Βιοστατιστική Ι

Περιγραφική Βιοστατιστική –
Κατηγορικές μεταβλητές
Επιπολασμός/Επίπτωση
Περιγραφικά μέτρα ποσοτικών
μεταβλητών - Παράδειγμα
 Μέτρηση τιμών CRP (δείκτης φλεγμόνης) 12
παιδιών 8-10 ετών με πυρετό > 38o C και
λευκωπά βύσματα στις αμυγδαλές
 Τιμές CRP ορού ( mg/dl):
4,15,10,8,33,25,36,40,36,66,63,50
 Μέση τιμή = 32,17 mg/dl
 Διάμεσος = 34,5 mg/dl
 Εύρος κατανομής = 62 mg/dl
Η περιγραφή του δείγματος μέσω των
μεθόδων της Περιγραφικής
Βιοστατιστικής

ΜΕΘΟΔΟΙ
Γραφικές Αριθμητικές
Ποιοτικά Κυκλικά Επίπτωση
διαγράμματα Επιπολασμός
ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Ραβδογράμματα
Ποσοτικά Ιστογράμματα Μέτρα Θέσης
Θηκογράμματα & Διασποράς
Στικτά
διαγράματα
Επιπολασμός- Επίπτωση
 Είναι βασικά εργαλεία στην περιγραφική έρευνα
στο χώρο των επιστημών της υγείας.
 Αποτιμούν την συχνότητα νοσημάτων στον
πληθυσμό
 Ανήκουν στις αναλογίες (proportions): κλάσματα
που ο αριθμητής είναι τμήμα του παρανομαστή
Επιπολασμός
 Ο επιπολασμός ενός χαρακτηριστικού Α στο δείγμα ή
τον πληθυσμό είναι μια αναλογία και εκφράζει:
 (# περιπτώσεων με το χαρακτηριστικό Α) / (# μελών
δείγματος ή πληθυσμού )
 την ίδια χρονική στιγμή (σημειακός επιπολασμός)
 την ίδια χρονική περίοδο (επιπολασμός περιόδου)
 Περίπτωση (case): μοναδική εμφάνιση του
χαρακτηριστικού Α στο άτομο
 Νόσος, Θάνατος, Σύμπτωμα, Βελτίωση, Αποθεραπεία
 Αριθμητής επιπολασμού: Σύνολο περιπτώσεων στο
δείγμα (παλιές-νέες περιπτώσεις)
Επιπολασμός - Σχηματικά
Επιπολασμός – Παράδειγμα 1
 Σημειακός επιπολασμός: Θέλουμε να υπολογιστεί ο
επιπολασμός των φυματικών παιδιών ηλικίας 4-10 ετών
του Νομού Αττικής μια συγκεκριμένη μέρα
 Στα αρχεία των ειδικών ιατρείων διαπιστώθηκε ότι
αυτή την ημέρα είναι καταγεγραμμένα 100 παιδιά που
πάσχουν από φυματίωση.
 Ο συνολικός πληθυσμός παιδιών ηλικίας 4-10 ετών
είναι 100.000 παιδιά ( απογραφή )
 Άρα ο επιπολασμός της φυματίωσης σε παιδιά ηλικίας
4-10 ετών ισούται με 100/100000=0,1% την
συγκεκριμένη ημέρα
Επιπολασμός – Παράδειγμα 2
 Επιπολασμός περιόδου: Θέλουμε να υπολογιστεί ο
επιπολασμός των φυματικών παιδιών ηλικίας 4-10 ετών
του Νομού Αττικής για το έτος 2007.
