SEMENT ÇÜRÜĞÜ

Sement nedir?
• Sement ektomezenşimden kaynak alan sert bağ
dokusudur.

• Embriyolojik olarak iki tip sement bulunmaktadır:

• Primer sement: Aselülerdir ve diş sürdükçe yavaşça

gelişir. Kökün koronal 2/3 ünü örter ve intrinsik ve
ekstrinsik fibrilleri bulunur (PDL).

• Sekonder sement: Diş oklüzyona geldikten sonra

şekillenir. Sementoblastlardan kaynak alan ekstrinsik ve
intrinsik fibrilleri vardır. Kök yüzeyini örter.
 Sement fonksiyonları;

Dentini korur. (Dentin kanalcıklarını örter)

Periodontal fibrillerin bağlanmasını sağlar.

Rezorpsiyona karşı koyar.

Sement % 90 kollagen I ve III ve ana yapı içerir.

% 50 sement hidroksiapatit ile mineralize olur.

Sement mine birleşiminde ince, apikal olarak kalındır.

Yapısal ve fonksiyonel yönden birbirlerinden farklı iki sement

türü bulunmaktadır:

Dişin tutunmasını sağlayan “hücresiz (aselüler, primer)
sement

“Dişin aşınma ve hareket gibi etkenlere karşı uyumunu

sağlayan “hücreli (selüler, sekonder) sement”
Sementteki kollagen fibriller Sharpey (ekstrinsik) lifleri ve
sement matriksine ait fibrillerden köken alır.

Fibroblastlar tarafından oluşturulan Sharpey lifleri,

periodontal ligamentin kök yüzeyine gömülmüş temel
lifleridir.

Sement matriks fibrilleri ise sementoblastlar tarafından

oluşturulur.

Sement çürüğü mine-sement sınırında, primer

sementten başlar.
• Aynı anda birkaç bölgede, çürük başlayabilir.

• Sharpey lifleri boyunca ve kök yüzeyine dik olarak ilerler.

• İnkremental çizgilere gelince yavaşlar.

• Zamanla bu çizgiler boyunca yayılır.

• Bu küçük lezyonlar yavaş yavaş birbirleriyle birleşerek

yassı bir tabaka halinde çürük kavitesi oluştururlar.

• Çürük sekonder semente geldiğinde,ilk değişiklik bir

saydamlık oluşumudur.
• Bu olay demineralizasyon ile birlikte olabilir.

• Dentindeki saydam bölgeye benzer.

• Bunu renkleşme izler, en sonunda matriks çözünür.

• Mine-sement sınırında, sement kalınlığı 20-50

mikrondur.

• Klinikte bu bölgede tek başına sement çürüğü görülmez.

• Çürük gözle göründüğünde dentine de geçmiş olur.

Sement çürüğü Kök yüzey çürüğü

Sement ince bir dokudur.

Sement çürüğünde dişetinde apikale doğru geri çekilme

vardır.

Kök yüzeyi ağız ortamına açılır.

Genç insanlarda anatomik ve klinik kron ve kök yapısı

sağlıklı durumdadır ve kök boyu her iki durumda da
birbirine eşittir.
Ancak yaş ilerledikçe, periodontal bağlantının geri
çekilmesine bağlı olarak sementin servikal kısmı açığa
çıkar.

Ağız bakımı iyi değilse, sement üzerinde kenarları kesin

belli olmayan bir kavite ortaya çıkar.

Sementin ağız içinde açığa çıkması ileri yaşlarda

meydana geldiği için sement çürüğü yaşlılık çürüğü
olarak kabul edilir.

Yaşlanma, insan vücudunda fizyolojik ve patolojik

değişiklikler oluşturur.
Tükrük bezleri atrofiye uğrar.

Tükrük salgısı miktarı azalır.

Tükrük pH’ı değişir.

Dişetinde atrofi olur.

Besin artıkları birikir.

Dişlerde hipermineralizasyon olur.

