TWO STREAMS HYPOTESIS

(HIPOTEZA DVA TOKA)

JOVANA JANKOVIĆ
Jedan od najfascinantnijih aspekata ljudskog iskustva je sposobnost našeg mozga
da obrađuje vizuelne informacije. Zamislite trenutak kada hodate po šumi -
zelena lišća, plave neba, raznobojni cvetovi. Sve ove boje i oblici ne čine samo
sliku, već su rezultat složenog procesa vizuelnog percepiranja u našem mozgu.

Vizuelno procesuiranje je kompleksan sistem koji omogućava prepoznavanje,

razumevanje i tumačenje vizuelnih informacija iz okoline. Fascinantno je kako
naš mozak uzima svetlost koja se odbija od objekata oko nas i pretvara je u sliku
koju doživljavamo. U ovom procesu, posebnu ulogu igra "Hipoteza dva toka"
koja predlaže da se vizuelno procesuiranje može podeliti na dva glavna "toka" -
ventralni i dorsalni.

Jedan zanimljiv podatak o vizuelnom procesuiranju odnosi se na brzinu kojom se

informacije obrađuju. Na primer, ljudski mozak može prepoznati poznato lice
gotovo istog trenutka kada ga ugleda, često za manje od 100 milisekundi. Ova
izuzetna sposobnost brze analize vizuelnih podataka omogućava nam da
donosimo trenutne odluke i reagujemo na okolinu u realnom vremenu.

Sve u svemu, dok lutamo kroz svoj svet boja i oblika, vredno je razmisliti o
kompleksnosti vizuelnog procesiranja koje nam omogućava da doživimo svet oko
sebe na jedinstven način.
ISTORIJA
"Hipoteza dva toka" (Two Streams Hypothesis) u oblasti neurologije, posebno u kontekstu
vizuelnog procesiranja, razvijena je tokom 20. veka kroz rad mnogih istraživača. Glavni doprinosi
dolaze od neurologa i neuropsihologa koji su istraživali kako mozak obrađuje vizuelne informacije.

Početak 20. veka bio je period kada su neurolozi počeli sve više proučavati
mozak i njegove funkcije. Pioniri poput Ramona Cajala i Camilla Golgie
pridoneli su razumevanju neuronskih struktura u mozgu.
Razvoj tehnologije poput elektroencefalografije (EEG) i kasnije funkcionalne
magnetne rezonance (fMRI) omogućio je istraživačima bolje uvide u aktivnosti
mozga tokom različitih zadatka.
Međutim, pravi zamah u proučavanju vizuelnog procesiranja došao je kroz rad
neurologa Davida H. Hubela i Melvyna R. Goodalea tokom 1960-ih i 1970-ih
godina. Oni su proučavali vizuelni korteks kod mačaka i majmuna koristeći
elektrode kako bi pratili aktivnost neurona tokom vizuelnih stimulacija.
Razvoj hipoteze

Hubel i Wiesel su otkrili specifične neurone odgovorne za detekciju

jednostavnih vizuelnih oblika, poput linija i uglova, u delu vizuelnog korteksa
koje su nazvali "simple cells" (jednostavne ćelije).
Kasnije su otkrili "complex cells" (složene ćelije) koje su reagovale na određene
orijentacije linija, bez obzira na njihovu tačnu lokaciju na retini.
Ovi nalazi doprineli su formiranju ideje o specijalizaciji različitih delova
vizuelnog sistema za različite zadatke, što je kulminiralo "Hipotezom dva toka".
Goodale i Milner su posebno doprineli ovom konceptu kroz svoje radove na
pacijentu po imenu D.F., koji je imao oštećenje ventralnog toka, ali ne i
dorsalnog, što je dovelo do specifičnih deficita u prepoznavanju objekata.
Dakle, "Hipoteza dva toka" je razvijena kroz sistematsko istraživanje neuralnih
mehanizama odgovornih za vizuelno procesiranje, a naročito kroz rad Hubela,
Wiesela, Goodalea i Milnera. Ova hipoteza i dalje služi kao ključni okvir za
razumevanje kako se informacije obrađuju u vizualnom sistemu mozga.
ANATOMIJA
VIZUELNOG
SISTEMA 03
OPTIČKI NERV

