Japonia 1900-1945

Imperializmi japonez, 1868-1945

• Shogunati-Japonia dhe rendi Sinocentric rajonal (1600-1868)

• Si erdhën shogunët për herë të parë për të sunduar Japoninë?
Japonia ishte qeverisur nga perandorët që prej të paktën shekullit
të 4-të të erës sonë, por perandorët vareshin nga luftëtarët besnikë
ndaj zotërve feudalë për të ruajtur pushtetin. Në shekullin e 8-të
të erës sonë, Perandori Kammu i dha titullin 'shogun' zotit feudal
i cili ishte komandant i përgjithshëm i ushtrisë së tij.

• Në historinë japoneze, koha nga rreth 1600 deri në 1868 quhet

periudha Edo. Në 1600, pas shekujsh luftëra, Japonia u vu nën
kontrollin e shogunëve nga klani Tokugawa. Ata vazhduan të
sundonin deri në vitin 1868, kur u përmbysën.
Revolucioni Meiji (1868-1890)

• Arsyet e fillimit te revolucionit

• Ndërsa prodhimi bujqësor ngeci në krahasim me sektorët tregtarë dhe tregtarë,
samurai dhe daimyo nuk kaluan aq mirë sa klasa tregtare. Megjithë përpjekjet
për reformën fiskale, kundërshtimi në rritje dobësoi seriozisht shogunatin
Tokugawa nga mesi i 18-të deri në mesin e shekullit të 19-të, kur vitet e urisë
çuan në rritjen e kryengritjeve të fshatarëve. Një seri e "traktateve të
pabarabarta" në të cilat kombet më të forta imponuan vullnetin e tyre më të
vegjël në Azinë Lindore, krijuan trazira të mëtejshme, veçanërisht Traktatin e
Kanagawa, i cili hapi portet japoneze për anijet amerikane, i garantoi ato port
të sigurt dhe lejoi SHBA të krijonin një konsullatë e përhershme në këmbim të
mos bombardimit të Edos. Wasshtë nënshkruar me detyrim kur komodori
Matthew Perry dërgon me kërcënim flotën e tij luftarake amerikane në ujërat
japoneze.
• Në 1867, dy klane të fuqishme anti-Tokugawa, Choshu dhe Satsuma,
bashkuan forcat për të rrëzuar shogunatin dhe vitin e ardhshëm shpallën një
"restaurim perandorak" në emër të Perandorit të ri Meiji, i cili ishte vetëm 14
vjeç në atë kohë .
Revolucioni Meiji (1868-1890)

• Kushtetuta e Meiji e vitit 1889 - e cila mbeti kushtetuta e Japonisë

deri në 1947, pas Luftës së Dytë Botërore - u shkrua kryesisht nga Itō
Hirobumi dhe krijoi një parlament, ose Dietë, me një dhomë të ulët të
zgjedhur nga populli dhe një kryeministër dhe kabinet të caktuar nga
perandori. Paqja dhe stabiliteti i periudhës Tokugawa dhe zhvillimi
ekonomik që nxiti, vendosën bazat për modernizimin e shpejtë që
ndodhi pas Restaurimit Meiji. Gjatë Periudhës Meiji, e cila përfundoi
me vdekjen e perandorit në 1912, vendi përjetoi ndryshime të
rëndësishme shoqërore, politike dhe ekonomike - përfshirë heqjen e
sistemit feudal dhe miratimin e një sistemi qeverisës të kabinetit.
Përveç kësaj, regjimi i ri hapi vendin edhe një herë ndaj tregtisë dhe
ndikimit perëndimor dhe mbikëqyri një grumbullim të forcës
ushtarake që së shpejti do ta shtynte Japoninë në skenën botërore.
Revolucioni Meiji (1868-1890)

• Qeveria e re e themeluar në bazë të të sistemit të

perandorit
• Riorganizimi radikal ,
• ushtarak,
• ekonomik,
• Shoqëror, duke përdorur modele perëndimore

• Qëllimi rishikimi i traktateve të pabarabarta, ngritja e

Japonisë si të barabartë në mesin e fuqive të mëdha
Shfaqja e Japonisë si një fuqi perandorake 1870­
1910
 Traktati i Shimonosekit (1895)

• Kina paguan dëmshpërblim të madh

• Kina njeh "pavarësinë" e Koresë

• Tajvan dhe Gadishulli Liaodong (Port Arthur) në

Japoni
• Japonia fiton të drejtat e investimit në Kinë
 Ndërhyrja Tripalëshe (1895):
Rusia në jug të Mançurisë
• Rusia, Franca, Gjermania e detyrojnë Japoninë të kthej
gadishullin Liaodong
• Rusia pastaj e mori me qira atë nga Kina (1898)

