Isulat ang titik T kung tama ang nakasaad sa bawat pahayag at
titik M naman kung mali. 1. Kailangang sumulat ng panukala ng proyekto bago ito maisagawa. 2. Kung sakaling kailangan nang isagawa ang proyekto maaari na itong isagawa ng mabilisan. 3. Kasingkahulugan ng panukala ang salitang proposal. 4. Layunin ng isang panukalang proyekto na magresolba ng isang tiyak na problema o suliranin. 5. Kapag wala ng oras, maaari ng isagawa ang isang panukalang proyekto kahit wala pa itong aprubal. Ayon kay Dr. Phil Bartle ng The Communication Empowerment Collective, isang samahang tumutulong sa mga Non-Governmental Organizations (NGO) sa paglikha ng mga pag-aaral sa pangangalap ng pondo, ang panukala ay isang proposal na naglalayong ilatag ang mga plano o adhikain para sa komunidad o samahan. Kung gayon, ang panukalang proyekto ay nangangahulugang isang kasulatan o mungkahing naglalaman ng mga plano ng gawaing ihaharap sa tao o samahang pag-uukulan nito na siyang tatanggap at magpapatibay nito. Ginagawa ang isang panukalang o project proposal kapag kailangan itong marebyu ng isang indibidwal o grupo para sa kanyang aprubal. Ang aprubal ay kailangan para mabigyang hudyat ang opisyal sa pagsisimula ng proyekto. Karaniwang naghaharap ng mga panukalang proyekto para sa pinansyal na suporta sa paggawa nito. Maaari itong isagawa ng isang departamento ng isang kompanya upang aprubahan ang kanilang nais na gawin, ng isang non-governmental organization para sa kanilang mga programa, ng isang opisyal sa pamahalaan para sa kanyang proyekto, o ng isang pribadong asosasyon o indibidwal para sa pagpapatupad ng kanilang mga proyektong binabalak. Inihaharap nila ang kanilang mga panukalang proyekto sa mga indibidwal, komite, organisasyon o opisinang makapagbibigay-tulong sa implementasyon ng mga proyektong isasagawa. Dahil kritikal ang preparasyon ng isang panukalang proyekto, makabubuting malinaw sa isipan ng nagsasagawa nito kung ano ang maituturing na panukalang proyekto at kung ano naman ang hindi. Mahalaga ring malaman niya kung paano ito inihahanda para maging malinaw at mahusay ang pagkakabuo nito. Ayon kay Nebiu (2002), ang panukalang proyekto ay detalyadong deskripsyon ng isang serye ng mga aktibidad na naglalayong maresolba ang isang tiyak na problema. Idinagdag pa niya na sa isang panukalang proyekto, makikita ang detalyadong pagtalakay sa dahilan at pangangailangan sa proyekto (project justification), panahon sa paggawa ng proyekto (activities and implementation timeline), at kakailanganing resorses (human, material and financial resources required). Hindi maituturing na proyekto ang mga dating aktibidad na nauulit sa eksaktong pamamaraan at peryodikong isinasagawa, ang mga aktibidad na walang malinaw na layunin, ang mga aktibidad na maaaring maulit o mailipat kahit saan at sa ano pa mang oras, at ang mga regular na aktibidad ng organisasyon (Nebiu, 2002). Mahalagang matiyak kung gayon na ang panukala ay hindi isa sa mga nabanggit na ito. Mga Tagubilin sa Pagsulat ng Panukalang Proyekto
Ayon sa American Red Cross (2006), kapag
susulat ng isang panukalang proyekto, kailangang gawin ang sumusunod: 1. Magplano nang maagap. Wala pa ring kasinghalaga ang sapat na oras sa pagpapalano sa isang proyekto. Kung maagap ang pagpapalano, binibigyangpagkakataon ng nagsasagawa nito na makausap ang mga stakeholder, matalakay ang kanilang pangangailangan at masuri ang panukalang proyekto nang may sapat na oras. 2. Gawin ang pagpaplano nang pangkatan. Kung may kasama sa panukala, makabubuting bigyan ng tungkulin ang bawat isa upang maging kolaboratibo ang paghahanda. Mabibigyan din nito ang bawat isa ng pagkakataong maging aktibo sa pakikilahok sa bawat gawain sa proseso ng pagpaplano at pagsulat ng panukalang proyekto. 