РОЗА ЛУИЗА

МАККОЛИ ПАРКС
1913-2005
ХҮНИЙ ЭРХИЙН ТӨЛӨӨ ТЭМЦЭГЧ
ТЭР ХЭН БЭ?

Роса Паркс нь монтгомеригийн автобусыг бойкотлоход

гол үүрэг гүйцэтгэснээрээ алдартай иргэний эрхийн
хөдөлгөөний Америкийн идэвхтэн байв. АНУ-ын
Конгресс түүнийг "иргэний эрхийн тэргүүн хатагтай“
"эрх чөлөөний хөдөлгөөний эх" хэмээн өргөмжилжээ.
ТҮҮНИЙ АМЬДРАЛ

Роза Паркс 1913 оны 2-р сарын 4-нд Алабама муж улсын Тускеги хотод Роза Луиза Макколи гэдэг багш болон мужаан Жеймс Макколи нарын
гэр бүлд төржээ. Африк гаралтайгаас гадна Парксын элэнц өвөг эцэг нь Шотланд-Ирланд, элэнц эмээгийнх нь нэг нь уугуул Америкийн боол
байсан. Тэрээр хүүхэд байхдаа архаг тонзиллит өвчтэй байсан. Эцэг эх нь салах үед тэрээр ээжтэйгээ хамт мужийн нийслэл Монтгомеригийн
ойролцоох Pine Level руу нүүжээ. Тэрээр ээжийнхээ өвөө эмээ, ээж, дүү Сильвестерийн хамт фермд өссөн. Тэд бүгд 19-р зууны эхээр
Пенсильвани мужийн Филадельфи хотод чөлөөт хар арьстнуудын үүсгэн байгуулсан зуун жилийн настай бие даасан хар арьстны Африкийн
Методист Эпископын Сүмийн (AME) гишүүд байв. МакКоли арван нэгэн нас хүртлээ хөдөөгийн сургуульд суралцсан. Үүнээс өмнө ээж нь
түүнд оёдлын талаар сайн зааж өгсөн. Тэрээр зургаан настайгаасаа ээж, эмээ хоёр хөнжил урлаж байтал ширмэл оёж эхэлсэн бөгөөд арван
настайдаа анхны хөнжлөө өөрөө эвлүүлдэг байсан нь ер бусын байсан. Тэр арван нэгэн настайгаасаа сургуульдаа оёх талаар илүү ихийг сурсан.
Монтгомери дахь Охидын аж үйлдвэрийн сургуулийн оюутан байхдаа тэрээр эрдэм шинжилгээний болон мэргэжлийн сургалтанд хамрагдсан.
Паркс Алабама мужийн негрүүдэд зориулан байгуулсан лабораторийн сургуульд дунд боловсрол эзэмшсэн боловч өвдсөний дараа эмээгээ,
дараа нь ээжийгээ асрах зорилгоор сургуулиа орхижээ. 20-р зууны эхэн үед хуучин Холбооны мужууд шинэ үндсэн хууль, сонгуулийн
хуулиудыг баталж, хар арьст сонгогчид, Алабама мужид олон ядуу цагаан арьст сонгогчдын эрхийг үр дүнтэйгээр хасав. Ардчилсан нам өмнөд
хэсгийн хууль тогтоох байгууллагуудад хяналтаа эргүүлэн авсны дараа батлагдсан цагаан арьст Жим Кроугийн хуулиудын дагуу өмнөд хэсгийн
олон нийтийн байгууламж, жижиглэнгийн худалдааны дэлгүүр, тэр дундаа нийтийн тээвэрт арьс өнгөөр ​ялгаварлан гадуурхах дэглэм тогтоосон.
Автобус, галт тэрэгний компаниуд хар, цагаан арьстнуудад зориулсан тусдаа хэсэг бүхий суудлын бодлогыг хэрэгжүүлдэг байв. Өмнөдийн хар
арьст сургуулийн сурагчдад сургуулийн автобус ямар ч хэлбэрээр явах боломжгүй байсан бөгөөд хар арьстнууд боловсрол үргэлж дутуу
санхүүждэг байв.
Паркууд Pine Level-ийн бага сургуульд явахдаа сургуулийн автобус цагаан арьст оюутнуудыг шинэ сургууль руу нь хүргэж, хар арьст сурагчид
өөрсдийнх нь сургууль руу алхаж байсныг дурсав. Би өдөр бүр автобус өнгөрөхийг харах болно ... Гэхдээ миний хувьд энэ бол амьдралын хэв
маяг байсан; Бид ёс заншлыг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй болсон. Автобус бол хар ертөнц, цагаан ертөнц байдгийг ойлгосон анхны арга
замуудын нэг байсан.
ЮУ БОЛОВ?

