GENEL

MUHASEBE
 Muhasebeye Giriş
Amaç
Bu derste muhasebenin amaçlan, görevleri, kapsama alanı,
türleri ve ülkemizdeki muhasebe mesleğine ilişkin bilgiler
verilecektir.

Önem
Öğrencinin, muhasebenin niçin varolduğunu, muhasebenin
neler yapıp neler yapamadığını ve muhasebe dersini neden
öğrendiğinin farkına varabilmesi için bu konuların
öğrenilmesi gerekir.
Muhasebe Nedir ?
 Muhasebe “TDK Büyük Türkçe Sözlük”te
aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır:

Kelime olarak anlamı:

1. Hesaplaşma, karşılıklı hesap görme

2. Hesap işleriyle uğraşma
3. Hesapların bütünü
4. Hesap işlerinin yürütüldüğü yer
 TANIM

İşletmelerin faaliyetlerinin ekonomik yönden

kontrolü, işletme yöneticilerinin geleceğe
yönelik faaliyetlerinin planlanmasına
yardımcı olmak, işletme faaliyetleri ile
ilgilenen tarafların alacağı kararlara
yardımcı olmak amacıyla, işletmedeki mali
olaylara ait bilgilerin kaydedilip saklanması
ve raporlanması görevini üstlenen bir sosyal
bilimdir.
 İŞLETME
• İnsanoğlunun ihtiyaçlarım gidermek üzere kurulmuş
ekonomik birimlerdir.
• Bazı işletmeler bu ihtiyaçları giderirken kar elde etmeyi
hedeflerler.
• Bazıları da kar amacı olmadan faaliyetlerini sürdürürler.
• Kar işletmenin hayatını , sürdürebilmek için gereklidir.
• Çoğunlukla kar, işletmenin hayatını devam ettirme
amacının ötesine de geçerek, işletme sahip veya
ortaklarının servet birikimlerini artırmaya hizmet eder.
• İster kar amaçlı ister kar amaçsız olsun her işletmede
ekonomik eylemler vardır ve ekonomik eylemin olduğu
her yerde hesaplaşma kaçınılmazdır.
• Doğru bir hesaplaşma için de muhasebe yapmak,
muhasebe tutmak gereklidir.
Muhasebe ulusal düzeyden bireysel düzeye
kadar çok farklı düzeylerde ele alınabilir.
Bu derste işletme (kar amacı güden kurumlar)
düzeyinde ele alınacaktır:
Genel anlamda tüm işletmelerde söz konusu
olan muhasebeye finansal muhasebe denir.
“Genel Muhasebe” dersimizde yalnızca ticaret
işletmelerinde finansal muhasebe konusunu
işleyeceğiz.
Özetle Genel Muhasebe dersimizin kapsam ve
sınırları:
 MUHASEBENİN AMAÇLARI

• İşletmenin faaliyetlerinin kontrol edilmesine yardımcı

olmak,
• İşletme faaliyetlerinin planlanmasına yardımcı olmak
• Yönetici veya ilgili kişilerin geleceğe ait kararları
vermesinde yardımcı olacak bilgileri hazırlayıp sunmak
 MUHASEBENİN GÖREVLERİ

• İşletmedeki ekonomik işlemleri kaydetmek,

• Yaptığı kayıtları saklamak,
• Yaptığı kayıtları esas alarak ekonomik işlemleri ve bu
işlemlerin sonucunu raporlamak
 MALİ OLAY

• Bu ifade, değeri para cinsinden ifade edilebilen ve parasal

büyüklüğü açıkça, net ve kesin olarak belirlenebilen
işlemleri ifade etmek üzere kullanılmıştır.
• O halde muhasebe sadece değeri para birimiyle ifade
edilebilen olayları konu alır diyebiliriz.
• Tam da bu noktada “acaba günümüzde paradan uzak,
işlemin boyutu para ile ölçülemeyen işlemler var mıdır?”
sorusu akla gelir.
 MALİ TABLO KULLANICILARI

• Muhasebe; kaydedip sakladığı işlemleri ve bu işlemlerin

sonuçlarım ilgili kişilere rapor etmelidir demiştik.
• Muhasebede bu ilgili kişilere “mali tablo kullanıcıları”
denilir.
• Burada “işletmede olan biten olaylarla kimler niçin
ilgilenir?” sorusu karşımıza çıkar.
 MALİ TABLO KULLANICILARI
• Finansal/Mali Tablo Kullanıcıları ve Kullanıcıların Bilgi
İhtiyacı: İşletmenin mali/finansal yapısı ile ilgili tarafları
(mali/finansal tablo kullanıcıları) ve ilgi nedenleri Türkiye
Finansal Raporlama Standartları (TFRS) Kavramsal
Çerçevede şöyle açıklanmıştır:
• a) Mevcut ve Potansiyel Yatırımcılar,
• b) Çalışanlar,
• c) Borç Verenler,
• d) Satıcılar ve Diğer Ticari Tedarikçiler,
• e) Müşteriler,
• f) Hükümetler ve Kamu İşletmeleri,
• g) Genel Olarak Kamu.
 KAYIT VE RAPORLAMA

