ธาตุแทรนซิชัน

Transition Elements

โดย นางสาว วันทนา ซื่อตรง

 Table of Contents

ตำแหน่งของธาตุ สมบัติของธาตุ
01 แทรนซิชัน
ในตารางธาตุ
02 แทรนซิชัน

การจัดเรียง
03 อิเล็กตรอนของ
ธาตุแทรนซิชัน
04 ธาตุกัมมันตรังสี
 1.ตำแหน่งของธาตุแทรนซิชัน
ในตารางธาตุ
ธาตุแทรนซิชันมีอยู่ทั้ง
ในธรรมชาติ ได้จากการ
สังเคราะห์ บางธาตุเป็ น
ธาตุกัมมันตรังสี
ธาตุแทรนซิชัน
 2.สมบัติของธาตุแทรนซิชัน
ดของอะตอมใกล้เคียงกันทั้งกลุ่ม ขนาดอะตอมน้อยกว่าโลหะหมู่
จุดหลอมเหลว จุดเดือด และความหนาแน่นสูง
• ค่า IE และค่า EN ต่ำ
• เป็ นโลหะทุกชนิด
 2.สมบัติของธาตุแทรนซิชัน
มีสถานะเป็ นของแข็ง ยกเว้น ปรอท(Hg) มีสถานะเป็ นของเหลว

มี velence e- เท่ากับ 2 ยกเว้น Cr และ Cu มี velence e- เท่ากั

ระดับพลังงานที่อยู่ข้างในถัดจาก velence e- มี e- เกิน 8 ตั้งแต่

3. การจัดเรียงอิเล็กตรอนของธาตุแทรนซิชัน

[Ar] แทนการจัดเรียงอิเล็กตรอนของธาตุอาร์กอน คือ 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

 3. การจัดเรียงอิเล็กตรอนของธาตุแทรนซิชัน
ลงท้ายด้วย 2 ยกเว้น Cr กับ Cu ลงท้ายด้วย 1
Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
 วิธีการหาเลขออกซิเดชัน

เลขออกซิเดชัน สารประกอบ
ผลรวมของเลขออกซิเดชันของอะตอมทุกธาตุรวมกัน=0
ไอออน
ผลรวมของเลขออกซิเดชันของอะตอมทุกธาตุรวมกัน= ประจุ
ไอออนนั้น
หลักเกณฑ์ในการกําหนดเลขออกซิเดชัน

1. ธาตุอิสระทุกตัว ไม่ว่าในหนึ่งโมเลกุลจะมีกี่อะตอมก็ตาม จะมีเลขออกซิเดชั่น

เท่ากับ 0 เช่น Ca, H2, P4, S8 Na ทุกตัวมีเลขออกซิเดชันเป็ น 0

2. ธาตุไฮโดรเจนส่วนมากมีเลขออกซิเดชันเป็ น +1 ยกเว้นในสารประกอบกับโลหะจะมี
เลขออกซิเดชัน = -1 เช่น NaH หรือ CaH, ไฮโดรเจนมีเลขออกซิเดชัน -1

3. ธาตุออกซิเจนส่วนมากมีเลขออกซิเดชันเป็ น -2 ยกเว้นในสารประกอบเปอร์ออกไซด์ เช่น

H2O2, BaO, ออกซิเจนมีเลกออกซิเดชัน -1 สารประกอบ เช่น KO, ออกซิเจนมีเลข

ออกซิเดชัน -1/2 และสารประกอบ OF2, ออกซิเจนมีเลขออกซิเดชัน +2

 เลขออกซิเดชัน
4. ธาตุหมู่ IA, IIA และหมู่ IIIA (บางตัว) จะมีเลขออกซิเดชัน
= +1, +2, +3 ตามลําดับ

5. เลขออกซิเดชันของไอออนใด ๆ ปกติจะมีค่าเท่ากับประจุของไอออนนั้น ๆ
เช่น Al3+ มีเลขออกซิเดชัน เป็ น +3

6. ธาตุทรานซิชันส่วนใหญ่มีเลขออกซิเดชันได้มากกว่า 1 ค่าเช่น
FeO: Fe มีเลขออกซิเดชัน เท่ากับ +2
Fe203 : Fe มีเลขออกซิเดชัน เท่ากับ +3
 เลขออกซิเดชันของ
ธาตุแทรนซิชัน

“ ต่างจากธาตุหมู่ A คือ เมื่ออยู่ในรูป

สารประกอบสามารถมีเลขออกซิเดชันได้
หลายค่า และถ้ามีค่าเลขออกซิเดชันต่างกัน
จะให้สีต่างกัน”
 เลขออกซิเดชันและสีของธาตุแทรนซิชัน

Cr2+ Cr3+ CrO42-

โครเมียม(II) ไอออน โครเมียม(III) ไอออน โครเมตไอออน

Cr2O72- Mn2+ MnO2

ไดโครเมตไอออน แมงกานีส(II)ไอออน แมงกานีส(IV)ออกไซด์

Mn(OH)3 MnO42-
แมงกานีส(III)ไฮดรอกไซด์ แมงกาเนตไอออน

MnO4-
เปอร์แมงกาเนตไอออน
 สีของสารประกอบ

สีของสารประกอบแทรนซิชันขึ้นอยู่กับ เลขออกซิเดชันของธาตุแทรนซิชันนั้นๆ
ขึ้นอยู่กับชนิด จำนวนโมเลกุล หรือไอออนที่ล้อมรอบธาตุแทรนซิชัน
 4. ธาตุ
กัมมันตรังสี(Radioactoive
Elements)
าตุอีกกลุ่มหนึ่งในตารางธาตุที่มีสมบัติแตกต่างจากธาตุที่เราเคยศึก

ที่แตกต่างคือ ธาตุกลุ่มนี้สามารถแผ่รังสีแล้วกลายเป็ นอะตอมของ

 4. ธาตุกัมมันตรังสี(Radioactive
Element)
กัมมันตภาพรังสี(Radioactivity) คือปรากฏการณ์ที่
ธาตุแผ่รังสีได้เองอย่างต่อเนื่อง รังสีที่ธาตุแผ่ออกมา
ได้แก่ แอลฟา บีตา แกมมา
ธาตุกัมมันตรังสี(Radioactive Element)
-ธาตุที่แผ่รังสีโดยการเกิดการเปลี่ยนแปลงภายใน
นิวเคลียสของไอโซโทปที่ไม่เสถียร
และมีพลังงานสูงมาก
-ธาตุที่มีเลขอะตอมสูงกว่า 83 และมีบางไอโซโทปที่มีเลข
อะตอมน้อยกว่า 83 เช่น
C-14, I-131
-สังเคราะห์ขึ้นโดยนักวิทยาศาสตร์
 4. ธาตุ
อองตวน อองรี กัมมันตรังสี
เบ็กเคอเรล
• ผู้ค้นพบ กัมมันตภาพรังสี ซึ่งจุดประกายวงการวิทยาศาสตร์ศึ
เกี่ยวกับรังสี
• โดยค้นพบว่า เมื่อเก็บแผ่นฟิ ล์มถ่ายรูปที่
หุ้มด้วยกระดาษสีดำไว้กับสารประกอบ
ยูเรเนียมแผ่นฟิ ล์มจะมีลักษณะเหมือนถูก
แสง และเมื่อทำการทดลองกับ
สารประกอบยูเรเนียมชนิดอื่นๆได้ผลเช่น
เดียวกัน จึงสรุปว่า น่าจะมีรังสีแผ่ออกมา
จากธาตุยูเรเนียม
 4. ธาตุ
มารี คูรี (Marie Curie) และปี แอร์ คูรี กัมมันตรังสี
(Pierre Curie)
• ได้ค้นพบว่าธาตุทอเรียม (Thorium), เรเดียม
(Radium) และพอโลเนียม (Polonium) ก็
สามารถแผ่รังสีได้เช่นเดียวกัน
• จึงส่งผลให้เกิดข้อสรุปร่วมกันที่
ว่า ธาตุบางชนิดโดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ธาตุที่มีมวลอะตอมสูง มีความ
สามารถในการแผ่รังสีออกมาได้เอง
อย่างต่อเนื่อง โดยปรากฏการณ์
การแผ่รังสีที่เกิดขึ้นนี้เรียก
ว่า“กัมมันตภาพรังสี” ขณะที่ธาตุดัง
 4. ธาตุ
จำได้ไหม? กัมมันตรังสี