02 04
Lateralni
MREŽNJAČA genikulatni
01 nukleus (LGN) 05
OČI Vizuelni korteks

06 07

Simple i Complex Cells Ventralni i Dorsalni Tok


Oči: Proces vizuelnog percepiranja počinje sa svetlosnim zracima koji prolaze
kroz rožnjaču, sočivo i staklasto telo oka.
Svjetlost se fokusira na mrežnjaču, specijalizovanu membranu smeštenu na
zadnjem delu oka.
Mrežnjača: sadrži fotoreceptore, posebne ćelije
koje konvertuju svetlost u električne signale.
Dve vrste fotoreceptora su štapići, odgovorni za
vid u slabom svetlu, i čepići, koji omogućavaju
prepoznavanje boja
Optički nerv:
Fotoreceptorski signali se zatim prenose preko
optičkog nerva, formirajući optički signal koji se
šalje ka mozgu
Lateralni genikulatni nukleus (LGN):
Ovaj deo talamusa igra ključnu ulogu u filtriranju i obradi
vizuelnih informacija pre nego što stignu do vizuelnog
korteksa.
Vizuelni korteks:
Vizuelni korteks je najveći deo vizuelnog sistema i nalazi se
u zadnjem delu mozga.
Deli se na ventralni (donji) i dorsalni (gornji) tok. Ventralni
tok je odgovoran za prepoznavanje objekata i karakteristika
("šta"), dok dorsalni tok igra ulogu u percepciji prostora,
pokreta i orijentaciji ("gde" ili "kako").
Simple i Complex Cells:
Unutar vizuelnog korteksa, postoje specifične ćelije
koje reaguju na određene vizuelne karakteristike.
Simple cells reaguju na jednostavne oblike poput linija
i uglova, dok complex cells reaguju na kompleksnije
obrasce i orijentacije.
Ventralni i Dorsalni Tok:
Ventralni tok, poznat i kao "šta" putanja, šalje informacije
prema temporalnom lobu, gde se vrši prepoznavanje objekata.
Dorsalni tok, poznat i kao "gde" ili "kako" putanja, šalje
informacije prema parijetalnom lobu, gde se vrši analiza
pokreta, orijentacije i prostornih odnosa .
Ovaj kompleksan sistem omogućava nam da percipiramo i razumemo okolinu oko nas na način koji
nam omogućava da brzo i efikasno reagujemo na promene u okruženju. Vizuelni sistem je ključan za
mnoge aspekte svakodnevnog života, uključujući prepoznavanje lica, navigaciju, čitanje i mnoge
druge zadatke.
Informacije o vizuelnim podražajima prolaze kroz ventralni i dorsalni tok u mozgu u sklopu procesa vizuelnog procesiranja. Ovi tokovi
predstavljaju dve paralelne putanje, svaka sa svojom specifičnom ulogom u analizi vizuelnih informacija. Evo opisa kako informacije prolaze
kroz ventralni i dorsalni tok:
**1. Prolazak kroz Ventralni Tok ("Šta" putanja): a. Inicijalna obrada u Mrežnjači: Svetlosni zraci prolaze kroz rožnjaču i sočivo oka,
fokusirajući se na mrežnjaču. Fotoreceptori u mrežnjači reaguju na svetlost i pretvaraju je u električne signale. b. Prijenos do Optičkog
Nerva: Električni signali putuju kroz optički nerv, prenoseći informacije o vizuelnom podražaju ka mozgu. c. Dolazak do Lateralnog
Genikulatnog Nukleusa (LGN): Informacije stižu do LGN u talamusu, gde se vrši određena filtracija i obrada pre nego što se prenesu dalje.
d. Vidna Informacija u Vizualnom Korteksu (Temporalni Lobus): Nakon obrade u LGN, informacije se prenose do ventralnog dela
vizuelnog korteksa, posebno u temporalnom lobusu. Ovde se vrši detaljna analiza i prepoznavanje karakteristika objekata. Ventralni tok ima
ulogu u određivanju "šta" mi vidimo - prepoznavanje lica, oblika, boja i drugih detalja.
**2. Prolazak kroz Dorsalni Tok ("Gde" ili "Kako" putanja): a. Odlazak do Vizualnog Korteksa (Parijetalni Lobus): Informacije o
vizuelnom podražaju prolaze kroz dorsalni tok, smeštajući se u parijetalnom lobusu vizualnog korteksa. b. Analiza Prostornih Informacija:
