PAPIER

Beata Podkówka
Klaudia Kozłowska
PPiW, niestacjonarnie, rok II, gr. ćw. 2
 Co to papier?
Spilśniona*na sicie masa włóknista pochodzenia
organicznego. Wytwarzany poprzez ułożenie na sicie
włókien. Papier jest wytwarzany w formie arkuszy lub
wstęgi nawijanej w zwoje. Po uformowaniu masy na
sicie jest odwadniany, prasowany, suszony i gładzony
w podzielonych etapach ciągłego procesu
wytwarzania. Zależnie od surowców użytych do
spieniania: włókien celulozy (chemiczny przerób
drzewa) lub ścieru drzewnego (mechaniczny)
rozróżnia się dwa zasadnicze grupy papierów
bezdrzewne i drzewne.
*proces łączenia włókien w zwartą masę, w którym
wykorzystuje się naturalne właściwości włókien do
tworzenia między sobą połączeń.

Włókna
papieru
Co jest używane do wytwarzania papieru - surowce

Skrobia – w wytworzonym
Mieszanki powlekające –
Celuloza - główny surowiec papierze redukuje naturalną
umożliwiają osiągnięcie
do produkcji papieru. zdolność celulozy do
gładkiej powierzchni do
Wybrane dodatki: zasysania cieczy
drukowania
(higroskopijność)