Dentin kanallarında skleroz meydana gelir.

Dentin elastikiyetini kaybeder. Kırılgan hale gelir.

Minede çatlaklar ve kahverengi lekeler meydana gelir.

Tüberkül tepelerinde ve aproksimal kontakt noktalarında

aşınma, mezialde olur.
Sement çürüğü histopatolojik olarak mine çürüğüne
benzer.

Sement çürükleri erken dönemde; bir ya da birkaç tane

iyi sınırlı, küçük, bozuk renkli kök yüzeyi alanları
oluşturur.

Çoğunlukla mine-sement bileşiminde lokalize olurlar.

1. Aktif lezyon:
 Sarımsı- kahverengi, yüzeyi bakteri plağıyla kaplıdır.

 Sondla orta basınçta muayanede çürük dokusu

yumuşamıştır.

 Kavitasyon yoktur.

 Sınırları düzensizdir.
• 2. İnaktif lezyon:

 Koyu kahverengi,çoğunlukla siyahtır.

 Yüzeyi parlak, düzgün. Sondla muayenede orta

basınçta serttir.

 Kavitasyon oluşmuşsa, sınırlar düzgündür.

 Sement çürüğü,mine ve dentin çürüğünden farklı

olarak laterale yayılım gösterir.
 Sıklıkla komşu minör lezyonlarla birlikte görülür.
Sirküler çürük denir.

 Sementte kritik Ph: 6 dır.

 Sementin apatit yapı geometrisi farklıdır.

Sement çürüğünde bakteri çabuk derin dentine ilerler

Önce hidroksiapatit yıkılır

Bakteri invazyonu olur

Kollejen fibriller birbirlerinden ayrılır

 KÖK ÇÜRÜĞÜ

Aktif kök çürüğü aylar sonra inaktif çürük olmuş

Diş çürükleri çeşitli klinik özelliklerine göre de isimlendirilir.

Çürük lezyonun görünen özelliklerine göre, (renk ve

şekil)

Çürük lezyonun ilerleme hızına göre, (hızlı ilerleyen ve

yavaş ilerleyen)

Çürük lezyonun diş sert dokularındaki klinikte

saptanabilir değişikliklere göre,
Çürük lezyonun diş sistemi içindeki yaygınlık özelliklerine
göre,

Çürük lezyonun dişler üzerindeki yerlerinin bölgelerine

göre isimlendirilir.
ÇÜRÜĞÜ KLİNİKTE GÖRÜLDÜKLERİ LOKALİZASYONA
GÖRE

Pit ve fissür çürükleri

Küçükazı ve büyük azı dişlerinin Okluzal yüzeylerinde

bulunan fissürlerin,

Üst azıların palatinal,

Alt azıların bukkal,

Üst yan keser dişlerin palatinal yüzeylerinde rastlanır.

Dişlerin morfolojisi simetriktir.

Aynı morfolojik özelliklere sahip olan fissürlerin ve mine

çukurcuklarının bakteri plağı retansiyonuna elverişli
olmaları da simetriktir.

Yaşın ilerlemesiyle Okluzal aşınma sonucunda fissürler

plak retansiyonuna daha az elverişli duruma
gelmektedirler.

Bu sebeple fissür çürüklerinin sıklığı gençlerde yaşlılara

oranla daha fazladır.
Fissür çürüğü önce mine dokusunda başlar, dentin
dokusuna ilerler.

Fissür içinde başlayan mine çürüğünün başlangıç

döneminde yayılımı fissür tiplerine göre değişir.

Çürük başlangıcı fissürün ağız ortamına bakan

kenarında ortaya çıkar.

Fissür tabanında ise oldukça seyrektir.

En riskli fissür çürükleri ‘I’ harfi ve ampül şeklinde

olanlardır.
‘V’ ve ‘U’ şeklinde olanların çürüğe eğilimi diğerlerine
göre daha azdır.