1955 оны 12-р сарын 1-нд Алабама мужийн Монтгомери хотод "цагаан" хэсгийг дүүргэсний
дараа "өнгөт" хэсгийн дөрвөн суудлын эгнээг цагаан зорчигчийн төлөө суллахыг Паркс
автобусны жолооч Жеймс Ф.Блэйкийн тушаалаас татгалзав. Паркс автобусны тусгаарлалтыг
эсэргүүцсэн анхны хүн биш байсан ч өнгөт арьст хүмүүсийг хөгжүүлэх үндэсний холбоо
(NAACP) түүнийг Алабама мужид тусгаарлах хуулийг зөрчсөн иргэний дуулгаваргүй хэргээр
баривчлагдсаныхаа дараа шүүхээр шийдүүлэхэд хамгийн сайн нэр дэвшигч гэж үзжээ. тэрээр
хар арьстнуудад жил гаруйн хугацаанд Монтгомеригийн автобусыг бойкотлоход тусалсан. Энэ
хэрэг муж улсын шүүх дээр гацаанд орсон ч холбооны Монтгомеригийн автобусны шүүх
Браудер, Гэйлийн эсрэг 1956 оны 11-р сард АНУ-ын Үндсэн хуулийн 14-р нэмэлт, өөрчлөлтийн
дагуу автобус тусгаарлах нь Үндсэн хуульд харшлах шийдвэр гаргасан.
КАРЬЕР

Парксын эсэргүүцсэн үйлдэл, Монтгомери автобусыг бойкотлосон нь тэмцэх хөдөлгөөний чухал бэлэг
тэмдэг болсон юм. Тэрээр арьс өнгөөр ​ялгаварлан гадуурхахыг эсэргүүцэх олон улсын бэлгэ тэмдэг болж,
Эдгар Никсон, Мартин Лютер Кинг зэрэг иргэний эрхийн удирдагчидтай хамтран ажилласан. Тухайн үед
Паркс орон нутгийн их дэлгүүрт оёдолчин, Монтгомеригийн NAACP-ийн бүлгийн нарийн бичгийн
даргаар ажиллаж байсан. Тэрээр Теннесси мужийн ажилчдын эрх, арьс өнгөөр ​ялгаварлан гадуурхах
эрхийн төлөө тэмцэгчдийг сургах төвд байдаг Хайлэндер ардын сургуульд суралцаж байжээ. Хэдийгээр
хожмын жилүүдэд олны хүндэтгэлийг хүлээсэн ч тэрээр энэ үйлдлийнхээ төлөө бас зовж шаналж байсан.
Тэр ажлаасаа халагдсан бөгөөд дараа нь олон жилийн турш үхлийн аюул заналхийлсэн. Бойкот зарласны
дараахан тэрээр Детройт руу нүүж, үүнтэй төстэй ажил олсон. 1965-1988 онд тэрээр Африк-Америкийн
АНУ-ын төлөөлөгч Жон Коньерсийн нарийн бичгийн дарга, хүлээн авагчаар ажиллаж байжээ. Тэрээр мөн
Хар хүчний хөдөлгөөнд идэвхтэй оролцож, АНУ-ын улс төрийн хоригдлуудыг дэмжиж байв.
ДУРСГАЛ

Тэтгэвэрт гарсныхаа дараа Паркс намтараа бичиж, шударга ёсны төлөөх тэмцэлд илүү их ажил
хийх ёстой гэж зүтгэсээр байв. Паркууд үндэсний хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, тухайлбал
NAACP-ийн 1979 оны Спингарн медаль, Ерөнхийлөгчийн эрх чөлөөний медаль, Конгрессын
алтан медаль, АНУ-ын Капитолын Үндэсний хөшөөний танхимд нас барсны дараах хөшөө.
2005 онд нас барсны дараа тэрээр Капитол Ротундагийн сүмд хүндэтгэл үзүүлж хэвтсэн анхны
эмэгтэй болжээ. Калифорниа, Миссури мужууд Роза Парксын өдрийг түүний төрсөн өдөр буюу
2-р сарын 4-нд тэмдэглэдэг бол Охайо, Орегон, Техас мужууд түүнийг баривчлагдсаны ойг 12-р
сарын 1-нд тэмдэглэдэг.
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА