İskenderun

Teknik
Üniversitesi

8.
Birim: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi
Bölüm: Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
Ders: SAYISAL TASARIM – II
Dönem: 2021 – 2022 (Bahar)
Öğretim üyesi: Doç. Dr. Oğuzhan AKGÖL Hafta
• Örn: 3-13 arası asenkron sayıcıyı pozitif kenar tetiklemeli T tipi
FF’ları ve dolaylı sıfırlama yöntemini kullanarak tasarlayınız.
• Çözüm
SAYI D C B A

3 0 0 1 1

4 0 1 0 0

… … …. ….. ….

…. … …. …. …..

13 1 1 0 1

14 1 1 1 0
D C B A D C B A

1 1 1 0 0 0 1 1
• Örnek: Pozitif kenar tetiklemeli T FF’ları kullanarak bir MOD-10
asenkron yukarı sayıcı yapılmak isteniyor. Bu sayıcıyı doğrudan
sıfırlama yöntemini kullanarak tasarlayınız.
• Çözüm: 4 tane FF gerekmektedir.
Sayı D C B A TD TC TB TA
0 0 0 0 0 1
Q(t) Q(t+1) T
1 0 0 0 1 1
2 0 0 1 0 1 0 0 0
0 1 1
3 0 0 1 1 1
1 0 1
4 0 1 0 0 1 1 1 0
5 0 1 0 1 1
6 0 1 1 0 1
7 0 1 1 1 1
8 1 0 0 0 1
9 1 0 0 1 1
0 0 0 0 0
• B Flip Flop’u için değişimleri işaretlesek, B için A’nın çıkışını tetikleme olarak
alabiliriz. (Pozitif Kenar Tetikleme old.)
Sayı D C B A TD TC TB TA
0 0 0 0 0 X 1
1 0 0 0 1 1 1
2 0 0 1 0 X 1
3 0 0 1 1 1 1 Q(t) Q(t+1) T

4 0 1 0 0 X 1 0 0 0
5 0 1 0 1 1 1 0 1 1
6 0 1 1 0 X 1 1 0 1
1 1 0
7 0 1 1 1 1 1
8 1 0 0 0 X 1
9 1 0 0 1 0 1
0 0 0 0 0
• C Flip Flop’u için değişimleri işaretlesek, C için B’nın çıkışını tetikleme olarak
alabiliriz. (Pozitif Kenar Tetikleme old.)
Sayı D C B A TD TC TB TA
0 0 0 0 0 X X 1
1 0 0 0 1 X 1 1
2 0 0 1 0 X X 1
3 0 0 1 1 1 1 1 Q(t) Q(t+1) T

4 0 1 0 0 X X 1 0 0 0
5 0 1 0 1 X 1 1 0 1 1
6 0 1 1 0 X X 1 1 0 1
1 1 0
7 0 1 1 1 1 1 1
8 1 0 0 0 X X 1
9 1 0 0 1 X 0 1
0 0 0 0 0
• D Flip Flop’u için değişimleri işaretlesek, D için A’nın çıkışını tetikleme olarak
alabiliriz. (Pozitif Kenar Tetikleme old.)
Sayı D C B A TD TC TB TA
0 0 0 0 0 X X X 1
1 0 0 0 1 0 X 1 1
2 0 0 1 0 X X X 1
3 0 0 1 1 0 1 1 1 Q(t) Q(t+1) T

4 0 1 0 0 X X X 1 0 0 0
5 0 1 0 1 0 X 1 1 0 1 1
6 0 1 1 0 X X X 1 1 0 1
1 1 0
7 0 1 1 1 1 1 1 1
8 1 0 0 0 X X X 1
9 1 0 0 1 1 X 0 1
0 0 0 0 0
 • İfadeleri sadeleştirirsek: Tc=1, TA=1, TD=, TB=
Sa TD için
D C B A TD TC TB TA
yı DC
00 01 11 10
BA
0 0 0 0 0 X X X 1
00 X X X X
1 0 0 0 1 0 X 1 1
2 0 0 1 0 X X X 1 01 0 0 X 1
3 0 0 1 1 0 1 1 1 11 0 1 X X
4 0 1 0 0 X X X 1
10 X X X X
5 0 1 0 1 0 X 1 1
6 0 1 1 0 X X X 1 TB için
7 0 1 1 1 1 1 1 1 DC
00 01 11 10
BA
8 1 0 0 0 X X X 1
00 X X X X
9 1 0 0 1 1 X 0 1
0 0 0 0 0 01 1 1 X 0

11 1 1 X X

10 X X X X
• Senkron (eş zamanlı) sayıcılar aynı zamanda paralel
sayıcılar olarak da bilinir. Bu tür sayıcılarda tetikleme
sinyali tüm FF’lara aynı anda uygulanır.
• Senkron sayıcıların tasarımına geçmeden önce yukarı
ve aşağı senkron sayıcı tasarımlarına hızlıca bakalım.
• Not: Ön kurma prensibi ile çalışan entegrelere örnek
olarak TTL 74160, 74161, 74163, 74193 ve CMOS
74HC162, 74HC163 entegreleri verilebilir. Bu
entegreler senkron sayıcı entegreleridir.74192 ve
74191 programlanabilir senkron entegrelerdir

SENKRON SAYICILAR
İki bitlik senkron yukarı
sayıcı
3 bitlik senkron yukarı
sayıcı
4 bitlik senkron aşağı
sayıcı
Senkron Yukarı/Aşağı Sayıcı
• Adım adım yazmak gerekirse senkron sayıcıları tasarlarken takip
edilecek adımlar:
1. FF türü ve adedi belirlenir.
2. Sayma tablosu oluşturulur
3. FF durum geçiş tabloları yardımıyla her FF girişi için uygun giriş
değerleri belirlenir.
4. Bulunan giriş fonksiyonları sadeleştirilir
5. Sadeleştirilen ifadeler lojik kapılar yardımı ile FF girişlerine
uygulanıp devre çizilir.

