Temel Hukuk Bölüm Kamu Hukuku

Temel Hukuk
5. Bölüm
Kamu hukukunun dalları
1) Anayasa hukuku
• Anayasa hukuku Devletin kuruluşunu, işleyişini,
organlarını, devlet organlarının birbiriyle ilişkisini
düzenleyen kamu hukuku dalıdır.
• Devletin üç temel organı:
– Yasama organı
– Yürütme organı
– Yargı organı
• 1982 Anayasası kuvvetler ayrılığına dayanmakla birlikte,
bu organlar arasında üstünlük sıralaması yoktur ve
yetkilerin kullanılmasında işbölümü ve işbirliği vardır.
Üstünlük Anayasa ve kanunlardadır.
2
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
• Osmanlı Türk Anayasal gelişiminde ilk Anayasa
1876 tarihli Kanun-u Esasidir.
• Bunu 1921 Anayasası takip etmiş, daha sonra
ise 1924 Anayasası, 1961 Anayasası ve 1982
Anayasası cumhuriyet döneminde yapılmıştır.
3
• Kanun Numarası : 2709
• Kabul Tarihi : 18/10/1982
• Yayımlandığı Resmî Gazete : Tarih : 9/11/1982
• Sayı : 17863 (Mükerrer)
• 177 maddeden oluşur.
• Son değişiklik 21.01.2017’de kabul edilen «Türkiye
Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair 6771
sayılı Kanun» ile yapılmıştır.
• Bazı hükümleri 27.04.2017’de, bazıları 30.04.2018’de,
diğerleri 9.7.2017’de Cumhurbaşkanının göreve başladığı
tarihte yürürlüğe girmiştir.
4
• Başlangıç
• Birinci Kısım: Genel Esaslar (m. 1-11)
• İkinci Kısım: Temel Haklar ve Ödevler
– 1. Bölüm: Genel hükümler (m. 12-16)
– 2. Bölüm: Kişinin hakları ve ödevleri (madde 17-40)
– 3. Bölüm: Sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler (madde 41-
65)
– 4. Bölüm: Siyasi haklar ve ödevler (madde 66-74)
• Üçüncü Kısım: Devletin Temel Organları
– 1. Bölüm: Yasama (m. 75-98)
– 2. Bölüm: Yürütme (m. 101-137
5
– 3. Bölüm: Yargı (m. 138-160)
• Dördüncü Kısım: Mali ve Ekonomik Hükümler (m. 161-
173)
• Beşinci Kısım: Çeşitli Hükümler (m. 174) İnkılap
Kanunlarının korunmasına dair kısımdır.
• Altıncı Kısım: Geçici Hükümler (21 geçici madde): Anayasa
veya Anayasa değişiklikleri yürürlüğe girdikten sonra geçiş
dönemi süresince olan uygulamaları düzenleyen kısımdır.
• Yedinci Kısım: Son Hükümler (m. 175-177):
– Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma
– Başlangıç ve kenar başlıklar
– Anayasanın yürürlüğe girmesi
6
T.C. Anayasası- Başlangıç
• Anayasa’nın neden yapıldığını, Anayasayı
yapan asli kurucu iktidarın temel felsefesini
ortaya koyan kısımdır.
7
1. KISIM- GENEL ESASLAR
Madde 1-11 arasında düzenlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temel
çerçevesini çizen hükümleri içeren kısımdır.
• Devletin şekli
• Cumhuriyetin nitelikleri
• Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti
• Değiştirilemeyecek hükümler
• Devletin temel amaç ve görevleri
• Egemenlik
• Yasama yetkisi
• Yürütme yetkisi ve görevi
• Yargı yetkisi
• Kanun önünde eşitlik
• Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü
8
GENEL ESASLAR
Devletin Şekli
• Devletin şekli
• Madde 1 – Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
9
GENEL ESASLAR
Cumhuriyetin nitelikleri
• Cumhuriyetin nitelikleri
• Madde 2 – Türkiye Cumhuriyeti, toplumun
huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı
içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk
milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen
temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve
sosyal bir hukuk Devletidir.
10
GENEL ESASLAR
• Devletin bütünlüğü, Resmî dili, bayrağı, milli
marşı ve başkenti
• Madde 3 – Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle
bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
• Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay
yıldızlı al bayraktır.
• Milli marşı "İstiklal Marşı"dır.
• Başkenti Ankara'dır.
11
GENEL ESASLAR
Değiştirilemeyecek hükümler
• Değiştirilemeyecek hükümler
• Madde 4 – Anayasanın 1 inci maddesindeki
Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu
hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki
Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi
hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi
teklif edilemez.
12
GENEL ESASLAR
Devletin temel amaç ve görevleri
• Devletin temel amaç ve görevleri

• Madde 5 – Devletin temel amaç ve görevleri, Türk
milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin
bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,
kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu
sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal
hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak
surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri
kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının
gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.
13
GENEL ESASLAR
Yasama, Yürütme, Yargı Yetkisi
• Yasama yetkisi
• Madde 7 – Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet
Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
• Yürütme yetkisi ve görevi