Fissürde başlayan mine çürüğünün prognozu fissür

tabanı ile mine dentin sınırının arasındaki mesafe ile
yakından ilgilidir.

Bu mesafe mine kalınlığının yarısı ya da yarısından

daha az ise fissür tabanındaki mine dokusunun kalitesi
iyi değildir.

Fissür, ağızda başlayan deminerilizasyon tabana

ulaştığında birden hızlanmakta ve lezyon mine-dentin
sınırına kısa sürede ulaşır.
FİSSÜR TİPLERİ
Fissür çürüğünde demineralizasyon proçesi dentinde
demineralizasyon mine-dentin sırasında gelişme gösterir
ve mine dokusu desteksiz kalır.

Bazı vakalarda mine-dentin sınırındaki genişleme sınırlı

kalıp dentinde küçük tabanlı ve tepesi pulpa yönünde bir
çürük konisi oluşur.
Lezyon ileri atılım yapan çürük (Forward Caries ) özelliği
alır, lezyon derin dentin çürüğüne gelişir.

Bazı durumlarda ise mine-dentin sınırında çürüğün

yayılması geniş olur ve desteksiz mine-dentin sınırındaki
mikroorganizmaların metabolik ürünleri tarafından yıkıma
uğramaya başlar.
Lezyon geri atılım yapan çürük (Back-Ward Caries)
özelliği alır.

Giderek incelen desteksiz mine çiğneme basıncı ile kırılır

ve geniş bir çürük kavitesi ortaya çıkar.
Bazı ender vakalarda fissürlerin her tarafında mine-
dentin sınırındaki lezyon genişlemesi çok fazla olabilir ve
böylece okluzaldeki mine desteksiz kalıp kırıldığında
Okluzal yüzeyde geniş bir kavite oluşur ve dentin yüzeyi
açıkta kalabilir.

Bu ender tiplerde aktif çürük kronik çürük (stasyoner

çürük) haline dönüşebilir.
Akut ilerleyen fissür çürüklerinde desteksiz mine fissür
çevresinde opak tebeşirimsi bir renkte görünür. Bazı
fissür çürüklerinin rengi ise kahverengidir.

Klinikte sondun takılması ve yumuşak bir fissür tabanının

algılanması tanı için yeterlidir.
Bazı durumlarda tanı çok zor olabilir ve radyografik
muayene gerekebilir.

Fissür çürüklerinin tedavisi lezyonun temizlenip

amalgam, posterior kompozit, cam iyonomer dolgularla
yapılan restorasyonlardır.
FİSSÜR ÇÜRÜĞÜ
FİSSÜR ÇÜRÜĞÜNÜN PROFLAKSİSİ

1. proflaktik odontomi: Azılar sürdükten sonra Okluzal

yüzeydeki bütün fissürleri içine alan derin olmayan bir
kavite açılarak amalgamla doldurulması önerilir.

Çürüme olasılığı olan fissürlerin dikkatli seçilmesi

gerekir.
Bu metodun 2 sakıncası vardır.

Belki de hiç çürümeyecek dişlerde kavite açılması

Amalgam dolgular iyi yapılmazsa oluşabilecek sekonder

çürükler.
2. Fissürlerin düzeltilmesi: Fissür kenarlarındaki retansiyon
yerlerinin möllenerek düzeltilmesi. Fissür böylece V
şekline getirilir.

3. Fissür Koruyucular: Fissürler çürümeden önce herhangi

bir kavite açılmaksızın, fissürün kapatılması amacıyla
kullanılan maddelere fissür koruyucuları denir.
Günümüzde en geçerli yöntemdir.
4. Tüm önlemlere rağmen diş çürükleri önlenemiyorsa
tedavilerin en kısa zamanda yapılması gerekir.

