Strategie międzynarodowe

dotyczące ochrony i promocji

zdrowia kobiet
• Zdrowie, będąc szczególną
wartością kulturową, jest
jednym z podstawowych
dóbr cenionych przez
społeczeństwo.
Powszechnie uznaje się, że
zły stan zdrowia utrudnia
jednostkom odgrywanie
oczekiwanych od nich ról
czy podtrzymywanie więzi
społecznych, lub też
zrywanie istniejących.
• Zgodnie z definicją
Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO)2 zdrowie
oznacza stan samopoczucia
fizycznego, psychicznego i
społecznego, pozwalający
na prowadzenie przez
człowieka produktywnej,
sensownej i twórczej
aktywności w życiu
kulturowo-cywilizacyjnym.
Rozpoznając kwestię zdrowia,
rozróżnia się trzy jej dziedziny:

• profilaktykę – rozumianą jako zapobieganie

chorobom w społeczeństwie przez kształtowanie
odpowiedniego rozwoju człowieka oraz warunków
życia wpływających na jego zdrowie;
• lecznictwo – skierowane na człowieka chorego,
rozpoznanie choroby i jej leczenie;
• rehabilitację – działalność zorientowaną na
przywracanie do zdrowia, sprawności i przydatności
społecznej ludzi dotkniętych kalectwem lub
upośledzonych fizycznie, psychicznie, społecznie.
• Zdrowie może być też
rozpatrywane w szerszym
zakresie: to zdrowie
publiczne definiowane
jako nauka oraz sztuka
zapobiegania chorobom,
przedłużania życia oraz
promowania zdrowego
stylu życia poprzez
organizację zbiorowych
wysiłków społeczeństwa
• W polskim systemie prawnym zdrowie publiczne
zdefiniowane jest w ustawie o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w
której opisywane jest jako stan zdrowotny całego
społeczeństwa lub też jego części, określany na
podstawie wskaźników epidemiologicznych i
demograficznych. Konsekwencją uznania zdrowia
jako dobra publicznego jest osadzenie ochrony
zdrowia i jego promocji w sferze działalności
publicznej polegającej na interwencji państwa oraz
finansowanie jej ze środków publicznych
• System opieki zdrowotnej definiowany jest jako spójna
całość, której liczne, wzajemnie oddziałujące na siebie
części wpływają pozytywnie na stan zdrowia
społeczeństwa. Wskazuje się następujące cele systemu
opieki zdrowotnej: poprawa (niedopuszczenie do
pogorszenia) stanu zdrowia populacji; zapewnienie
poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego; ulga w cierpieniu;
niesienie pociechy; pewność dostępu; równość dostępu;
solidarność; autonomia pacjenta; autonomia lekarza;
satysfakcja lekarza i innych pracowników; medyczna
jakość świadczeń; poczucie odpowiedzialności pacjenta
za własne zdrowie
• Opieka zdrowotna jest szerokim,
wieloaspektowym programem medycyny
zapobiegawczej, a pomoc medyczna i program
powszechnej pomocy medycznej odpowiadają
na potrzeby wynikające ze stanu zdrowia
społeczeństwa. Zdrowie jako istotna część
ładu społecznego i ekonomicznego definiowane
jest jako dobro publiczne, a więc z założenia
całość społeczeństwa powinna mieć
zagwarantowany przez administrację publiczną
równy dostęp do jego ochrony.
• Jako główne funkcje systemu opieki zdrowotnej wymienia się:
• − gromadzenie środków niezbędnych do finansowania opieki
zdrowotnej;
• − tworzenie funduszu zabezpieczającego przed ryzykiem
finansowym wynikającym z możliwości pogorszenia się stanu
zdrowia (uwzględniającego funkcję ubezpieczeniową);
• − nabywanie usług medycznych przez dysponentów środków
publicznych (firmy ubezpieczeniowe i agencje publiczne);
• − dostarczanie kompleksowej opieki zdrowotnej przez
podmioty odpowiedzialne za wytworzenie określonych
świadczeń zdrowotnych.