• Madde 8 – Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından,
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.
• Yargı yetkisi
• Madde 9 – Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız
mahkemelerce kullanılır.
14
GENEL ESASLAR
Kanun önünde eşitlik
• Kanun önünde eşitlik
• Madde 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi
inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin
kanun önünde eşittir.
• Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler
eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
• Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve
yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine
aykırı sayılmaz.
• Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
• Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun
önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.
15
GENEL ESASLAR
Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü
• Madde 11 – Anayasa hükümleri, yasama,
yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını
ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel
hukuk kurallarıdır.
• Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.
16
GENEL ESASLAR
Egemenlik
• Egemenlik
• Madde 6 – Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir.
• Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu
esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.
• Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir
kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir
kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan
bir Devlet yetkisi kullanamaz.
17
TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN
NİTELİKLERİ (Madde 2)
• İnsan haklarına saygılı devlet ilkesi
• Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet ilkesi
• Başlangıçta belirtilen temel ilkeler
• Demokratik devlet ilkesi
• Laik devlet ilkesi
• Sosyal devlet ilkesi
• Hukuk devleti ilkesi
• Eşitlik ilkesi m. 10
• Üniter devlet ilkesi m. 3
18
TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN NİTELİKLERİ
İnsan haklarına saygılı Devlet ilkesi

• m. 2’de “TC, insan haklarına saygılı bir devlettir”
hükmü yer alır.
• Anayasada temel hak ve hürriyetler yer almaktadır.
• «İnsan hakları”, ırk, din, dil ayrımı gözetmeksizin
tüm insanların yararlanabileceği haklardır. “İnsan
haklarına saygılı devlet”, değeri, üstünlüğü,
yararlılığı, kutsallığı dolayısıyla insan haklarına karşı
dikkatli, özenli, ölçülü davranan devlettir.
19
Atatürk milliyetçiliğine bağlılık ilkesi:

• Din, dil, ırk ayırımı yapılmaksızın herkesin eşit
olduğu,
• Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan
herkesin Türk olduğu ilkesine dayanır.
• Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı, “akılcı, çağdaş,
medeni, ileriye dönük, demokratik, toplayıcı,
birleştirici, insani ve barışçıdır”.
20
• Atatürk milliyetçiliğine bağlılık ilkesi

• Başlangıç kısmının 7. paragrafında; “topluca Türk
vatandaşlarının millî gurur ve iftiharlarda, millî sevinç
ve kederlerde, millî varlığa karşı hak ve ödevlerde,
nimet külfetlerde ve millet hayatının her türlü
tecellisinde ortak olduğu” ifadeleriyle sübjektif millet
anlayışı vurgulanmıştır.
• Anayasamızın benimsediği milliyetçilik anlayışı, ırk, dil
ve din gibi objektif benzerliklere değil; kader, kıvanç
ve tasa ortaklığına ve birlikte yaşama arzusuna
dayanan sübjektif milliyetçilik anlayışıdır.
21
Başlangıçta Belirtilen Temel İlkeler
• Anayasaların başlangıç bölümleri, anayasanın yapılış

nedenlerini, öyküsünü anlatan, anayasanın dayandığı temel
değer ve prensipleri ilan eden, genellikle edebi bir üslupla
kaleme alınan bölümlerdir. Bu bağlamda, başlangıç bölümü,
anayasanın diğer hükümlerinden farklı olarak, anayasanın
yorumlanmasında yol gösterici bir rol oynar.
• Anayasa’nın 176. maddesine göre, Başlangıç bölümü Anayasa
metnine dâhildir.
• Ayrıca Anayasa’nın 2. maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti
Başlangıç’ta belirtilen temel ilkelere dayanan bir devlettir.
Öyleyse Başlangıç bölümünün bağlayıcılık ve uygulanabilirlik
açısından diğer Anayasa hükümlerinden bir farkı yoktur. Nitekim
Anayasa Mahkemesi, Başlangıç bölümüne dayanarak bazı
yasaların iptaline karar vermiştir.
22
Başlangıçta Belirtilen Temel İlkeler
Başlangıçta yer alan temel ilkeler şöyle sıralanabilir:

• Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık,
• Atatürk milliyetçiliği,
• Atatürk medeniyetçiliği,
• milli egemenlik,
• Anayasanın ve hukukun üstünlüğü,
• hürriyetçi demokrasi,
• kuvvetler ayrılığı,
• laiklik,
• Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği,
• çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi,
• her Türk vatandaşının onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını
geliştirme hakkı,
• Türk vatandaşlarının milli varlığa karşı hak ve ödevlerde, nimet ve külfetlerde
ve millet hayatının her türlü tecellisinde ortak olduğu.
23
• Laiklik ilkesi:
• Laikliğin “din hürriyeti” ve “din-devlet işlerinin ayrılığı”
olarak iki cephesi vardır.
• Bir devletin laik olabilmesi için, o devlette din hürriyetinin
tanınmış ve güvence altına alınmış olması gerekir. Din
hürriyeti de kendi içinde “inanç hürriyeti” ve “ibadet
hürriyeti” olarak ikiye ayrılır.
• Herkesin din ve vicdan hürriyetine sahip olması, ibadete ve
dini inançlarını açıklamaya zorlanamaması, dini inancı
nedeniyle suçlanamaması (m.24)
• Dinin istismar edilmesine izin verilmemesi
• Din eğitiminin Devlet gözetiminde yapılması,
esasına dayanır. 24
Laiklik İlkesi
• Din ve Devlet işlerinin Ayrılığı: Bir devletin laik devlet olarak
adlandırılabilmesi için şu şartlar gerekmektedir:
1. Devletin Resmî Bir Dini Olmamalıdır