กัมมันตภาพรังสี , ธาตุกัมมันตรังสี

ปรากฏการณ์
ธาตุที่แผ่รังสีได้เอง
ที่ธาตุแผ่รังสีอย่างต่อเนื่อง
 4. ธาตุ
การเกิด กัมมันตรังสี
กัมมันตภาพรังสี
 กัมมันตภาพรังสีเป็ นปรากฏการณ์ที่เกิดกับไอโซโทปกัมมันตรังสี

• เพราะการมีสัดส่วนหรือจำนวนโปรตอนต่อจำนวน
นิวตรอนภายในอะตอมไม่เหมาะสม ทำให้
นิวเคลียสมีพลังงานสูงมาก ขาดเสถียรภาพและ
เกิดการปล่อยรังสีออกมา
• การแผ่รังสีของธาตุนั้นเป็ นกระบวนการปรับ
สมดุลภายในตัวเองของธาตุตามธรรมชาติ ซึ่ง
สามารถก่อกำเนิดธาตุชนิดใหม่หรืออาจสร้าง
การเปลี่ยนแปลงภายในองค์ประกอบอะตอม
 4. ธาตุ
กัมมันตรังสี
การแผ่รังสีของไอโซโทปกัมมันตรังสี
ผ่านสนามไฟฟ้ า

รังสี
ธาตุกัมมันตรังสี
บีตา (Beta:
รังสี β)
แกมมา (Gamma:
แผ่นตะกั่ว γ)
รังสีแอลฟา
(Alpha: α)
 4. ธาตุ
สมบัติของรังสีบางชนิด กัมมันตรังสี

อำนาจการทะลุทะลวง

กระดาษ แผ่นตะกั่วหนา

แผ่นอลูมิเนียม
 4. ธาตุ
การเบียงเบนในสนามไฟฟ้ า กัมมันตรังสี

รังสี
ธาตุกัมมันตรังสี
บีตา (Beta:
รังสี β)
แกมมา (Gamma:
แผ่นตะกั่ว γ)
รังสีแอลฟา
(Alpha: α)
 4. ธาตุ
การทำให้อากาศแตกตัว กัมมันตรังสี

α
β

γ
 รังสี
อื่นๆ
• โพซิตรอน
• โปรตอน
• ดิวเทอรอน
• ทริทอน
• นิวตรอน
 4. ธาตุ
การสลายตัวของธาตุกัมมันตรังสีกัมมันตรังสี
• เกิดจากอัตราส่วนระหว่างจำนวนนิวตรอนต่อ
จำนวนโปรตอนไม่เหมาะสมคือ จำนวน
นิวตรอน มากกว่า จำนวนโปรตอนมากๆ ทำให้
อะตอมไม่เสถียร
รังสีที่แผ่ออกมา ได้แก่จึงเกิดการแผ่รังสีออกมาเพื่อ
ให้อะตอมเสถียร
รังสีแอลฟา รังสีบีตา รังสีแกมมา
 1.การสลายให้รังสีแอลฟา

การสลายให้รังสีแอลฟา โดย เกิดกับธาตุที่มีเลขอะตอมสูงกว่า 83

หรือธาตุที่มีจำนวน n: p+ ไม่เหมาะสม

235 231
92U 90Th
+

ธาตุเดิม ธาตุใหม่(ที่มีเลขอะตอมลดลง2,เลขมวลลดลง4) +
 วิธีการหาเลขอะตอมและมวลอะตอมจากปฏิกิริยานิวเคลียร์
หลักการ
1. ผลรวมของมวอะตอมด้านสารตั้งต้น = ผลรวมของมวลอะตอมด้านสารผลิตภัณฑ์
2. ผลรวมเลขอะตอมด้านสารตั้งต้น= ผลรวมเลขอะตอมของสารผลิตภัณฑ์
3. นำเลขอะตอมที่ได้มาเปรียบเทียบในตารางธาตุว่าธาตุนั้นคือธาตุใด
ตัวอย่างที่ 1 จงหาธาตุ Y และเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์
210 Y 4He
84Po 2
1. 210 =
+ 4
2. 84 =
 4. ธาตุ
2.การสลายให้รังสีบีตา (Beta) : β กัมมันตรังสี

การสลายให้รังสีบีตา โดย เกิดกับอะตอมที่มีจำนวน

นิวตรอนมากกว่าโปรตอนมากจะอยู่ในรูปของรังสีบีตา

210 210
82Pb Bi83 +

ธาตุเดิม ธาตุใหม่(เลขอะตอมเพิ่ม1เลขมวลเท่าเดิม) +
 การสลายตัวของธาตุกัมมันตรังสี

2.รังสีบีตา (Beta) : β
• การสลายให้อนุภาคบีตาถูกปลดปล่อยออกมา ในกรณีที่
ปลดปล่อยอิเล็กตรอนจะเป็ น บีตาลบ ขณะที่กรณีปลด
ปล่อยโพซิตรอนจะเป็ นบีตาบวก
1.บีตาลบปลดปล่อยอิเล็กตรอน
2.บีตาบวกปลดปล่อยโพซิตรอน
 การสลายให้รังสีแกมมา
เกิดกับไอโซโทปกัมมันตรังสีที่มีพลังงานสูงมาก หรือไอโซโทป
กัมมันตรังสีที่สลายตัวให้รังสีแอลฟา หรือบีตาแล้วแต่ยังมีพลังงาน
สูงอยู่ นิวเคลียสที่เกิดใหม่ยังไม่เสถียรเพราะมีพลังงานสูงจึงเกิด
การเปลี่ยนแปลงในนิวเคลียสเพื่อให้มีพลังงานต่ำลง โดยปลด
ปล่อยพลังงานส่วนเกินออกมาเป็ นรังสีแกมมา
129Te 129Te
52 52

***ในการเขียนสมการนิวเคลียร์ ผลรวมของเลขมวล
และ เลขอะตอมของผลิตภัณฑ์จะมีค่าเท่ากับผลรวม
ของเลขมวลและเลขอะตอมของสารตั้งต้น
การสลายตัวของธาตุกัมมันตรังสี

เพราะเหตุใดธาตุกัมมันตรังสีจึงต้องมีการแผ่รังสีออกมา?

เนื่องจากมีอัตราส่วนของ นิวตรอน:โปรตอน ไม่เหมาะสม

มีการเปลี่ยนแปลงในนิวเคลียส ไปเป็ นนิวเคลียสของธาตุใหม่ที่เสถียรขึ้น

+ คายรังสีออกมา
 ครึ่งชีวิตของธาตุกัมมันตรังสี
ครึ่งชีวิตของธาตุกัมมันตรังสี (Half life) หมายถึงระยะเวลาที่ทำให้
ธาตุกัมมันตรังสีสลายตัวแล้วปริมาณของธาตุกัมมันตรังสีนั้นลดลง
จากปริมาณเดิมครึ่งหนึ่ง โดยธาตุกัมมันตรังสีจะมีค่าครึ่งชีวิตคงเดิมไม่
ว่าจะอยู่ในรูปธาตุหรือสารประกอบ
ตัวอย่างเช่น Co-60 เริ่มต้นมีปริมาณ 10 กรัม สลายตัวให้
กัมมันตรังสีจนกระทั่งเวลาผ่านไป 5.27 ปี จะทำให้ Co-60
เหลือ 5กรัมและเมื่อเวลาผ่านไปอีก 5.27 ปี จะมี Co-60 เหลือ
อยู่ 2.5 กรัม 10 5.27 ปี
5 5.27 ปี
g 2.
1ครึ่งชีวิต g 2ครึ่งชีวิต 5g

จะเห็นได้ว่า ทุกๆ 5.27 ปี Co-60 จะสลายตัวไป ทำให้

ปริมาณลดลงครึ่งหนึ่งจากปริมาณเดิม
 การคำนวณครึ่งชีวิต

มี 2 วิธี1. วาดรูป

ดังนี้
ครึ่งชีวิต ครึ่งชีวิต

มวลเหลือ มวลเหลือ
มวลเริ่มต้น
มวลเริ่มต้น/2 มวลเริ่มต้น/4
 การคำนวณครึ่งชีวิต

2. ใช้สูตร Nt = N0
2n
N0 = มวลเริ่ม
ต้น
Nt = มวล
เหลือ
การหาจำนวนครั้งที่เกิดการสลายตัวหรือจำนวนครึ่งชีวิต(n)= เวลาที่ใช้/เวลาครึ่งชีวิต
n = จำนวน
 ตัวอย่างที่ 1
Na-24 เริ่มต้นมีอยู่ 20 กรัม ตั้งทิ้งไว้ 60 ชั่วโมง โดย Na-24
มีครึ่งชีวิต 15 ชั่วโมง
จงหาปริมาณ Na-24 ที่เหลืออยู่
วิธีที่ 1. วาดรูป
 ตัวอย่างที่ 1
Na-24 เริ่มต้นมีอยู่ 20 กรัม ตั้งทิ้งไว้ 60 ชั่วโมง โดย Na-24
มีครึ่งชีวิต 15 ชั่วโมง
จงหาปริมาณ Na-24 ที่เหลืออยู่
วิธีที่ 2. ใช้สูตร
 ตัวอย่างที่ 2
I-131 เริ่มต้น เมื่อนำ I-131 จำนวนหนึ่งมาวางไว้เป็ นเวลา 40.5 วัน ปรากฏว่า
ดยครึ่งชีวิตของ I-131 เท่ากับ 8.1 วัน
วิธีที่ 1. วาดรูป
 ตัวอย่างที่ 2
I-131 เริ่มต้น เมื่อนำ I-131 จำนวนหนึ่งมาวางไว้เป็ นเวลา 40.5 วัน ปรากฏว่า
ดยครึ่งชีวิตของ I-131 เท่ากับ 8.1 วัน
วิธีที่ 2. ใช้สูตร
 ปฏิกิริยานิวเคลียร์(Nuclear reaction)

• ปฏิกิริยานิวเคลียร์ เป็ นการเปลี่ยนแปลงนิวเคลียสของไอโซโทป

กัมมันตรังสี อาจเกิดจากการแตกตัวของนิวเคลียสอะตอมที่มีขนาด
ใหญ่ หรือเกิดจากการรวมตัวของนิวเคลียสของอะตอมที่มีขนาด
เล็กแล้วได้ไอโซโทปใหม่หรือได้นิวเคลียสของธาตุใหม่ ซึ่งจะแผ่รังสี
• โดยนิวเคลียสที่เป็
และให้พลังงานมหาศาลนเป้ าจะถูกยิงด้วยอนุภาคที่ใช้เป็ นกระสุนซึ่ง
อาจจะเป็ นนิวตรอน แอลฟา หรือไอออนที่หนักๆผลผลิตที่ได้จะ
เป็ นนิวเคลียสของธาตุใหม่ และให้พลังงานออกมามหาศาล
 สมการนิวเคลียร์(Nuclear equation)

