, lokomocji oraz rehabilitacji bez potrzeby
stosowania podparcia kkg
Parapodium dynamiczne
Parapodium dynamiczne
 Parapodium dynamiczne
• Parapodium dynamiczne jest urządzeniem mechanicznym,
którego specyficzna budowa powoduje, że jest ono
wrażliwe na zmianę położenia własnego środka ciężkości w
dwóch wzajemnie prostopadłych płaszczyznach. Zmiana ta
jest siłą napędową dla tego urządzenia.
• Czynnikiem wywołującym zmianę położenia środka
ciężkości jest balansowanie górną częścią tułowia pacjenta
z jednoczesną delikatną, synchroniczną pracą rąk.
• Zmianę położenia środka ciężkości w płaszczyźnie
prostopadłej do zamierzonego kierunku ruchu urządzenia
uzyskuje się dzięki łagodnemu balansowaniu na boki górną
częścią tułowia.
Parapodium dynamiczne
 Parapodium dynamiczne
• Już niewielkie, łagodne balansowanie tułowiem jest
wystarczające do osiągnięcia stanu naprzemiennego
odrywania się od podłoża płóz z platformami, na których
stoją nogi pacjenta.
• Zmianę położenia środka ciężkości w płaszczyźnie
równoległej do zamierzonego kierunku ruchu uzyskuje się
poprzez niewielkie przechyły ciała pacjenta do przodu i do
tyłu, dzięki specjalnej konstrukcji przegubu dolnego i
przegubu zawieszenia kamizelki.
• Złożenie tych dwóch ruchów środka ciężkości układu
pacjent-parapodium jest wystarczające do wprowadzenia
parapodium w ruch.
 Parapodium dynamiczne
• Dodatkowe włączenie rąk i synchroniczna
współpraca rąk z tułowiem (ręce prowadzą
parapodium, lekko podnosząc uchwyty)
powoduje, że ruch staje się płynny, a kroki
znacznie dłuższe. Pacjent zaczyna
samodzielnie kroczyć.
 Parapodium statyczne

• Parapodium statyczne przeznaczone jest dla

osób z porażeniem kończyn dolnych, które nie
mogą użytkować parapodium dynamicznego.
• Stabilna konstrukcja pozwala na bezpieczne i
wygodne przebywanie pacjenta w pozycji
wyprostowanej przez wiele godzin oraz
prowadzenie różnych ćwiczeń kończy górnych.
Parapodium statyczne
Indywidualny przedmiot pionizacyjny
 Parapodium mobilne

• Parapodium mobilne umożliwia pacjentom z

niedowładem kończyn dolnych bezpieczne
poruszanie się bez asysty terapeuty.
• Jest ono wyposażone w specjalne „majtki”
zabezpieczające pacjenta przed upadkiem.
Parapodium mobilne
Pionizacja czynna w parapodium
Pionizacja czynna w parapodium
 Nauka chodzenia
• Rozległe niedowłady kkg, tułowia i kkd:
• W miarę poprawy sprawności, zwłaszcza
wzmocnienia kkg można przejść do nauki
chodzenia w poręczach, a następnie przy
wózku, niskim balkoniku, o trójnogach i
kulach.
• Chodzenie przy wózku ze wsparciem na
rękach oraz chodzenie o trójnogach i kulach
wymaga silnych mięśni nie tylko kkg, ale i
tułowia.
Poręcze do nauki chodzenia
Nauka chodzenia za pomocą poręczy
Niski balkonik
Balkonik sztywny - kroczący
Balkonik ułatwiający wstawanie
Podpórka dwukołowa
Podpórka dwukołowa
Nauka chodzenia za pomocą podpórki dwukołowej
Podpórka trójkołowa
Podpórka czterokołowa
 Nauka chodzenia
• Niedowłady lub porażenia kkd przy silnych kkg:
• Naukę chodzenia rozpoczynamy pod drabinką
zwodzoną lub w poręczach. Przy chodzeniu pod
drabinką zwodzoną pacjent ma ułatwiony wykrok
dzięki możliwości podciągnięcia się na rękach.
• Chodzenie w poręczach lub przy wózku zmusza do
większego obciążenia kończyn i do większej pracy
mm. tułowia przy wykroku.
• Chodzenie przy trójnogu wymaga silnych kkg i mm.
tułowia oraz umiejętności utrzymania równowagi.
Nauka chodzenia przy trójnogach
Nauka chodzenia w wodzie
Trójnóg
Czwórnóg
 Nauka chodzenia

• Zmiany patologiczne w obrębie jednej kd:

• Naukę chodzenia zaczynamy w poręczach, w
balkoniku, o trójnogu lub kulach.
Kule pachowe
Kule pachowe
Kule łokciowe
Pokonywanie przeszkód
Pokonywanie przeszkód
 Nauka chodzenia
• Brak stabilizacji stawu kolanowego:
• Chorego zaopatruje się w ortezę, ewentualnie
łuskę stabilizującą staw kolanowy.
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizacja stawu kolanowego
Stabilizatory stawów kolanowych i
skokowych
Stabilizatory stawów kolanowych i skokowych
 Nauka chodzenia
• Opadanie stopy:
• Opadanie stopy znosi się przez zastosowanie
ortezy z odpowiednim obuwiem
ortopedycznym.
Orteza stopowo-goleniowa długa
Orteza stopowo-goleniowa krótka
Orteza na opadającą stopę
Orteza na opadającą stopę
Dynamiczna orteza na opadającą stopę
Łuska na goleń i stopę
Orteza unieruchamiająca stopę i stawy skokowe
Orteza stabilizująca stawy skokowe
Orteza stabilizująca stawy skokowe
 Metodyka nauki chodzenia
• Podczas nauki chodzenia należy dążyć, aby w
poszczególnych fazach chodu ruch odbywał się w
odpowiednich stawach, przy udziale odpowiednich
mięśni.
• Przy zmianach nieodwracalnych konieczne jest
wypracowanie i rozwinięcie mechanizmów
zastępczych.
• W przypadkach braku działania zginaczy uda,
porażenia całej kd lub usztywnienia st. biodrowego
faza wykroku odbywa się przez uniesienie miednicy
i rotację jej wokół biodra zdrowego oraz wysunięcie
biodra chorego do przodu. Ruchy te wykonują mm.
tułowia, które w przypadkach tych należy specjalnie
wzmocnić. Pacjent zaś powinien być poinstruowany,
w jaki sposób ma wykonać wykrok i jakie mięśnie
włączyć do pracy. Wsparcie się na kkg w poręczach,
przy wózku, na kulach ułatwia choremu wyuczenie
się powyższego mechanizmu chodu.
Pacjent z usztywnionym st. kolanowym lub brakiem
czynnej stabilizacji kolana uczy się chodzić podobnie
ale jeśli działają zginacze biodra, wykrok jest łatwy.
Przy zmianach tylko w obrębie stopy nauka chodzenia
nie przedstawia specjalnych trudności.
 Chodzenie o kulach
• Rozróżniamy następujące rodzaje chodu o kulach:
• 1) Chód dwutaktowy – dwie kule przenosi się
jednocześnie do przodu, a następnie obie kkd. Ten
sposób chodzenia nazywamy chodem kangurowym.
Jest on dość szybki i stosowany przez chorych z
porażeniem kkd i częściowym porażeniem mm.
tułowia, którzy mają trudności z wykonaniem
wykroku.
• Chód dwutaktowy może być wykonywany w inny
sposób: jedna kula i jedna kd jednocześnie do
przodu, a później druga kula i druga kd.
Wzorce chodu dwutaktowego
Wzorce chodu dwutaktowego
 Chodzenie o kulach

• 2) Chód trzytaktowy – obie kule naprzód, a potem

jedna, a później druga kd. Albo inaczej: jedna kula
do przodu, potem druga, następnie obie kkd.
Wzorce chodu trójtaktowego
 Chodzenie o kulach
• 3) Chód czterotaktowy – jedna kula do
przodu, następnie przeciwległa noga, druga
kula do przodu i druga noga. Ten rodzaj chody
jest najbardziej prawidłowy i od niego należy
zaczynać naukę chodzenia o kulach. Chód ten
jest jednak wolny.
• Chorego w miarę możności należy nauczyć
każdego rodzaju chodu o kulach, a chory
wybierze sobie ten, który będzie dla niego
najbardziej ekonomiczny.
Wzorce chodu czterotaktowego
 Rodzaje kul
• 1) Kule przedramienne – sięgają poniżej stawu
łokciowego, zaopatrzone są w okrągłą opaskę
obejmującą przedramię.
• 2) Kule łokciowe – sięgają nad staw łokciowy,
zakończone są opaską półokrągłą, obejmującą dolną
nasadę ramienia od tyłu.
Kule przedramienne
Kule łokciowe
 Rodzaje kul
• 3) Kule ramienne – sięgają powyżej stawu
łokciowego, zakończone okrągłą opaską obejmującą
ramię.
• 4) Kule pachowe – sięgają do dołów pachowych,
zakończone miękką lub elastyczną podpórką.
Kule pachowe
Kule pachowe
 Rodzaje kul
• 5) Kule specjalne – np. z podparciem o
przedramię oraz inne w zależności od potrzeb
pacjenta.
 Kule specjalne
Specjalna
kula
do
nauki
chodzenia
z
podparciem
o
przedramię
Kula dla reumatyków
 Nauka chodzenia po schodach
• Schody do nauki chodzenia powinny być różnej
wysokości stopni.
• Sposób chodzenia jest różny, w zależności od
ubytku sprawności.
• Przy zmianach chorobowych tylko jednej kd
wchodzi się na schody stawiając najpierw zdrową, a
potem chorą kd, schodzi się zaś najpierw chorą, a
potem zdrową kd.
• Paraplegicy wchodzą po schodach trzymając się z
jednej strony poręczy, a drugą ręką opierając się na
kuli i jednocześnie wciągają obie kkd.
Wchodzenie po schodach z kulami
Asekuracja przy schodzeniu ze schodów
Nauka padania
 Nauka chodzenia w różnym terenie
• Naukę chodu kończymy zwykle nauczaniem
poruszania się po nierównym terenie, po pochylni,
poza domem, po ulicy, z pokonywaniem różnych,
napotykanych w życiu codziennym, przeszkód.