3. Maging realistiko sa gagawing panukala. Minsan, dahil sa kawalan ng mahusay na pagpaplano, nagiging di-realistiko ang panukala. Dapat maisaalang-alang ng nagpapanukala kung ano ang posibleng makamit batay sa mga nag-eeksis na resorses. Tandaan na ang nilalaman ng panukala ay laging SMART (specific, measurable, attainable, realistic at time- bound) 4. Matuto bilang isang organisasyon. Matuto sa sariling karanasan at sa karanasan ng iba. Kung may pagkakataong balik- tanawan at suriin ang resulta ng mga naipanukalang proyekto sa organisasyong paghaharapan ng panukala ay gawin ito. Sa paggawa nito, mas mabibigyan ng ideya ang proponent kung paano at ano ang mga konsiderasyon ng organisasyon o indibidwal sa pagtugon sa mga naihahaing panukala sa kanila. 5. Maging makatotohanan at tiyak. Huwag maging masaklaw sa mga pahayag sa panukala. Kailangang maging tiyak sa mga ipinapanukala. Kaakibat ng pagiging tiyak ng mga ito, kailangan ding maging makatotohanan ang bawat elemento ng panukala. 6. Limitahan ang paggamit ng teknikal na jargon. Ang mga teknikal na jargon ay para sa mga teknikal o espesyalisadong indibidwal. Makabubuti sa isang proposal na isulat ito sa isang wikang pangkaraniwan at naiintindihan ng lahat. Huwag dapat ipalagay na naiintindihan ng nagbabasa ng panukala ang lahat ng mga teknikal jargon na ginamit sa pagsulat. 7. Piliin ang pormat ng panukalang malinaw at madaling basahin. Marahil, hindi lamang iisang proposal ang naipadala sa organisasyon o sa indibidwal na target ng isang panukala. Kung gayon, makabubuting ang pormat na napili ay yaong malinaw at madaling basahin. Makatutulong ito ng malaki sa taong nagbibigay ebalwasyon sa panukala. Mas bibigyang pansin din ang isang panukalang malinaw at madaling maunawaan ang nilalaman. 8. Alalahanin ang prayoridad ng hinihingian ng suportang pinansyal. Maliban sa kawalan ng sapat na pagpaplano, ang kadalasang dahilan ng dipag-apruba sa isang proposal ay ang di-magkatugmang prayoridad ng organisasyong pinaglalaanan ng panukala sa mismong panukalang proyekto. Dahil dito, tiyakin na ang layunin ng panukalang proyekto ay isa sa mga top of the list na prayoridad ng hinihingian ng suportang pinansyal o ng magaapruba sa panukala. 9. Gumamit ng mga salitang kilos sa pagsulat ng panukalang proyekto. May kakaibang lakas kung mga salitang kilos ang gagamitin sa mga pahayag sa panukalang proyekto. Dahil kailangan ng pag- aapruba, mas mabuting may dating maging ang mga salitang gagamitin. Kabilang sa mga salitang kilos na maaaring gamitin ang simulain, ikumpara, maghandog, mangulo, magorganisa, suportahan, magpakahulugan, gumawa, gumamit at iba pa. Sa pagsasaalang-alang sa mga ito, matutulungan kang maghanda ng isang panukalang proyektong may malaking pagkakataon na mapili o maikonsidera ng pinag-aalukan. Sa pagbibigay halaga sa mga gawaing ito, mas makatitiyak kang magiging epektibo ang proposal. Pagsulat ng Panukalang Proyekto
Ayon kay Dr. Phil Bartle ng The Communication