• Realizacja polityki
zdrowotnej widoczna
jest w organizacji
systemu ochrony
zdrowia, promowaniu
zdrowego stylu życia i
ochronie środowiska, w
którym żyje człowiek.
• Przyjmuje się, że na politykę zdrowotną na świecie
oddziaływają:
• zmiany demograficzne (wzrost liczby ludności i
starzenie się społeczeństw);
• postęp cywilizacyjny oraz technologiczny (nowe
techniki diagnostyczne oraz rozwój wiedzy
medycznej i jednocześnie pojawianie się nowych
zagrożeń zdrowotnych);
• realia ekonomiczne (ograniczenia sektora
publicznego w nakładach finansowych na zdrowie)
• Według WHO ważnymi celami
polityki zdrowotnej są:
zmniejszanie nierówności w
zakresie ochrony zdrowia;
zapewnianie dostępu do poprawy
zdrowia; umacnianie zdrowia
poprzez zapobieganie chorobom,
wypadkom i zagrożeniom;
zapewnienie takiej organizacji
procesów leczenia, aby z fachowej
pomocy oraz opieki zdrowotnej
mogły korzystać osoby tego
potrzebujące i aby organizacja tej
opieki, pomocy zapewniała
poszanowanie godności chorego.
• Politykę zdrowotną jako koncepcję i praktykę warunkuje wiele
czynników, m.in.:
• − polityczne – ukazujące miejsce, jakie zajmują problemy
zdrowotne w przestrzeni oddziaływania władzy ustawodawczej,
wykonawczej i w programach partii politycznych, a także stan
zorganizowania grup wpływowych w sferze zdrowia;
• − ekonomiczne – związane z ogólną sytuacją gospodarczą,
stanem zamożności oraz aktywnością ekonomiczną
społeczeństwa, a także z poziomem bezrobocia; − demograficzne
i zdrowotne – będące konsekwencją rozwoju demograficznego
oraz wcześniej realizowanych polityk zdrowotnych27 .
• Proces kształtowania polityki zdrowotnej
zorientowany jest na określone kierunki
funkcjonowania. W szczególności są to działania w
zakresie: organizacji i działania systemu ochrony
zdrowia; kształtowania odpowiedniego, tzn.
zdrowego stylu życia i edukacji zdrowotnej;
ochrony ekosystemu (środowiska), w którym żyje
człowiek
• Najważniejszym organem określającym całokształt
działalności Światowej Organizacji Zdrowia jest
Światowe Zgromadzenie Zdrowia uchwalające
zarządzenia dla wszystkich krajów członkowskich oraz
określające standardy i obowiązujące normy. Podstawę
prawną i zakres dla polityki zdrowotnej tej organizacji
stanowią zapisy Konstytucji Światowej Organizacji
Zdrowia z 1946 r. wskazujące jako główne zadanie
doprowadzenie wszystkich społeczeństw do
najwyższego, osiągalnego poziomu zdrowia. W artykule
2. zapisane zostały następujące, szczegółowe cele
działalności:
• podejmowanie kierowniczych i
koordynacyjnych działań o charakterze
międzynarodowym w dziedzinie ochrony
zdrowia;
• − ustalenie i podtrzymywanie efektywnej
współpracy pomiędzy państwami
członkowskimi ONZ, instytucjami
specjalistycznymi, administracjami
rządowymi, organizacjami zawodowymi
i innymi;
• − udzielanie efektywnej pomocy rządom
państw członkowskich w celu stałego
doskonalenia poziomu opieki zdrowotnej;
• − podejmowanie i rozwijanie działań
administracyjnych oraz technicznych, w
tym serwisu statystycznego i analiz
epidemiologicznych
• − zwalczanie chorób
epidemicznych,
endemicznych i innych;
• − podejmowanie działań
mających na celu poprawę
żywienia, warunków
mieszkaniowych, warunków
pracy, higieny i zdrowotności
środowiska naturalnego;
• − wspieranie działań na rzecz
zdrowia podejmowanych
przez organizacje naukowe i
profesjonalne;
• wypracowanie konwencji, porozumień, zarządzeń i rekomendacji
