ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ –

ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ

1
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

2
 ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
• Διάλυμα: κάθε ομογενές σύστημα, αποτελούμενο από δυο ή
περισσότερες χημικές ουσίες, που έχει την ίδια σύσταση
σε όλη τη μάζα του.

• Ετερογενές σύστημα: αποτελείται από δύο ή περισσότερα

ομογενή μέρη, που καλούνται φάσεις του συστήματος

• Σύσταση διαλυμάτων κυμαίνεται μεταξυ ́ ευρέων ορίων

Κατατάσσονται στα μείγματα, σε αντίθεση με χημικές

ενώσεις που έχουν ορισμένη σταθερή σύσταση

3
 ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
• Ο όρος «ομογενές» δεν ισχύει σε
μοριακή κλίμακα, εξαιτίας της τυχαίας
κατανομής των μορίων της διαλυμένης
ουσίας σε όλη τη μάζα του διαλύματος.

• Πρακτικά όμως, τα διαλύματα των

πειραμάτων περιέχουν δισεκατομμύρια
μόρια και θεωρούνται «ομογενή»
συστήματα.
4
 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ
• Ανάλογα με τη φάση:
– Αέρια διαλύματα
Είναι διαλύματα γιατί τα αέρια
αναμειγνύονται και σχηματίζουν
ομογενή συστήματα (π.χ. ατμοσφαιρικός
αέρας).
– Υγρά διαλύματα
– Στερεά διαλύματα (π.χ. αμάλγαμα
υδραργύρου με ένα μέταλλο)
5
 ΥΓΡΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
• Σχηματισμός υγρού διαλύματος:
– Ανάμειξη δύο υγρών (π.χ. αιθυλική αλκοόλη και νερό)
– Διάλυση αερίου ή στερεού́ σε υγρό́ .

• Ουσία που βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία σε ένα διάλυμα

συνηθίζεται να ονομάζεται διαλυτικό μέσο ή διαλυτικό ή
διαλύτης (solvent).

• Ουσία σε μικρότερη αναλογία, λέγεται διαλυμένη ουσία

(solute).

• Όροι σχετικοί, μπορούν να αναστραφούν αν μεταβληθούν αναλογίες ή

χάριν ευκολίας
– Υδατικά́ διαλύματα αλκοόλης (αλκοόλη σε μικρότερη αναλογία)
– Αλκοολικά́ διαλύματα (αλκοόλη σε μεγαλύτερη αναλογία).
– Σε διαλύματα θειικού́ οξέος και νερού́ , το θειικό́ οξύ́ θεωρείται η
διαλυμένη ουσία ανεξάρτητα από́ την αναλογία.
– Σε περίπτωση διαλύσεως στερεού σε υγρό, ο όρος ‘’διαλύτης’’
αναφέρεται στο υγρό συστατικό, ανεξάρτητα
6
από αναλογία στο διάλυμα.
 ΔΙΑΛΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (1)
• Υπό μορφή μορίων.

Τα αραιά μοριακά διαλύματα ακολουθούν τους νόμους ιδανικών

αερίων, ιδίως για μη πολικά μόρια.

• Υπό μορφή ιόντων.

Τα ιοντικά διαλύματα αποκλίνουν από νόμους ιδανικών αερίων και

παρουσιάζουν αυξημένες προσθετικές ιδιότητες (εξαρτώνται μόνο
από αριθμό σωματιδίων και όχι τη φύση διαλυμένης ουσίας)

Προσθετικές Ιδιότητες: Μείωση τάσεως ατμών, ωσμωτική πίεση, ταπείνωση ΣΠ,

ανύψωση ΣΤ.

• Υπό μορφή συγκροτημάτων μορίων (μικκυλίων) μεγέθους 10-7 – 10-5

cm.

Ονομάζονται κολλοειδή, παρουσιάζουν ελαττωμένες τιμές προσθετικών

ιδιοτήτων.

7
 ΔΙΑΛΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (2)
• Σύσταση διαλύματος,

αν και μεταβλητή, περιορίζεται μεταξύ

ορισμένων ορίων.
• Ακόρεστο διάλυμα: Σε αυτό μπορεί να διαλυθεί
επιπλέον ποσότητα διαλυμένης ουσίας
• Κορεσμένο διάλυμα: Περιέχει τη μέγιστη
δυνατή ποσότητα διαλυμένης ουσίας και
βρίσκεται σε ισορροπία με ποσότητα
διαλυμένης ουσίας.

