Organi za varenje

Varenje

■ Energija je neophodna za rad organa i

čitavog organizma.Kako dolazimo do
energije?
■ Za rast i razmnožavanje ćelija i rastenje
organizma neophodne su gradivne materije.
Koje su to materije?
 Varenje

■ Varenje je složen proces tokom koga

makromolekuli hrane ugljeni hidrati, masti i
belančevine, trpe niz mehaničkih i
biohemijskih promena, čime se razgrađuju do
osnovnih gradivnih jedinica : glukoze, masnih
kiselina i amino-kiselina, koje ćelije mogu
koristiti za procese gradnje, ali i kao izvor
energije.
Sistem organa za varenje čine

■ usta (zubi, jezik)

■ ždrelo
■ jednjak
■ želudac
■ tanko i
■ debelo crevo
 Zubi
■ Zubi su čvrste tvorevine
izgrađene od dentina
čija je osnovna uloga
kidanje i usitnjavanje
hrane.
■ Prvi, mlečni zubi
izrastaju do 10. meseca
života a postepeno ih
zamenjuju stalni zubi
od 6 godine pa nadalje.
Zubi
■ U zavisnosti od
položaja, oblika i
funkcije podeljeni su u
četiri grupe:
■ sekutići (lat. dentes
incisivi)
■ očnjaci (lat. dentes
canini)
■ prekutnjaci (lat. dentes
premolares)
■ kutnjaci (lat. dentes
molares)
Jezik
■ Jezik je skeletni mišić
■ Na gornjoj površini jezika
su papile ( gustativne
kivržice) – za
registrovanje ukusa
■ Pljuvačne žlezde -
zaušne, podvilične i
podjezične luče pljuvačku
koja se izliva u usnu
duplju kroz kanale.
Ždrelo i jenjak
■ ŽDRELO se nastavlja
na usunu duplju i
povezuje organe za
disanje i organe za
varenje
■ JEDNJAK organ u
obliku cevi , spušta se
do želudca
Želudac
■ ŽELUDAC
predstavlja prošireni
deo creva u kome se
hrana nagomilava i
započinje varenje da
bi se zatim postepeno
propuštala u crevo.
Želudac
Crevo se sastoji od dva dela:

■ 1.Prednjeg, tankog creva

■ 2.Zadnjeg, debelog creva.
■ Granica između njih je obeležena jednim
slepim izraštajem – slepim crevom.
Tanko crevo
■ Tanko crevo je dugačko oko
6 metara, i ima u prečniku
oko 2.5 cm.
■ 12. palačno
crevo(duodenum) je prvi
deo tankog creva.
■ U tanko crevo ulaze kanali
iz jetre i pankreasa kroz
koje dolaze neophodne
supstance za varenje.
■ U tankom crevu se obavlja
glavni deo varenja.
TANKO CREVO
■ Najvažnija faza
procesa varenja odvija
se u crevu u kome se
vrši i apsorpcija
svarenih hranljivih
materija
■ Sadrži izraštaje koji su
označeni kao vili (
crevne resice).
Crevne resice – histološki preparat
■ Kod čoveka,
površina resica
iznosi 10 m² ili 5
puta više od
površine kože.
Debelo crevo (colon)

■ Debelo crevo (colon) ima

prečnik od približno 6.5 cm,
i dugačko je oko 1.5 m.
■ U debelom crevu se vrši
apsorpcija vode i soli i
prikupljanje nesvarenih
ostataka pre njihovog
izbacivanja.
■ Flora u debelom crevu
sprečava razvoj patogenih
materija.
Debelo crevo
■ Završni deo creva je
pravo crevo, koje se
završava analnim
otvorom.
Jetra – tamnocrvena žlezda , težine 2
kg.
■ Jetrin sekret je žuč
Jetrin sekret je žuč koja
se sakuplja u žučnoj
kesi, a odatle kroz
žučni kanal izliva u
duodenum. Žuč ne
sadrži enzime, ali
omogućava varenje
masti tako što vrši
njihovu emulziju
(razbija ih na sitne
kapljice).
Jetra obavlja još niz značajnih
funkcija:

■ u njoj se glukoza
pretvara u glikogen;
■ predstavlja skladište
vitamina i gvožđa;
■ transformiše otrovne
materije u neotrovne
(sva krv iz creva prvo
prolazi kroz jetru pa
zatim ulazi u opšti
krvotok) i dr.
Pankreas( gušterača)
■ Pankreas se nalazi u
abdomenu i naslanja se
na duodenum i na
slezinu
■ Pankreas je dug oko 15
cm
Pankreas( gušterača)– beličasta
žlezda izduženo oblika

■ luči hormon( insulin) u

krv – ENDOKRINA
ŽLEZDA
■ stvara enzime tripsin
stvara enzime tripsin i
himotripsin i bazni sok
koji se odvodnim
kanalom uliva u
dvanaestopalačno
crevo - EGZOKRINA
ŽLEZDA
 VARENJE

■ HRANA SE VARI U 1.USNOJ DUPLJI

2. ŽELUCU I
3. TANKOM CREVU

■ ENZIMI SU BIOLOŠKI KATALIZATORI,

BELANČEVINE KOJE UBRZAVAJU
HEMIJSKE PROCESE
VARENJE U USTIMA

■ HRANA SE SITNI I PRIPREMA ZA

GUTANJE
■ NATAPA SE PLJUVAČKOM KOJA SADRŽI
ENZIM AMILAZU KOJA RAZLAŽE SKROB
■ USITNJENA I OVLAŽENA HRANA
GUTANJEM SPUŠTA SE U JEDNJAK
■ IZ JEDNJAKA SE POTISKUJE U ŽELUDAC
VARENJE U ŽELUCU

■ ŽELUDAČNI SOK – HCl – UBIJA

BAKTERIJE I OMOGUĆAVA DELOVANJE
ENZIMA
■ ENZIM PEPSIN RAZLAŽE BELANČEVINE
■ ŽELUDAC TALASASTIM POKRETIMA
MEŠA I USITNJAVA HRANU
■ IZ ŽELUCA KAŠASTA MASA PRELAZI U
DVANAESTOPALAČNO CREVO
VARENJE U TANKOM CREVU

■ ENZIMI PANKREASA TRIPSIN I

HIMOTRIPSIN – DOVRŠAVAJU
RAZLAGANJE UGLJENIH HIDRATA,
BELANČEVINA I OBAVLJA VARENJE
MASTI
■ ŽUČ RAZBIJA MASTI NA SITNE KAPLJICE
■ PERISTALTIČKIM POKRETIMA MALI
MOLEKULI HRANE PROLAZE KROZ ZID
CREVA U KRV I LIMFU
KRUPNI MOLEKULI

■ UGLJENI HIDRATI SE RAZLAŽU DO

GLUKOZE, FRUKTOZE I GALAKTOZE

■ BELANČEVINE SE RAZLAŽU DO
AMINOKOSELINA

■ MASTI SE RAZLAŽU DO MASNIH

KISELINA I GLICEROLA
Organ Enzim Funkcija Mesto aktivnosti

Pljuvačne žlezde Amilaza Razlaže skrob u Usna duplja

maltozu

Želudac Pepsin Razlaže proteine Želudac

HCl Razara patogene

Jetra Kiseline, žuč Emulguje masti Tanko crevo

Pankreas Amilaza -skrob u maltozu Tanko crevo

Tripsin -polipeptide u
peptide
Lipaza -masti u masne kis.
i glicerol
Tanko crevo Peptidaza -Peptide u Tanko crevo
aminokiseline
Laktaza -Laktozu u glukozu
i galaktozu