ანტიმიკრობული

ქიმიოთერაპია

1
 ქიმიოთერაპიული
პრეპარატები
 ქიმიოთერაპიული პრეპარატები
დამღუპველად მოქმედებენ
მიკროორგანიზმებზე ისე რომ ზიანი არ
მიადგეს მაკროორგანიზმს
 შერჩევითი მოქმედება-’’სელექციური
ტოქსიურობა“
 ქიმიოთერაპიული საშუალებები
ერთმანეთისგან განსხვავდებიან
წარმოშობით, ქიმიური შემადგენლობით,
მოქმედების მექანიზმით
2
 ქიმიოთერაპიული
პრეპარატები
 პრეპარატების უსაფრთხოება ადგენენ
ქიმიოთარაპიული ინდექსით
 ახასიათებთ გამორჩეული შერჩევითი
მოქმედება მიკროორგანიზმებზე
 ბაქტერიოსტატიკური და
ბაქტერიოციდული მოქმედება
 მიკროორგანიზმების წამლისადმი
მდგრადი ფორმების მუდმივი
ფორმირება
 მოქმედების ვიწრო და ფართო სპექტრი
3
 ქიმიოთერაპიული პრეპარატები

ანტიბიოტიკების წარმოშობა

1928 წ ა. ფლემინგმა
აღმოაჩინა პენიცილინი
4
ქიმიოთერაპიული პრეპარატები
 „ანტიბიოტიკი“ -1942 წელს ვაქსმანი
 ანტიბიოტიკები არიან ქიმიოთერაპიული
პრეპარატები ან ბიოლოგიური წარმოშობის
(ბუნებრივი) ქიმიური შენაერთები ან მათი
ნახევრადსინთეზური წარმოებულები რომლებიც
დაბალ კონცენტრაციებში დამღუპველად
მოქმედებენ მიკროორგანიზმებსა და სიმსივნურ
უჯრედებზე
 ბუნებრივი ან სინთეზური ანტიბიოტიკების მიღების
წყაროა:
 აქტინომიცეტები
 ობის სოკოები
 ტიპიური ბაქტერიები 5
 ქიმიოთერაპიული
პრეპარატები
 ანტიბიოტიკების მიღების სამი გზა
არსებობს:
ბიოლოგიური სინთეზი
ბიოსინთეზი ქიმიური მოდიფიკაციით
ქიმიური სინთეზი

Streptomyces

6
 ანტიბიოტიკების
კლასიფიკაცია ქიმიური
სტრუქტურის მიხედვით
 ბეტა-ლაქტამები
 გლიკოპეპტიდები
 ამინოგლიკოზიდები
 ტეტრაციკლინები
 მაკროლიდები
 ლინკოზამიდები
 ქლორამფენიკოლი(ლევომოცეტინი)
 რიფამიცინი
 პოლიპეპტიდები
 პოლიენები
7
 ანტიბიოტიკების
ბეტა-
კლასიფიკაცია
 ლაქტამები
ბეტა -ლაქტამები-მოქმედების ტიპი
ბაქტერიოციდული
 პენიცილინის დეპო-პრეპარატები
 მჟავა გამძლე პენიცილინები
 პენიცილინაზა მდგრადი პენიცილინები
(მეტიცილინი, ოქსაცილინი)
 ფართო სპექტრის პენიცილინები (ამქსაცილინი
ამპიცილინი)
 კომბინირებული პენიცილინები
(ამოქსაცილინი+კლავულანის მჟავა;
პენიცილინი+სულბაქტამი)
8
 ანტიბიოტიკების
კლასიფიკაცია
ბეტა-ლაქტამები

 ცეფალოსპორინები-მოქმედების სპექტრი
ფართო, უფრო ატიურებია გრამუარყოფითი
მიკრობებისადმი. განარჩევენ მის ოთხ თაობას
 კარბაპენემები(იმიპენემი) ფართო სპექტრი,
რეზისტენტულია ბეტალაქტამაზებისადმი
 მონობაქტამები (აზტრეონამი) მოქმედების
ვიწრო სპექტრი, (გრამუარყოფითი
მიკრობები)