• สมการนิวเคลียร์ คือสมการที่แสดงปฏิกิริยานิวเคลียร์

• ในสมการใช้สัญลักษณ์ธาตุเป็ น
สัญลักษณ์นิวเคลียร์
• ปฏิกิริยานิวเคลียร์จะเกิดกับนิวเคลียส
ของอะตอมของธาตุ
• ปฏิกิริยานิวเคลียร์อาจเกิดจากการแตกตัวของนิวเคลียสของ
อะตอมที่มีขนาดใหญ่ หรืออาจเกิดจากการรวมตัวของ
นิวเคลียสของอะตอมที่มีนิวเคลียสขนาดเล็ก
 ประเภทของปฏิกิริยานิวเคลียร์

ปฏิกิริยานิวเคลียร์แบ่งออกได้ 2 ประเภท คือ

1. ปฏิกิริยาฟิ ชชัน (Fission Reaction) การแบ่งแยกนิวเคลียส

 ปฏิกิริยาลูกโซ่(Chain Reaction)

2. ปฏิกิริยาฟิ วชัน(Fusion Reaction) การหลอมนิวเคลียส

1. ปฏิกิริยาฟิ ชชัน (Fission Reaction) การแบ่งแยกนิวเคลีย

• ปฏิกิริยาการแบ่งแยกนิวเคลียส เป็ นการแตกตัวของอะตอมขนาดใหญ่ไป

เป็ นอะตอมที่มีขนาดเล็กลงและมีความเสถียรมากขึ้น ไอโซโทปของธาตุที่สา
มารถเกิดฟิ ชชัน เช่น U-238 หรือ Pu-239
• การเกิดปฏิกิริยาฟิ ชชันแต่ละครั้งจะคายพลังงานออกมาจำนวนมาก และได้
ไอโซโทปกัมมันตรังสีหลายชนิด
• ถือได้ว่าปฏิกิริยาฟิ ชชันเป็ นวิธีผลิตไอโซโทปกัมมันตรังสีที่สำคัญ
• ปฏิกิริยาฟิ ชชันยังได้นิวตรอนเกิดขึ้นด้วย
• ถ้านิวตรอนที่เกิดขึ้นใหม่นี้ชนกับนิวเคลียสอื่นๆจะเกิดปฏิกิริยาฟิ ชชันต่อไป
 1. ปฏิกิริยาฟิ ชชัน (Fission Reaction) การแบ่งแยกนิวเคลีย
นปี พ.ศ. 2482 นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบว่าเมื่อยิงอนุภาคนิวตรอนไปยังนิวเคลียสของ U-235 นิวเคลี
เป็ นนิวเคลียสของธาตุที่เบากว่า คือ Ba และ Kr

1n 235U 141Ba 92 3 1n
36Kr
พลังงาน
0 92 56 0

1n 235U 137Te 2 1n พลังงาน

0 92 52 0
1. ปฏิกิริยาฟิ ชชัน (Fission Reaction) การแบ่งแยกนิวเคลีย

1n 235U 141Ba 92 3 1n
36Kr
พลังงาน
0 92 56 0
 1. ปฏิกิริยาฟิ ชชัน (Fission Reaction) การแบ่งแยกนิวเคลีย

• ปฏิกิริยาฟิ ชชันที่เกิดขึ้นภายใต้ภาวะที่เหมาะสม จะได้จำนวน

นิวตรอนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทำให้ปฏิกิริยาฟิ ชชันดำเนินไป
อย่างรวดเร็วและปล่อยพลังงานออกมาอย่างมหาศาล
• ถ้าไม่สามารถควบคุมปฏิกิริยาได้จะเกิดการระเบิดอย่างรุนแรง

• หลักการของการเกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ได้นำมาใช้ในการทำระเบิดปรมาณู

• การควบคุมฟิ ชชันสามารถทำได้ เช่น ควบคุมมวลของสารตั้งต้น

ให้น้อยลงเพื่อให้จำนวนนิวตรอนที่เกิดขึ้นมีไม่เพียงพอที่จะทำให้
เกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ได้
 2.ปฏิกิริยาฟิ วชัน(Fusion reaction) การหลอมนิวเคลียส
าตุเบาสองชนิดหลอมรวมกันเกิดเป็ นนิวเคลียสใหม่ที่มีมวลสูงกว่าเดิมและให้พลังงานมาก ดั