2. Devlet Bütün Dinler Karşısında Tarafsız Olmalıdır
3. Devlet Bütün Din Mensuplarına Eşit Davranmalıdır
4. Din Kurumları ile Devlet Kurumları Birbirinden Ayrı Olmalıdır
5. Hukuk Kuralları Din Kurallarına Uymak Zorunda Olmamalıdır
25
• Demokratik Devlet ilkesi:

• m. 1 “Türkiye devleti bir cumhuriyettir”
• m. 6 “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir”
• m. 67. Vatandaşlar seçme ve seçilme hakkına sahiptir,
seçimler genel ve gizli oy, açık sayım yöntemiyle
yapılır.
• M. 68. Siyasi partiler demokratik siyasi hayatın
vazgeçilmez unsurlarıdır.
26
• Demokratik Devlet ilkesi:
Demokrasinin niteliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Etkin siyasal makamlar seçimle belirlenmelidir
• Seçimler düzenli aralıklar ile tekrarlanmalıdır
• Çok partili bir siyasal hayat olmalıdır
• Muhalefetin iktidar olma şansı olmalıdır
• Temel kamu hakları tanınmış ve güvence altına
alınmış olmalıdır
27
TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN NİTELİKLERİ Sosyal
Devlet İlkesi
• Anayasa m.2’de yer alır.
• Amacı, zayıfı korumak ve bireyler arasında sosyal ve ekonomik
eşitsizlikleri gidermektir.
• Anayasa’nın başlangıç hükümlerinde, “Her Türk vatandaşının
bu Anayasa’daki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal
adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve
hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve
manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan
sahip olduğu” belirtilmiştir.
• Anayasanın 5. maddesine göre Devlet, kişinin temel hak ve
hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle
bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal
engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının
gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışacaktır.
28
Sosyal Devlet İlkesi
• Sosyal Devlet ilkesini gerçekleştirecek iki temel tedbir sitemi
şu şekildedir:
• a) Vatandaşlara, insan haysiyetine yakışır, asgari bir yaşayış
düzeyi sağlayabilmek için gerekli sosyal yardım tedbirlerini
almak ve geliştirmek.
• b) Ulusal gelirin toplum bireyleri arasında adaletli bir biçimde
dağılmasını sağlayacak mali ve iktisadi tedbirleri almak.
29
• Sosyal devletin amacını, vatandaşların sosyal durumlarını
iyileştirmek, onlara belirli bir yaşayış düzeyi sağlamak,
onları sosyal güvenliğe kavuşturmak, yani, herkese insan
onuruna yaraşır asgarî bir hayat seviyesi sağlamak olarak
tarif edebiliriz.
• Sosyal devlet ilkesinin gereği olarak, topraksız çiftçiye
toprak verilmesi, eğitim hakkı, çalışanların sosyal ve
iktisadi tedbirlerle korunması, adaletli ücret ödenmesi,
işsizliğin önlenmesi ve bu kişilerin desteklenmesi, sosyal
güvenlik hakkı, sağlık hakkı, sosyal sigorta kurumlarının
kurulması, ailenin korunması, konut hakkı, engellilerin,
çocukların ve yaşlıların korunması örnek olarak
gösterilebilir.
30
• A) Herkese İnsan Onuruna Yaraşan Asgarî Bir Yaşam Düzeyi Sağlamaya
Yönelik Tedbirler- Sosyal Haklar:
• Sosyal devletin temel amacı herkese insan onuruna yaraşan asgarî bir
yaşam düzeyi sağlamaktır. Böyle bir yaşam düzeyini sağlamak için şu
hakların tanınması ve gerçekleştirilmesi gerekir:
• 1) Çalışma Hakkı.- An. M. 49 “Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet,
çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için
çalışanları korumak, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli
ekonomik bir ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır”.
• 2) Âdil Ücret Hakkı.- An. M 55 “Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet,
çalışanların yaptıkları ise uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer
sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır. Asgarî ücretin
tespitinde ülkenin ekonomik ve sosyal durumu göz önünde bulundurulur”.
31
• 3) Sosyal Güvenlik Hakkı .- An. M. 60, 61
• “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği
sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar”.
• “Devlet, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malûl
ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat
seviyesi sağlar. Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum
hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır. Yaşlılar, Devletçe
korunur. Yaşlılara Devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve
kolaylıklar kanunla düzenlenir. Devlet, korunmaya muhtaç
çocukların topluma kazandırılması için her türlü tedbiri alır. Bu
amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisleri kurar veya kurdurur”.
32
• 4) Konut Hakkı m. 57 “Devlet, şehirlerin
özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir
planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını
karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut
teşebbüslerini destekler”.
• 5) Sağlık Hakkı m. 57 “Herkes, sağlıklı ve
dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.”
33
• 6) Eğitim Hakkı An. M. 42
• “Kimse, eğitim ve öğretim haklarından yoksun
bırakılamaz... İlköğretim, kız ve erkek bütün
vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında
parasızdır... Devlet, maddî imkânlardan yoksun
başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri
amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları
yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime
ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri
alır”.
34
6) Ailenin korunması ve çocuk hakları
• Madde 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında
eşitliğe dayanır.
• Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların
korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını
sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.
• Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına
açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan
ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
• Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu
tedbirleri alır.
35
• b. Gelir ve Servet Farklılıklarının Azaltılmasına Yönelik
Tedbirler
• 1) Vergi Adaleti.-Anayasamızın 73’üncü maddesine göre,
“herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre
vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli
dağılımı, malîye politikasının sosyal amacıdır”.
• 2) Sosyal amaçlı kamulaştırma
• 3) Topraksız çiftçiye toprak verilmesi
• 4) Devletleştirme
36
• Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları:
MADDE 65. –Devlet, sosyal ve ekonomik
alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu
görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri
gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği
ölçüsünde yerine getirir.”
37
Hukuk Devleti İlkesi
• Hukuk devleti, eylem ve işlemlerinde hukuka bağlı,
yönetilenlerin temel hak ve özgürlüklerini hukuk
güvenliği içinde kullanabilmeleri için gerekli şartları
hazırlayan devlettir. Devletin ve onu temsil eden
yöneticilerin de hukuka bağlı olmaları gerekir.
• Hukuk devletinin gereği olarak yasama organı,
yürütme organı ve yargı organı hukuka bağlı olmalıdır.
Madde 11 – Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve
yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve
kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.
Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.
38
• Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. Bunun
denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.
(m.11,146)
• Temel hak ve özgürlükler Anayasada yer alır,
Anayasaya uygun olarak sadece kanunla
sınırlanabilir.(m.13)
• Herkes hak arama hürriyetine sahiptir (m. 36).
• Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden
başka bir merci önüne çıkarılamaz (m. 37).
39
• Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından,
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve
yerine getirilir (m. 8).
• İdarenin düzenleyici işlemleri (yönetmelikler,
kararnameler) kanunlara aykırı olamaz.
• İdarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu
açıktır.(m.125)
• İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı
ödemekle yükümlüdür (m. 125).
• Yasama ve yürütme organları mahkeme kararlarına
uymak zorundadır.
40
• Yargı organının hukuka bağlı olmasından anlaşılması gereken, yargı organının
yasalara göre kara vermek zorunda olmasıdır. Hakimler görevlerinde bağımsızdır.
A. Mahkemelerin bağımsızlığı
Madde 138 – Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanı
kanaatlerine göre hüküm verirler.
Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir
ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru
sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.
Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare,
mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.
B. Hakimlik ve savcılık teminatı