• Rusia gjithashtu zhvilloi rrjetin e hekurudhave në

Mançuri,
• Përmes Siberisë Rusia u zgjerua në Kore

• 1900 Kyengritja e boksierve nw Kinë- Rusia e mban

trupa në Mançuri
Aleanca Anglo-Japanese (1902):
kundër zgjerimit rus
 Lufta Ruso-Japoneze
• Në 1904, Perandoria Ruse nën Carin Nicholas II, ishte një nga fuqitë më të mëdha territoriale
në botë. Kur Cari vuri sytë në një port me ujë të ngrohtë në Oqeanin Paqësor për tregti dhe si
një bazë për flotën e tij në rritje, ai zeroi në gadishullin Kore dhe Liaodong. Japonia, nga
frika e rritjes së ndikimit rus në rajon që nga Lufta e Parë Sino-Japoneze e 1895, ishte i
kujdesshëm. Në fillim, të dy kombet u përpoqën të negociojnë. Rusia refuzoi ofertën e
Japonisë për t'u dhënë atyre kontrollin e Manchuria (Kina verilindore) në mënyrë që të ruajë
ndikimin në Kore, pastaj kërkoi që Korea në veri të paraleles së 39-të të shërbejë si një zonë
neutrale. Japonezët u përgjigjën me një sulm të befasishëm ndaj Flotës Ruse të Lindjes së
Largët në Port Arthur në Kinë në 8 Shkurt 1904, duke filluar Luftën Ruso-Japoneze.
• Konflikti ishte një konflikt i përgjakshëm dhe mbi 150,00 njerëz humbën jetën ndërsa
luftimet zhvilloheshin midis 1904 dhe 1905. Lufta përfundoi me fitoren japoneze dhe
nënshkrimin e Traktatit të Portsmouth, i cili u ndërmjetësua nga Presidenti i SHBA Theodore
Roosevelt (i cili më vonë fitoi çmimin Nobel për rolin e tij në bisedime). Sergei Witte, një
ministër në qeverinë e Czar Nicholas, përfaqësoi Rusinë, ndërsa i diplomuari i Harvardit
Baron Komura përfaqësoi Japoninë. Disa historianë i referohen Luftës Ruso-Japoneze si
"Lufta Botërore Zero" pasi ajo krijoi bazën për luftërat e ardhshme globale që do të
rimodelonin politikën globale.
 Traktati i Portsmouthit (1905)

• Gadishulli Liaodong, Sakhalini jugor i kthehet

Japonisë
• Rusia tërhiqet nga çështjet koreane

• Marrëveshja Taft-Katsura: SHBA i njeh Japonisë

dominimin në Kore, Japonia i njeh dominimin e SHBA
në Filipine (marrëveshje e fshehtë)
 Aneksimi i Koresë (1910)

• Traktati Japoni-Korea e v. 1910, i njohur gjithashtu si

Traktati i aneksimit Japoni-Kore, u bë nga
përfaqësuesit e Perandorisë së Japonisë dhe
Perandorisë Koreane më 22 gusht, 1910. Në këtë
traktat, Japonia e aneksoi zyrtarisht Korenë duke
avancuar Traktatin e vitit 1905 Japoni-Kore me të cilin
Korea ishte bërë protektorat i Japonisë
 Japonia gjatë Luftës së Parë
Botërore
• konfiskon Gadishullin e Shandong, Ishujt e Pacifikit
nga Gjermania (1914)
• vendos 21 kërkesat në Kinë (1915) - fitimet avantazhe
të mëtejshme ekonomike, por nuk arrin ta kthej Kinën
në protektorat
• dërgon 70.000 trupa në Siberi në përpjekje për të
krijuar sferën e ndikimit (1918)
 Traktati i Versajës (1919)

• Japonia i bashkohet Pesshës së Madhe

• Mban Shandongun - shkakton protesta masive

nacionaliste në Kinë (Lëvizja e 4 maj-it)
• Levizje kulturore dhe politike, eorganizuar si protestë e
studentëve në Pekin më 4 maj 1919, kundër reagimit të
dobët të qeverisë kineze ndaj Traktatit të Versajës,
veçanërisht kunder lejimit të Japonisë për të marrë
territore në Shandong, të cilat ishin dorëzuar nga
Gjermania pas rrethimit të Tsingtaos.
Diplomacia kooperative: Traktati i
Washingtonit (1921-22)