Senkron Sayıcıların
Tasarımı
• Örnek: Mod-7 senkron yukarı sayıcı devresini JK türü FF’ları
kullanarak tasarlayınız.
• Çözüm: 0-6 arası sayma işlemi yaptıracağımız için 3 tane FF
yeterlidir. Buna göre sayma tablosunu çizersek

SA A B C JA KA JB KB JC KC
YI
0 0 0 0 0 X 0 X 1 X Q(t) Q(t+1 J K
)
1 0 0 1 0 X 1 X X 1
0 0 0 x
2 0 1 0 0 X X 0 1 X 0 1 1 x
3 0 1 1 1 X X 1 X 1 1 0 x 1
4 1 0 0 X 0 0 X 1 X 1 1 x 0

5 1 0 1 X 0 1 X X 1
6 1 1 0 X 1 X 1 0 X
0 0 0 0
SA C B A JC KC JB KB JA KA JB= A
YI
0 0 0 0 0 X 0 X 1 X
1 0 0 1 0 X 1 X X 1
2 0 1 0 0 X X 0 1 X
3 0 1 1 1 X X 1 X 1 CB 00 01 11 10
4 1 0 0 X 0 0 X 1 X A
5 1 0 1 X 0 1 X X 1 0 X 0 1 X
6 1 1 0 X 1 X 1 0 X 1 X 1 X X
0 0 0 0 KB=C+A

CB 00 01 11 10 CB 00 01 11 10
A A
0 0 0 X X 0 X X 1 0
1 0 1 X X 1 X X X 0
JC=AB KC=B
 JB= A JC=AB
KB=C+A KC=B
 SORULAR
1. 4-2-1 sayma işlemini yapan ve bu işlemi tekrarlayan senkron sayıcı devresini
JK türü FF’ları kullanarak tasarlayınız.
2. 2-7-5-3-1-4-0 dizisini tekrarlı olarak sürekli sayan bir senkron sayıcı devresini
pozitif kenar tetiklemeli T tipi Flip Flopları ve istediğiniz tasarım yöntemini
kullanarak tasarlayınız.
3. 1-2-3-6-7 sayılarını sadece 3 defa sayan senkron sayıcıyı negatif kenar
tetiklemeli J-K flip flopları kullanarak tasarlayınız.
4. Bir okulun içine ve çevresine güvenlik amaçlı 6 tane kamera yerleştirilmiştir.
Apartman görevlisi bir monitör üzerinden sırasıyla 5-1-4-2-3-6 nolu kameraları
görmektedir. Buna uygun sayıcı devresini negatif kenar tetiklemeli JK tipi Flip
Flopları ve istediğiniz tasarım yöntemini kullanarak tasarlayınız.
5. 8-7-6-5-3-1 sayılarını sadece 3 defa sayan sayıcıyı J-K flip flopları kullanarak
tasarlayınız.
• Soru (önemli): 2-3-4-2-4 sayı dizisini sürekli olarak sayan
senkron sayıcı devresini pozitif kenar tetiklemeli T-tipi FF’ları
kullanrak tasarlayınız.
İpucu: aynı sayıların tekrarlanması olduğundan duruma göre ek
flip floplar kullanılmalıdır.
• Soru: Birbirinden bağımsız, Mod-6 asenkron yukarı sayıcı ile
Mod-8 asenkron aşağı sayıcının devresini negatif kenar tetiklemeli
T-tipi Flip Flop’ları kullanarak tasarlayın ve her iki sayıcının
çıkışlarının Decimal (10’luk) sayı sistemine göre birbirine eşit
olduğu anda uyarı veren lojik devreyi kurunuz. (Bütün Flip-
Flopların sıfırdan başladığı kabul edilebilir.)
• Soru: (13-12-11-10-3-2-1-0) dizisini tekrarlı sayan asenkron bir
aşağı sayıcı devresini doğrudan sıfırlama yöntemini ve negatif
kenar tetiklemeli J-K flip flopları kullanarak tasarlayınız.
• Soru: 1-0-2-3-2-0-1 sayılarını sadece 3 defa sayan sayıcıyı
istediğiniz sayıcı türünü (senkron-asenkron) ve negatif kenar
tetiklemeli J-K flip flopları kullanarak tasarlayınız.
• Soru: Bir apartmanın içine ve çevresine güvenlik amaçlı 6 tane
kamera yerleştirilmiştir. Apartman görevlisi bir monitör üzerinden
sırasıyla 2-5-4-1-3-6 nolu kameraları görmektedir. Buna uygun
devreyi negatif kenar tetiklemeli T tipi Flip Flopları kullanarak
tasarlayınız.
• https://electricalvoice.com/full-adder-truth-table-logic-diagram/
• https://logic.ly/
• http://
dosya.kmu.edu.tr/eemuh/userfiles/files/Dersler/Say%C4%B1sal%2
0Elektronik-2/Say%C4%B1sal%20Elektronik-II%20Deney7.pdf

Referanslar