dotyczących spraw międzynarodowych w dziedzinie zdrowia;
• − podejmowanie działań mających na celu stały postęp w dziedzinie
ochrony zdrowia matki i dziecka;
• − wspieranie działań w celu rozwijania higieny psychicznej i
harmonijnych stosunków międzyludzkich;
• − stymulowanie badań naukowych w zakresu ochrony zdrowia; −
rozwój działalności w kierunku doskonalenia programów kształcenia
personelu medycznego i innego, niezbędnego dla potrzeb opieki
zdrowotnej;
• − rozwój higieny publicznej; − gromadzenie, analiza i wymiana
informacji w dziedzinie zdrowotności;
• − wypracowanie standardów i norm międzynarodowych;
• standaryzacja w zakresie metod diagnostycznych; −
wypracowanie, rozwój i wdrażanie
międzynarodowych norm w dziedzinie produktów
biologicznych oraz substancji farmaceutycznych;
• − podejmowanie wszelkich innych działań w
dziedzinie zdrowia i zdrowotności publicznej
niezbędnych dla osiągnięcia celów organizacji
• WHO wskazuje opiekę podstawową jako
fundament całego systemu opieki zdrowotnej,
stanowiącego wsparcie dla narodowego
systemu zdrowia, poprzez zapewnienie jej
powszechności i przypisanie roli pierwszego
kontaktu obywateli z systemem w miejscu
zamieszkania lub pracy. Obecnie w ramach
podstawowej opieki zdrowotnej, która
stanowi najbardziej elementarny zakres
świadczeń zdrowotnych finansowanych ze
środków publicznych, pacjenci otrzymują
m.in. opiekę lekarską – sprawowaną przez
lekarza i pielęgniarkę – z zakresu
diagnostyki, badań, kierowania na
konsultacje specjalistyczne i do jednostek
lecznictwa zamkniętego oraz zabiegi i
leczenie farmakologiczne.
• Polityka zdrowotna realizowana jest w wymiarze lokalnym,
regionalnym, krajowym oraz międzynarodowym. Międzynarodową
realizuje wiele organizacji, a jej kierunki określane są przez
Organizację Narodów Zjednoczonych, głównie Światową
Organizację Zdrowia. Najwyższym organem WHO jest Światowe
Zgromadzenie Zdrowia, które podczas corocznych sesji plenarnych
uchwala zarządzenia obowiązujące wszystkie kraje członkowskie,
określając standardy i normy oraz bada, a także przyjmuje raporty i
sprawozdania. Działania i programy mające związek z ochroną
zdrowia podejmowane są także przez inne organizacje
współpracujące ze Światową Organizacją Zdrowia, takie jak
Organizacja do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury Organizacji
Narodów Zjednoczonych (UNESCO) czy Organizacja Pomocy
Dzieciom (UNICEF)
• Kontynuacją założeń światowej
strategii zdrowia są strategie
regionalne i narodowe
dostosowujące priorytety,
metody i środki działania do
sytuacji zdrowotnej, możliwości
i potrzeb w danym regionie czy
państwie. Europejska polityka
zdrowotna współtworzona i
koordynowana jest przez trzy
organizacje międzynarodowe:
Biuro Europejskie Światowej
Organizacji Zdrowia, Unię
Europejską oraz Radę Europy.
• Podsumowując, należy stwierdzić, że: .
Zdrowie uznawane jest za jedną z
fundamentalnych potrzeb i wartości, a
działania administracji centralnej mające
na celu ochronę zdrowia widoczne są w
działalności podmiotów publicznych na
całym świecie. 2. Polityka zdrowotna
powinna obejmować swym działaniem
całą populację bez względu na
uwarunkowania demograficzne,
ekonomiczne, społeczne i geograficzne.
3. Zagadnienie polityki ochrony zdrowia
obejmuje szeroki zakres
wielopłaszczyznowych i
multidyscyplinarnych działań
zorientowanych na rzecz poprawy i
prewencji w obszarze zdrowia
społeczeństwa.