8
 ΔΙΑΛΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (3)
• Διαλυτότητα ουσίας: ορίζεται η συγκέντρωση
κορεσμένου διαλύματος της ουσίας σε ορισμένη
θερμοκρασία.
– Διαλυτότητα και συγκέντρωση εκφράζονται με
τις ίδιες μονάδες.
• Ουσίες
– Ευδιάλυτες: διαλύονται άφθονα σε ένα
διαλύτη
– Δυσδιάλυτες: διαλύονται ελάχιστα
– Αδιάλυτες: δεν διαλύονται
9
 ΔΙΑΛΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ (4)
• Υπέρκορο διάλυμα: όταν περιέχει ποσότητα
διαλυμένης ουσίας μεγαλύτερη από τη διαλυτότητά
της.
– Σχηματισμός υπέρκορων διαλυμάτων συνεπάγεται
ατελή καθίζηση, προκαλεί σφάλματα στην ποιοτική
και (κυρίως) στην ποσοτική ανάλυση
- Υπέρκορα διαλύματα είναι ασταθή

– Ο σχηματισμός τους αποφεύγεται με ανάδευση,

τριβή τοιχωμάτων δοχείου, προσθήκη κρυστάλλου
διαλυμένης ουσίας, οπότε η πλεονάζουσα ποσότητα
διαλυμένης ουσίας αποβάλλεται υπό μορφή
ιζήματος.
10
11
 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΝ
ΟΞΙΚΟΥ ΝΑΤΡΙΟΥ
ΑΠΟ ΥΠΕΡΚΟΡΟ ΔΙΑΛΥΜΑ ΤΟΥ

Ένας μικροσκοπικός κρύσταλλος

εμβολιασμού τοποθετείται στο
κέντρο τρυβλίου Petri που
περιέχει ένα υπέρκορο διάλυμα του
οξικού νατρίου. Οι φωτογραφίες
ελήφθησαν ανά ένα δευτερόλεπτο
μετά τον εμβολιασμό και δείχνουν
τη δημιουργία κρυστάλλων του
άλατος.

12
 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ
ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ (1)
1. Επίδραση φύσης διαλυμένης ουσίας και του
διαλύτη.
•Διαλυτότητα μεγαλύτερη, όσο συγγενέστερη χημικά
είναι η ουσία με το διαλύτη.
•Πολικές ουσίες διαλύονται σε πολικούς διαλύτες
•Μη πολικές ουσίες διαλύονται σε άπολους διαλύτες
– NaCl (πολική) διαλύεται στο νερό (πολική), όχι όμως στο CCl4
(μη πολική)
– Ναφθαλίνιο (C10H8, μη πολική) διαλύεται στο βενζόλιο (C6H6,
μη πολική), όχι όμως στο νερό.

•Διαλυτότητα επηρεάζεται από παρουσία άλλων ουσιών

στο διάλυμα
13
 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ
ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ (2)
2. Επίδραση θερμοκρασίας στη διαλυτότητα:
•Η διαλυτότητα αερίων στο νερό κατά κανόνα
ελαττώνεται με αύξηση θερμοκρασίας.
•Η διαλυτότητα στερεών στο νερό συνήθως
αυξάνεται με τη θερμοκρασία.
•Μερικές φορές συμβαίνει το αντίθετο, π.χ. η
διαλυτότητα Li2CO3 ελαττώνεται με αύξηση
θερμοκρασίας.
•Η μεταβολή διαλυτότητας με τη θερμοκρασία
σχετίζεται με τη θερμότητα διαλύσεως ουσίας
(εξώθερμη, ενδόθερμη αντίδραση).
14
 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ
ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ (3)
3. Επίδραση πίεσης στη διαλυτότητα:

• Διαλυτότητα αερίων στα υγρά αυξάνεται με αύξηση

πίεσης.

•Καμιά επίδραση στη διαλυτότητα στερεών ή υγρών.

4. Επίδραση μεγέθους σωματιδίων στη διαλυτότητα:

•Μικροί κρύσταλλοι πιο ευδιάλυτοι από τους μεγάλους

(μεγαλύτερη επιφάνεια επαφής στερεού – υγρού)

•Η καθίζηση επιτελείται σε συνθήκες που ευνοούν

σχηματισμό μεγάλων κρυστάλλων.