Empowerment Collective, isang samahang tumutulong sa mga non-governmental organizations (NGO) sa paglikha ng mga pag-aaral sa pangangalap ng pondo, ang panukala ay isang proposal na naglalayong ilatag ang mga plano o adhikain para isa komunidad o samahan. Nangangahulugang ito’y kasulatan ng mungkahing naglalaman ng mga plano ng gawain ihaharap sa tao o samahang pag-uukulan nitong siyang tatanggap at magpapatibay nito. Ayon naman kay Besim Nebiu,may-akda ng Developing Skills of NGO Project Proposal Writing , ang panukalang proyekto ay isang detalyadong deskripsyon ng mga inihahaing gawaing naglalayong lumutas ng isang problema o suliranin. Mahalagang maging maingat sa pagpaplano at pagdidisenyo ng panukalang proyekto.Kaya naman, masasabing ang paggawa nito ay nangangailangan ng kaalaman,kasanayan, at maging sapat na pagsasanay. • Una sa lahat , ito ay kailangang maging tapat na dokumento na ang pangunahing layunin ay makatulong at makalikha ng positibong pagbabago. Ayon kay Bartle (2011), kailangang nitong magbigay ng impormasyon at makahikayat ng positibong pagtugon mula sa pinag-uukulan nito. Walang lugar sa sulating ito ang pagsesermon pagyayabang o panlilinlang, sa halip ito ay kailangang maging tapat at totoo sa layunin. Mga Dapat Gawin sa Pagsulat ng Panukalang Proyekto Ayon kina Jeremy Miner at Lynn Miner sa kanilang aklat na “A Guide to Proposal Planning and Writing,” sa pagsasagawa ng panukalang papel, ay kailangang magtalay ng talong mahahalagang bahagi at ito ay ang sumusunod: 1.Pagsulat ng Panimula ng Panukalang Proyekto, 2.Pagsulat ng Katawan ng Panukalang Proyekto 3.Paglalahad ng Benepisyo ng Proyekto at mga Makikinabang nito. 1.Pagsulat ng Panimula ng Panukalang Proyekto • Tukuyin ang pangangailangan ng komunidad, samahan, paaralan, klasrum, o kompanyang pag-uukulan ng project proposal upang makatulong at makalikha ng positibong pagbabago. • Gawing tiyak ,napapanahon, at akma ang gagawing panukalang proyekto. • Ang pangangailangan ang magiging batayan ng isusulat na panukala. • Ang panukalang proyekto ay isang nakasulat na mungkahi at siyang ihaharap sa mga taong makatutulong sa pagkamit ng layunin para sa pamayanan. • Ang panimula, ang unang bahagi ng iyong panukalang proyekto, ang magiging paksang araling ito. Dito mo tutukuyin ang kaukulang pangangailangan ng iyong pamayanan. Batay dito, maaari mo nang mailahad ang layunin ng iyong proposal. Dapat ay nakasaad din kung bakit mo ipinapalagay na ito ay mahalagang pangangailangan. •Ang bahaging ito ay dapat na maikli lamang ngunit malinaw at direkta ang punto. Dapat na nakapaloob dito ang paglalarawan ng iyong pamayanan at kung paanong makatutulong sa pangangailangan ng pamayanan ang panukalang proyektong iyong ibinigay. Pagsulat ng katawan ng Panukalang proyekto Ito ay binubuo ng: • 1.Layunin -Kailangang maging tiyak at isulat batay sa inaasahang resulta ng panukalang proyekto. Ayon kina Jeremy Miner st Lynn Miner (2005), ang layunin ay kailangang maging SIMPLE • Specific – bagay na nais makamit o mangyari sa panukalang proyekto • Immediate – tiyak na petsa kung kailan ito matatapos • Measurable – may basehan o patunay na naisakatutuparan ang nasabing proyekto • Practical- solusyon sa suliranin • Logical- paraan kung paano makakamit ang proyekto • Evaluable – nasusukat kung paano makatutulong ang proyekto. 2.Plano ng Dapat Gawin- Matapos maitala ang mga layunin ay maaari nang buoin ang talaan ng mga gawain o plan of action na naglalaman ng mga hakbang na isasagawa upang malutas ang suliranin. Mahalagang maiplano itong mabuti ayon sa tamang pagkakasunod-sunod ng pagsagawa nito kasama ang mga taong kakailanganin sa pagsasakatuparan ng mga gawain. Dapat maging makatotohanan at kailangang ikonsidera ang badyet sa pagsasagawa nito. Makakatulong kung gagamit ng tsart o kalendaryo para markahan ang pagsasagawa ng bawat gawain. Suriin ang plano ng mga gawain sa pagpapatayo ng breakwater o pader para sa Barangay Bacao. 