‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫ماده بین الحجروی‬

‫‪.‬ماده است که مسافه بین حجرات را اشغال نموده و در موارد ذیل اهمیت دارد‬

‫استناد و تقویه حجرات را فراهم می سازد‪1-‬‬

‫درتفریق پذیری نسج نقش مهم دارد‪2-‬‬

‫درانتشار مایع نسجی بین عروق شعریه و حجره به حیث وسط مناسب نقش دارد‪3-‬‬

‫در میتابولیزم حجره مساعدت می کند‪4-‬‬

 ‫مایع نسجی‬
‫بیش از دوثلث وزن بدن از آب تشکیل شده که با نظم خاص در بدن جریان داشته و در دو بخش تقسیم می‬
‫‪:‬شود‬
‫مایع داخل حجروی ‪ %40 :‬آب بدن را تشکیل می دهد ‪1-‬‬
‫مایع خارج حجروی ‪ %20 :‬آب بدن را تشکیل می دهد که دو قسمت دارد‪2-‬‬
‫پالزمای خون ‪ %5 :‬مایع خارج حجروی را تشکیل می دهد‬
‫مایع بین الخاللی ‪ :‬مسافه بین حجرات را اشغال نموده ‪ % 15‬وزن بدن را ساخته و همین مایع است که بنام‬
‫مایع نسجی یاد می گردد‬
‫مایع نسجی یک محلول آبی وشفاف است که مسافه بین حجرات و یا به عباره دیگر اطراف حجرات بدن را‬
‫فرا گرفته و به طور مداوم تجدید می شود‬
‫به کدام میخانیکیت مایع از جدار عروق شعریه خارج و دوباره به آن باز می گردد‬
‫فشار هایدروستاتیک خون‪1-‬‬

‫فشار آسموتیک خون‪2-‬‬

‫فشار هایدروستاتیک نسجی‪3-‬‬

‫فشار آسموتیک نسجی‪4-‬‬

 ‫فشار هایدروستاتیک خون‬
‫مربوط به عضله قلب است زمانیکه قلب خون را پمپ می کند ‪ .‬فشار مذکور را به شرایین وحتی به شعریه‬
‫‪.‬انتقال می دهد‬
‫هرقدر شریان از قلب فاصله می گیرد از فشار مذکور کاسته می شود‬
‫این فشار در نهایت شریانی ‪ 30‬ملی متر سیماب و در نهایت وریدی ‪ 16‬ملی متر سیماب تخمین گردیده است‬
‫در اثر این فشار مایع از جدار عروق شعریه به داخل نسج نفوذ می کند‬
‫فشار اسموتیک خون‬

‫پروتین ها موجب تولید فشاری بنام فشار آزموتیک یا انکوتیک می گردند‬

‫فشارآزموتیک توسط البومین تامین می گردد‬
‫تقریبا ‪ 25‬ملی متر سیماب است‬
‫در اثراین فشار مایع به داخل خون جذب می شود‬
‫فشار هایدروستاتیک نسج‬

‫انساج که عروق شعریه را احاطه کرده اند نیز در نفوذ مایعات موثر اند‬
‫به طور متوسط ‪ 8‬ملی متر سیماب است‬
 ‫فشارازموتیک خون‬

‫نسج خارج حجروی نیز یک مقدار پروتین مخصوصا البومین را احتوا می کند که فشار به اندازه‬
‫‪ 10.‬ملی متر سیماب تولید و مایع را از شعریه شریانی جذب می نماید‬
 ‫نوع فشار‬ ‫عامل‬ ‫درجهت شریانی‬ ‫درجهت وریدی‬