Dorsalni tok je odgovoran za analizu prostornih odnosa, pokreta i orijentacije. Ove informacije pomažu u određivanju gde se objekti nalaze u
okolini i kako se kreću. c. Povezanost sa Motoričkim Centrima: Dorsalni tok je takođe povezan sa motoričkim centrima mozga, što
omogućava usklađivanje pokreta u odnosu na vizuelne informacije.
Ovi tokovi rade zajedno kako bi nam omogućili celovito iskustvo vizuelnog sveta. Ventralni tok nam pomaže da prepoznamo i identifikujemo
objekte, dok dorsalni tok doprinosi našem razumevanju prostora, pokreta i orijentacije u okolini. Ova dva toka rade paralelno, ali njihova
interakcija doprinosi našem sposobnosti prilagođavanja i reagovanja na okolinu.
 VENTRALNI TOK
Ventralni tok, poznat i kao "šta" putanja, predstavlja jedan od dva glavna toka u vizuelnom sistemu mozga. Ova putanja igra ključnu ulogu u
prepoznavanju objekata, boja, i drugih karakteristika vizuelnih podražaja. Evo nekoliko ključnih aspekata vezanih za ventralni tok:
● Lokacija u Mozgu:
○ Ventralni tok proteže se od mrežnjače oka, preko lateralnog genikulatnog nukleusa (LGN) u talamusu, do vizuelnog korteksa,
posebno u delu temporalnog lobusa.
● Funkcija:
○ Glavna funkcija ventralnog toka je prepoznavanje vizuelnih objekata i identifikacija njihovih karakteristika.
○ Ovaj tok je ključan za percepciju detalja, boja, oblika i drugih aspekata koji čine prepoznavanje onoga što vidimo.
● Analiza Složenih Vizuelnih Informacija:
○ Unutar ventralnog toka, postoje neuronske ćelije koje su specifične za određene karakteristike, poput orijentacije, boje, i oblika.
○ Ove ćelije rade zajedno kako bi stvorile složene reprezentacije vizuelnih objekata.
● Povezanost sa Memorijom i Prepoznavanjem:
○ Ventralni tok ima veze sa delovima mozga odgovornim za memoriju, posebno sa hipokampusom, što omogućava prepoznavanje
objekata na osnovu prethodnih iskustava.
● Poremećaji u Ventralnom Putu:
○ Oštećenja ventralnog toka mogu rezultirati specifičnim problemima u prepoznavanju objekata, što se često može videti kod
pacijenata sa određenim neurološkim poremećajima.
● Povezanost sa "Šta" Informacijama:
○ Ventralni tok je često povezan sa pitanjem "šta" - odnosno, šta tačno vidimo. Na primer, kada gledamo lice, ventralni tok pomaže u
identifikaciji osnovnih karakteristika lica poput očiju, nosa i usta.
● Razumevanje ventralnog toka zajedno sa dorsalnim tokom doprinosi sveobuhvatnom shvatanju kako mozak obrađuje vizuelne informacije i
omogućava nam da doživimo svet oko sebe na dublji način. Ovaj dualni pristup, "šta" i "gde", naglašava kompleksnost vizuelnog sistema i
njegovu prilagodljivost u različitim situacijama
Ventralni tok u vizuelnom sistemu mozga igra ključnu ulogu u prepoznavanju
objekata i karakteristika. Ova putanja, poznata i kao "šta" putanja, specijalizovana
je za analizu detalja vizuelnih podražaja i identifikaciju konkretnih karakteristika
objekata. Evo kako ventralni tok doprinosi procesu prepoznavanja objekata i
njihovih karakteristika:

Analiza Detalja:
Ventralni tok detaljno analizira vizuelne informacije koje stižu iz očiju. To
uključuje oblike, boje, teksture i druge specifičnosti objekata.
Neuroni u ventralnom toku su često specijalizovani za prepoznavanje određenih
vizuelnih karakteristika, poput orijentacije linija ili boja.