5. Ortodontik tedavi ile çarpık dişlerin düzeltilmesi gerekir.

Çünkü çarpık dişlerde temizlenme zorluğu nedeniyle
çürükler daha fazladır. Normal olmayan Okluzal basınçlar
ile periodontal hastalıklarda oluşabilir.
APROKSİMAL ÇÜRÜKLER (ARAYÜZ ÇÜRÜKLERİ)

Dişlerin aproksimal yani birbirine bakan yüzeylerinde

oluşan çürüklerdir.

Bu tip çürükler genelde hasta tarafında lifli gıdaların

alınmasından sonra bu bölgede takılması ile fark edilir.

Bu tip çürüklerin klinikte en iyi tanı yöntemleri Bite-Wing

yani ısırma yöntemi ile alınan radyografilerdir.
Normalde interaproksimal aralık diş plağı için bir
retansiyon yeri teşkil etmez. Nedeni, kontakt noktasının
altında kalan yüzey dişeti papili tarafından iyice
doldurulmuştur. Kontakt noktasının üst kısmı ise
çiğneme işlemi ile devamlı temizlenir.

Çürük devamlı olarak kontakt noktasından başlar,

buradan üçgen şeklinde minenin içerisine doğru ilerler.

Okluzal baskılar sebebiyle desteksiz kalan mine dokusu

çöker,kırılır, geniş bir çürük boşluğu oluşur.
Dişlerin alveolleri içerisindeki hareketleri dolayısıyla
kontakt noktaları zamanla aşınır ve kontakt yüzeyi haline
gelir.

Dişeti papili küçülür, yani atrofiye olur. Sonuçta bu

bölgede retansiyon oluşur Bakteri plak birikimi
olur, yüzey temizlenemez, çürük oluşur.
Aproksimal çürükler her iki komşu dişte birlikte görülür.
Çürük meydana getiren faktörler aproksimal bölgede her
iki dişe de aynı zamanda etki ederler. İlk çürüyen dişteki
asit ortam, komşu diş içinde bir çürük etkeni oluşturur.

Dişeti papili interdental aralığı doldurduğu sürece diş

çürüğe karşı korunur.

Diş-dişeti aralığı yemek artıklarının toplanmasını

engeller.
Bazı durumlarda mekanik temizlik iyi yapılamazsa dişeti
papili enfekte olur. Dişeti büzülür. Dişlerin aralığa bakan
yüzü çürüğe müsait bir ortam haline gelir.

Çok genç hastalarda dişeti papili arayüzü tamamen

doldurur.Buna ‘col’ denir. Streptokok mutans buraya
yerleşmez.
ARAYÜZ ÇÜRÜĞÜ
KOLE ÇÜRÜĞÜ

Fırında çalışan,yani un ile çalışılan yerlerde görülen

çürüklerdir.

Kronların vestibül yüzeylerinde dişeti kenarlarını takiben

meydana gelirler.

İlerlemiş vakalarda Okluzal yüzeye doğru genişler.

Bakteri plağı bu bölgede çürüğü başlatır.

Dişlerin köle kısımları, bakteri plağının en fazla
toplandığı bölgedir.

Mine dokusunun mineralizasyon derecesinin bu bölgede

düşük olması çürüğü başlatan diğer bir sebeptir.

Kole çürükleri bazen oral yüzeyde başlayabilirler.

Vestibül yüzeyde ve oralmyüzeyde birlikte ortaya çıkan

köle çürüklerine Compound caries denir.
Mine dokusu çürüğe yatkın ise bu lezyonlar mezio-distal
yönde genişleyerek aproksimalde birleşirler ve lezyon
dişi servikalde çepeçevre sarar. Bu tür köle çürüklerine
Halka şeklinde çürük denir.

Bu tür çürüklere süt dişlerinde sıklıkla rastlanmaktadır.

Sebebi,
Süt dişlerinde neo-natal çizgi bölgesinde mine yapısının
kaliteli olmaması

Çocukların aşırı şekerli ve yapışkan besinlerle

beslenmeleri

Çocukların ağız hijyenlerinin kötü olmasıdır.