‫فشارهایدرستاتیک خون‬ ‫عضله قلب‬ ‫‪ 30‬میلی مترسیماب‬ ‫‪ 16‬میلی سیماب‬

‫فشار آسموتیک نسج‬ ‫پروتین انساج‬ ‫‪10‬میلی مترسیماب‬ ‫‪ 10‬میلی مترسیماب‬

‫فشار آسموتیک خون‬ ‫پروتین پالزما‬ ‫‪ 25‬میلی مترسیماب‬ ‫‪ 25‬میلی مترسیماب‬

‫فشار هایدرواساتیک نسج‬ ‫فشار انساج‬ ‫‪8‬میلی مترسیماب‬ ‫‪8‬میلی مترسیماب‬

‫مجموع فشارهای مایع را بخارج شعریه میراند‬ ‫‪40=30+10‬‬ ‫‪26= 16+10‬‬

‫مجموع فشارهای که مایع را بداخل شعریه جذب می نمایند‬ ‫‪33=25+8‬‬ ‫‪33=25+8‬‬

‫محصله‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬

‫نتیجه‬ ‫خارج شدن مایع ازعروق‬ ‫جذب مایع به عروق شعریه‬

‫شعریه‬
 ‫در جهت وریدی‬ ‫درجهت شریانی‬ ‫عامل‬ ‫نوع فشار‬
‫‪ 16‬ملی مترس‬ ‫‪ 30‬ملی مترس‬ ‫قلب‬ ‫فشارهایدروستاتیک‬
‫‪ 10‬ملی مترس‬ ‫‪ 10‬ملی مترس‬ ‫پروتین انساج‬ ‫فشار آسموتیک نسج‬
‫‪ 25‬ملی مترس‬ ‫‪ 25‬ملی مترس‬ ‫پروتین پالزما‬ ‫فشار آسموتیک خون‬
‫‪ 8‬ملی مترس‬ ‫‪ 8‬ملی متر س‬ ‫فشار هایدروستاتیک نسج فشار انساج‬

‫‪26‬‬ ‫=‪40‬‬ ‫مجموعه فشار های که مایع را به خارج شعریه می رانند‬

‫‪33‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مجموعه فشار های که مایع را به داخل شعریه جذب می کند‬
 ‫عالوه برفکتورهای که در جذب و راندن مایعات رول دارند سالم بودن حجرات جدار عروق شعریه در تعادل‬
‫‪.‬مایعات نسجی بی تاثیر نیستند‬
‫درشرایط مرضی قابلیت نفوذیه اوعیه تغیر می کند‬
‫شعریه لمفاوی‬
‫لمف‬
‫‪:‬خالصه‬
‫مایع نسجی یک مایع ترانسودا است‪/‬منشا آن از پالزمای خون عروق شعریه شریانی است‪/‬تقریبا چهارم حصه‬
‫حجم‬
‫مجموعی مایعات بدن‪/‬درفاصله بین حجرات‪/‬جذب آن از عروق شعریه وریدی‪/‬انتقال مواد میتابولیک به حجرات‬
‫و انتقال مواد اضافی ازحجرات به خون‬
‫ایجاد پندیدگی‬
 TISSUES