Prepoznavanje Oblika:
Ovaj tok posebno doprinosi prepoznavanju oblika i struktura objekata. Neuroni u
ventralnom toku su organizovani tako da reaguju na određene oblike,
omogućavajući nam da prepoznajemo različite geometrijske forme.

Boja i Vizuelne Detalje:

Ventralni tok ima ključnu ulogu u analizi boje i drugih vizuelnih detalja. Ove
informacije pomažu u diferencijaciji objekata na osnovu nijansi, svetlosti i drugih
vizuelnih karakteristika.
Prepoznavanje Lica:
•Deo ventralnog toka, poznat kao "fusiformno lice područje" (FFA), posebno je odgovoran za
prepoznavanje lica. Ova regija mozga pomaže nam da identifikujemo poznate osobe na
osnovu karakteristika lica.

Odnos sa Memorijom:
•Ventralni tok je povezan sa delovima mozga odgovornim za memoriju, posebno sa
hipokampusom. Ova povezanost omogućava prepoznavanje objekata na osnovu prethodnih
iskustava i memorije.

Složeno Prepoznavanje Objekata:

•Neuroni u ventralnom toku rade zajedno kako bi stvorili složene reprezentacije vizuelnih
objekata. Ova integracija informacija doprinosi našoj sposobnosti da prepoznamo i
interpretiramo složene objekte u okolini.

Ukratko, ventralni tok je ključan za dublje razumevanje vizuelnih informacija, omogućavajući nam
da prepoznamo objekte i identifikujemo njihove karakteristike. Ova putanja doprinosi našem
sposobnosti da interpretiramo vizuelni svet i stvara osnovu za naše perceptualno iskustvo.
DORSALNI PUT
● Dorsalni tok, poznat i kao "gde" ili "kako" putanja u vizuelnom sistemu mozga, igra ključnu ulogu u
analizi prostornih informacija, pokreta i orijentacije. Evo nekoliko ključnih aspekata vezanih za
dorsalni tok:

● Analiza Prostornih Informacija:

○ Dorsalni tok je odgovoran za analizu prostornih odnosa između objekata u okolini. To
uključuje percepciju dubine, udaljenosti i položaja objekata u prostoru.

● Orijentacija i Pokret:
○ Jedna od ključnih uloga dorsalnog toka je analiza pokreta. Neuroni u ovoj putanji
specijalizovani su za detekciju i praćenje pokreta objekata.
○ Ovaj tok omogućava nam da brzo i precizno reagujemo na dinamične promene u okolini,
poput kretanja vozila ili letenja ptica.

● Povezanost sa Motoričkim Centrima:

○ Dorsalni tok je povezan sa motoričkim centrima mozga, posebno sa područjem
premotornog korteksa i delovima odgovornim za planiranje pokreta.
○ Ova povezanost omogućava nam da sinhronizujemo naše pokrete sa vizuelnim
informacijama, što je posebno važno u aktivnostima poput
○
vožnje ili hvatanja objekata .
Senzorimotorne Integracije:
Dorsalni tok igra ključnu ulogu u senzorimotornoj integraciji, omogućavajući nam da koordinišemo naše senzorne
informacije sa motoričkim odgovorima.
Na primer, kada pratimo let leptira, dorsalni tok omogućava sinhronizaciju između naše sposobnosti da vizualno
pratimo pokret i naše sposobnosti da prilagodimo položaj tela kako bismo ga pratili.

Povezanost sa Pažnjom i Osvestljavanjem:

Dorsalni tok je povezan sa pažnjom i sposobnošću usmeravanja pažnje na određene vizuelne podražaje u okolini.
Ova sposobnost doprinosi našoj sposobnosti da identifikujemo važne informacije u vizuelnom polju.