• Garancia Open Door në Kinë

• Japonia tërhiqet nga Shandong, dhe Siberia

• Kufizimet e armëve detare: 5: 5: 3 raport për anijet

kapitale, GB: SHBA: Japoni (ende të mjaftueshme për
superioritetin japoneze në Oqeanin Paqësor)
 “Diplomacia pozitive"

• Kritikë qasjes së dobtë bashkëpunuese

• Potencimi i interesave të veçanta të Japonisë në Azinë Lindore

• Pretendimi i shkëputjes së Mançurisë nga Kina - Nevoja për

të mbajtur në tension Nacionalistët dhe komunistët
• Përdorimi i forcës ushtarake japoneze për të bllokuar
ekspeditën e Veriut, 1927-28
• Vrasja e kryekomandantin Manchurian Chang Tsolin, 1928

• Por kjo nuk solli pozita dominuese të Japonisë në 1920

 Traktati Detar i Londrës (1930)

• Japonia përpiqet për 10: 10: 7 raport, por merr 10: 10: 6

• Ende ka hegjemoninë efektive në Paqësorin

perëndimore
• Herbert Hoover
George V
Gaston Doumergue
Victor Emmanuel III
Hirohito
 Incident Manchurian (1931)

• Ushtria japoneze sulmoi Manchurianë jugore, duke pushtuar hekurudhën

dhe duke e përdor atë si pretekst për pushtimin e Manqurisë
• Krijon qeverinë kukull Manchukuo (1932), tërhiqet nga Lidhja e
Kombeve (1933)
• Planifikon luftë totale me BRSS:
militarizimi i perandorisë dhe kolonive
• përpjekje për të krijuar ekonominë
rajonale te bllokut

• 1932-37: do të bëjnë të pamundurën për të krijuar zonë mbrojtëse në Kinën

Veriut, të mbajtur atë larg nga forcat nacionaliste dhe komunistët
 Invadimi japonez në Kinë

• Lufta e Dytë Sino-Japoneze zgjati nga 1937 deri më

1945, por u parapri nga një seri incidentesh midis
Japonisë dhe Kinës.
• Faza e parë e okupimit kinez filloi kur Japonia pushtoi
Mançurinë në vitin 1931.
• Faza e dytë filloi në vitin 1937 me pushtimin e Kinës nga
Ushtria Japoneze Imperiale dhe sulmet e mëdha në Pekin,
Shanghai dhe Nanking.
• Konflikti u bë pjesë e Luftës së Dytë Botërore, e cila është
gjithashtu e njohur në Kinë si Lufta e Rezistencës Kundër
Japonisë.
 Ndikim i okupimit japonez te
Kines
• Gordon G. Chang shkroi në New York Times: "Midis
14 milionë e 20 milionë kinezë vdiqën në" luftën e
rezistencës deri në fund "kundër Japonisë shekullit të
kaluar. Një tjetër 80 milionë deri në 100 milionë u bënë
refugjatë. Konflikti shkatërroi qytetet e mëdha të
Kinës, shkatërroi fshatrat e saj, shkatërroi ekonominë
dhe përfundoi të gjitha shpresat për një shoqëri
moderne dhe pluraliste. "Tregimi i luftës është historia
e një populli në mundim”.
 Strategjia e Veriut dhe avancimi
në jug

• Trupat japoneze u goditen keq nga forcat sovjetike në Mongoli

(1938-39);
• Pakt Hitler-Stalin çon në pakt e mossulmimit japonezo-sovjetik
(1941)
• Japonia bashkohet boshtit me Gjermaninë dhe Italinë (1940)

• Franca u mund në Evropë: Forcat japoneze hyjnë Indokinë me

shpresën zbarkimit në Kinë dhe krijimit të qasjes ne burimet e
rendesishme aziatike.
• Ky kurs e qoi Japoninë drejtë përplasjes me SHBA-t
Ndikimi i imperializmit japoneze në Azinë Juglindore

• Shkatërrojë prestigjin e sundimtarëve të bardhë

kolonial
• Promovimi i nacionalizmave lokale aziatike

• Grupet ushtarake, grupet e të rinjve

• Por simpatia për Japoninë zbehet për shkak e sundimit

brutal - rezistenca rritet
• Pas humbjes të Japonisë, ish-fuqitë koloniale do të jenë
në gjendje për rikthimin e kontrollit