Madde 139 – Hakimler ve savcılar azlolunamaz, kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce
emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve
diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz.
Meslekten çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymiş olanlar, görevini sağlık bakımından
yerine getiremeyeceği kesin olarak anlaşılanlar veya meslekte kalmalarının uygun olmadığına karar
verilenler hakkında kanundaki istisnalar saklıdır.
41
• Hukuk devletinin bir diğer gereği, idari işlem ve
eylemlerin belirliliği ilkesidir. Hukuk devletinin
bu bağlamda bir diğer ölçütü, hukuk devletinde
devletin kazanılmış haklara saygı göstermesidir.
• Hukuki Güvenlik ve Geçmişe Etki Yasağı: Hukuk
devleti, vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlar.
Onların temel hak ve özgürlüklerini güvenceye
bağlar. Kişi, kendisine uygulanacak kuralları
önceden bilir.
42
Eşitlik İlkesi
• Eşitlik ilkesi, 1982 Anayasasının 10. maddesinde şöyle
düzenlenmiştir:
• “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç,
din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin
kanun önünde eşittir.
• Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin
yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla
alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
• Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve
yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik
ilkesine aykırı sayılmaz.
• Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
• Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun
önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek
zorundadırlar”.
43
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda Ayrımcılık Yasağı
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu

• Amaç ve kapsam
• MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; insan onurunu temel
alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin
eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması,
hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada
ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet
göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele
etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması görevini
yerine getirmek üzere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik
Kurumunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin
esasların düzenlenmesidir.
44
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu
Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu

• Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı MADDE 3-
• (1) Herkes, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşittir.
• (2) Bu Kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve
siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hâl, sağlık durumu,
engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılık yasaktır.
• (3) Ayrımcılık yasağının ihlali hâlinde, konuya ilişkin görev ve yetkisi bulunan
kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
ihlalin sona erdirilmesi, sonuçlarının giderilmesi, tekrarlanmasının önlenmesi,
adli ve idari yoldan takibinin sağlanması amacıyla gerekli tedbirleri almakla
yükümlüdür.
• (4) Ayrımcılık yasağı bakımından sorumluluk altında olan gerçek ve özel hukuk
tüzel kişileri, yetki alanları içerisinde bulunan konular bakımından ayrımcılığın
tespiti, ortadan kaldırılması ve eşitliğin sağlanması için gerekli tedbirleri
almakla yükümlüdür.
45
Türk Ceza Kanunu, Ayrımcılık
• TCK Ayrımcılık
TCK m.122- (1) Kişiler arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi
düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım
yaparak;
a) Bir taşınır veya taşınmaz malın satılmasını, devrini veya bir hizmetin
icrasını veya hizmetten yararlanılmasını engelleyen veya kişinin işe
alınmasını veya alınmamasını yukarıda sayılan hallerden birine bağlayan,
b) Besin maddelerini vermeyen veya kamuya arz edilmiş bir hizmeti
yapmayı reddeden,
c) Kişinin olağan bir ekonomik etkinlikte bulunmasını engelleyen,
Kimse hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası
verilir.
46
Üniter Devlet İlkesi
• Türkiye Cumhuriyeti Devleti, üniter bir devlettir. 1982