Διηθούνται ευκολότερα και είναι πιο δυσδιάλυτοι και

καθαρότεροι.
15
 ΤΟ ΝΕΡΟ (Η2Ο)
ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (1)
• Συνηθέστερος διαλύτης στην ανάλυση, λόγω μεγάλης
διαλυτικής ικανότητας για μεγάλο αριθμό ουσιών.

– Υψηλό σημείο τήξεως και ζέσεως,

οφείλονται στη δομή του

– Ο δεσμός Η–Ο, αν και ομοιοπολικός

παρουσιάζει πολικότητα.

16
ΤΟ ΝΕΡΟ (Η2Ο) ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (2) –
ΑΠΙΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕ
ΙΟΝΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΡΗΤΙΝΕΣ

17
 ΤΟ ΝΕΡΟ (Η2Ο)
ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (3)
• Διάλυση Ιοντικών Ενώσεων
– Μεγάλη έλξη από ιόντα στην επιφάνεια ιοντικών
κρυστάλλων προς τα δίπολα ύδατος
– Κατά τα διάλυση ιοντικής ουσίας στο ύδωρ απλώς
πραγματοποιείται εφυδάτωση ιόντων και όχι
δημιουργία ιόντων.
– Αριθμός εφυδάτωσης δεν είναι γνωστός,
συνηθίζεται να γράφονται στις χημικές εξισώσεις
ως απλά ιόντα (εκτός περιπτώσεων για να εξηγηθεί
ο όξινος χαρακτήρας διαλυμάτων ουδέτερων αλάτων)
– Το ιόν υδρογόνου γράφεται με την απλή μορφή του
Η+, αντί του ορθότερου ιόν του υδροξωνίου
(οξωνίου) Η3Ο+
18
 ΤΟ ΝΕΡΟ (Η2Ο)
ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (4)
• Ό́ σο μικρότερο το μέγεθος των ιόντων και όσο
υψηλότερο το φορτίο τους, τόσο ισχυρότερες οι
έλξεις με ύδωρ και αυξημένη η διαλυτότητα
• Μεγάλη διαλυτική ικανότητα ύδατος οφείλεται:
– Εφυδάτωση των ιόντων
– Μεγάλη διηλεκτρική σταθερά (ε = 78,5), λόγω των
μορίων συζεύξεως που σχηματίζονται λόγω δεσμών
υδρογόνου.
- Μείωση έλξεως μεταξύ των ιόντων στο διάλυμα
• Υδατικά διαλύματα περισσότερων αλάτων περιέχουν
μόνο ιόντα και όχι μόρια.

19
 ΤΟ ΝΕΡΟ(Η2Ο)
ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (5)

20
 ΤΟ ΝΕΡΟ (Η2Ο)
ΩΣ ΔΙΑΛΥΤΗΣ (6)
• Διάλυση Μη Ιοντικών Ενώσεων
- Μη ιοντικές ενώσεις που διαθέτουν πολικές ομάδες,
π.χ. –ΟΗ, =Ο, -ΝΗ2 που χρησιμεύουν ως πόλος έλξεως
διαλύονται στο νερό.
• Υδατικά διαλύματα μη ιοντικών ενώσεων συνήθως είναι
μοριακά.
• Όταν η πολικότητα των πολικών ομάδων είναι πολύ
μεγάλη, οι έλξεις από τα μόρια του νερού είναι
μεγάλες και προκαλούν διάσπαση δεσμών στα μόρια και
σχηματισμό ιόντων.
- Τα άνυδρα οξέα και άνυδρες βάσεις είναι μοριακές
ενώσεις
- Στα υδατικά τους διαλύματα σχηματίζονται ιόντα
21
 ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ (1)
• Ηλεκτρολύτες: Όλες οι ουσίες, που τα
διαλύματά τους άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα.

– Ό́ λες οι ιοντικές (ετεροπολικές) ενώσεις

– Όσες μη ιοντικές (ομοιοπολικές) ενώσεις

παρέχουν ιοντικά διαλύματα

– Παραδείγματα: άλατα (NaCl), βάσεις (KOH),

οξέα (HCl).