 Από τα αρχεία των ειδικών ιατρείων διαπιστώθηκε ότι
300 παιδία νοσούσαν ή ξεκίνησαν να νοσούν το 2007
 Ο συνολικός πληθυσμός παιδιών ηλικίας 4-10 ετών είναι
100.000
 Άρα ο επιπολασμός της φυματίωσης σε παιδιά ηλικίας
4-10 ετών για το 2007 ισούται με 300 /100000=0,3%
 Επίπτωση
 Υπολογίζεται σε πληθυσμούς σε κίνδυνο: Άτομα ελεύθερα
νόσου – παρακολούθηση για καθορισμένο χρονικό
διάστημα
 Κλειστός πληθυσμός: δεν εισέρχονται νέα άτομα
 Κάθε άτομο συνεισφέρει το ίδιο και σταθερό χρονικό
διάστημα στην μελέτη
 Η επίπτωση ενός χαρακτηριστικού Α στο δείγμα ή τον
πληθυσμό είναι μια αναλογία και εκφράζει:
 (# νέων περιπτώσεων με το χαρακτηριστικό Α μέσα
σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο) / (# μελών
δείγματος ή πληθυσμού στην αρχή της χρονικής
περιόδου)
Επίπτωση: Παράδειγμα
 Μελέτη εμφάνισης καρκίνου του παχέους
εντέρου σε 1250 ασθενείς με οικογενή
πολυποδίαση
 Διάρκεια παρακολούθησης: 1 έτος
 Κατεγράφησαν 12 νέα περιστατικά
 Η επίπτωση του καρκίνου του παχέους εντέρου
μέσα σε ένα έτος στο δείγμα της μελέτης είναι
12 περιστατικά ανά 1250 άτομα ή 0,96%.
Επίπτωση - Σχηματικά
Επίπτωση Πυκνότητας –
(Incidence Density)
 Ο πληθυσμός σε κίνδυνο είναι ανοικτός πληθυσμός: επιτρέπεται
η εισαγωγή ατόμων στην μελέτη με γεννήσεις ή
μετανάστευση
 Κάθε άτομο συνεισφέρει το δικό του χρονικό
διάστημα παρακολούθησης στην μελέτη
 Η επίπτωση πυκνότητας ενός χαρακτηριστικού Α στο
δείγμα ή τον πληθυσμό είναι μια αναλογία και εκφράζει:
 (# νέων περιπτώσεων με το χαρακτηριστικό Α μέσα σε
μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο) / συνολικός
άνθρωπο-χρόνος παρακολούθησης του δείγματος /
πληθυσμού κατά την διάρκεια της χρονικής περιόδου.
 Ανθρώπο-χρόνος: το συνολικό άθροισμα του χρόνου
υπό παρακολούθηση των ατόμων της μελέτης
Επίπτωση Πυκνότητας - Παράδειγμα
 1000 παιδιά παρακολουθήθηκαν για 1 έτος
 Συνολικός άνθρωπο-χρόνος παρακολούθησης
ήταν 900 ανθρωπο-έτη
 Εμφανίστηκαν 23 νέα κρούσματα ΒΑ
 Η επίπτωση πυκνότητας του ΒΑ στον υπό μελέτη
πληθυσμό είναι 23/900=0,026 ή 2,6
περιπτώσεις ΒΑ ανά 100 άτομα ανά έτος
Επίπτωση πυκνότητας -
Σχηματικά
Έναρξη της Λήξη της
μελέτης μελέτης
Σ(Άνθρωπο-χρόνος)