2H 3H 4He 1n พลังงาน
1 1 2 0

2H 2H 3He 1n
1 1 2 0 พลังงาน

ทั้งสองนี้เป็ นปฏิกิริยาเดียวกันกับที่เกิดขึ้นบนดวงอาทิตย์ การเกิดปฏิกิริยาฟิ วชันต้องใช้พลังงานเริ่มต้น

2.ปฏิกิริยาฟิ วชัน(Fusion reaction) การหลอมนิวเคลียส

2H 2H 3He 1n
1 1 2 0 พลังงาน
2.ปฏิกิริยาฟิ วชัน(Fusion reaction) หลอมนิวเคลียส
• การเกิดปฏิกิริยาฟิ วชันต้องใช้พลังงานเริ่มต้นสูงมาก ซึ่งประมาณว่าต้องมี
อุณหภูมิสูงถึงหลายล้านองศาเซลเซียส

• พลังงานมหาศาลนี้อาจได้จากปฏิกิริยาฟิ ชชัน ซึ่งเปรียบเสมือนเป็ นชนวน

ทำให้เกิดปฏิกิริยาฟิ วชัน
• ถ้าพลังงานที่ปล่อยออกมาจากปฏิกิริยาฟิ วชันเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วจะเกิด
การระเบิดอย่างรุนแรง
• ถ้าควบคุมให้มีการปล่อยพลังงานออกมาช้าๆและต่อเนื่องจะให้พลังงานมหาศาล
ที่เป็ นประโยชน์ต่อมนุษย์
• ปฏิกิริยาฟิ วชันมีข้อได้เปรียบกว่าฟิ ชชันคือ คายพลังงานออกมามาก สารตั้ง
ต้นของฟิ วชันหาได้ง่ายและมีปริมาณมาก และผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยา
ฟิ วชันเป็ นธาตุกัมมันตรังสีที่มีครึ่งชีวิตสั้นและมีอันตรายน้อยกว่า
เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับการใช้สารกัมมันตรังสี
 1. ด้านธรณีวิทยา
ใช้ คาร์บอน-14(C-14) โพแทสเซียม-40(K-40) และยูเรเนียม-238(U-238)

ในการคำนวณหาอายุของวัตถุโบราณและโครงกระดูก
 2.ด้านการแพทย์
ใช้ ไอโอดีน-131 (I-131) ในการติดตามและศึกษาความผิดปกติของต่อมไทรอยด์

ใช้โคบอลต์-60 (Co-60) และ เรเดียม-226(Ra-226) ในการรักษาโรคมะเร็ง

ใช้ฟอสฟอรัส-32 (P-32) ในการตรวจดูการทำงานของตา ตับ และการเกิดเนื้องอก

 2.ด้านการแพทย์
ใช้โครเมียม-51 (Cr-51) และเหล็ก-59 (Fe-59) ในการตรวจดูการทำงานของเม็ดเลือดแดง

ใช้โซเดียม-24(Na-24) ในการตรวจดูระบบหมุนเวียนของเลือดในร่างกาย

ใช้ซีเซียม-133(Cs-133) ในการตรวจการทำงานของปอด
 2.ด้านการแพทย์
ใช้โมลิบดีนัม-59 (Mo-59) ในการศึกษากระบวนการเมแทบอลิซึมของร่างกาย

ใช้สทรอนเชียม-87 (Sr-87) ในการตรวจดูการทำงานของกระดูก

ใช้ไอโอดีน-132 (I-132) ในการติดตามดูภาพสมอง

ใช้เทคนีเซียม-99 (Tc-99) ในการติดตามดูภาพหัวใจ ตับ และปอด

 3.ด้านอุตสาหกรรม
ใช้ไอโซโทปกัมมันตรังสีในงานหลายด้าน เช่น

• ใช้ธาตุกัมมันตรังสีในการตรวจหารอยตำหนิต่างๆ เช่น รอยร้าวของโลหะหรือท่อขนส่งของเหลว

