RENESANSA

POVIJESNI KONTEKST I OBILJEŽJA

 kolijevka Italija, 15. stoljeće; završetkom renesanse smatra se 1616. (te godine
umiru Shakespeare i Cervantes)
 iz Italije se širi u katoličke zemlje (Španjolska, Francuska, Engleska, Hrvatska)
 velika geografska otkrića, izum tiskarskoga stroja, otkriće baruta, izum
kompasa…
 il rinascimento – ponovno rođenje, preporod (ponovno se rađa slika čovjeka
suprotstavljena srednjovjekovnoj)
 čovjek je središte svega – prikazuje se kao svestran, s manama i vrlinama
 uzor je antika
 književnost nastaje na narodnim jezicima
 žanrovska raznolikost
 zastupljenost svih književnih rodova
 humanizam (lat. humanus – ljudski) – neodvojiv od renesanse, ista obilježja, ali
djela se pišu latinskim jezikom
NAJPOZNATIJI PREDSTAVNICI I REPREZENTATIVNA DJELA

 Španjolska – Miguel de Cervantes, „Bistri vitez don Quijote od Manche”

 Francuska – Francois Rabelais, „Gargantua i Pantagruel” (roman u više dijelova o dvojici divova s
elementima humora i ironije); Michel de Montaigne – utemeljuje esej kao vrstu – zbirka „Eseji” (hrv.
riječ za esej - ogled)
 Engleska – William Shakespeare – piše sonete, tragedije i komedije – „Hamlet”, „Othello”,
„Macbeth”, „Romeo i Julija”, „San Ivanjske noći”…
 Italija – Ludovico Ariosto – renesasni ep „Bijesni Orlando”

 piše se petrarkistička poezija

ROMAN U RENESANSI

U renesansi se pišu posebne vrste romana:

 pikarski – roman pisan u više epizoda koje su međusobno povezane glavnim likom koji je najčešće
lutalica i simpatični protuha
 pastirski – radnja se zbiva u svijetu idilične prirode u kojoj se pojavljuju i vile i pastiri
 viteški – uzor u srednjemu vijeku; glavni je lik vitez koji služi svome gospodaru i bori se za svoju
damu vođen viteškim kodeksom časti (često su u renesansi ovi romani pisani s ironijom)
RENESANSA U HRVATSKOJ

 15. i 16. stoljeće

 većina se djela piše u dvostrukorimovanome 12-ercu
 geografska blizina Italije pa se razvija uz obalu
 splitski renesansni krug – Marko Marulić – prvo hrvatsko djelo na umjetničkom jeziku, „Judita”
 dubrovački renesansni krug – Marin Držić – najznačajniji komediograf; 1507. god. „Zbornik Nikše
Ranjine” – oko 800 petrarkističkih pjesama Šiška Menčetića, Džore Držića i anonimnih pjesnika;
Džore Držić - „Radmio i Ljubmir”, prva hrvatska pastirska ekloga
 hvarski renesansni krug – Petar Hektorović – prvi hrvatski putopis, „Ribanje i ribarsko prigovaranje”,
Hanibal Lucić – petrarkistička poezija i prva hrvatska svjetovna drama, „Robinja”
 zadarski renesansni krug – Petar Zoranić – prvi hrvatski roman, „Planine”, Brne Karnarutić, prvi
hrvatski povijesni ep, „Vazetje Sigeta grada”