CONNECTIVE TISSUES EPITHELIAL TISSUES

NERVOUS TISSUES MUSCULAR TISSUES

 ‫غدوات‬
Glands
 ‫یکی ازفعالیت های حجره سنتزه موا د است‬
‫یکتعداد موادی که درداخل حجره تهیه می شوند به مصرف خود حجره می رسند ولی بعضی ازاین مواد‬
‫مورد ضرورت حجره نمی باشند ا نزایم ها و انتی بادی ها‬
‫چنین حجراتی را که خارج ازاحتیاج میتابولیک عادی خویش موادی را تهیه وبه خارج اطراح می‬
‫نمایند غده می نامند‬
‫معموًالحجرات نسج اپیتلیم باهم یکجاشده وغدوات را بمیان می آورند‬
 ‫هستوجنیزیس یا تکامل نسجی‬
‫غدوات ازنسج اپیتیلیم سترکنند بوجود میایند به ترتیبی که ‪:‬‬
‫ابتداء درتحت اپیتلیم جوانه پدیدار می گردد‬
‫بعدًا این جوانه که ازمجموع حجرات اپیتل ترکیب شده انقسام وتکثر می نماید‪.‬‬
‫کتله حجروی درنسج منضم تحت اپیتلیم بصورت تیوب ها یا ستون های حجروی پیش می رود‬
‫سرانجام این کتله حجروی دومسیر را انتخاب نموده ودونوع غده را با اوصاف ووظایف جداگانه‬
‫ایجاد می کنند‬
‫کتله حجروی تیوب هارا ساخته وارتباط این تیوب با اپیتلیوم سطحی محافظه شده ودرنتیجه غدوات‬
‫‪. Exocrine Glands‬افراز خارجی حاصل می شوند‬
 ‫حجرات که عمیق تر جاگرفته به افراز کردن شروع کرده قطعه افرازی غده را می سازند‬
‫حجرات سطحی تر به شکل مجرای اطراحی تغیر شکل نموده ومواد افرازی را به خارج انتقال‬
‫میدهند‬
‫درشکل دیگر ارتباط حجرات عمیق با اپیتلیم سطحی به کلی ازبین رفته ودرنتیجه کتله حجروی به‬
‫‪.‬جا می ماند که هیچگونه ارتباط یا اشتراک وظیفوی با اپیتلیم سطحی ندارد‬
‫این کتله حجروی ذریعه نسج منظم و عروق شعریه محاط گردیده و افرازات خود را در عروق‬
‫شعریه ریخته و غدوات افراز داخلی را به میان می آورند‬
 ‫تصنیف‬
‫‪ :‬با درنظرداشت توضیحا ت فوق غدوات بدوگروپ تقسیم می شوند‬

‫‪) Endocrine glands‬غدوات افراز داخلی(‬

‫‪ )Exocrine glands‬غدوات افراز خارجی(‬

‫غدوات افرازداخلی‬

‫تعریف‪:‬‬
‫غدوات افراز داخلی غدواتی اند که مجرای افراغی ندارند‬

‫ازاینرو ازنظرکالسیک به حیث غدوات بدون مجراء () توصیف شده اند‬

‫‪ .‬ماده افرازی این غدوات مستقیمًا درخون یا جریان لمفاوی بعضًا درمسافه بین الحجروی تخلیه می شود‬
 ‫ترکیب نسجی‬

‫درغده افراز داخلی ارتباط قطعه افرازی با اپتیل سطحی به کلی ازبین رفته وقطعه افرازی به‬
‫جزیره ها ی کوچک مشابه می گردد که ذریعه نسج منضم احاطه شده وبا عروق شعریه تماس‬
‫صمیمی دارند‬
‫بنابر آن درترکیب نسجی یک غده افراز داخلی سه عنصر ذیل شامل است‪:‬‬
‫حجرات‬
‫عروق شعریه‬
‫نسج منضم‬
 ‫اوصاف‬

‫‪ :‬بطورکلی یک غده اندکراین ازغده اگزوکراین با دووصف ذیل متمایز می گردند‬

‫نداشتن مجرای اطراحی‬

‫موجودیت عروق شعریه متعدد‬
‫ماده افرازی ‪:‬‬
‫ماده افرازی غدوات اندوکراین هورمون نامیده می شود‬
 ‫خصوصیات هورمون‬