• ใช้ธาตุกัมมันตรังสีในการตรวจสอบควบคุมความหนาของวัตถุ

• ใช้ธาตุกัมมันตรังสีในการฉายบนอัญมณีเพื่อให้มีสีสันสวยงาม

โดยใช้รังสีแกมมา นิวตรอน หรืออิเล็กตรอนพลังงานสูงฉายไปบนอัญมณีจะทำให้สารที่ทำให้

เกิดสีบนอัญมณีเปลี่ยนสีไปได้ซึ่งอัญมณีที่ฉายด้วยรังสีแกมมาจะไม่มีรังสีตกค้าง แต่ถ้าใช้รังสี
นิวตรอนจะมีไอโซโทปกัมมันตรังสีเกิดขึ้น ต้องปล่อยให้ไอโซโทปกัมมันตรังสีสลายตัวจนมี
ระดับที่ปลอดภัยก่อนจึงนำมาใช้ประโยชน์ได้
 4. ด้านเกษตรกรรม
ใช้ P-32 ศึกษาความต้องการปุ๋ ยของพืชเพื่อปรับปรุงเมล็ดพันธุ์ที่ต้องการ

ใช้ K-32 ในการหาอัตราการดูดซึมของเหลวของต้นไม้

ใช้รังสีเพื่อปรับปรุงเมล็ดพันธุ์พืชให้ได้พันธุกรรมตามที่ต้องการ โดยการนำ
เมล็ดพันธุ์พืชมาอาบรังสีนิวตรอนในปริมาณ และระยะเวลาที่เหมาะสม จะ
ทำให้พืชเกิดการกลายพันธุ์ได้
 5. ด้านการถนอมอาหาร
ใช้โคบอลต์-60(Co-60) ในปริมาณที่พอเหมาะ เพื่อทำลาย
แบคทีเรียในอาหารซึ่งจะช่วยให้เก็บรักษาอาหารไว้ได้นานขึ้น
และรังสีแกมมาไม่เกิดการตกค้างในอาหาร
 6. ด้านพลังงาน
มีการใช้พลังงานความร้อนที่ได้จากปฏิกิริยานิวเคลียร์ในเตาปฏิกรณ์
ปรมาณูของยูเรเนียม-238 (U-238) มาต้มน้ำให้กลายเป็ นไอ แล้วผ่าน
ไอน้ำ ไปหมุนกังหันเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้ า
รังสีมีอันตรายหรือเปล่า - Matt Anticole
 กิจกรรมในชั้นเรียน
ให้นักเรียนหาหัวข้อข่าวที่เกี่ยวข้องกับอันตรายจากธาตุ
กัมมันตรังสี หรืออันตรายจากกัมมันตภาพรังสี

ให้เวลาในการสืบค้น 10 นาที แล้วออกมาเล่าให้เพื่อนๆฟัง

โดย นักเรียนที่ไม่ได้ออกมานำเสนอ ให้เขียนสรุปหัวข้อ
ข่าวที่เพื่อนออกมาเล่าให้ฟังด้านหลังกระดาษที่กลุ่มของ
ตนได้รับ
ประโยชน์ของธาตุ
 4. ธาตุ
การสลาย ให้รังสีโพซิตรอน กัมมันตรังสี

• เมื่อปล่อยรังสีโพซิตรอนออกมา นิวเคลียสใหม่จะมี
จำนวนโปรตอนลดลงอีก 1 (เลขอะตอมลดลง1เลข
มวลเท่าเดิม)ซึ่งอิเล็กตรอนที่ถูกปล่อยออกมาจาก
นิวเคลียสจะอยู่ในรูปของโพซิตรอน
38K 38Ar 0e
19 18 +1

0
+1e
ธาตุเดิม ธาตุใหม่(เลขอะตอมเพิ่ม1เลขมวลเท่าเดิม) +