3.Badyet – pinakamahalagang bahagi ng anumang panukalang proyekto. Ang badyet ay ang talaan ng mga gastusin ( tulad materyales at sweldo sa manggagawa ,allowance sa magbabatay at iba pa )ng na kakailanganin sa pagsasakatuparan ng layunin. Mahalagang ito ay mapag-aralang mabuti upang makatipid sa mga gugugulin. Maaaring magsagawa ng bidding sa mga kontraktor na kadalasan ay may panukalang budget para sa gagawing proyekto. Maaaring magkaroon ng tatlo o higit pang bidder na pagpipilian . Ibigay o ipagkatiwala ang proyekro sa kontraktor na magbibigay ng pinakamababang halaga ng badyet.Sa mga karagdagang kagamitan o materyales ,mas makabubuti kung maghahanap muna ng murang bilihann para makatipid din sa mga gastusin. Huwag ding kaligtaang isama sa talaan ng badyet ang iba pang mga gastusin tulad ng sweldo ng mga manggagawa ,allowance para sa mga magbabantay sa pagsasagawa nito, Mga dapat tandaan sa paggawa ng badyet para sa panukalang proyekto ayon sa mga datos mula sa modyul tungkol sa pagsulat ng panukalang proyekto na may pamagat na “ Paghahanda ng Isang Simpleng Proyekto “ https://eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/0 2
Narito ang halimbawa ng badyet na
maaaring gamitin sa pagpapagawang breakwater ng Brgy.Bacao. Ano ang natutuhan mo sa paghahanda ng isang panukalang badyet? Sa palagay mo ba ay mahirap itong gawin? Hindi mahirap ito kung isasaisip mo ang mga sumusunod: 1. Gawing simple at malinaw ang iyong badyet. Dapat na malaman agad ng ahensiyang magtataguyod ang mga bahagi nito. Ang mahahalagang detalye ng gastusin ay dapat na malinaw ang pagkakasaad. 2. Ayusing mabuti ang iyong panukala. Pagpangkat-pangkatin ang mga gastusin ayon sa klasipikasyon ng mga ito. Siguraduhing nakahanay ang mga halaga upang madaling sumahin 3. Gumawa ng pag-aaral ng mga ahensiyang nagtataguyod ng mga proyekto at alamin ang mga bagay na kailangan sa panukala at ang halagang kanilang tinutustusan upang makasama ang iyong panukala sa kanilang itataguyod. Sa ganitong paraan mas malaki ang tsansang maaprobahan ang iyong proyekto. Maaari ka ring manghingi ng kopya ng mga naaprobahan nilang mga proyekto upang maikumpara ang gawa mo. 4. Ihanda ang iyong badyet hanggang sa huling sentimo. Ang mga ahensiyang nagtataguyod ng mga proyekto ay kadalasang gumagawa ng pag-aaral para sa itataguyod nilang proposal. 5. Siguraduhing tama ang lahat ng kukuwentahin. Mangangahulugan ito ng iyong integridad at karapat-dapat na pagtitiwala para sa iyo. Paglalahad ng Benepisyo ng Proyekto at mga Makikinabang nito
Mahalagang maging espesipiko sa tiyak na grupo
ng tao o samahang makikinabang sa pagsasakatuparan ng layunin hal. Mga bata, mamamayan, kababaihan, magsasaka, mahihirAp na pamilya, mga negosyante at iba pa. Maaari na ring isama sa bahaging ito ang katapusan o kongklusyon ng iyong panukala. Sa bahaging ito, ay maaaring ilahad ang mga dahilan kung bakit dapat aprobahan ang ipinasang panukalang proyekto Balangkas ng Panukalang Proyekto 1. Pamagat ng Panukalang Proyekto - hinango sa inilahad na pangangailangan bilang tugon sa suliranin 2. Nagpadala- tirahan ng sumulat ng paanukalang proyekto 3. Petsa- araw kung kailan ipinasa ang panukalang papel isinama na rin kung gaano katagal gagawin ang proyekto 4. Pagpapahayag ng Suliranin- nakasaad ang suliranin at kung bakit dapat maisagawa o maibigay ang pangangailangan. 5. Layunin – dahilan okahalagahan kung bakit isagawa ang panukala 6. Plano na dapat gawin- talaan ng pagkakasunod- sunod ng mga gawaing para pagsasakatuparan ng proyekto gayundin ang petsa at bilang ng araw na gagawin ang bawat isa. 7. Badyet- kalkulasyon ng mga guguling gagamiti sa pagpapagawa ng proyekto 8. Paano mapakinabangan ng pamayanan o samahan ang panukalang proyekto- konklusyon ng panukala kung saan nakasaad dito ang mga taong makikinabang ng proyekto at benepisyong makukuha nila mula rito.