• 4. Podmiotami polityki zdrowotnej
działającymi na rzecz poprawy i ochrony
zdrowia są organizacje międzynarodowe
i regionalne, organy władzy publicznej
na szczeblu krajowym i samorządowym,
partie polityczne oraz organizacje
pozarządowe. 5. Polityka zdrowotna,
realizując swoje główne funkcje,
skupiając swoje działania na
podnoszeniu efektywności
funkcjonującego systemu i obejmując
swoim zakresem całokształt poczynań
mających na celu zapewnienie
bezpieczeństwa zdrowotnego ludności,
powinna w sposób ciągły modyfikować
swoje krótkookresowe priorytety,
dostosowując je do bieżących potrzeb
obywateli
Kobiety chorują, a mężczyźni umierają? Czy to
polskie powiedzenie nadal jest aktualne?

• W 2019 roku żyło w Polsce 19 817 000 kobiet.

Stanowią one ponad połowę ogółu ludności (51,6%),
ale przewagę liczebną nad mężczyznami osiągają
dopiero w grupie wieku 50–54 lata. Wskaźnik
feminizacji dla populacji Polski wynosi 107 (107
kobiet przypadających na 100 mężczyzn). Jednak na
każdego mężczyznę w wieku 65+ przypada już 1,5
kobiety, jeśli zaś weźmiemy pod uwagę wiek 85+, to
na 100 mężczyzn przypada 260 kobiet (GUS,
2020c). Płeć piękna to zatem 52% polskiego
społeczeństwa.
• W 2019 roku długość życia kobiet wynosiła 81,8 lat
(GUS, 2020c, s. 114) i od wielu lat wartość tego
wskaźnika jest dość ustabilizowana. Mieszkanki
miast i wsi żyją jednakowo długo. W województwie
podkarpackim żyją jednak już o 3 lata dłużej (83,2
lata) niż kobiety mieszkające w Łodzi i w wiejskich
gminach w Lubuskiem (GUS, 2019a, s. 383).
• Polskie kobiety żyją krócej około
1,9 roku w porównaniu z
mieszkankami Europy i warto
wspomnieć, że aktualne wskaźniki
długości życia Polek Europejki
osiągnęły kilkanaście lat
wcześniej (Wojtyniak, Goryński,
2018). Dłużej niż Polki żyją
obywatelki Hiszpanii (86,1 lat),
Lichtensteinu (86,0 lat) i Francji
(85,6), krócej zaś mieszkanki
Mołdawii (75,3 lat), Bułgarii
(78,4 lat), Macedonii (77,9 lat),
Łotwy, Czarnogóry i Białorusi
(ok. 79 lat) (GUS, 2019a, s. 502).
• Dłuższe życie kobiet obserwuje się niemal na całym świecie i średnio o około
6–8 lat (WHO, 2020). Co sprawia, że kobiety żyją dłużej? Badaczy wciąż
zastanawiają biologiczne i społeczne czynniki wywołujące ograniczenia w
zdrowiu kobiet (Mauvais-Jarvis i wsp., 2020). Wśród czynników wymienia się
aspekty biologiczne (genetyczne, fizjologiczne) oraz społeczne. Głównym
powodem wydłużenia życia kobiet jest ograniczenie liczby dzieci. Obecnie w
Polsce na 1 kobietę w wieku rozrodczym przypada 1,4 dziecka. Niższa
rozrodczość jest efektem zarówno odkładania decyzji prokreacyjnych w
związku z poszukiwaniem i osiąganiem lepszej pozycji na rynku pracy, jak i
zmiany społecznego postrzegania pozycji kobiet, której wyznacznikiem nie jest
jedynie posiadanie dzieci. Dzięki szerokiej dostępności metod skutecznej
antykoncepcji kobiety częściej niż w przeszłości wybierają scenariusz życia
polegający na realizacji wartości zawodowych (wykształcenie) i
ekonomicznych (dobra praca i zarobki), a nie familijnych. Tak dzieje się nawet
w krajach, w których rodzina ma wysoką pozycję w hierarchii wartości
społecznych.