‫هورمونها ازمالیکولهای نسبتًاخورد ساخته شده اند‬

‫به آسانی از اندوتلیم به عروق شعریه وغشاء حجره عبورکرده می توانند‬

‫عضوی را که هورمون باالی آن عمل می کند عضوموثره() می نامند‬
‫هورمون هامرکبات کیمیاوی اند که بامقادیر بسیار اندک تاثیرا ت وسیع را وارد می نمایند‬
‫زمانی که هورمونی داخل دوران می شود بطور دایمی درخون باقی نمانده بلکه ازخون توسط حجرات‬
‫کبد اخذ می گردد‬
‫درحجره کبد هورمون به شکل غیر فعال مبدل وازطریق ادرار خارج می شود‬
‫هورمون ها درعضوی که سنتز می گردند تاثیر نکرده بلکه فراتر ازمحل تولید خویش اثر می نمایند به‬
‫ترتیبی که هورمون ازحجره به عروق شعریه داخل وتوسط دوران خون به عضومطلوب رسیده ازآنجا‬
‫‪.‬به مایع نسجی نفوذ ونظربه خصوصیت وظیفوی باالی یک یاچند نسج اثرمی افگند‬
 ‫ترکیب کیمیاوی هورمون ها‬
‫‪:‬ترکیب کیمیاوی هورمون ها ازهم فرق داشته ولی معموال آنرا بدوگروپ تقسیم می نمایند‬
‫غدواتی که ستروئیدها را افراز میکنند ‪Steroid secreted gland:‬‬
‫‪ :‬غدواتی اند که طبیعت پروتئنی ‪ ,‬گالیکوپروتئنی یا پولی پپتیدی داشته وباغدوات افراز‬
‫(اوصاف مشترک دارند‪ )Protein and polypeptide Secreting glands‬خارجی‬
 ‫طرز تاثیر هورمون ها‬

‫ازنگاه طرزتاثیر هورمون ها بدوگروپ اند‪:‬‬

‫هورمونهای که به غدوات افرازکننده پروتین و پولی پیپتدمنصوب اند باالی اخذه های غشاء حجره‬
‫وصل ومنتج به اجرای اثرمطلوب می گردند‬
‫هورمونهای که طبیعت ستروئیدی دارند به حجره تارگیت داخل شده به رسپتور یا آخذه های‬
‫سایتوپالزمیک وصل می گردند‬
Membrane
receptor
Nuclear receptor
Cytoplasm receptor
Steroid hormones
 ‫اطراح هورمون ها‬

‫اطراح هورمون ها درغدوات فرق می کند‬

‫دربعضی غدوات ماده تهیه شده به سرعت وبدون وقفه اطراح وداخل خون می گردد یعنی دراین‬
‫غدوات افراز دوامدار ()است‬
‫ولی دریکتعداد غدوات دیگر افراز متقطع بوده محصول داخلی حجره نظربه ضرورت وپاسخ به‬
‫نیازمندی وتقاضاها ازحجره خارج می گردند یعنی تازمانیکه پیامی برای اطراح مواد نرسد‬
‫محصول غده درداخل حجره ذخیره میگردد‬
 ‫•‬

‫ذخیره هورمون ها‬

‫ذخیره هورمون ها بدوشکل ذیل صورت می گیرد ‪:‬‬
‫ذخیره داخل حجروی دراین غدوات دانه های افرازی قبل ازآنکه ازحجره خارج شوند برای‬
‫‪.‬مدت کوتاهی درسایتوپالزم باقی میمانند‬

‫ذخیره خارج حجروی دراین غدوات مواد افرازی ازحجره خارج شده ودربین یک جوف بسته‬
‫‪.‬ذخیره ودرمواقع ضرورت به دوران خون ارسال می گردد‬
 ‫تصنیف‬
‫‪:‬غدوات افراز داخلی به سه گروپ ذیل تصنیف شده اند‬

‫‪:‬غدوات اصلی ‪ :‬غدواتی اند که رول شان افراز هورمون بوده وعبارتنداز‬

‫غده نخامیه‬

‫غده تایراید‬

‫غده پارا تایراید‬

‫غدوات ادرنال‬
 ‫غدوات مختلط ‪• :‬‬
‫دراین غدوات عناصر اندو کراین یا افراز داخلی درنسج اگزوکراین یا افراز خارجی جا گرفته اند مثل‬
‫تخمدان‬
‫خصیه‬
‫پانکراس‬
‫چنانچه پانکراس اساسا یک غده افراز خارجی بوده ولی جزایرکوچک درآن دیده می شود که رول افراز‬
‫داخلی رابه عهده دارند‬
 ‫سیستم اندوکراین منتشر ‪:‬‬

‫درغدوات فوق حجرات به شکل کتلوی جمع شده اند ولی درسیستم اندوکران منتشر حجرات منفرد‬
‫وپراکنده اند‬