22
 ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ – ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ (2)
• Ηλεκτρική αγωγιμότητα: Άγουν το ρεύμα (λόγω
των ιόντων). Η αγωγιμότητα (αντίστροφο της
αντίστασης) εκφράζεται αριθμητικά ανά
γραμμοϊσοδύναμο και καλείται ισοδύναμη
αγωγιμότητα
Λ=κV
– κ = Ειδική αγωγιμότητα (αγωγιμότητα
διαλύματος σε κύβο ακμής 1 cm)
– V = αραίωση διαλύματος, όγκος σε cm3 στον
οποίο περιέχεται 1 γραμμοϊσοδύναμο
ηλεκτρολύτη
23
 ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ – ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ (3)
• Τάση ατμών: Τάση ατμών διαλύματος μη πτητικού
ηλεκτρολύτη (π.χ. NaCl) είναι μικρότερη από
τάση ατμών ισομοριακού διαλύματος μη πτητικού
μη ηλεκτρολύτη (π.χ γλυκόζη) λόγω μεγαλύτερου
αριθμού σωματιδίων.
• Σημείο πήξης (ΣΠ) – Σημείο ζέσης (ΣΖ): ΣΠ
υδατικού διαλύματος οποιασδήποτε ουσίας
χαμηλότερο του ύδατος και ΣΖ υδατικού
διαλύματος υψηλότερο του ύδατος.
• Ωσμωτική πίεση: Εξαρτάται από αριθμό σωματιδίων
στο διάλυμα
– Μεγαλύτερη σε διάλυμα ηλεκτρολύτη, από αυτή
διαλύματος μη ηλεκτρολύτη.

24
 ΙΣΧΥΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (1)
• Ισχυροί ηλεκτρολύτες: τα διαλύματά τους
παρουσιάζουν μεγάλη ειδική αγωγιμότητα
• Ασθενείς ηλεκτρολύτες: τα διαλύματά τους
παρουσιάζουν μικρή ειδική αγωγιμότητα.
• Διαφορετικές έννοιες:
• – Διάλυμα αραιό ή πυκνό (με βάση τη συγκέντρωση)
• – Διάλυμα ασθενούς ή ισχυρού ηλεκτρολύτη (με βάση
την ειδική αγωγιμότητα).

25
 ΙΣΧΥΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ – ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ (2)

26
 ΒΑΘΜΟΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ Η’
ΙΟΝΙΣΜΟΥ
• Ισχύς ενός ηλεκτρολύτη εκφράζεται ποσοτικά με
βαθμό διαστάσεως ή ιονισμού (α) διαλύματος
αυτού.
• Βαθμος́ διαστάσεως ή ιονισμού (α): Κλάσμα μορίων
ηλεκτρολύτη τα οποία διίστανται σε ιόντα στο
διάλυμα
- Βαθμός διαστάσεως αυξάνεται όταν ελαττώνεται η
συγκέντρωση του διαλύματος
- Προσδιορίζεται με μέτρηση της ισοδύναμης
αγωγιμότητας Λ διαλύματος του ηλεκτρολύτη και
σύγκριση με ισοδύναμη αγωγιμότητα σε άπειρη
αραίωση
α = Λ / Λ∞
27
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ –
ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ –
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

28
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ –
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (1)
• Ευχέρεια στη λύση προβλημάτων αφορά όχι
μόνο την Αναλυτική Χημεία, αλλά κάθε
επιστημονική, ερευνητική ή επαγγελματική
εργασία.
• Απαιτείται μεθοδική και όχι μηχανική
επίλυση προβλημάτων και εξάσκηση, με την
επίλυση μεγάλου αριθμού προβλημάτων.
• Σε κάθε πρόβλημα προτείνεται ο τρόπος
εργασίας για την επίλυσή του.

29
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ –
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (2)
• Μετά την εύρεση του αποτελέσματος γίνεται
έλεγχος ορθότητας με ερωτήσεις:
– Είναι ορθό το αποτέλεσμα;
– Μήπως είναι πολλαπλάσιο ή υποπολλαπλάσιο
της αληθούς τιμής (σφάλματα δεκαδικών
ψηφίων);
– Μήπως βρίσκεται έξω από τα επιτρεπόμενα
όρια;
Π.χ. pH= -8
– Οι μονάδες του αποτελέσματος είναι αυτές
που αναμένονται;
30
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ –
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (3)
• Παράδειγμα ελέγχου αποτελέσματος (1)

Ζητείται η συγκέντρωση C διαλύματος HCl που

παρασκευάζεται με ανάμειξη δύο διαλυμάτων
συγκεντρώσεων C1 και C2 (C1 < C2).