Bardzo fajnym i ciekawym programem
profilaktycznym dla kobiet jest:

• „Ogólnopolski program profilaktyki raka szyjki

macicy”
• Program opracowano w wyniku współpracy :
• Narodowego Funduszu Zdrowia, Unii Metropolii
Polskich i Ministerstwa Zdrowia
• Konsultacja naukowa:
• prof. dr hab. med. Wenancjusz Domagała;
•
• Rak szyjki macicy jest drugim
co do częstości nowotworem u
kobiet w Polsce – stanowi 8,6
% nowotworów u kobiet.
Szacuje się, że rocznie
choroba dotyka ok. 4.000
kobiet i ok. 2.000 umiera z
tego powodu. Współczynnik
zachorowania na ten rodzaj
nowotworu w Polsce jest
jednym z najwyższych w
Europie. W skali światowej
plasuje Polskę pomiędzy
Meksykiem, a Peru.
• Liczba zarejestrowanych zachorowań na raka szyjki macicy
wynosiła w Polsce w 2000 roku 3597 a liczba zgonów 1987.
Współczynnik umieralności wynosił w roku 1978 – 10,7/100
000 a w roku 2000 – 10,0 /100 000. Oznacza to, że w ciągu
ostatnich 25 lat praktycznie pozostaje na tym samym poziomie;
rocznie umiera w Polsce z powodu raka szyjki macicy ok. 2 000
kobiet. W tym samym czasie w krajach Unii Europejskiej (np.
Szwecja, Finlandia) i w USA współczynnik ten obniżył się do
ok. 2–3/100 000. Spadek umieralności w w/w krajach
spowodowany został głównie wprowadzeniem ogólnokrajowych
programów aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy opartych o
wykonywanie i interpretację badań przez pracownie diagnostyki
cytologicznej spełniające wymagania wysokiej jakości .
• Polska i Finlandia miały w latach 50-tych
podobną umieralność z powodu raka szyjki
macicy, obecnie umieralność w Polsce należy
do najwyższych w Europie, natomiast w
Finlandii do najniższych. Obniżenie
umieralności na tę chorobę w Finlandii
nastąpiło w wyniku wprowadzenia
populacyjnych badań przesiewowych
(skryningowych). Wykazano, że badania te
mogą obniżyć umieralność na raka szyjki
macicy o 80%.
• W populacjach, w których nie wykonuje się
badań profilaktycznych występuje (jak w
Polsce) wysoka umieralność z powodu
inwazyjnego zaawansowanego raka szyjki
macicy. Zaawansowany rak inwazyjny wymaga
kosztownego leczenia. W zależności od
stadium klinicznego zaawansowania jest to
leczenie operacyjne (rozległy zabieg usunięcia
narządu rodnego z węzłami chłonnymi),
radioterapia i chemioterapia. Wszystkie te
sposoby leczenia są bardzo kosztowne.
• Na koszty związane z leczeniem kobiety z
zaawansowanym rakiem szyjki macicy składają się:
• 1. koszt leczenia operacyjnego / radioterapii /
chemioterapii
• 2. leczenie powikłań
• 3. renty, zwolnienia z pracy, opieka socjalna, itp.
• Osobnym problemem są koszta psychologiczne i
społeczne ciężkiej choroby i zgonu w rodzinie.
• Dotychczasowe doświadczenia wielu państw wykazują,
że w wyniku zrealizowania programu profilaktycznego
dbającego o jakość skryningu wykrywa się ok. 1% zmian
przedrakowych. Przy założeniu kosztu jednostkowego
programu (zaproszenie+ pobranie+przesłanie+badanie)
na ok. 30 zł, koszt wykrycia jednej zmiany przedrakowej
wynosi 3 000,-zł. Zmiana ta będzie wyleczona zabiegiem
konizacji w ramach kontraktów z Narodowym
Funduszem Zdrowia, (koszt ok. 200,-zł). A zatem,
wyleczenie zmiany przedrakowej wykrytej w skryningu
kosztuje ok. 3200,-zł.