0 Τ
Χρόνος (μήνες, έτη…)
Επιπολασμός & Επίπτωση
 Συμπερασματικά …
 Ο επιπολασμός είναι η αναλογία ενός
χαρακτηριστικού (που συχνά είναι και νόσος) σε μια
συγκεκριμένη χρονική στιγμή ή περίοδο
 Φωτογραφία ενός νοσήματος στον πληθυσμό
 Η επίπτωση είναι η αναλογία νέας εμφάνισης ενός
χαρακτηριστικού (που συχνά είναι και νόσος) σε μια
συγκεκριμένη χρονική περίοδο
 Ταχύτητα που τρέχει το νόσημα στον πληθυσμό
Επιπολασμός & Επίπτωση
 Τόσο ο επιπολασμός όσο και η επίπτωση
έχουν τις ιδιότητες της πιθανότητας να
συμβεί το χαρακτηριστικό.
 Για αυτό πολλές φορές εκφράζονται και
ως πιθανότητα.
 Αν ο επιπολασμός της παχυσαρκίας στο
δείγμα της μελέτης είναι 28%, τότε αν
επιλέξουμε τυχαία ένα άτομο από το
δείγμα η πιθανότητα να είναι
παχύσαρκο είναι 28%.
Επιπολασμός & Επίπτωση
 Η επίπτωση πολλές φορές εκφράζεται και
ως «κίνδυνος» (risk) να συμβεί το
χαρακτηριστικό.
 Αν η επίπτωση του καρκίνου σε εργάτες
ορυχείων είναι 0,03/1000 άτομα μέσα σε
ένα έτος, τότε η πιθανότητα (ή ο κίνδυνος)
ένας εργάτης ορυχείου να εκδηλώσει
καρκίνο μέσα σε ένα έτος είναι 0,3%.
Σύγκριση Επιπολασμού – Επίπτωσης
 Επίπτωση  Επιπολασμός
 Νέες περιπτώσεις  Το σύνολο των
στην περίοδο της περιπτώσεων της
μελέτης μελέτης
 Πληθυσμός σε  Όλος ο πληθυσμός
κίνδυνο ( ασθενείς ή μη )
 Συγκεκριμένη  Μια χρονική στιγμή
χρονική περίοδο ή περίοδο
μελέτης
Ειδικοί Δείκτες
Θνησιμότητα, θνητότητα
 Ο επιπολασμός του θανάτου σε ένα
δείγμα ή πληθυσμό χωρίς νόσο
λέγεται θνησιμότητα.
 Ο επιπολασμός του θανάτου σε ένα
δείγμα ή πληθυσμό με νόσο λέγεται
θνητότητα.
Ειδικοί Δείκτες
Θνησιμότητα, θνητότητα
 Υπάρχουν και οι ακόλουθοι ειδικοί δείκτες
 Δείκτης Νεογνικής θνησιμότητας (# θανάτων σε
βρέφη 0 – 27 ημερών) / (# γεννήσεων)
 Δείκτης Βρεφικής θνησιμότητας (# θανάτων σε
βρέφη 0 – 364 ημερών) / (# γεννήσεων)
 Δείκτης Όψιμης Βρεφικής θνησιμότητας (# θανάτων
σε βρέφη 28 – 364 ημερών) / (# γεννήσεων)
 Δείκτης Περιγεννητικής θνησιμότητας (# θανάτων >
28η εβδομάδα κύησης) / (# γεννήσεων)
 Δείκτης Μητρικής θνησιμότητας
Ο Πίνακας Συνάφειας
 Είναι Πίνακας διπλής εισόδου δεδομένων.
 Παρουσιάζει από κοινού 2 κατηγορικές
μεταβλητές.
 Στήλες και σειρές του πίνακα αντιστοιχούν στα
επίπεδα των κατηγορικών μεταβλητών
 Το περιεχόμενο του πίνακα διακρίνεται σε κελιά (cells)
τα οποία τον χαρακτηρίζουν
 2x2 πίνακας, 2x3 κοκ
Παράδειγμα

asthma_total * overweight_obese Crosstabulation

overweight_obese
ovwerweig
normal ht/obese Total
asthma_total No Count 278 156 434
% within
78,1% 73,9% 76,5%
overweight_obese
Yes Count 78 55 133
% within
21,9% 26,1% 23,5%
overweight_obese
Total Count 356 211 567
% within
100,0% 100,0% 100,0%
overweight_obese
Κατηγορικά Δεδομένα: Γραφήματα &
Μέτρα

Ποσοστό 40
Θετικών (%) Θετικό
Αρνητικο
30 29 29
Μάρτυρες

Αριθμός
20%

Ασθενείς 20
80% 16

10
5

0
Ασθενείς Μάρτυρες