• Muhasebenin ve muhasebecinin finansal tablo

kullanıcılarının sözünü ettiğimiz bilgi ihtiyaçlarım
karşılayabilmek için ne yapması gerekir?
• Bu soruya cevap verebilmek için muhasebenin kayıt ve
raporlama işlevinin bilinmesi gerekir.
• Bu amaçla konunun başında verdiğimiz tanımda adı geçen,
kayıt ve raporlama kavramlarım da ayrıntılı olarak
anlatmak ve açıklamak gerekir.
 KAYDETME

• Bir anlamda işletmedeki mali olayların sistemli bir şekilde

arşivlenip saklanması demektir.
• Mali olayların tanımlanıp sınıflandırılması ve aynı
olayların aynı sınıfta yer alacak şekilde yazılıp saklanması
demektir.
• Her hangi bir mali olayın kaydedilebilmesi için;
• Olayın tüm unsurları ile beraber saptanması gerekir.
Burada mali olayın tarafların, alış, satış, gelir gider vb.
özellikleri belirlenir.
• Olayın parasal değerinin ölçülmesi gerekir.
• Olayın ilgili belge ve muhasebe defterlerine yazılması
gerekir.
 RAPORLAMA

• Kaydedilen verilerin özetlenmesi ve belli formatta

ilgilisine (mali tablo kullanıcısı) sunulmasıdır.
• Artık muhasebede raporlamanın mali tablolar aracılığıyla
yerine getirildiğini öğrenmiş oluyoruz.
• İki grup mali tablo vardır;

A-) Genel Amaçlı Mali Tablolar
•Bilanço
•Gelir Tablosu
•Nakit Akış Tablosu
•Özkaynaklar Değişim Tablosu
B-) Özel Amaçlı Mali Tablolar
•Fon Akım tablosu
•Kar Dağıtım tablosu
•Satışların Maliyeti Tablosu
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• Muhasebenin geniş bir kapsama alanı vardır.

• Bu geniş alanda faaliyet göstermek üzere bazı alt
sınıflamalar yapılmıştır.
• Bazen görevi, bazen sektörü bazen de başka ölçüt (kriter)
esas alınarak sınıflama yapılır.
• Görevine göre muhasebe;
• Genel muhasebe,
• Maliyet muhasebesi ve
• Yönetim muhasebesi
• olmak üzere üç sınıfa ayrılır.
MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• Muhasebe her zaman şu dört soruyu yanıtlamak için

çalışır:
1. İşletmenin şu anki durumu nedir? (Tasviri/betimsel
Görünüm)
2. İşletmenin Durumu Neden Böyle? (Eleştirisel Görünüm)
3. Nasıl Düzeltilebilir? (Tahmini Görünüm)
4. Yasal Yükümlülükler Ödendikten Sonra Kalan Kar, Tüm
Tarafları Tatmin Edecek Şekilde Nasıl Dağıtılacaktır?
(Sosyal Görünüm)
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• 1. İşletmenin şu anki durumu nedir? (Tasviri/betimsel

Görünüm)
• Bu sorunun cevabı genel muhasebe kapsamında verilir.
• Başka deyişle, işletmenin varlık-kaynak yapısı, borç-
alacak durumu, kasadaki mevcut para, işletmenin o an
itibariyle gelir ve gider durumuna ilişkin bilgiler genel
muhasebe tarafından verilir.
• Başka deyişle işletmenin şu anki durumunu ortaya koyan
“genel muhasebedir”.
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• 2. İşletmenin Durumu Neden Böyle? (Eleştirisel

Görünüm)
• Bu sorunun cevabı işletmenin faaliyet sonuçlarının
ayrıntılı analizi ile mümkündür.
• Faaliyet sonucunu oluşturan mamul maliyetlerinin,
gelirlerin ve giderlerin işletme fonksiyonlarına göre
dağıtım ve analizi maliyet muhasebesi yardımıyla yapılır.
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• 3. Nasıl Düzeltilebilir? (Tahmini Görünüm)

