MAHKAMAH

SYARIAH

SBSU2023
SESI 1 2020/2021
HASIL PEMBELAJARAN

• Mengenalpasti struktur Mahkamah Syariah terkini di peringkat negeri

• Menjelaskan bidang kuasa mal dan jenayah Mahkamah Syariah
• Mengenal pasti struktur pentadbiran Mahkamah Syariah
RUJUKAN BUKU/ARTIKEL

• Zaini Nasohah. 2017. Pentadbiran Undang-undang Islam di Malaysia.

Peruntukan Akta dan Enakmen. M.s 76 – 101
• Enakmen Pentadbiran Agama Islam Selangor 2003
RUJUKAN STATUT

– Akta Mahkamah Syariah (Bidang Kuasa

Jenayah) 1965 Pindaan 1984 – kadar hukuman
mahkamah syariah
– EPAI Selangor 2003 – Bahagian IV - ss 55 – ss
73
TOPIK

• Perkembangan Mahkamah Syariah

• Bidang kuasa Mahkamah Syariah
– Mal (plaintif v. defendan)
– Jenayah (Pendakwa Syarie v. OKT)
• Pentadbiran Mahkamah Syariah
PERKEMBANGAN MAHKAMAH SYARIAH
PENUBUHAN MAHKAMAH DI MALAYSIA

• Wujud dua struktur kehakiman yang berbeza

berdasarkan Perlembagaan:
– Mahkamah Sivil – diiktiraf oleh Perlembagaan
sebagai Mahkamah Persekutuan (Per. 121)
• Mahkamah Persekutuan
• Mahkamah Agong
• Mahkamah Tinggi
• Mahkamah Rendah – Sesyen & Majistret
– Mahkamah Syariah: Mahkamah Khas yang ada
bidangkuasa dalam negeri dan orang Islam
sahaja (J9S2SN)
– Penubuhannya berdasarkan Enakmen
Pentadbiran Agama Islam Negeri
STRUKTUR MAHKAMAH SYARIAH –
EPAI NEGERI-NEGERI
 BIDANG KUASA
MAHKAMAH
SYARIAH
1. BIDANG KUASA UMUM: MAL & JENAYAH
2. BIDANG KUASA KHUSUS
BIDANG KUASA MAHKAMAH
SYARIAH
RUJUKAN STATUT BERKAITAN/AUTORITI
UNDANG-UNDANG – BIDANG KUASA MS

• Seksyen 62 – Mah rendah syariah

• Seksyen 61 - mahkamah tinggi syariah
• Seksyen 63 – bidang kuasa rayuan mah tinggi syariah
• Seksyen 66 – kuasa mengawas dan menyemak mahkamah tinggi
syariah
• Seksyen 67 – bidang kuasa rayuan mahkamah rayuan syariah
BIDANG KUASA MAL – TUNTUTAN –
PLAINTIF/DEFENDAN
–Kekeluargaan
• Mewarisi harta berwasiat dan tak berwasiat
• Pertunangan, perkahwinan, perceraian,
hadanah, kesahtarafan anak dsb.
–Harta
• Pemberian dan pembahagian harta amanah
dan bukan amanah khairat.
• Wakaf islam, fitrah, baitulmal dan hasil
agama Islam.
BIDANG KUASA JENAYAH – PENDAKWAAN –
EKJS NEGERI-NEGERI

– Mengadakan dan menghukum kesalahan-

kesalahan yang dilakukan oleh orang Islam
• Kesalahan akidah
• Kesalahan akhlak dan seksual
• Kesalahan pentadbiran agama Islam
• Kesalahan amalan agama
• Kesalahan kesejahteraan orang lain
-Mengawal pengembangan iktikad dan
kepercayaan antara orang-orang yang
menganut agama Islam
BIDANG KUASA
KHUSUS
1. MAHKAMAH RENDAH SYARIAH
2. MAHKAMAH TINGGI SYARIAH
3. MAHKAMAH RAYUAN SYARIAH
MAHKAMAH RENDAH SYARIAH
• BIDANG KUASA MAL
• Mendengar dan memutuskan semua tindakan dan
prosiding tidak melebihi tiga ratus ribu ringgit.
– Sek 62 (2) (b) EPAIS

• BIDANG KUASA JENAYAH – Sek 62 (2) (a)

EPAIS
– Membicarakan semua kesalahan yang
hukumannya tidak lebih 3 ribu ringgit @ 2 tahun
penjara @ kedua-duanya
MAHKAMAH TINGGI SYARIAH
• BIDANG KUASA MAL:
• Sek 61 (3) (b) EPAIS
– Pertunangan, perkahwinan, rujuk, perceraian
dsb.
– Pelupusan atau tuntutan harta yang berbangkit
– Nafkah orang-orang tanggungan, kesahtarafan
dan hadanah
– Pembahagian atau tuntutan harta sepencarian
– Wasiat atau alang semasa marad al-maut
– Alang semasa hidup /hibah/pemberian
– Wakaf atau nazar
– Pembahagian dan pewarisan harta berwaisat
atau tak berwasiat
– Penentuan bahagian faraid
– Perisytiharan seseorang itu bukan islam/murtad
– permohonan status agama islam/bukan islam
– Perisytiharan bahawa seseorang yang telah mati
itu ialah seorang Islam atau sebaliknya pada
masa kematiannya – penentuan indentiti/kesan
perundangan/urusan pengebumian
– Pentadbiran masjid-masjid
– Perkara-perkara lain yang berkaitan
• BIDANG KUASA JENAYAH (Sek 61(3)(a) EPAIS
– Membicarakan semua kesalahan yang
hukumannya denda MELEBIHI RM3000 –
rm5000 @ PENJARA MELEBIHI 2 tahun hingga
3 tahun penjara @ sebatan sehingga 6x @
mana-mana kombinasi hukuman tersebut

• BIDANG KUASA LAIN (rayuan/semakan)

– Menerima kes rayuan dari mahkamah rendah
– Mengawas dan menyemak semua mahkamah
rendah – memeriksa rekod kes untuk
kepentingan keadilan
KUASA MENYEMAK DAN MENGAWAS KES
MAHKAMAH RENDAH OLEH MAHKAMAH
TINGGI
• Menyemak dan memeriksa rekod kes Mahkamah
Rendah
• -kepentingan keadilan
• Konflik of interest
• Apabila semakan dibuat oleh Mahkamah Tinggi –
prosiding perlu dihentikan sehingga menerima
arahan Mahkamah Tinggi
RAYUAN KEPADA MAH TINGGI
(SEK 63)
• Jenayah: • Mal
– Menolak rayuan – Mengesahkan
– Mensabitkan – Mengubah
– Menghukum
– Menjalankan kuasa
– Panggil pembelaan
– Perintah yang baru
– Menambah/meminda
hukuman
– Perbicaraan semula
– Bicara semula
– Mengubah keputusan
/perintah
SS 66 – KUASA MENGAWAS
DAN MENYEMAK
• Prosiding di Mahkamah Rendah
• Menyentuh kepentingan /konflik of interest
• Kaedah – membuat pemeriksaan terhadap rekod
kes/butiran prosiding
• Prosiding di peringkat mahkamah rendah boleh
digantung /dihentikan sementara sehingga keputusan hasil
semakan/pengawasan dibuat oleh mahkamah tinggi
syariah
BIDANG KUASA RAYUAN MAHKAMAH RAYUAN
SYARIAH
• Sek 67 EPAIS
• Mahkamah Rayuan Syariah - mendengar dan
memutuskan rayuan daripada Mahkamah Tinggi
Syariah
• Mahkamah Tinggi Syariah:
– Jenayah: menolak rayuan, sabit dan hukum,
pembelaan, tambah, pinda @ batal hukuman
– Mal: pengesahan, pembatalan, mengubah
keputusan

• Tempoh rayuan – 14 hari dari tarikh

hukuman/perintah/keputusan
PENTADBIRAN MAHKAMAH
SYARIAH

(SS 56, 57, 58, 59, 60 EPAIS 2003)

PENTADBIRAN MAHKAMAH SYARIAH
SS 56 – SS 59

• Kriteria perlantikan/syarat2 perlantikan

• Kuasa melantik
• Tempoh perlantikan
• Bidang kuasa perjawatan
LIMITASI MAHKAMAH SYARIAH
LIMITASI BIDANG KUASA MAHKAMAH
SYARIAH