– Είναι πρόδηλο ότι η C θα πρέπει να είναι

μεταξύ C1 και C2 και θα ισχύει C1<C<C2 άσχετα
με την αναλογία ανάμειξης.

31
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ –
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (4)
• Παράδειγμα ελέγχου αποτελέσματος (2):

Να υπολογισθεί ο αριθμός γραμμαρίων που

υπάρχουν σε 0,0200 mol K2CrO4

– Βρίσκουμε ότι υπάρχουν:

0,0200 mol x 194,2 g/mol = 3,88 g

– Οι μονάδες είναι οι αναμενόμενες και

μπορούμε να προχωρήσουμε στον έλεγχο.

– Εάν κατά λάθος διαιρούσαμε, οι μονάδες θα

ήταν mol2/g και αυτό είναι απόδειξη
λανθασμένου υπολογισμού.
32
 ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ (1)
• Συγκέντρωση (Concentration, C):

η ποσότητα της διαλυμένης ουσίας που υπάρχει σε ορισμένη

ποσότητα διαλύματος ή διαλύτη.

Συγκέντρωση εκφράζεται με:

– Φυσικές μονάδες: μονάδες βάρους και όγκου συστήματος

CGS

– Χημικές μονάδες (γραμμοτυπικά βάρη, γραμμομόρια,

γραμμοϊσοδύναμα)

Στην Αναλυτική Χημεία προτιμώνται οι Χημικές Μονάδες,

διότι:

– Εύκολος υπολογισμός χημικώς ισοδυνάμων ποσοτήτων

– Διευκολύνονται οι στοιχειομετρικοί υπολογισμοί.

33
ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ (2)

34
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ(1)
• % κατά βάρος, % w/w, % κ.β. : g διαλυμένης ουσίας σε
100 g διαλύματος.
– Ανεξάρτητη της θερμοκρασίας
– Χρησιμοποιείται συχνά για τη συγκέντρωση διαλυμάτων
συνήθων πυκνών οξέων (HCl, HNO3, H2SO4, H3PO4, CH3COOH)
και της ΝΗ3.
• Για τη λήψη ορισμένου βάρους (w) διαλυμένης ουσίας
(για την παρασκευή αραιών διαλυμάτων
αντιδραστηρίων):
– Ζύγιση ορισμένης ποσότητας διαλύματος
– Μέτρηση ορισμένου όγκου V (mL) (εάν είναι γνωστή η
πυκνότητα d (g/mL) του διαλύματος)
m(g)=d(g/mL)xV(mL)
35
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (2)
ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΑΖΑΣ ΚΑΙ ΒΑΡΟΥΣ
•Μάζα (m): ποσότητα ύλης ενός σώματος και είναι σταθερή
•Βάρος (w): αναφέρεται στην έλξη της βαρύτητας επί του
σώματος και μεταβάλλεται ελαφρά από τόπο σε τόπο
•w = m g (g = επιτάχυνση βαρύτητας)
•Με ζύγιση του σώματος (σύγκριση της μάζας του σώματος
με γνωστή μάζα σταθμών με ζυγό) βρίσκεται το ίδιο
αποτέλεσμα ανεξάρτητο από τον τόπο ζύγισης και στη
Χημεία αναφέρεται ως βάρος του σώματος.
•Στη Χημεία οι όροι μάζα και βάρος χρησιμοποιούνται
αδιακρίτως, αλλά στην Αναλυτική Χημεία εννοούμε πάντοτε
μάζα.

36
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (3)
• % κατ’ όγκο, %κ.ο., % v/v: mL διαλυμένης
ουσίας σε 100 mL διαλύματος

– Χρησιμοποιείται μόνο στην περίπτωση

ανάμειξης αερίων και υγρών.