Odnos sa Emocionalnim Reagovanjem:

Iako je njegova osnovna funkcija vezana za prostorne i pokretne informacije, dorsalni tok takođe može imati
uticaj na emocionalno reagovanje na vizuelne podražaje, posebno u situacijama gde se pokret i prostorna
orijentacija povezuju sa emocionalnim iskustvima.

U kombinaciji sa ventralnim tokom, dorsalni tok doprinosi celovitom vizuelnom iskustvu i omogućava nam da
efikasno funkcionišemo u okolini, prepoznajemo opasnosti, pratimo pokrete i prilagodimo svoje ponašanje u
skladu sa okolinom
Uloga dorsalnog puta
Percepcija Prostora:
Dorsalni tok omogućava percepciju dubine, udaljenosti i trodimenzionalnih karakteristika okoline.
Neuroni u dorsalnom toku analiziraju razlike u perspektivi i paralaksi, pomažući nam da procenjujemo koliko su objekti udaljeni
jedni od drugih.
Analiza Pokreta:
Dorsalni tok je posebno specijalizovan za analizu i praćenje pokreta. Neuroni u ovoj putanji reaguju na promene u položaju objekata
u vidnom polju, što omogućava praćenje kretanja objekata ili promena u okolini.
Ova sposobnost je ključna za praćenje pokreta, kako bi smo, na primer, bili svesni kretanja vozila, životinja ili drugih objekata oko
nas.
Orijentacija u Prostoru:
Dorsalni tok pomaže nam da održavamo orijentaciju u prostoru i shvatamo naš položaj u odnosu na okolinu.
Ova putanja omogućava nam da prepoznamo gde se nalazimo u prostoru, bez obzira na to da li se krećemo ili mirujemo.
Senzorimotorna Integracija:
Dorsalni tok je ključan za integraciju senzornih informacija sa motoričkim odgovorima. To znači da omogućava koordinaciju između
onoga što vidimo i kako reagujemo na to.
Na primer, ako vidimo objekat koji se brzo približava, dorsalni tok nam pomaže da brzo i precizno reagujemo kako bismo izbegli
potencijalnu pretnju.
Pažnja i Fokusiranje:
Dorsalni tok je povezan sa pažnjom, što omogućava fokusiranje na određene delove vizuelnog polja. To je posebno važno kada
želimo pratiti specifične pokrete ili promene u okolini.
Ukupno gledano, dorsalni tok igra ključnu
ulogu u našoj sposobnosti da se orijentišemo
u prostoru, pratimo pokrete i efikasno
reagujemo na dinamične aspekte okoline.
Ova putanja zajedno sa ventralnim tokom
doprinosi celovitom vizuelnom iskustvu i
omogućava nam da se prilagodimo i
funkcionišemo u raznolikim situacijama.
Zaključak

"Hipoteza dva toka" naglašava specijalizaciju različitih delova vizuelnog sistema za

različite zadatke. Ventralni tok je usmeren na prepoznavanje objekata i
karakteristika ("šta"), dok dorsalni tok ima ulogu u percepciji prostora, pokreta i
orijentaciji ("gde" ili "kako").

"Hipoteza dva toka" ima ključnu ulogu u razumevanju neuroloških poremećaja

povezanih sa vizuelnim procesiranjem. Na primer, oštećenja u ventralnom toku
mogu rezultirati problemima u prepoznavanju objekata, dok oštećenja u dorsalnom
toku mogu uticati na percepciju prostora i pokreta.
Ako je "Hipoteza dva toka" pružila ključni okvir, dalje istraživanje i razvoj u ovoj
oblasti mogu otkriti dodatne složenosti i nijanse u funkcionalnosti vizuelnog
sistema.
Napredak u neuroznanosti, tehnologiji i metodologiji omogućava sve preciznije
razumevanje uloge ventralnog i dorsalnog toka u vizuelnom procesiranju.

U zaključku, "Hipoteza dva toka" pruža dublje razumevanje organizacije vizuelnog sistema i
doprinosi našem shvatanju kako mozak obrađuje i interpretira vizuelne informacije. Ovaj koncept
ima široku primenu u oblastima neurologije, psihologije i kliničke prakse.
HVALA NA
PAŽNJI!!!