• ORANG
– Kes melibatkan orang Islam sahaja.
– Tiada bidang kuasa terhadap orang bukan
Islam
– Sek 74 EPAI
– Pemastautin negeri – Tindakan Bersaling (Sek 75) – KEDIRI –
PENYAMPAIAN LENGKAP – CONTEMPT OF THE COURT
• membolehkan mahkamah syariah mengeluarkan
saman/waran kepada orang islam yang berada di negeri lain
• Penyampaian saman/waran di luar bidang kuasa tempatan
• dengan syarat ada peruntukan sama dalam enakmen di negeri
tersebut
• Menyelesaikan isu penghakiman yang melibatkan luar
bidang kuasa tempatan mahkamah syariah
• HUKUMAN
– Berdasarkan Akta Mahkamah Syariah (BK
Jenayah 1984)
– 3 tahun penjara/ RM5000 denda/6 kali sebatan
• BIDANG KUASA SEMPIT DAN TERIKAT
KEPADA AKTA LAIN

– Mahkamah khas
– Terikat kepada Akta Parlimen – Akta Probet dan
Pentadbiran 1955 dan Akta Pesaka Kecil
(Pembahagian) 1955 – pentadbiran harta pusaka –
mahkamah sivil
– Mahkamah Tinggi Sivil – memberi surat kuasa
dan pentadbiran pusaka
– Mahkamah Syariah – pengesahan perakuan
pewarisan (ss 65) – mengesahkan pewaris dan
mengesahkan kadar warisan
MASALAH DAN CABARAN
MAHKAMAH SYARIAH
BIDANG KUASA TERHAD DAN BERTINDIH

• Bidang kuasa terhad setakat Jadual 9 Senarai 2

Senarai Negeri
• Tidak termasuk perlaksanaan undang-undang
jenayah Islam sepenuhnya
• Mahkamah syariah tiada bidang kuasa dalam
aspek perbankan Islam
• Pertindihan bidang kuasa di antara mahkamah
syariah dan mahkamah sivil
PERBEZAAN UNDANG-UNDANG DAN SISTEM
PENTADBIRAN MAHKAMAH

• Kuasa membuat undang-undang, peraturan dan

polisi berkaitan agama Islam terletak kepada negeri
• Menyebabkan ketidakseragaman undang-undang
antara negeri-negeri di Malaysia.
• Kesan akibat ketidakseragaman:
– Syarat lantikan peguam bagi setiap negeri
berbeza
– Akta Peguam Syarie 2019 – diluluskan
PENCAPAIAN
MAHKAMAH
SYARIAH
JABATAN KEHAKIMAN SYARIAH MALAYSIA

• Penubuhan pada 1998

• Tujuan:
1. Menyeragamkan peruntukan undang2 Islam
antara negeri-negeri
2. Mengendalikan kes-kes rayuan secara
berkesan dan bersistematik
• 6 negeri menggunakan Skim Perkhidmatan
Gunasama Pegawai Syariah (Selangor, Melaka,
Perlis, P.Pinang, N9, Terengganu).
• Arahan amalan pentadbiran Mahkamah Syariah
– keselarasan prosiding dan peraturan di
mahkamah syariah negeri-negeri
KEBEBASAN MAHKAMAH
• Pindaan Perkara 121 (1A) PP
• Pindaan efektif dengan langkah susulan:
– Menggubal semula undang-undang bagi
membolehkan mahkamah syariah berfungsi
dengan sempurna
– Memperbaiki status mahkamah syariah dari
segi pentadbiran dan latihan kakitangan
PERUNDANGAN YANG LEBIH JELAS DAN
KOMPREHENSIF

• Penggubalan undang-undang secara berasingan:

– Keluarga, keterangan, jenayah,
prosedur,pentadbiran
• Usaha penyeragaman undang-undang Islam
SKIM PERKHIDMATAN

• Kakitangan mahkamah syariah – dikenali sebagai

kumpulan perkhidmatan perundangan (LS) – skim
gaji dan gred yang berbeza
• Protokol hakim mahkamah syariah sama dengan
mahkamah sivil
INFRASTRUKTUR DAN KEMUDAHAN MAHKAMAH

• E- Syariah
• Kemudahan yang setanding dengan mahkamah
sivil
PENSTRUKTURAN MAHAKMAH SYARIAH

• Di negeri Perak – 4 struktur mahkamah Syariah:

– Mahkamah Utama Syariah
– Mahkamah Rayuan Syariah
– Mahkamah Tinggi Syariah
– Mahkamah Rendah Syariah