Dodatki chemiczne –
usprawniają przebieg
Barwniki, pigmenty,
niektórych operacji w
rozjaśniacze optyczne
procesie produkcyjnym np.
preparaty przeciwpienne
ŚWIAT PRZED
WYNALEZIENIEM
PAPIERU
Najstarsze zwoje papirusowe odkryte w grobowcach
egipskich faraonów pochodzą z połowy 4 tysiąclecia
p.n.e. Od Egipcjan papirus przejęli Grecy
i Rzymianie, pisano na nim dokumenty, dzieła
literackie, prywatne i urzędowe listy. W znaczący
sposób wynalazek ten wpłynął na kulturalny rozwój
tych krajów, a co za tym idzie całej Europy.
W większości prymitywnych kultur możemy odnaleźć
odpowiedniki papirusu, są to takie materiały
jak: tapa – wytwarzana przez ludy Polinezji i Afryki,
w południowej i środkowej Ameryce,
czy południowej Azji, robiona z łyka drzew, głównie
morwowatych, huun – materiał wynaleziony
przez Majów, uzyskiwany podobnie jak tapa poprzez
ubijanie kory.
Służył do zapisywania świętego kalendarza
Majów, procedur medycznych i utrwalania
historycznych rysunków, amatl (amate) –
produkt z kory używany przez Azteków,
wytwarzany z kory dziko rosnących
figowców poprzez gotowanie łyka
w roztworze popiołu drzewnego. Nazwa ta
w języku azteckim oznacza zarówno
figowiec jak i papier. Wypłukane łyko
układało się na desce i ubijało, rozbite
włókna wypełniały wolne przestrzenie
tworząc zwartą strukturę, po czym amatl
suszyło się na słońcu. Do dziś produkowany
jest przez Indian Otomi w południowym
Meksyku.
PERGAMIN
Alternatywą dla papirusu stał się pergamin
wytwarzany ze skór cielęcych, owczych
i kozich, które dokładnie oczyszczano
nacierając węglanem potasu lub wapnem,
następnie naciągano pozostawiając
do wyschnięcia, poddana starannej obróbce
zewnętrzna powierzchnia nadawała się z obu
stron do pisania. Stare zapisy można było
usuwać przy pomocy pumeksu, co pozwalało
na wielokrotne użycie. Najstarsze zapisane
pergaminy znaleziono około 2700 lat p.n.e.
O wiele trwalszy i elastyczniejszy pergamin
wyparł papirus i używano go do końca
średniowiecza, kiedy to został zastąpiony
o wiele tańszym w produkcji papierem.
Zarówno papirus jak i pergamin stanowiły
bardzo drogi i luksusowy materiał, dostępny
tylko dla najbogatszych.
Papier został wynaleziony w starożytnych
Chinach około 2000 lat temu. Tradycyjnie
przypisuje się jego wynalezienie Cai Lunowi,
urzędnikowi i wynalazcy, który stworzył papier
z rozbitej masy z tkaniny, kory drzew, sieci
rybackich i innych włókien roślinnych. Proces
ten składał się z maceracji, rozcieńczania, a
następnie suszenia masy włóknistej, co
doprowadziło do powstania płaskiej,
elastycznej i łatwej w zapisywaniu powierzchni
- pierwowzoru współczesnego papieru. Jego
wynalezienie miało ogromny wpływ na rozwój
pisemnej komunikacji i kultury na całym
świecie.
Papier jest wszechstronnie
wykorzystywanym materiałem, co
przyczyniło się do jego masowej
produkcji. Przemysłowa produkcja
papieru rozpoczęła się w XVIII wieku, a
później w XIX wieku, gdy wynaleziono
maszyny do produkcji papieru. Dzięki
masowej produkcji możliwe stało się
tworzenie różnorodnych rodzajów papieru
o różnych grubościach, teksturach i
zastosowaniach.
Początkowo papier był wykorzystywany głównie do druku książek i
gazet. Jednak jego zastosowania rozszerzyły się na opakowania,
wydruki reklamowe, materiały biurowe, artykuły higieniczne, a także
w produkcji pieniędzy, papierów wartościowych i innych
dokumentów oficjalnych. Papier stał się nieodłącznym elementem
codzienności, zastosowano go również w produkcji różnego rodzaju
opakowań, kartonów oraz w wielu dziedzinach sztuki i rzemiosła.
Papier można opisać za pomocą różnorodnych parametrów, obejmujących m.in:
1. Gramatura: Określa masę papieru w gramach na metr kwadratowy (g/m²), co odzwierciedla jego grubość i
wytrzymałość. Im wyższa gramatura, tym grubszy papier.
2. Tekstura: Odnosi się do powierzchni papieru, może być gładka, matowa, błyszcząca, chropowata lub wypukła,
co wpływa na wygląd i wrażenie w dotyku.
3. Rozmiar i format: Standardowe formaty papieru to np. A4, A3, Letter, Legal, które mają określone wymiary.
4. Jakość druku: Papier może być zaprojektowany do różnych technik drukarskich, takich jak druk offsetowy,
cyfrowy, sitodruk czy druk fleksograficzny.
5. Białość: Określa odcień białego koloru papieru, co ma znaczenie w jakości wydruku i wizualnym wrażeniu.
6. Przeznaczenie: Papier może być przeznaczony do drukowania, pakowania, pisania ręcznego, rysowania, czy też
zastosowań specjalistycznych (np. papier fotograficzny, kredowy do druku wysokiej jakości).
RODZAJE PAPIERU
Jakie są rodzaje papieru? Najprostszy podział obejmuje dwie grupy:
• bezdrzewne (niezawierające ścieru papierowego),
• drzewne (zawierające ścier drzewny).
• Papiery można dzielić także ze względu na: klasy, gramaturę (patrz wyżej: wytwory papiernicze) strukturę czy przeznaczenie. W pierwszym
przypadku podział obejmuje VII klas warunkujących przeznaczenie:
● Klasy I i II – najwyższej próby materiał wykorzystywany w produkcji banknotów oraz ważnych dokumentów (np. dyplomy i
certyfikaty, materiały szkoleniowe),
● III – papier bezdrzewny zaliczany do specjalnego; przeznaczony do wieloletniego użytkowania i przechowywania (np. zeszyty szkolne, notesy
spiralowane),
● IV – o trwałości i wytrzymałości zbliżonej do klasy III, przeznaczony na druki specjalne (np. bloczki samokopiujące)
● V i VI – charakteryzuje się dużą wytrzymałością i wieloletnią trwałością, dlatego sprawdza się często np. w druku książek.
● VII – wykorzystywany wyłącznie do druku gazet. Czasami sprawdza się w przypadku rozwiązań niskobudżetowych (np. niektóre ulotki)
• Podział papieru ze względu na strukturę obejmuje takie wytwory jak: bibuła, brystol, karton, papier bezdrzewny, papier czerpany, papier
kalibrowany, papier drzewny, papier kredowy, preszpan oraz tektura.
• W podziale zgodnym z przeznaczeniem wyróżniamy: papier drukowy, przemysłowo-techniczny, elektrotechniczny czy pakowy, a także
specjalistyczne wyroby papierowe (np. papier do pieczenia). Papiery mogą być także uszlachetniane (np. papier powlekany, kredowany,
gumowany, parafinowany).
PRZYKŁADOWY PROCES
WYTWARZANIA PAPIERU
Maceracja surowca: Surowce roślinne, takie jak celuloza drzewna, makulatura, czy też włókna roślinne, są rozdrabniane i
zmieszane z wodą, tworząc masę włóknistą.

Oczyszczanie i rozcieńczanie: Masa włóknista przechodzi przez proces oczyszczania, usuwając zanieczyszczenia. Następnie
jest rozcieńczana wodą, aby uzyskać równomierną konsystencję.

Formowanie arkuszy: Masa włóknista jest rozprowadzana na sitach, gdzie woda odpływa, a włókna układają się w
równomierną warstwę, tworząc arkusze papieru.