Anayasasının 3. maddesine göre, “Türkiye Devleti, ülkesi ve
milletiyle bölünmez bir bütündür”.
• Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olması onun
“üniter devlet” olması demektir. Anayasamız federalizme
kapalıdır.
• Üniter devlet, devletin ülke, millet ve egemenlik unsurları
bakımından teklik özelliğini gösterdiği devlet şeklidir. Üniter
devlette tek bir anayasa, yasama organı ve yürütme organı
varken, federal devlette federe devletlerin de kendi
anayasaları, yasama organları ve hükümetleri bulunmaktadır.
• Üniter devlet, tek bir ülke üzerinde, tek bir milletin, tek bir
egemenliğe tâbi olduğu devlet şeklidir. Bu nedenle, üniter
devlette, devleti oluşturan unsurlar tek ve bölünmez bir
bütündür.
47
İKİNCİ KISIM- TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER
• 1982 Anayasası’nın 2. Kısmı’nda (m.12-74) temel hak

ve hürriyetler, ayrıntılı bir şekilde düzenlenmektedir.
• Bu kısım, 4 bölüm halinde ele alınmıştır.
• 1. bölümde “genel hükümler”,
• 2. bölümde “kişi hakları ve ödevleri”,
• 3. bölümde sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler”
ve
• 4. bölümde de “siyasi haklar ve ödevler”
düzenlenmiştir.
48
Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği
• Temel hak ve hürriyetlerin niteliği
• Madde 12 – Herkes, kişiliğine bağlı,
dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel
hak ve hürriyetlere sahiptir.
• Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma,
ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve
sorumluluklarını da ihtiva eder.
49
Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması
• Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması
• Madde 13 –
• Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın
yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen
sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla
sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve
ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik
Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı
olamaz.
• Not: Bu hüküm olağan dönem için geçerlidir.
50
Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması
• 1. Sınırlama, kanunla olmalıdır.
• 2. Sınırlama, Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.
• 3. Sınırlama, Anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere
bağlı olmalıdır.
• 4. Sınırlama, demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı
olmamalıdır.
• 5. Sınırlama, temel hak ve hürriyetlerin özlerine
dokunmamalıdır
• 6. Sınırlama, laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır
• 7. Sınırlama, ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır.
51
Temel Hak ve Özgürlüklerin Yabancılar İçin
Sınırlandırılması
• Yabancıların durumu
• Madde 16 – Temel hak ve hürriyetler,
yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun
olarak kanunla sınırlanabilir.
52
Anayasaya göre devlet organları
• Devletin üç temel organı:
– Yasama organı: Kanunları çıkarmak yetkisine
sahiptir. Yetki TBMM’ndedir.
– Yürütme organı: Kanunları uygulayarak kamu
hizmetlerini yürütür. Cumhurbaşkanına aittir.
– Yargı organı: Kanunların uygulanmasından
doğan uyuşmazlıkları çözümler. Mahkemelerin
yetkisindedir.
53
Yasama Organı
• «Yasama yetkisi
• Madde 7 – Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye
Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.»
• TBMM 600 milletvekilinden oluşur.
• Milletvekilleri, Türk milleti tarafından genel oyla
seçilir. Onsekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili
seçilebilir.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı
seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.
54
Yürütme Organı
• «Madde 8 – Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından,
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.»
• Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış,
milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından,
doğrudan halk tarafından seçilir.
• Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi
üyeliği sona erer.
• Cumhurbaşkanı 5 yıllık süre için seçilir. Bir kişi en fazla iki kez
cumhurbaşkanı seçilebilir.
• Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme
yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından
atanır ve görevden alınır.
55
Yargı organları
• Yargı yetkisi bağımsız ve tarafsız mahkemelerce
kullanılır.
• Yerel mahkemeler kurulu oldukları il ve ilçelerdeki
uyuşmazlıklara bakarlar.
• Yüksek mahkemeler, Ankara’da kurulmuştur. Anayasa
Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay, Uyuşmazlık
Mahkemesi yüksek dereceli mahkemelerdir. Adli
kararların temyiz yeri Yargıtay, idari kararların
Danıştay’dır.
56
2) İdare Hukuku
• İdare örgütünü (yasama ve yargı dışındaki kamu kuruluşları),
idare personelini, kamu mallarını ve idari işlemleri düzenleyen
kurallardır.
• Yürütme görevi, hiyerarşik düzen içinde devlet kuruluşlarınca
yapılır.
• İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği

• Madde 123 – İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve
kanunla düzenlenir.
• İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden
yönetim esaslarına dayanır.
• Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı
kararnamesiyle kurulur.
57
İdarenin Kuruluşu
• 1- Merkezi idare
• 2- Mahalli idareler
58
İdarenin Kuruluşu
1. Merkezi İdare
• 1. Merkezi idare
• Madde 126 – Türkiye, merkezi idare kuruluşu
bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik
şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine
göre, illere; iller de diğer kademeli bölümlere
ayırılır.
• İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır.
59
Merkezi İdare
• Merkezi idare bütün ülkeyi kapsayan yönetimdir.
Merkezi idare ülke düzeyinde yürütülen milli kamu
hizmetlerini üstlenen idari birimdir. Merkezi
idarede tek bir tüzel kişilik vardır o da devlet tüzel
kişiliğidir.
• İdarenin merkez teşkilatı, Cumhurbaşkanı,
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlıklardan
oluşur.
• İdarenin taşra teşkilatı, bakanlıkların taşra
teşkilatlarından ve il ve ilçe yönetimlerinden
oluşur.
60
İdarenin Kuruluşu
2. Mahalli İdareler
• 2. Mahalli idareler
• «Madde 127 – Mahalli idareler; il, belediye veya köy
halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere
kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene
kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek
oluşturulan kamu tüzelkişileridir.
• Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri,
yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla
düzenlenir.
• Mahalli idarelerin seçimleri, 67 nci maddedeki esaslara
göre beş yılda bir yapılır. Kanun, büyük yerleşim
merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir. 61
Mahalli İdareler
• Mahalli idareler il, belediye veya köy halkının
kamu hizmetlerini yürüten kuruluşlardır.
Yerinden yönetim ilkesiyle yürütülür. Karar
organları, halk tarafından seçilir.
– İl Özel İdaresi: Başında vali vardır. Karar organı İl
Genel Meclisidir.
– Belediye (Büyükşehir belediyesi, il belediyesi, ilçe
belediyesi): Belediye başkanı belediye idaresinin
başıdır. Belediye Meclisi karar organıdır.
– Köy: Muhtar köyün başıdır.
62
Kamu hizmeti görevlileri
• Kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlarca yapılır.
• Memurların nitelikleri, atanmaları, özlük işleri, görev ve yetkileri, hak ve
yükümlülükleri kanunla (657 s. Kanun) düzenlenir.
• Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak
faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.
• Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.
• Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri
kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve
kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine
açılabilir.
• Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen
suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar
dışında, kanunun gösterdiği idari merciin iznine bağlıdır.
63
Kanunsuz Emir yerine Getirilemez
• Kanunsuz emir
• Madde 137 – Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle
çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik,
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, kanun veya Anayasa hükümlerine
aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir.
Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir
yerine getirilir; bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.
• Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine
getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
• Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde kamu düzeni ve
kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar
saklıdır.
64
İdari İşlemler
• İdarenin hukuksal işlemleri, idari işlem ve idari
sözleşme olarak ayrılır. İdari işlem, idarenin hukuki
sonuç doğurmak veya doğmuş sonucu belirtmek
üzere yaptığı tek yanlı işlemlerdir. Tüzük, yönetmelik
yapma, diploma verme, memurların atanması,
kamulaştırma gibi.
• İdari sözleşme, idarenin yaptığı iki yanlı sözleşmedir.
Maden işletme sözleşmesi, belediye tesisleri ile ilgili
sözleşme, imtiyaz sözleşmesi gibi.
65
İdarenin Denetimi
• İdarenin yargı dışı denetimi: Müfettişler ve diğer
denetim görevlileriyle idare denetlenir. Ayrıca
Danıştay, Sayıştay ve Devlet Denetleme Kurulu idareyi
denetler.
• Yargı Denetimi: Hukuk devleti olmanın bir sonucudur.
An. M. 125: İdarenin eylem ve işlemleri, yargı
denetimine tabidir. İdare mahkemeleri ve Danıştay,
idari uyuşmazlıkları çözmekle görevlidir.
• Madde 125 – İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine
karşı yargı yolu açıktır.
66
İdarenin Denetimi
• Kamu Denetçiliği Kurumu, Anayasa’nın 74 üncü
maddesinde yer alan Anayasal bir Kurumdur.
• 6328 sayılı Kanunun 5. maddesi
gereğince “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili
şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve
işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan
haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve
hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek,
araştırmak ve idareye önerilerde
bulunmakla…” görevlendirilmiştir.
3) CEZA HUKUKU
• Ceza hukuku, kişilere veya topluma karşı
işlenen ve onların beden, ruh sağlıklarını ve
bazen de maddi varlıklarını zarara uğratan
eylemleri suç olarak niteler ve suç işleyenlere
verilecek cezaların biçim ve derecelerini
düzenler.
68
Genel Ceza Hukuku
• 26.9.2004 tarihli Türk Ceza Kanunuyla düzenlenmiştir.
• Suçta ve cezada kanunilik ilkesi: Kanunsuz suç ve ceza
olmaz. Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin
uygulanmasında kıyas yapılamaz.
• Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz. Ancak
sakınamayacağı bir hata nedeniyle kanunu bilmediği
için meşru sanarak bir suç işleyen kimse cezaen
sorumlu olmaz.
• Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden
dolayı sorumlu tutulamaz
69
• Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun
kanunî tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek
gerçekleştirilmesidir.
• Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği
hâllerde cezalandırılır. Taksir, dikkat ve özen
yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın
suçun kanunî tanımında belirtilen neticesi
öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.
70
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan
Haller
• Kanun hükmünü yerine getirme
• Meşru savunma ve zorunluluk hali
• Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası
• Haksız tahrik: Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli
elemin etkisi altında suç işleyen kimsenin cezası indirilir.
• Cebir ve şiddet, korkutma ve tehdit
• Hata: Suçun maddi unsurlarında hata
• Yaş küçüklüğü (12 yaşından küçüğe ceza verilmez)
• Sağır ve dilsizlik (15 yaşını doldurmamışa ceza verilmez)
• Akıl hastalığı: Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve
sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını
yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza
verilmez. Ancak, bu kişiler hakkında güvenlik tedbirine hükmolunur.
• İrade dışı alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma
71
• Meşru savunma ve zorunluluk hali
• Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir
hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı
muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre
saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen
fiillerden dolayı faile ceza verilmez.
• (2) Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik
olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak
olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden
kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve
tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı
bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.
Ceza Hukukunda Yaptırımlar
1) Hapis cezası
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
b) Müebbet hapis cezası: Hayatı boyunca
c) Süreli hapis cezası: 1 ay-20 yıl arası
Bir yıldan azsa kısa süreli hapistir. Para cezasına
çevrilebilir veya başka yaptırım uygulanabilir.
2) Adli para cezası
3) Hapis cezasına çarptırılanlar, belirli hakları
kullanmaktan mahrum edilirler.
73
Suçlar
• Uluslararası Suçlar • Topluma Karşı Suçlar
Genel Tehlike Yaratan, Çevreye Karşı,
– Soykırım ve İnsanlığa Kamunun Sağlığına Karşı, Kamu
Karşı Güvenine Karşı, Kamu Barışına Karşı,
Ulaşım Araçlarına Karşı, Genel Ahlâka
– Göçmen Kaçakçılığı ve Karşı, Aile Düzenine Karşı, Ekonomi,
İnsan Ticareti Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar, Bilişim
Alanında Suçlar,
• Kişilere Karşı Suçlar • Millete ve Devlete Karşı Suçlar
Hayata karşı, Vücut Dokunulmazlığına Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ilişkin
Karşı, İşkence ve Eziyet, Koruma, suçlar, Adliyeye Karşı, Devletin
Gözetim, Yardım veya Bildirim Egemenlik Alametlerine ve Organlarının
Yükümlülüğünün İhlâli, Çocuk Saygınlığına Karşı Suçlar, Devletin
Düşürtme, Düşürme veya Güvenliğine Karşı Suçlar, Anayasal
Kısırlaştırma, Cinsel Dokunulmazlığa Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı
Karşı, Hürriyete Karşı, Şerefe Karşı, Suçlar, Millî Savunmaya Karşı Suçlar,
Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk,
Karşı, Malvarlığına Karşı Yabancı Devletlerle Olan İlişkilere Karşı
Suçlar,
74
• Özel Ceza Hukuku: Türk Ceza Kanunu dışındaki ceza
hükümlerini düzenleyen kurallar.
• Disiplin Cezası Hukuku: Disiplin kurallarına aykırı
davranışta bulunan memur, asker, öğrenci gibi belli
statüdeki kişilere uygulanan disiplin cezalarına ilişkin
kurallar. Ceza Kanunu ile toplum düzenine, disiplin
cezaları ile bir kurumun düzenine aykırı davranışlar
cezalandırılır. Disiplin cezası kararları, idari yargı
denetimine tabidir.
75
• YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRENCİ DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ
• Uyarma
• Kınama: örn. Sınavlarda kopyaya teşebbüs etmek.
• Yükseköğretim Kurumundan Bir Haftadan Bir Aya Kadar Uzaklaştırma:
örn. Yükseköğretim kurumu personelinin, kurum içinde ya da dışında,
şeref ve haysiyetini zedeleyen sözlü veya yazılı eylemlerde bulunmak,
Yükseköğretim kurumundan aldığı kendine hak sağlayan bir belgeyi
başkasına vererek kullandırmak veya başkasına ait bir belgeyi kullanmak,
• Yükseköğretim Kurumundan Bir Yarıyıl İçin Uzaklaştırma: örn.
Sınavlarda kopya çekmek veya çektirmek,
• Yükseköğretim Kurumundan İki Yarıyıl İçin Uzaklaştırma
• Yükseköğretim Kurumundan Çıkarma
• Yükseköğretim Kanunu m. 53 vd.
• Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarının
öğretim elemanlarına uygulanabilecek disiplin
cezaları uyarma, kınama, aylıktan veya
ücretten kesme, kademe ilerlemesinin
durdurulması veya birden fazla ücretten
kesme, üniversite öğretim mesleğinden
çıkarma ve kamu görevinden çıkarma
cezalarıdır.
4) Yargılama Hukuku
• Mahkemelerin işleyişi, davaların görülmesi,
yargılamanın sona erdirilmesi, kararların
kesinleşmesi konularında uyulması gereken
esasları düzenler.
• Medeni yargılama hukuku (hukuk yargılaması),
kişilerin birbiriyle özel hukuk ilişkisinden doğan
uyuşmazlıkların çözülmesi yöntemini belirler.
– Adli yargı mercileri, ilk derece ve üst derece
mahkemeleri olarak ayrılır. Üst derece