• W województwie zachodniopomorskim w latach 2001-
2003 przeprowadzono „Zachodniopomorski program
badań przesiewowych dla wczesnego wykrycia raka
szyjki macicy”. W programie tym finansowanym przez
Zachodniopomorską Kasę Chorych przeprowadzonym wg
proponowanych tu zasad w latach 2001 – 2003 wykonano
358 800 badań cytologicznych ginekologicznych, wśród
których wykryto 3209 zmian przedrakowych i 83 raki
inwazyjne. U co najmniej 1000 (ok. 1/3) spośród tych
3209 kobiet w ciągu 5-10 lat rozwinąłby się rak
inwazyjny. A dzięki wykryciu u nich zmian
przedrakowych zostały one wyleczone!
• CEL PROGRAMU
• 3.1. Cel główny:
• – zmniejszenie o 20 - 40%
umieralności kobiet na raka
szyjki macicy do roku 2014.
• Realizacja programu ma
obniżyć wskaźnik
umieralności z powodu raka
szyjki macicy do poziomu
osiągniętego w
przodujących w tym
zakresie krajach Unii
Europejskiej.
• 3.2 Cele pośrednie:
• (1) Podniesienie poziomu wiedzy kobiet
na temat profilaktyki raka szyjki macicy.
• (2) Wdrożenie populacyjnego skryningu
w ramach programu aktywnej profilaktyki
raka szyjki początkowo (w r. 2004) w
minimum 16 ośrodkach, w których istnieje
odpowiednio przeszkolona kadra i
wysokospecjalistyczny sprzęt.
• (3) Specjalistyczne szkolenie kadry:
należy podjąć działania zmierzające do
wprowadzenia cyklu specjalistycznych
szkoleń, w wyniku których w najbliższych
latach dodatkowe umiejętności zawodowe
nabędzie minimum 250 cytotechników i
40 patomorfologów.
• (4) Utworzenie nowych pracowni
cytodiagnostyki ginekologicznej w
zakładach patomorfologii w Polsce tak
aby na terenie Polski powstała sieć ok. 20
tych pracowni posiadających nowoczesną
aparaturę i wysoko kwalifikowany
personel.
• (5) Wprowadzenia na terenie całego
kraju standardu postępowania
diagnostycznego opartego przede
wszystkim na następujących elementach:
• Pobieraniu przez ginekologów wymazu
szczoteczką jednorazową;
• Przeprowadzaniu badań przez
wyszkolonych cytotechników i
patomorfologów;
• Dokonywaniu oceny mikroskopowej w
systemie Bethesda;
•
POPULACJA OBJĘTA PROGRAMEM

• Populacją objętą programem profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów szyjki

macicy jest populacja kobiet w wieku od 30 do 59 lat.
• Biorąc pod uwagę z jednej strony wyniki badań naukowych wskazujące, że rak szyjki
macicy rozwija się od stadium przedinwazyjnego do stadium inwazyjnego ok. 5 – 10 lat, a z
drugiej fakt, że zmiany przedinwazyjne szyjki macicy obserwuje się począwszy od ok. 17-20
r.ż. oraz badania epidemiologiczne, z których wynika, że szczyt zachorowań na tego raka
przypada w 4-5 dekadzie życia, badaniami profilaktycznymi powinna być objęta populacja
kobiet w wieku przede wszystkim od 30 do – 59 lat. Oznacza to konieczność objęcia
programem ok. 8 mln kobiet.
• Ograniczenia ekonomiczne programu powodują, że badania cytologiczne powinny być
najrzadziej wykonywane co 3 lata. Populacja przewidziana do badania podzielona zostać
może na grupy wiekowe, np:
• grupa I – kobiety w wieku 50-59 lat
• grupa II – kobiety w wieku 40-49 lat
• grupa III – kobiety w wieku 30-39 lat
• Z bazy danych posiadanej przez NFZ można uzyskać informacje na temat danych
osobowych, adresu zamieszkania kobiet w danej populacji.