9
 ანტიბიოტიკების
კლასიფიკაცია
 გლიკოპეპტიდები-(ვანკომიცინი,
თეიკოპლანინი) მოქმედების ვიწრო
სპექტრი (გრამ+)
 ამინგლიკოზიდები (სტრეპტომოცინი)
სპექტრი ფართო, ბაქტერიოციდულია,
განარცევენ სამ თობას
 ტეტრაციკლინები (დოქსიციკლინი)
ბაქტერიოსტატიკებია, ფართო სპექტრის
განსაკუთრებით უჯრედშიდა პარაზიტებზე
10
 ანტიბიოტიკების
კლასიფიკაცია
 მაკროლიდები (ერითრომიცინი) მოქმედების
ფართო სპექტრი, სტატიკებია, აზიტრომიცინი
და კლარიტრომიცინი გამოიყენება დღეში 1-2
ჯერ
 ლინკოზამიდები(ლინკომიცინი)
განსაკუთრებით აქტიურია ანაერობებისადმი
 ლევომიცეტინი (ქლორამფენიკოლი)
შემადგენლობაში შეიცავს ნიტრობენზოლის
ბირტვს, სპექტრი ფართო, უჯრედშიდა
პარაზიტებიც
11
 ანტიბიოტიკების
კლასიფიკაცია
 რიფამიცინები (რიფამპიცინი)
მოქმედების ტიპი ბაქტერიოციდული,
სპექტრი ფართო, იყენებენ
ტუბერკულოზის სამკურნალოდ
 პოლიპეპტიდები (პოლიმიქსინები)
ვიწრო სპექტრი, ბაქტერიოსტატიკებია.
 პოლიენები (ამფოტერიცინი ბ,
ნისტატინი) სოკოს საწინააღმდეგო
პრეპარატებია, გამოიყენება
ადგილობრივად. 12
 სინთეზური ანტიმიკრობული
ქიმიოპრეპარატები
 1908 წ. ერლიხმა დარიშხანიდან
მიიღო სალვარსანი
 1935 წ. დოგმაკის მიერ მოწოდებული
იქნა „წითელი სტრეპტოციდი“
 სულფანილამიდების მოლეკულურ
საფუძველს წარმოადგენს
პარაამინოჯგუფები, მოქმედების ტიპი-
სტატიკური, სპექტრი ფართო.
გამოიყენება ბისეპტოლი და ბაქტრიმი
13
 სინთეზური ანტიმიკრობული
ქიმიოპრეპარატები
 ქინოლონები-ნალიდიქსინის მჟავა, გამოიყენება მრამ-
ბაქტერიებით გამოწვეული ინფექციების დროს.
ამჟამად იყენებენ
ფთორქინოლონებს(ციპროფლოქსაცინი,
ნორფლოქსაცინი). ფართოსპექტრის,
ბაქტერიოციდულებია.
 ნიტროიმიდაზოლები (მეტრონიდაზოლი,
ტრიქოპოლი)-ბაქტერიოციდულები
 იმიდაზოლები (კლოტრიმაზოლი)
 ნიტროფურანები (ფურაზოლიდონი) ბაქტერიოციდული
ტიპის, ფართო სპექტრის პრეპარატებია
14
 ქიმიოპრეპარატების მოქმედების მექანიზმი

პრეპარატის სამიზნეები

15
 ანტიმიკრობული
პრეპარატების მოქმედების
მექანიზმი
უჯრედის კედლის ინჰიბიტორები
(ბეტა ლაქტამები, გლიკოპეპტიდები)
ცილის სინთეზის ინჰიბიტორები
(ტეტრაციკლინები, ქლორამფენიკოლი,
ამინოგლიკოზიდები, ფუზიდინის მჟავა)
ნუკლეინის მჟავების ინჰიბიტორები
(სულფანილამიდები, რიფამიცინები)
ცმპ ფუნქციის ინჰიბიტორები
(პოლიპეპტიდები)
16
 ქიმიოთერაპიის საფუძვლები
წამალსა და მიკრობს შორის ურთიერთქმედება
უჯრედის კედელზე მომქმედი ქიმიოპრეპარატები