mahkemesi Yargıtaydır, temyiz merciidir. İstinaf
(temyizden önceki aşama) mahkemeleri olarak
Bölge Adliye Mahkemeleri de kurulmuştur.
78
• Ceza yargılama hukuku, suçlara ilişkin
yargılamanın yapılmasına ilişkin esasları
düzenler.Savcılık Devlet adına ceza davası
açan kişidir. İlk derece ceza mahkemeleri,
sulh ceza, asliye ceza ve ağır ceza mhk.sidir.
Üst mahkemesi Yargıtaydır. İstinaf
(temyizden önceki aşama) mahkemeleri
olarak Bölge Adliye Mahkemeleri de
kurulmuştur.
79
• İdari Yargılama Hukuku, idarenin eylem ve
işlemlerinin yargılanması esaslarını
düzenler. İlk derece mahkemeleri, idare ve
vergi mahkemeleridir. Üst derece
mahkemeler, Danıştay ve Bölge İdare
Mahkemesidir.
• İptal davası, idari makamların aldığı
kararların kanuna aykırı olması durumunda,
kararın iptali için açılan davadır.
• Tam yargı davası, idarenin kanuna aykırı
işlemi nedeniyle uğranılan zararın tazmini
için açılır. Her iki dava birlikte açılabilir.
80
İdari İşlemlerde Yargı Yolu
• İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden başlar.
• Yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile
sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz.
Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine
getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini
kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.
• İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların
doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte
gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına
karar verilebilir.
• Kanun, olağanüstü hallerde, seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik,
kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı
verilmesini sınırlayabilir.
• İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.
81
5) Devlet Hukuku (Genel Kamu Hukuku)
• Soyut olarak devletin oluşumunu, gelişimini,
devlet otoritesinin kökenini inceler.
• Devletin üç öğesi vardır: Halk (millet, ulus),
sınırları belli bir ülke, egemenlik.
• Devletin, onu temsil eden kişi ve
organlarından bağımsız ve sürekli bir kişiliğe
sahip olması gerekir.
82
6) Uluslararası Hukuk (Devletler
Genel Hukuku)
• Devletlerin ve uluslararası kuruluşların barış ve savaş
zamanında birbiriyle ilişkilerini düzenler.
• Uluslararası alanda devletler arasında eşitlik vardır.
• Kaynakları: örf ve adet, uluslararası andlaşmalar ve
uluslararası yargı organı kararları.
• Uluslararası hukukta, savaş, aynen karşılık verme,
ekonomik ve politik ilişkileri kesme gibi yaptırımlar
vardır.
• Uluslararası hukuk kurallarının uygulanmasını
sağlayacak devletler üstü bir güç kurulamamıştır. BM de
tam etkili olamamaktadır.
• Devletlerin ilişkide olduğu devletlerde elçi ve
konsolosları vardır. Elçilerin devleti temsil yetkisi vardır.
Konsolosların temsil yetkisi yoktur. 83
7) İcra ve İflas Hukuku
• Mahkemelerin verdiği kararların zorla yerine
getirilmesine ilişkin yetkili organları ve yöntemleri
düzenler.
• İcra-iflas organları: İcra müdürlükleri,iflas
müdürlükleri ve icra mahkemeleri
• Haciz yolu ile takipte, borcunu ödemeyen
borçlunun borca yetecek kadar malına icra
müdürlüğünce el konulur, satılır, parası alacaklıya
ödenir.
• Para alacağının tahsili dışında da icra işlemi yapılır.
Çocuk teslimi, taşınmazın boşaltılması gibi.
84
İFLAS YOLUYLA TAKİP
• Tacirler ve tacir gibi sorumlu olanlar iflasa
tabidir.
• Alacaklılardan birinin talebiyle borçlunun
iflasına karar verilirse, borçlunun tüm
malları iflas masasına dahil edilir ve
satılarak tüm alacaklılara ödenir.
85
8) Mali Hukuk
• Devletin kamu harcamaları için kaynakları nasıl elde
edeceği ve nasıl kullanacağına ilişkin kurallardır.
• Kamu gelirlerinin en büyük kaynağı vergilerdir.
• Vergide yasallık ilkesi (kanunla konulur), genellik ilkesi
(herkesin vergi ödemekle yükümlü olması) ve adalet
ilkesi (ekonomik güce göre vergi verme) vardır.
• Devletin gelir ve giderlerine ilişkin esaslar, her yıl
Bütçe Kanunuyla kabul edilir.
86
9) Sosyal Güvenlik Hukuku
• Anayasa m. 60: “Herkes, sosyal güvenlik hakkına
sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli
tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.”
• Sosyal güvenlik hukuku, çalışanların, hastalık,
sürekli işgöremezlik, ölüm, annelik, kaza gibi
durumlardaki haklarını, emeklilik haklarını
düzenler.
• 2006’da kabul edilen Sosyal Güvenlik Kurumu
Kanunu’na göre, tüm sosyal güvenlik kuruluşları,
Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında toplanmıştır.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
yürürlüğe girmiştir.
• Sosyal sigortalar, özel sigortalardan farklı olarak
zorunludur. 87

Temel Hukuk Bölüm Kamu Hukuku

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Temel Hukuk Bölüm Kamu Hukuku

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Temel Hukuk

• Devletin temel amaç ve görevleri

• Yürütme yetkisi ve görevi

İnsan haklarına saygılı Devlet ilkesi

Atatürk milliyetçiliğine bağlılık ilkesi:

• Atatürk milliyetçiliğine bağlılık ilkesi

• Anayasaların başlangıç bölümleri, anayasanın yapılış

Başlangıçta yer alan temel ilkeler şöyle sıralanabilir:

1. Devletin Resmî Bir Dini Olmamalıdır

• Demokratik Devlet ilkesi:

• Demokratik Devlet ilkesi:

Demokrasinin niteliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

B. Hakimlik ve savcılık teminatı

• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu

• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu

• Türkiye Cumhuriyeti Devleti, üniter bir devlettir. 1982

• 1982 Anayasası’nın 2. Kısmı’nda (m.12-74) temel hak

• İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği

You might also like