NAZWA I SZCZEGÓŁOWY OPIS PROCEDUR
PRZEWIDZIANYCH W PROGRAMIE

• 5.1. Konieczność standaryzacji programu na terenie Polski

• Do tej pory w Polsce nie wdrożono programu aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy opartego na
ogólnopolskim standardzie. Dotychczasowe badania miały charakter pilotażowy na skalę znacznie mniejszą
od województwa (np. Warszawa-Ursynów, Białystok, Białogard). Natomiast szacuje się, że wykonuje się
rocznie w Polsce ok. 2 mln badań cytologicznych, ginekologicznych rocznie w ramach nieskoordynowanej
profilaktyki biernej. Podstawowe przyczyny, z powodu których przez kilkadziesiąt lat w Polsce współczynnik
umieralności kobiet na raka szyjki macicy nie obniżył się są następujące:
• Do tej pory badania cytologiczne ginekologiczne w większości wykonywane są:
• przez osoby nie posiadające wystarczającego doświadczenia praktycznego w ocenie mikroskopowej. Ocenę
mikroskopową preparatów cytologicznych wykonują ginekolodzy lub inne osoby po kilkudniowych kursach.
Jest to natomiast procedura wysokospecjalistyczna, która powinna być wykonywana przez specjalistów
patomorfologów i nadzorowanych przez nich cytotechników, a zatem tylko przez tych specjalistów, których
głównym profesjonalnym zajęciem jest diagnostyka mikroskopowa;
• (2) w małych pracowniach bez sprzętu wysokiej jakości oraz należytego doświadczenia, które wykonują
tylko kilkaset do tysiąca badań cytologicznych rocznie;
• (3) w pracowniach jednoosobowych, co uniemożliwia wdrożenie zasad kontroli jakości.
• B. Wymazy pobierane są przez ginekologów tzw. wacikami a nie szczoteczkami.
• C. Wyniki oceny mikroskopowej podawane są w systemie PAP a nie w systemie Bethesda
który stanowi standard w Europie i na świecie.
• 5.2 Standard postępowania przyjęty w programie
• Położna środowiskowa zakładu podstawowej opieki
zdrowotnej, który został wybrany w drodze konkursu
ofert przeprowadza z kobietami w założonej grupie
wiekowej wywiad na podstawie którego wypełnia
skierowanie na badanie, które jest jednocześnie
zaproszeniem na badanie (zał. Nr 1). Jednocześnie
przeprowadza edukację w zakresie prewencji
nowotworu szyjki macicy;
• W zaproszeniu, które jest jednocześnie
skierowaniem na wykonanie badania w ramach
programu profilaktycznego, znajduje się wykaz
poradni ginekologicznych, w których kobieta może
być poddana badaniu;
• W poradni, ginekolog posługując się jednorazowymi:
wziernikiem oraz szczoteczką pobiera wymaz
cytologiczny z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy
szyjki macicy.
• Pobrany wymaz, po odpowiednim utrwaleniu
przekazywany jest (przesyłany) do pracowni
(zakładu) patomorfologii, która została wybrana w
drodze konkursu ofert;
• W pracowni (zakładzie) patomorfologii
dokonuje się oceny mikroskopowej w
systemie Bethesda, który umożliwia
analizę, a zatem i kontrolę jakości
pobranych rozmazów (standard
minimum – zał. Nr 2 opracowany przez
Konsultanta Krajowego ds.
patomorfologii i przewodniczącą Sekcji
Cytologii Klinicznej Polskiego
Towarzystwa Patologów).
• Wynik badania jest przekazywany
(przesyłany) do poradni, w której
pobrano wymaz;
•
Lekarz ginekolog informuję pacjentkę o
wyniku i w przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości o dalszym
postępowaniu diagnostyczno-
leczniczym.

• Jeżeli konieczne jest leczenie pacjentka
kierowana jest do specjalistycznej placówki
medycznej, która przejmuje dalsze leczenie w
ramach umowy podpisanej z NFZ na świadczenie
usług w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej .
• Zakłady opieki zdrowotnej uczestniczące w
programie są zobowiązane do współpracy z
samorządami terytorialnymi w zakresie przede
wszystkim prowadzenia działalności promujące
program wśród mieszkańców społeczności
lokalnej oraz dystrybucji tematycznych
materiałów informacyjnych.
• Dane zgromadzone w pracowniach (zakładach)
patomorfologii uczestniczących w Programie
będą wykorzystane do ewaluacji programu.
• Nadzór nad monitoringiem oraz ewaluacją
programu na terenie województwa sprawował
będzie zespół koordynujący w składzie:
kierownik pracowni (zakładu) patomorfologii
(przewodniczący zespołu); konsultant
wojewódzki ds. położnictwa i ginekologii;
konsultant wojewódzki ds. ginekologii
onkologicznej; konsultant wojewódzki ds.
patomorfologii; przedstawiciel wojewódzkiego
oddziału NFZ; przedstawiciel samorządu.
• (12) Kompleksowy nadzór nad
monitoringiem oraz ewaluacją programu w
skali kraju sprawował będzie Zespół
Koordynacyjny Programu w składzie:
• * przedstawiciel MZ (Departament Polityki
Zdrowotnej)
• * przedstawiciel NFZ (na poziomie
centralnym)
• * koordynator merytoryczny całego Programu.
• Auleytner J., Polityka społeczna w Polsce i w świecie, Warszawa 2012.
• Chodubski A., Wstęp do badań politologicznych, Gdańsk 2003.
• Frąckiewicz L., Polityka społeczna, Katowice 1998.
• Głowacka M. D., Zdanowska J., Zdrowie publiczne w Polsce, Warszawa 2013.
• Hausner J., Zarządzanie publiczne, Warszawa 2008.
• Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2012.
• Kolwitz M., Polski system ochrony zdrowia – perspektywy i możliwości zastosowania systemów
ochrony zdrowia innych państw Unii Europejskiej, „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w
Szczecinie” 2010, t. I.
• Kowalska K., Koordynowana opieka zdrowotna. Doświadczenia polskie i międzynarodowe,
Warszawa 2009.
• Koziński M., Bezpieczeństwo Unii Europejskiej. Zdrowie publiczne i świadczenia, Gdańsk 2001.
• Leowski J., Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne, Warszawa 2011.
• Magnuszewska-Otulak G., Wybrane problemy polityki zdrowotnej w Polsce, „Problemy Polityki
Społecznej. Studia i dyskusje” 2013, nr 2 (21).
• Niżnik J., W poszukiwaniu racjonalnego systemu finansowania ochrony zdrowia, Bydgoszcz 2004.
• Ochrona zdrowia na świecie, red. K. Ryć, Z. Skrzypczak, Warszawa 2011.
• Polityka społeczna, red. G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny, Warszawa 2013.
• Prawne aspekty reformy systemu ochrony zdrowia w Polsce, red. K. Bolt, D. Sieniarzewska-Michalska, B.
Węgrzynowski, Gdynia 2013.
• Promocja zdrowia, red. J. B. Karski, Warszawa 1999.
• Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce. Zielona księga II, red. S. Golinowska, Warszawa 2008.
Rudawska I.,
• Opieka zdrowotna. Aspekty rynkowe i marketingowe, Warszawa 2007.
• Syrek E., Zdrowie w aspekcie pedagogiki społecznej, Katowice 2000.
• Szymborski J.,
• Zdrowie publiczne i polityka ludnościowa, t. II, Warszawa 2012. WHO, Formulating strategies for all by
the year 2000. Guiding principles and essential issues, Geneva 1979.
• Włodarczyk C.,
• Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym, Łódź – Kraków – Warszawa 1996. Włodarczyk C.,
• Wprowadzenie do polityki zdrowotnej, Warszawa 2010. Włodarczyk C.,
• Zdrowie publiczne w perspektywie międzynarodowej. Wybrane problemy, Kraków 2007. Wojtczak A., U
źródeł medycyny społecznej i zdrowia publicznego, „Zdrowie Publiczne” 1992, nr 3 (103).