Prasa i suszenie: Arkusze papieru przechodzą przez walcarki lub prasy, które usuwają dodatkową wilgoć. Następnie papier
jest suszony, aż uzyska odpowiednią wilgotność i wytrzymałość.

Obróbka i wykończenie: Po suszeniu papier może być poddawany dodatkowym procesom, takim jak wygładzanie,
wybielanie, pigmentacja, chropowacenie, aby uzyskać pożądane właściwości i wykończenie.

Cięcie i pakowanie: Ostatecznie papier jest cięty na arkusze lub rolki, zgodnie z wymaganiami, a następnie pakowany do
dalszej dystrybucji i użytku.
 ZASTOSOWANIE W
SZTUCE I RĘKODZIELE
Tworzenie Obrazów i Ilustracji
Papier czerpany stanowi doskonałą bazę dla malarstwa akwarelowego, pasteli czy kredek. Jego
unikalna tekstura pozwala na tworzenie interesujących efektów, a faktura papieru nadaje dziełu
głębi i wyjątkowego charakteru. Możesz również eksperymentować z technikami kolazu,
przyklejając do papieru różne materiały i tworząc wielowymiarowe obrazy.
Scrapbooking i Albumy Pamiątkowe
Papier czerpany jest często używany w scrapbookingu, sztuce tworzenia albumów pamiątkowych.
Możesz go wykorzystać do tworzenia tła dla zdjęć, tworzenia wycinanek, ramek i etykietek.
Tworzenie albumów pamiątkowych z papieru czerpanego pozwala na zachowanie ważnych
wspomnień w piękny i osobisty sposób.
Kartki Okolicznościowe i Zaproszenia
Jeśli planujesz tworzyć unikalne kartki okolicznościowe lub zaproszenia na specjalne wydarzenia,
papier czerpany jest doskonałym wyborem. Możesz ręcznie wyrabiać kartki i ozdabiać je papierem
czerpanym, tworząc spersonalizowane dzieła sztuki, które z pewnością zachwycą odbiorców.
Ozdoby Świąteczne
Papier czerpany jest również często wykorzystywany do tworzenia ozdób świątecznych, takich jak
choinki, ozdoby na choinkę czy kartki świąteczne. Jego naturalna kolorystyka doskonale pasuje do
atmosfery świątecznej i dodaje charakteru dekoracjom.
Tworzenie Biżuterii i Akcesoriów
Papier czerpany można wytwarzać w cienkie warstwy, które
są idealne do tworzenia delikatnej biżuterii. Możesz wycinać
różne kształty i formy, a następnie lakierować lub
impregnować, aby nadawać im trwałość. Papier czerpany
może stać się również bazą dla tworzenia unikalnych
akcesoriów, takich jak torebki czy opaski na włosy.
Prace Rękodzielnicze i Projektowanie Wizualne
Papier czerpany można sklejać, wycinać, marszczyć i
modelować. To doskonały materiał do tworzenia ręcznie
robionych lalek, lalek teatralnych, dioram czy innych prac
rękodzielniczych. Możesz również wykorzystać go w
projektach wizualnych, takich jak kolaże czy ręcznie robione
notatniki.
Sztuka Origami
Origami, czyli japońska sztuka składania papieru, doskonale
współgra z papierem czerpanym. Możesz używać go do
składania skomplikowanych figur i kształtów, tworząc piękne
dzieła sztuki w formie trójwymiarowej.
Papier czerpany to materiał, który oferuje nieograniczone
możliwości twórcze. Dzięki jego naturalnej urodzie i
wszechstronności można go wykorzystać w różnych
projektach artystycznych i rękodzielniczych, nadając im
wyjątkowy charakter i osobisty dotyk. Eksperymentuj, twórz i
ciesz się procesem tworzenia z użyciem tego pięknego
materiału.
Ciekawostki
• Przeciętny mieszkaniec Ziemi zużywa rocznie
minimalnie 50 kg papieru.
• Przeciętny Polak zużywa około 60 kg papieru w ciągu
roku.
• Roczna produkcja światowa papieru sięga 318 mln ton.
• Produkcja papieru jest procesem wysoce
energochłonnym, do produkcji tony tego produktu
zużywa się tyle samo energii, co do produkcji tony stali.
• Przemysł papierniczy zużywa i zanieczyszcza duże ilości
wody. MODN Opole, 2020 Fakty na temat papieru
• Ilość surowca (makulatury) zbieranego do powtórnej
przeróbki nieustannie rośnie, ze względu na możliwość
jego recyklingu.
• W procesie recyklingu włókna celulozowe za każdym
kolejnym razem stają się krótsze i delikatniejsze, aż do
momentu utraty możliwości utworzenia jednolitej
struktury.