ჯანმრთელი უჯრედი

დაზიანებული უჯრედი

17
 ქიმიოთერაპიის საფუძვლები
წამლის მოქმედების მექანიზმი
უჯრედის კედელზე მომქედი პრეპარატები

ბეტალაქტამები და გლიკოპეპტიდები

18
 ქიმიოთერაპიის საფუძვლები
წამლის მოქმედების მექანიზმი
ცმპ -ზე მომქმედი პრეპარატები

19
 ქიმიოთერაპიის საფუძვლები
ნუკლეინის მჟავების სინთეზის
ინჰიბიტორები
 პურინის და პირამიდინის ფუძეების
წინამორბედების ინჰიბიცია
(სულფანილამიდები)
 დნმ-ის რეპლიკაციის და ფუნქციის
დათრგუნვა (ქინოლონები,
მეტროიმიდაზოლები)
 რნმ-პოლიმერაზის ინჰიბიტორები
(რიფამიცინები)
20
ქიმიოთერაპიის საფუძვლები
ცილის სინთეზის
ინჰიბიტორები
 30 სუბერთეულთან დაკავშირება
(ამინგლიკოზიდები,ტეტრაციკლინები)
 50 სუბერთეულთან დაკავშირებისას
წყდება პეპტიდური ჯაჭვის დაგრძელება
( მაკროლიდები, ლინკოზამიდები)
 70 რიბოსომაზე ტრნმ-ის მიერთების
ინჰიბირება (ამინოგლიკოზიდები)
21
 გართულებები
ანტიმიკრობული
ქიმიოთერაპიის დროს
 პრეპარატის ტოქსიური მოქმედება-
ნეიროტოქსიკური, ნეფროტოქსიკური,
ზოგადტოქსიკური
 დისბიოზი
 იმუნური სისტემის პათოლოგიები
 ენდოტოქსიური შოკი
 ურთიერთქმედება სხვა
პრეპარატებთან 22
 ბაქტერიების რეზისტენტობა
 რეზისტენტობა ორგვარია : ბუნებრივი
და შეძენილი
 შეძენილი მდგრადობა შეიძლება
რამოდენიმე მექანიზმით განვითრდეს
 მუტაციებით ბაქტერიული უჯრედის
ქრომოსომაში
 რ პლაზმიდების გადატანით
 რ გენების ტრანსპოზონების გადაცემით
23
 ბაქტერიების რეზისტენტობა
 ცვლილება ბაქტერიულ გენომში
უჯრედის ზოგიერთი თვისების შეცვლას
იწვევს, ამის გამო შეიძლება
განვითარდეს „სამიზნის
მოდიფიკაცია“
 „სამიზნის მიუღწევლობა“
 პრეპარატის ინაქტივაცია ბაქტერიული
ფერმენტებით
24
 ანტიბიოტიკებისადმი
ბაქტერიების
მგრძნობელობის განსაზღვრა
 მრძნობელობის განსაზღვრა ხდება
აგარში დიფუზიის მეთოდით

25
 ანტივირუსული პრეპარატები
 სინთეზური ქიმიოპრეპარატები არიან
 მათი მოქმედების მექანიზმი
მდგომარეობს ვირუსის რეპროდუქციის
სხვადსხვა ეტაპის დათრგუნით
 ვირუსსაწინააღმდეგო ეფექტი აქვს
ინტერფერონს რომელიც გამომუშავდება
ორგანიზმის უჯრედების მიერ, იგი
ამცირებს ვირუსის გამრავლება
განვითარებისათვის საჭირო ატფ-ის
რაოდენობას
26
 The Elements of Chemotherapy
Interactions between Drug and Microbe
Mechanisms of Drug Action – Inhibition of DNA and RNA Synthesis

DNA Synthesis:
Cell devision-> DNA Replication

27
 The Elements of Chemotherapy
Interactions between Drug and Microbe
Mechanisms of Drug Action – Inhibition of DNA and RNA Synthesis

DNA Replication

One strand template for

new strand -> Replication

28
 The Elements of Chemotherapy
Interactions between Drug and Microbe
Mechanisms of Drug Action – Inhibition of DNA and RNA Synthesis

RNA Synthesis -> Transcription

mRNA molecule made from DNA

29