• Bu soruya; işletmenin rakamsal hedeflerinin belirlenmesi,
bunlara yönelik bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve
kontrolü, kar planlaması vb. yönetsel kararlara yönelik
analiz yaparak cevap verilir.
• Bütün bu konular da yönetim muhasebesinin konusudur.
 MUHASEBENİN BİLEŞENLERİ

• 4. Yasal Yükümlülükler Ödendikten Sonra Kalan Kar,

Tüm Tarafları Tatmin Edecek Şekilde Nasıl
Dağıtılacaktır? (Sosyal Görünüm)
• Bu soru; tüm muhasebe türlerinin ortaklaşa ürettikleri
verilerin işletme yönetimince kullanılarak cevaplandırılır.
 GENEL MUHASEBE
İşletmenin mali olay ve işlemlerinin (tarih sırasına göre)
belgelere dayalı olarak;
• Saptanması (belirleme, ölçme ve hesaplama)
• Kaydedilmesi (yevmiye defterine çift yanlı kayıt)
• Sınıflandırılması (büyük deftere aktarılması)
• Özetlenmesi (mizanların çıkarılması, sağlamanın yapılması)
• Raporlanması (Bilanço ve Gelir Tablosu başta olmak üzere
mali tablolarının hazırlanması ve ilgililere sunulması)
• Yorumlanması (Mali raporlara dayanılarak işletme
faaliyetlerinin planlanması, kontrolü ve kararların alınması)
 BELGELER
BELGELER
MALİ
Fatura,
Fatura,fiş,
fiş,
SAPTAMA OLAYLAR
çek,
çek,senet,
senet,
İŞEMLER
bordro…
bordro…

KAYDETME
SINIFLANDIRMA MUHASEBE
MİZANLAR
DEFTERLERİ
ÖZETLEME

GELİR DİĞER MALİ

RAPORLAMA BİLANÇO
TABLOSU TABLOLAR
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ

• Ülkemizde muhasebe mesleği 13 Haziran 1989 tasrihinde

çıkartılan 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik
kanunu ile belirli esaslara bağlanmış yasal meslek
statüsüne kavuşmuştur.
• Bu kanunun bazı noktalan 26.07.2008 Tarih ve 26948
Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5786 Sayılı Kanun ile
değiştirilmiştir.
• Buna göre ülkemizde muhasebe mesleği Serbest
Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir
olmak üzere iki ayrı ünvan altında yürütülür.
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
•Üniversitelerin İktisat, İşletme, Hukuk, Maliye, Muhasebe,
Bankacılık, Kamu Yönetimi, Siyasal Bilgiler dallarından
birinde 4 yıllık lisans eğitimini tamamlamak veya farklı
konularda lisans eğitimi almış olmakla yukarıda belirtilen
konularda lisansüstü eğitimini tamamlayanlar 3 yıl staj ile
birlikte meslek sınavında başardı olmaları halinde Serbest
Muhasebeci Mali Müşavir ünvanı alabilmektedirler.
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
•Bu kanunun 2. maddesinde serbest muhasebeci mali
müşavirin yapabileceği işler belirlenmiştir. Aşağıda sayılan
işleri; bir işyerine bağlı olmaksızın yapanlara serbest
muhasebeci mali müşavir denir. Gerçek ve tüzelkişilere ait
teşebbüs ve işletmelerin;
•a) Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili
mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço,
kar-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini
düzenlemek ve benzeri işleri yapmak,
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
•b) Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek,
işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların
uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda
müşavirlik yapmak,
•c) Yukarıdaki bentte yazdı konularda, belgelerine
dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve
beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve
benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri
yapmak.
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ
Yeminli Mali Müşavir
En az 10 yıl Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak çalışıp
Yeminli Mali Müşavirlik sınavında başardı olanlar bu ünvana
hak kazanırlar.
Bunun yanında kanunda belirtilen koşullara uygun olarak
denetim ve vergi elemanları de kamu bankaları müfettişleri
ve belirli alandaki öğretim üyeleri Yeminli Mali Müşavirlik
ünvanını alabilmektedirler.
 TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİ

Yeminli Mali Müşavir

Yeminli Mali Müşavirler Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlerin yaptığı işlerin yanında gerçek ve tüzel kişilerin
veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve
beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri
ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların
denetim standartlarına göre incelediğini (denetler ve) tasdik
ederler.
Yeminli Mali Müşavirler muhasebe tutamazlar.
Çünkü özü itibariyle yeminli mali müşavirlik mesleği bir
denetim mesleğidir.
TEŞEKKÜRLER

Sorularınız