İLKÇAĞ

FELSEFESİ
ANTİK DÜNYADA DÜŞÜNCE
İLKÇAĞ FELSEFESİNİN GENEL
ÖZELLİKLERİ
 Evrenin varoluşu, yani varlık (ontoloji)  Merak ve gözlem sonucu ortaya çıkmış
sorunuyla ilgilenmişler, bu konuda çalışmalar sistemli, bağımsız ve kişiseldir.
yapmışlardır.
 Mitolojiye (dini efsaneler) tepki olarak
 Evrenin ilk unsuru nedir sorusuna yanıt
doğmuş olan akla, mantığa dayalı ve
aramışlardır. Çokluğun ardındaki değişmez
eleştireldir.
olanı aramışlardır.
 Varlık, bilgi ve ahlak gibi konular ilk defa ele
 Doğayı oluşturan ilk sebebi maddi olarak
gösterdiklerinden materyalist olarak alınmıştır.

değerlendirilebilir.
 SİSTEMATİK
DOĞA FELSEFESİ İNSAN FELSEFESİ ROMA FELSEFESİ
FELSEFE

THALES SOFİSTLER PLATON STOA FELSEFESİ

ANAKSİMANDROS PROTAGORAS ARİSTO EPİKTETOS

HERAKLEİTOS GORGİAS ÇİÇERO

PARMENİDES SOKRATES SEPTİK FELSEFE

PYTHAGORAS PYRRHON

EMPEDOKLES TİMON

ANAKSAGORAS EPİKÜROS

DEMOKRİTOS
 İLKÇAĞ

İNSAN FELSEFESİ
Bilmek ve Şüphe Etmek
 İNSAN FELSEFESİ

BİLGİ VE AHLAK
PROBLEMİ
ŞÜPHE ETMELİ Mİ?
Sofist
Protagoras MÖ 482 – 411 ATİNA
Rölativist (görecelik) bir filozoftur.

Fayda sağlayan bilgiyi savunmuştur.

Bilginin kişiden kişiye değiştiğini söyleyerek genelgeçer bilginin olmayacağını savunmuştur.

«İnsan her şeyin ölçüsüdür.» sözüyle, bilginin kişiden kişiye değiştiğini dile getirmiştir.

Duyumların verdiği bilgiler, duyumların o andaki durumuna bağlıdır.

Rölativizm, bilginin kişiden kişiye değiştiğini savunur.

Sofistler bu düşünceleriyle Septisizme (şüphecilik) giden yolu açmışlardır.
Sofist
Gorgias MÖ 483 – 375 ATİNA
Doğum yeri Sicilya'dır. Görevi gereği Atina’ya gitmiş ve orada sevilmiştir.

Şüpheciliği doruk noktaya çıkaran Nihilizmin (hiççilik) kurucusu olmuştur.

Gorgias’a göre varlık üzerinde hiçbir bilgi mümkün değildir; Gerçeklik bilinemez.

1. Hiçbir şey yoktur. > Nihilizm

2. Var olsa da bilinemez. > Agnostisizm
3. Bilinse de başkalarına aktarılamaz.
Sokrates MÖ 469 – 399 ATİNA

Bilginin bireylere göre değişiklik göstermeyen, kesin ve akla dayalı olduğunu savunmuştur.

Herkes için doğru bilginin mümkün olduğunu savunmuştur.

Diyalektik düşünmeyi bir yöntem olarak kullanmıştır: Sokratik Sorgulama.

Maiotik ve İroni yöntemlerini uygulamıştır.

Maiotik (doğurtma) Sorulan sorularla kişilerde doğuştan var olan bilgilerin ortaya çıkarılması.
İroni (alaya alma) Sorulan sorularla bir şey bildiğini sananlara hiçbir şey bilmediğinin kanıtlanması.
Sokrates MÖ 469 – 399 ATİNA

Ahlak Felsefesinin kurucusudur.

İyilik, kötülük ve erdem gibi değerlerin genel geçer olduğunu savunmuştur.

Erdemle bilgiyi eşdeğer olarak görmüştür.

Ahlaklılığın özünün iyiyi bilmek olduğunu, kimsenin bilerek kötülük yapmayacağını savunmuştur.

İyinin ve kötünün ne olduğunu bilen kişiler erdemli ve mutlu yaşarlar.

«Sorgulanmamış yaşam yaşanmaya değmez.»

«Kendini bil.»
«Bildiğim tek şey; hiçbir şey bilmediğimdir.»
«Bilgi erdemdir.»
Sokrates MÖ 469 – 399 ATİNA

Sokrates’e göre üç tür insan vardır:

Birinci tür insan: Bilmediğini bilmeyen insan. Bütün kapılarını kendi eliyle kapatıp uykuya dalmıştır. Uyuyan insan hiç
bir şeyi öğrenip anlayamaz, bilip tanıyamaz, ancak geçireceği bir şokla uyanabilir.

İkinci tür insan: Bilmediğini bilen insan. Uykudan uyanarak eksikliğini fark eden, kararlı bir şekilde eksiklerini
tamamlamaya arzulu ve uyanan insandır. Süreç içerisinde kendini geliştirip olgunlaşacaktır.

Üçüncü tür insan: Bildiğini bilen insan. Buna uyanık ve Olgun-Kamil insan da denebilir. Bu özelliklere sahip
bir insan, varoluşun, hayatın anlamını sezip, arzularını ve nefsini bu anlama uygun bir şekilde yönlendirebildiği ölçüde
huzuru ve mutluluğu elde edebilecektir.
 ÇIKMIŞ SORU - ÖSYM
A) Bilgiye, o konuda uzman kişilerin
görüşleri alınarak ulaşılır.
Sokrates, konuşmalarında, kendisinin hiçbir şey bilmediği gerekçesiyle,
B) Bilgi, karşıt görüşlerin uzlaştırılmasıyla
karşısındaki kişiye sorular yöneltir. Bu sorulara ve onlara aldığı cevaplara önce o
oluşur.
kişinin ortaya koyduğu düşüncenin üstünkörülüğünü, temelsizliğini gösterir.
C) Saklı olan doğrular, insanın sorgulama
Sorularında devam ederek, konuştuğu kişinin doğru düşünceye ulaşmasına
yoluyla düşündürülmesi sonucu ortaya
yardımcı olur. Kendi deyişiyle “ruhta uyku halinde bulunan düşünceleri
çıkarılabilir.
doğurtmaya” uğraşır.
D) Apaçık olmayan gerçeklere, erdemli
kişiler gibi, erdemsiz kişiler de ulaşabilir.
Sokrates’in bu yaklaşımının temelinde aşağıdaki görüşlerden hangisi
E) Doğrular, duyularımızın ve aklımızın
vardır?
kavrayabilme gücüyle sınırlıdır.

CEVAP C
ETKİNLİK

# http://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/upload/etkilesimli/kitap/felsefe/11/unite1/icerik/FE11S23u
02/index.html

# http://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/upload/etkilesimli/kitap/felsefe/11/unite1/icerik/FE11S24/
index.html

# http://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/upload/etkilesimli/kitap/felsefe/11/unite1/icerik/FE11S23u
01/index.html