– Π.χ. Με ανάμειξη 5 mL αιθυλικής αλκοόλης

με 95 mL ύδατος, προκύπτει διάλυμα αιθυλικής
αλκοόλης 5% κατ’ όγκο (υποτίθεται ότι κατά
την ανάμειξη δεν επέρχεται μεταβολή όγκου)

– Ορθότερη διαδικασία: 5 mL αλκοόλης

αραιώνονται με νερό μέχρι τα 100 mL.
37
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (4)
• % κατά βάρος προς όγκο, % w/v: g διαλυμένης
ουσίας σε 100 mL διαλύματος.
Συνηθέστερος τρόπος για την έκφραση συγκέντρωσης
διαλυμάτων στερεών ουσιών.
• Όταν η συγκέντρωση εκφράζεται στα εκατό, πρέπει
να καθορίζεται:
– Κατά βάρος
– Κατ’ όγκο
– Κατά βάρος κατ’ όγκο
• Εάν δεν καθορίζεται, θεωρείται ότι είναι:
– Κατ’ όγκο εάν η διαλυμένη ουσία είναι υγρή
– Κατά βάρος προς όγκο εάν η διαλυμένη ουσία
είναι στερεή
38
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (5)
• Γραμμάρια διαλυμένης ουσίας σε ένα λίτρο
διαλύματος: g / L

• Χιλιοστόγραμμα διαλυμένης ουσίας σε ένα

χιλιοστόλιτρο διαλύματος: mg / mL

– Χρησιμοποιείται για την έκφραση

συγκέντρωσης πρότυπων διαλυμάτων (διαλυμάτων
γνωστής συγκέντρωσης).

39
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (6)
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1:

Ένα διάλυμα Η2SO4 έχει d=1,28 g/mL και

περιεκτικότητα 37,0 % κ.β.

Πόσα g H2SO4 περιέχονται σε 1L διαλύματος;

1L διαλυματός αντιστοιχεί σε μάζα

m(g) = V(mL) x d(g/mL) = 1000mL x 1,28g/mL= 1280g

Σε 100g περιέχονται 37g H2SO4 άρα στα 1280g

m(g) = 1280(g) x 37(g)/100(g) = 474g H2SO4

40
 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ (7)
• Μέρη ανά εκατομμύριο, parts per million, ppm:
μέρη βάρους διαλυμένης ουσίας σε 1.000.000 μέρη
βάρους (ή όγκου, εάν d = 1) διαλύματος.
– Χρησιμοποιείται για την έκφραση πολύ μικρών
συγκεντρώσεων
– Για υδατικά διαλύματα:
1 ppm ≡ 1 mg/L ≡ 1 μg/mL
• Για εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις
χρησιμοποιείται και η μονάδα μέρη στο
δισεκατομμύριο, ppb
1 ppb ≡ 1μg/L ≡ 1 ng/mL
41
Παράδειγμα

Υδατικό διάλυμα ΚΟΗ 1ppm (βάρους) σημαίνει ένα

διάλυμα
στο οποίο έχουν διαλυθεί

1 gr KOH ανά 106 gr H2O ή

1 mgr KOH ανά 103 gr H2O ή
1 μgr KOH ανά 1 gr H2O ή

Επειδή για το H2O d=1g/ml Ισχύει ότι 1 mL έχει μάζα 1 gr,

Άρα
1ppm=1mgr/1000gr=1mgr/L=1μgr/gr=1μgr/mL

42
ppb, parts per billion

Υδατικό διάλυμα KOH 1ppb σημαίνει ένα διάλυμα στο

οποίο έχουν διαλυθεί

1gr KOH ανά 109 gr Η2Ο ή

1mgr KOH ανά 106 gr Η2Ο ή
1μgr KOH ανά 103 gr Η2Ο ή
1ngr KOH ανά 1 gr Η2Ο ή
Επειδή για το Η2Ο 1mL έχει μάζα 1gr, ισχύει ότι
1ppb=1μgr/1000gr=1μgr/L=1ngr/gr=1ngr/mL

43
Το θαλασσινό νερό περιέχει 904 ppm θείου. Ποια είναι η %
περιεκτικότητά του σε θείο?

904 ppm S
904 mg S 1000g σε θαλασσινό νερό
0,904 g 1000g
x 100
x=0,0904%

44
Ένα κράμα Αργιλίου (αλουμινίου) περιέχει 0,01% κ.β. πυρίτιο (Si).
Πόσα ppm Si περιέχεται στο κράμα αλουμινίου

0,01 g Si 100 g αλουμινίου

10 mg Si 100 g αλουμινίου
x 1000g

x= 10x1000/100=100mg/1000g=100ppm

45